het rapport Prijsvorming in de varkensvleesketen.

1 Inleiding
De prijsvorming in de varkenshouderij staat sinds 2000 onder druk. De varkensprijzen hebben sinds
1997 meer onder dan boven de kostprijs gelegen. In 2005 en 2006 waren opbrengsten en kosten inclusief
een vergoeding voor de eigen arbeid in evenwicht. Sindsdien staat de vergoeding voor de eigen arbeid
onder druk. De variabele kosten worden weliswaar gedekt – met uitzondering van 2007 – maar de
opportuniteitskosten voor de eigen arbeidsinzet worden niet langer goedgemaakt. Dit betekent dat het
gezinsinkomen en de besparingen onder druk staan.
De slechte financieel-economische positie van primaire bedrijven in Nederland hangt niet samen met een
verslechtering van de prijsvorming voor varkensvlees, maar wel met de relatief hoge kosten die samenhangen
met milieu- en dierenwelzijnseisen en de hoge voerprijzen in 2007/2008 en 2010/2011 (zie figuur
4). Dit geldt ook voor de varkensprijzen in andere EU landen (zie AMI (2010), AMI-Marktbilanz Vieh
und Fleisch 2010, Tabel 10.12). De Europese markt is één geworden. De af boerderijprijzen waren in
Nederland relatief hoog in 2006 en 2008. Binnen Europa geldt dat de varkensprijzen relatief laag zijn in
Denemarken en Nederland, de twee belangrijkste exporteurs, en relatief hoog in Duitsland, Hongarije en
Polen. De exportpositie van Denemarken en Nederland is voor een belangrijk deel gebaseerd op de lage
kosten en prijzen voor varkens.
De kosten van milieu- en dierenwelzijnseisen zijn in Nederland relatief hoog. Dit geldt met name ten
aanzien van de kosten van milieueisen inclusief de kosten voor productierechten (Figuur 3).
Eurocent per kg geslacht gewicht
25
20
15
10
5
0
NL
2007
Figuur 3. Extra kosten door beleidsmaatregelen in 2007 en 2013 per land (eurocent/kg geslacht gewicht)
Bron: Hoste (2011).
NL
2013
FR
2007
FR
2013
DE
2007
DE
2013
De varkenscyclus in de oude vorm bestaat niet meer. Het aanbod van varkens(vlees) op de EU markt is
vrijwel continue groter dan de vraag. Dit heeft als gevolg dat perioden van schaarste en hoge prijzen niet
langer voorkomen, tenzij er een ernstige veterinaire crisis uitbreekt. Werden de toenemende prijzen voor
varkensvoer in 2008-2009 nog gecompenseerd door toenemende varkensvleesprijzen, de recente toename
in de prijzen van varkensvoer heeft (nog) niet geleid tot substantieel toenemende prijzen af boerderij
(Figuur 4).
2
DK
2007
DK
2013
ES
2007
ES
2013
PL
2007
Milieu Dierenwelzijn Volksgezondheid Ruimtelijke Ordening Productierechten
PL
2013