Bekijk de catalogus. - Plantin Genootschap

35 Twee werelden
en Peter De Roy. Zij leerden veel over typografie door hun intensieve samenwerking
met de zetterij Aanzet, waar een kleine groep enthousiastelingen perfect zetwerk
probeerde te leveren met Huib van Krimpens Boek over het maken van boeken als
leidraad. Dooreman, een veeleisend en begenadigd boek- en affiche-ontwerper, betekent
veel voor de kwaliteit van de Vlaamse vormgeving. Tot de jongere (Gentse)
ontwerpers die door hem zijn geënthousiasmeerd en geïnspireerd behoren Peter
Vandecotte, Kris Demey en Randoald Sabbe. Gent was en is bovendien plek waar
van oudsher bijzondere kunstenaarsboeken ontstaan, met de eigenzinnige drukkeruitgever
Dirk Imschoot (die helaas eind 2006 failliet ging) als gangmaker, en Filiep
Tacq en Luc Deryke als nauw aan de kunstwereld gelieerde boekontwerpers.
De kwaliteitsverbetering van het Vlaamse boek kon er mede komen dankzij
nieuwe inzichten bij de uitgeverijen. Zo werd Dooreman onder meer ingezet door
de uitgeverijen Kritak, Van Halewijck, Meulenhoff-Manteau en het Mercatorfonds
en werd bij Ludion (dat ook boeken voor het Mercatorfonds produceerde)
bijzonder zet- en productiewerk verricht onder leiding van Paul Van Calster. De
omslagen van Uitgeverij epo waren een leerschool voor de Antwerpenaar Paul
Verrept. Bij Uitgeverij Lannoo in Tielt is hard gewerkt aan de kwaliteitsverbetering
van de eigen ontwerpstudio, onder meer door de huisontwerpers in staat te
stellen deel te nemen aan de cursussen van het Plantin Genootschap, en ook Uitgeverij
Pelckmans beschikt over talentvolle eigen ontwerpers.
Op dit moment doet zich in het boekontwerp, en met name in het omslagontwerp
voor de gewone paperback, een interessante situatie voor. Door een overmaat
aan rationalisatie en marketingdenken in Nederland is daar opnieuw een zekere
eenvormigheid ontstaan in de vormgeving van boekomslagen. Veel doorsnee publieksuitgaven
zien er hetzelfde uit: brave letters op beschaafd-romantische foto’s
in aardetinten – bijna kitscherig. In Vlaanderen is er meer ruimte voor onorthodoxe
belettering en krachtige beelden, waarbij naast fotografie ook illustratie – vanouds
een sterke troef in de Belgische vormgeving – wordt ingezet. Nederlandse uitgevers
doen nu soms een beroep op Vlaamse vormgevers als ze iets bijzonders willen.
Lange tijd is Vlaanderen, of beter gezegd: België, nauwelijks zichtbaar geweest
op de wereldkaart van het grafisch ontwerpen. Daarin komt verandering. België
wordt opgemerkt door internationale tijdschriften en, mondjesmaat, in internationale
competities. De kwaliteit van de grafische afdelingen aan de Vlaamse
kunstacademies is de laatste vijftien jaar flink verbeterd, en verschillende scholen
leverden bijdragen aan het ontstaan van een echte grafische cultuur met initiatieven
als CiType (Karel de Grote Hogeschool, Antwerpen), Bold Italic (Sint-Lucas
Beeldende Kunst, Gent) en Shapeshifters (Sint-Lukas Brussel).
Toch wil dit niet zeggen dat die grafische cultuur al een voldongen feit is. Een
overmaat aan bescheidenheid, een gebrek aan durf, een tekort aan eigenheid en
conceptuele rigueur: dat zijn zo enkele eigenschappen die, weliswaar niet allemaal