Inleiding in de Salveologie

Natriumchloride, of zout, is een essentieel onderdeel van de vloeistof,
waarin de cellen liggen, en het bepaalt ook de hoeveelheid bloed
die in het lichaam circuleert. De nieren zorgen voor het evenwicht
tussen de uitgescheiden hoeveelheid zout in urine en zweet en het
zoutgehalte van het lichaam. Aldosteron reguleert dit en vertelt de
nieren om minder zout uit te scheiden wanneer het zoutgehalte in het
fysieke lichaam te laag wordt. Het meeste natrium in het zout bevindt
zich buiten de cellen in de extracellulaire vloeistof. Het wordt daar
gehouden door een mechanisme dat de natriumpomp heet. Dit pompt
het natrium uit de cel en houdt het kalium erin. Dit is nodig voor het
doorgeven van impulsen via het celmembraan.
Corticosteroïden - een subgroep van de steroïden - worden eveneens
geproduceerd door de bijnierschors. Corticosteron, cortisol en cortison
vormen een subgroep van de corticosteroïden, en zorgen voor
de verwerking van koolhydraten, eiwitten en vet, en het omgaan met
stress. Ze werken ook ontstekingsremmend.
De suikerhormonen, waarvan cortison de belangrijkste is, zijn
verantwoordelijk voor het verhogen van het bloedsuikergehalte. Glucose
is de belangrijkste energiebron van het lichaam en wanneer er
extra energie nodig is, zo als bij stress, dan zorgt cortison voor de
omzetting van eiwit in glucose.
Er zijn meer hormonen actief voor de verhoging van het bloedsuikergehalte,
maar er is slechts één hormoon dat het bloedsuikergehalte
omlaag brengt, en dat is insuline. Omdat daar maar één hormoon
voor is, ontstaat er bij een tekort aan insuline onmiddellijk een
ziekte, namelijk suikerziekte.
Behalve de belangrijke rol die cortison speelt in de stofwisseling,
is het ook essentieel voor het functioneren van het immuunsysteem.
Maar als het normale cortisongehalte kunstmatig verhoogd
wordt, bijvoorbeeld om na een transplantatie afstootreacties te voorkomen,
dan vermindert hierdoor ook kracht van het immuunsysteem.
Het fysieke lichaam produceert zelf nooit te veel cortison.
Omdat cortison zo belangrijk is voor het immuunsysteem staat
de productie hiervan onder strenge controle van de hypofyse. De
hypofyse scheidt het adrenocorticotroophormoon (ACTH) af dat de
94
Inleiding in de Salveologie
cortisonproductie stimuleert, en net als bij de hormonen renine en
aldosteron werken de twee stoffen via 'geen bericht is goed bericht'
op elkaar in. Wel een bericht betekent dus bijsturing gevraagd. Wanneer
het cortisongehalte te laag is, scheidt de hypofyse ACTH af en
gaat dit gehalte om hoog; of alles juist andersom.
Cortisol is, net als cortison, een corticosteroïde; het is een hormoon
dat gemaakt wordt in de bijnierschors uit cholesterol. Cortisol speelt
een rol bij de vertering van voedsel, het slaap/waakritme en het immuunsysteem.
Cortisol wordt soms het stresshormoon genoemd omdat
het vrijkomt bij elke vorm van stress, zowel fysiek, mentaal als
emotioneel. Het zorgt ervoor dat bepaalde eiwitten in spieren worden
afgebroken waarbij glucose (brandstof) vrijkomt. Deze brandstof
wordt gebruikt om het fysieke lichaam weer terug te brengen in homeostase
- een stabiel innerlijk milieu. Op het moment van stress
komt adrenaline en noradrenaline vrij om het fysieke lichaam alerter
te maken en klaar om te vechten of vluchten, zoals reeds aangegeven.
Hiervoor wordt veel brandstof verbruikt. Cortisol zorgt ervoor dat dit
verlies van brandstof weer wordt gecompenseerd. Tijdens het ontwaken
komt er ook extra cortisol vrij, wat zorgt voor een hongergevoel.
De geslachtshormonen worden afgescheiden door het bijniermerg en
vullen de zes gonadenhormonen aan die bij de vrouw door de eierstokken
(ovarium) en bij de man door de teelballen (testis) geproduceerd
worden. Het belangrijkste mannelijke gonadenhormoon dat
ook bij vrouwen, maar dan in mindere mate, aanwezig is, is testosteron.
Het is verantwoordelijk voor vergroting van de spieren.
Epifyse
De epifyse of pijnappelklier ligt midden in de hersenen en zit tegen
het dak van de tussenhersenen, om precies te zijn aan de bovenkant
van het derde ventrikel. Deze klier is zo groot als een gedroogde erwt
en weegt nauwelijks 200 milligram. Het is een typische jeugdklier
die na het tiende levensjaar begint af te nemen. Het afscheidingsproduct
van de epifyse heeft tot de pubertijd een remmende werking op
de hormonale activiteit van de geslachtsklieren. Dan op een zeker
Inleiding in de Salveologie 95