het rapport Prijsvorming in de varkensvleesketen.

o Supermarkten voeren teveel producten om de bruto en netto marge van product tot product
in de gaten te houden. De transactiekosten zijn hiervoor te hoog. De korte termijn relatie
tussen inkoop- en verkoopprijzen in supermarkten is hierdoor waarschijnlijk zwak;
o Bij de prijszetting speelt de prijs van de concurrentie een cruciale rol. Supermarkten houden
elkaar op dit punt in de tang. Dit betekent overigens dat concurrentie op dit punt werkt. Supermarkten
zijn niet in staat dit Prisoner’s Dilemma te doorbreken;
o Supermarkten gebruiken versproducten waaronder vlees als traffic generator. Op vers vlees
maken zij waarschijnlijk geen of in beperkte mate netto winst
o Binnen het vlees kunnen hogere marges op producten behaald worden als deze zich weten
te onderscheiden van de bulkproducten die het schap bepalen;
o Promotionele acties spelen een belangrijke rol bij het verhogen van de verkopen / omzet in
varkensvlees en van de totale supermarktomzet (Hoste et al. 2004). Promotionele acties
vormen één van de instrumenten die supermarkten hebben om een onderscheid aan te
brengen tussen consumenten met een lage en een hoge prijselasticiteit, m.a.w. om prijsdiscriminatie
toe te passen tussen groepen consumenten.
3.2 Conclusies
- In de gehele keten komen spotmarktprijzen tot stand. De varkens(vlees)markt is een EU markt waar
grote exporteurs zoals Nederland en Denemarken sterk van afhankelijk zijn. Netto exporteert Nederland
twee derde deel van het varkensvlees, bruto is dit nog groter doordat ook vlees en vleeswaren
uit bijvoorbeeld Duitsland naar Nederland geïmporteerd wordt.
- Er is weinig tot geen coördinatie en coöperatie tussen varkensboeren onderling en verticaal tussen
boeren, slachterijen, overige verwerkers en supermarktketens.
- Het is mogelijk om hoge prijzen en marges te genereren als een bedrijf of een keten tot een product
of productgroep met een hoge toegevoegde waarde weet te komen. Dit is overigens binnen het
vlees, i.h.b. het varkensvlees, niet eenvoudig, maar ook niet onmogelijk. Enkele ketens onderscheiden
zich op dit moment onder andere Beter Leven kenmerk van de Dierenbescherming en Milieukeur.
Dit betekent dat een gesloten keten georganiseerd moet worden die de extra kwaliteit garandeert.
3.3 Promoties
Promoties spelen een belangrijke bij het vermarkten van varkensvlees. Zij stimuleren de verkopen van
varkensvlees in het supermarktkanaal. Promoties hebben twee gevolgen voor de rest van de keten:
Er is meer vraag naar varkensvlees. Dit betekent dat er meer slachthaken gevuld worden. Dit vergroot
de efficiëntie in de vleesverwerking. Om deze extra vraag wordt scherp geconcurreerd. De belangen zijn
groot (40% van de omzet) en dit is waarschijnlijk één van de redenen waarom supermarkten aparte tenders
voor promoties inzetten. Het is ook niet eenvoudig om extra vlees ten behoeve van promotionele
acties te beleveren. De vraag is beduidend groter en betreft een beperkt aantal onderdelen van een varken.
Dit kan betekenen dat supermarkten direct of indirect producten van een groter aantal leveranciers
dienen te betrekken.
Omdat promoties zich richten op een beperkt aantal onderdelen, staat de vierkantsverwaarding onder
druk. Als er meer vraag is naar schnitzels of schouderkarbonades, wat gebeurt er dan met de rest van
het varkensvlees? In theorie, dienen de andere onderdelen tegen lagere prijzen afgezet te worden. Echter,
er is meer dan één supermarkt. Het is onwaarschijnlijk dat supermarkten allemaal tegelijkertijd
schnitzels in de aanbieding doen. En de markt is beduidend groter dan Nederland. Slachterijen kunnen
acties coördineren over supermarkten heen – als de ene supermarkt schnitzels vraagt aan de slachterij
voor een promotie in week X, dan kan de slachterij een andere supermarkt acties met schnitzels direct of
indirect ontraden - en voor zover nodig arbitrage toepassen op de Europese markt. In de praktijk bepalen
supermarktketens zelf hun acties en staan de slachterijen voor de uitdaging om tot een goede vierkantsverwaarding
te komen. Het is niet zo dat de prijzen voor varkensvleesonderdelen in Nederland
scherpe schokken vertonen, omdat een bepaalde onderdeel in de aanbieding is bij een grote supermarktketen.
8