Inleiding in de Salveologie

sommige hormonen. De hypothalamus geeft informatie af via zenuwverbindingen
met de formatio reticularis in de hersenstam. De
formatio reticularis is een netwerk van cellen dat zich uitstrekt over
de lengte van de hersenstam. Dit netwerk regelt het bewustzijn.
De hersenstam is het laagste gedeelte van de hersenen. Via de
hersenstam worden prikkels doorgegeven van het ruggenmerg naar
de hoger gelegen hersenen. De hersenstam bestuurt niet alleen functies
als ademhaling, bloeddruk, hartritme, maar ook oogbewegingen,
braken en andere reflexen. De hersenstam bestaat uit drie delen: het
verlengde merg, de brug van Varol en de middenhersenen. Ruggenmergvloeistof
wordt getransporteerd door een kanaal dat overlangs
door deze structuren loopt.
Beïnvloeding van de hormonale toestand van het fysieke lichaam
vindt plaats via de hypofyse. De hypothalamus speelt een belangrijke
rol bij de aanpassing van het hart-vaatstelsel aan allerlei
toestandsveranderingen in of van het fysieke lichaam.
De hypothalamus reageert op de hoeveelheden van verschillende
hormonen in de bloedbaan en door hormonale of neurale berichten
af te geven aan de endocriene klieren, en dan vooral aan de hypofyse.
Deze berichten geven dan aan of de productie van het hormoon
gestimuleerd of geremd moet worden. Zo wordt bijvoorbeeld het
hormoon T4 (thyroxine) in de schildklier geproduceerd als reactie op
TSH (thyroïd-stimulerend hormoon) dat door de hypofyse wordt afgegeven.
TSH wordt op zijn beurt weer geproduceerd als reactie op
TRH (het TSH-releasing hormoon) dat door de hypothalamus wordt
afgescheiden. Deze meet tegelijk de concentratie T4 in het bloed.
Gaat deze concentratie over een bepaalde (drempel-) waarde heen,
dan wordt de productie van TRH geremd, en daarmee ook die van
TSH en T4.
Ook op het gedrag heeft de hypothalamus een regelende invloed.
Ze is betrokken bij de drie kerngedragingen, te weten: vlucht-
en afweergedrag, voedingsgedrag en voortplantingsgedrag. Deze
kerngedragingen zijn van belang voor de instandhouding van het
individu en soort. In feite zijn dit ook homeostatische mechanismen.
100
Inleiding in de Salveologie
5.2 De functie van enzymen
Een enzym is een splitsings- of ontledingsstof, dat een bepaald
scheikundig proces in ons fysieke lichaam veroorzaakt of bevordert,
zonder zelf te veranderen. Enzymen zijn biochemische katalysatoren
die onmisbaar zijn voor de stofwisseling en spijsvertering. Enzymen
zijn eiwitten die door het lichaam zelf worden aangemaakt uit deeltjes
van eiwit afkomstig uit de voeding. Meestal is een enzym een
zogenaamd samengesteld eiwit, dat wil zeggen een eiwit chemisch
verbonden met een niet-eiwit, dat als coënzym of als activator kan
optreden.
Enzymen vormen de onmisbare werkstoffen in de chemische
fabriek van ons fysieke lichaam. Ze zijn niet zomaar werkstoffen.
Nee, enzymen zijn ware tovenaars. Tevens zijn ze extreem gevoelig.
De vloeistoffen waarin ze zitten mogen niet te zout, te zuur, te zoet,
te warm of te koud zijn. De bandbreedte is zeer gering. Daarbuiten
werken enzymen niet meer.
Enzymen zijn producten van de levende cel. Het unieke van
een levende cel is, dat deze in staat is een grote verscheidenheid aan
reacties met grote efficiëntie en specificiteit ondanks de milde fysiologische
omstandigheden (zoals een lage temperatuur en een neutrale
zuurgraad) te laten verlopen. De belangrijkste stoffen die zorg dragen
voor de processen in de cel zijn de enzymen. De verbindingen die
door de enzymen worden omgezet noemt men substraten.
Enzymen zijn zeer specifiek. Dat wil zeggen dat voor ieder
substraat een apart enzym nodig is. Voor de werking zijn enzymen
onder andere afhankelijk van de temperatuur en de zuurgraad. De
meeste enzymen katalyseren processen met een snelheid van 1 tot
10.000 omzettingen per seconde per enzymmolecuul. De snelheid
van de enzymatische reactie neemt toe naarmate de hoeveelheid actief
enzym groter is. Door een nauwgezette regulatie van de actieve
hoeveelheid van elk enzym is de levende cel in staat het verloop van
elke reactie te reguleren en hierdoor wordt een strakke coördinatie
van alle chemische reacties mogelijk.
Aangezien vrijwel alle biologische processen, zoals synthese,
groei, en uitscheiding, door enzymen gekatalyseerd worden, worden
de fysiologische eigenschappen of het karakter van een levend orga-
Inleiding in de Salveologie 101