Bekijk de catalogus. - Plantin Genootschap

Twee werelden
de eerste Belgische ontwerpstudio naar Nederlands model’ (Addmagazine 3, 2006).
Andere ontwerpers die een evenwicht zochten tussen traditie en moderniteit waren
Herman Lampaert en Luc van Malderen. Eerstgenoemde schreef en ontwierp
meerdere publicaties op designgebied, waarin hij zijn visies op een heel persoonlijke
toon formuleerde; de laatste organiseerde in 1966 in het Brusselse Design Centre
de eerste tentoonstelling gewijd aan de huisstijl. Een Vlaams kunstenaar-ontwerper
die zich gaandeweg volledig toelegde op huisstijl en beeldmerk is Paul Ibou. Ook
hij ontwierp logo’s in reductieve hard-edge-stijl en deed dit voor tientallen landelijke
en internationale bedrijven en organisaties. Ibou neemt een unieke plaats in
binnen het Vlaamse landschap – niet alleen door zijn expansieve grafische activiteit
maar ook door de vele initiatieven daaromheen. Zo publiceerde hij het tijdschrift
Vorm in Vlaanderen, stelde hij meerdere internationale Logoboeken samen en was hij
initiatiefnemer van de World Logo Design Biennial. Onlangs nog werd Ibou, die
in de jaren ’60 en ’70 in China doceerde, uitgenodigd een kunstwerk te ontwerpen
voor de Olympische Spelen in Peking in 2008.
Individualisme en corporate design
Wat opvalt als men de Belgische verrichtingen op het gebied van corporate design
op een rij zet, is dat het vrijwel altijd een individuele bezigheid blijft. Dat verklaart
mede waarom het grafisch ontwerp in België lang achterop is blijven hinken bij de
buurlanden. Vlaamse auteurs over het onderwerp hebben de neiging verongelijkt
te doen over het gebrek aan visie bij opdrachtgevers; en het is waar dat Belgische
overheden en bedrijven vaak zeldzaam kortzichtig en bot omgaan met de expertise
van grafici. Jacques Richez had ongetwijfeld gelijk toen hij in 1975 klaagde over de
‘volstrekte onkunde, het onverklaarbare gebrek aan interesse en voorstellingsvermogen
van de “verantwoordelijken” bij de overheden.’
Herhaaldelijk is gewezen op de flagrante verschillen met Nederland, dat als de
designershemel op aarde beschreven wordt (en niet alleen in België). Maar ook in
Nederland moesten ontwerpers harde lessen leren voordat het zover was. Begin
jaren ’60 stond de tamelijk zelfingenomen Hollandse designwereld op haar achterste
benen toen de klm, Neerlands trots op luchtvaartgebied, voor haar huisstijl
aanklopte bij het gespecialiseerde Londense bureau van F.H.K. Henrion. Deze had
een eenvoudige verklaring voor die beslissing: ‘institutions like to talk to institutions’.
Henrions bureau had het soort professionaliteit te bieden waar men in Nederland
nog niet aan toe was. Al in 1962–63 besloten Nederlandse ontwerpers aan die
situatie iets te doen door de oprichting van de eerste bureaus voor corporate design:
Tel Design in Den Haag en Total Design in Amsterdam. Later volgde onder
meer brs Premsela Vonk, het huidige Eden. Al deze bureaus groeiden uit tot strak
georganiseerde, interdisciplinaire ontwerp- en productiebedrijven met tientallen
ontwerpers, opgedeeld in zelfstandige teams.
32