het rapport Prijsvorming in de varkensvleesketen.

c. Termijnmarkten.
Deze opties hebben geen impact op de kostprijs en vormen veelal geen prikkel om toegevoegde waarde
te creëren, tenzij de spotmarkt kwaliteitsverschillen tot uitdrukking brengt. Dit gebeurt in de sierteeltmarkt.
2. Opties die primair tot doel hebben om toegevoegde waarde in de totale keten te verhogen:
a. Ketenafspraken;
b. Lange termijn prijzen;
c. Koppelen van rendementen;
d. Verticale ketenintegratie.
Dit kan ten koste gaan van de efficiëntie van prijsvorming, doordat prijzen niet meer reageren op wijzigingen
in vraag en aanbod (prijzen zeer star). Ook worden kostprijzen in veel gevallen in een deel van
de keten verhoogd om tot de hogere toegevoegde waarde te kunnen komen. Door meer afspraken over
een langere periode tussen ketenpartijen vast te leggen is het aantal keer dat transactiekosten gemaakt
worden laag. De transactiekosten per keer zijn hoog omdat er meer afspraken geregeld moeten worden.
Enkele hamvragen ten aanzien van integrale ketenvorming (meest vergaande vorm van afstemming in
de keten) zijn:
a. Waarom kan afstemming bij pluimvee en kalveren wel en bij varkens niet?
Afstemming tussen ketenpartijen kan zowel bij varkensvlees, pluimveevlees, eieren als vleeskalveren.
Voorbeelden zijn in alle sectoren beschikbaar : Smithfield voor varkensvlees, label rouge voor pluimveevlees,
en VanDrie Group voor kalfsvlees.
b. Ligt het aan de spelers of aan de eigenschappen van de keten?
De eigenschappen van de keten zijn voor alle drie de sectoren vrijwel gelijk: mengvoer, producenten van
dieren en slachterijen. Productieproces van het vleesdieren verschilt van 8 maanden bij kalveren (blank);
4 maanden bij vleesvarkens en 6 weken bij vleeskuikens. Alle ketens kenmerken zich door beperkt aantal
mengvoerleveranciers, vele producenten en beperkt aantal slachterijen.
Integratie bij kalfsvlees was en is sterk dominant. Door het gemeenschappelijk landbouwbeleid is de
markt voor kalfsvlees ook een beschermde markt (dit neemt wel langzaam maar zeker af). Tussen kalfsvleesintegraties
bestond een sterke concurrentie. Door diverse overnames is VanDrie Group als winnaar
naar voren gekomen. Bij pluimveevlees is de integratievorm nog sterk aanwezig in Duitsland Spanje,
Italië en Frankrijk maar niet in Nederland (PINGO van Nutreco heeft in het verleden deze opzet gehad
maar dit is vervolgens geheel afgebouwd). Als belangrijkste oorzaak wordt genoemd dat primaire ondernemers
in andere EU landen meer vakman willen zijn en Nederlandse ondernemers veel hechten aan
onafhankelijk ondernemerschap. Belangrijke voordelen van geïntegreerde productie is dat kwaliteit van
het eindproduct door de gehele keten geregeld kan worden (IKB versus (bedrijfs-)kwaliteitssystemen) en
informatie-uitwisseling in de keten tussen ketenpartijen kan plaatsvinden. Een belangrijk kenmerk van
Nederlandse varkenshouders is dat ze veel waarde hechten aan individueel ondernemerschap.
18