het rapport Prijsvorming in de varkensvleesketen.

7 Andere prijsmechanismen
In de literatuur en in de praktijk leven diverse ideeën voor verbetering van de prijsvorming:
a) Afstemming van vraag naar en aanbod van vleesvarkens. Dit kan bijvoorbeeld door het produceren
van vleesvarkens met bepaalde kenmerken, maar ook door minder vleesvarkens te produceren
(in het geval van een structureel overschot).
b) Verstrekken van informatie over vraag en aanbod, die gemakkelijk begrepen kan worden door
producenten, verpakkers en andere marktdeelnemers. Bijvoorbeeld het Amerikaanse Ministerie van
Landbouw heeft in 2001 een verplichte prijsrapportage voor vee ingevoerd, de zogenaamde
Livestock Mandatory Price Reporting wet (Becker, 2006). De belangrijkste doelen van deze wetgeving
waren: (i) verstrekking van informatie over vraag en aanbod, die gemakkelijk begrepen kan
worden door producenten, verpakkers en andere marktdeelnemers; en (ii) bevordering van de concurrentie
op de markt voor dieren en dierlijke producten (Federal Register, 2000). Op deze wijze
wordt de prijsvorming iets transparanter maar het effect op de prijs is nihil.
Handelsorganisaties – al dan niet coöperatief zoals de Duitse Erzeugergemeinschaften – kunnen als
schakel fungeren tussen varkenshouderij en slachterij. Handelsorganisaties hebben schaalvoordelen,
kunnen professioneel onderhandelen en kunnen ondersteuning bieden in de kanalisatie van de gewenste
kwaliteiten te selecteren. Zij kunnen o.a. schaalvoordelen behalen in transactiekosten waaronder het
verzamelen en verwerken van marktinformatie.
c) Verticale integratie van verschillende schakels: van producent tot retail.
d) Langere termijnprijzen: Dit vergt vertrouwen over en weer tussen slachterij en varkenshouder.
Dit werkt alleen in combinatie met afspraken die de ketenlogistiek en/of –kwaliteit verbeteren. Een
slachterij profiteert dan van leveringszekerheid en een optimale capaciteitsbenutting. Varkenshouders
die voor marktconcepten produceren, ontvangen een premie ten opzichte van de commodityprijs.
Overstappen naar een andere afnemer is dan minder snel aantrekkelijk. Dit geldt ook voor
slachterijen.
e) Rendement koppelen: Koppelen van rendement van slachterijen en eventuele verdere schakels
met dat van de varkenshouder. Dit is goed voor de onderlinge betrokkenheid en kan het onderlinge
vertrouwen versterken en bespaart daarmee transactiekosten. Deze koppeling kan plaatsvinden door
onderlinge contracten door de keten heen (met leverantie- en afnameplicht).
f) Veilingen: Door de varkenshandel te centraliseren via een veiling, zal de drang voor individuele ondernemers
om andere afnemers te kiezen, minder sterk zijn. De prijsvorming is meer transparant en
naar verwachting ook minder volatiel. In Duitsland worden varkens geveild via de ISW, in Frankrijk
gebeurt dat via de Marché du Porc Breton en in Oostenrijk via de Österreichische Schweinebörse. In
alle drie de landen zijn de varkenshouders tevreden met het systeem.
g) Termijnmarkt: Varkenshouders dekken zich niet in voor prijsrisico's omdat grote bedrijven wekelijks
leveren en dus zowel prijspieken als dalen meemaken en uiteindelijk een gemiddeld prijs op de
lange termijn ontvangen. Voor bedrijven die minder frequent leveren (vergelijk aardappels) is het
prijsrisico veel groter en kan het aantrekkelijk zijn om de prijsrisico’s via termijnmarkten in te dekken.
h) Egalisatiefonds: In Oost-Nederland heeft jarenlang een egalisatiefonds bestaan. Deelnemende varkenshouders
droegen bij hoge prijzen een deel af aan het fonds en bij lage prijzen kregen ze daarvan
een uitkering.
In figuur 11 is kort weergegeven hoe diverse vormen van prijsvorming (prijsmechanismen) aansluiten bij
bepaalde typen markten.
Figuur 11: Geschiktheid van bepaalde prijsvormingsmechanismen voor bepaalde type markten.
Optie Type markten
a. afstemmen vraag en Past bij alle markten maar afstemming is vooral vereist bij ketenproducties
16