het rapport Prijsvorming in de varkensvleesketen.

5 Inkomens in de varkensketen
5.1 Nederland
- De marges in de slachterijen, de uitsnijderijen en de vleesverwerkende industrie zijn laag. Dit illustreert
dat ook in geconcentreerde bedrijfstakken vaak tegen kostprijs gewerkt wordt.
- De marges in de Nederlandse supermarktketens zijn laag. Het is wel zo dat sommige supermarktketens
goed boeren en relatief veel winst maken. Dit geldt voor grote ketens, maar bijvoorbeeld ook
voor sommige kleine familiebedrijven. Dit ligt voor een belangrijk deel aan een verschil in de prestaties
van de ketens in termen van management en ondernemerschap. 5 Een probleem bij de analyse
van de prijzen en winst van supermarktketens is dat dit het gehele assortiment betreft. Het is voor
buitenstaanders vanwege het mogelijke bestaan van kruissubsidies onmogelijk om aan te geven
hoeveel winst supermarkten op vlees of varkensvlees behalen. Het is wellicht ook voor binnenstaanders
lastig om dit te bepalen, omdat kostentoerekening voor een deel een arbitrair karakter heeft.
De marge van supermarktketens geeft trouwens geen informatie over het rendement op eigen vermogen
van supermarktketens. Volgens Backus et al. (2007& 2011) is dit rendement hoog.
Het bedrijfsresultaat als percentage van de bedrijfsopbrengsten (omzet plus voorraadmutatie) zijn laag
door de gehele keten heen. Het CBS heeft in 2008 een benchmarkanalyse uitgevoerd naar de financiële
opbrengsten in alle sectoren voor verschillende grootteklassen. De resultaten van de schakels die voor de
varkenssector van belang zijn, staan in Tabel 1. Het bedrijfsresultaat bedroeg in 2008 1-3% behalve
voor relatief kleine bedrijven en middelgrootte slachterijen (-8%). Het bedrijfsresultaat is relatief laag
(2%) in grote bedrijven (> 250 werknemers).
Tabel1 Bedrijfsresultaat als % bedrijfsopbrengsten per schakel in de varkenshouderijketen in 2008
Aantal werknemers
Totaal 2-10 10-50 50 - 100 100 - 250 >250
Varkenshouderij
2
Slachterijen (geen pluimvee)
23 3 3 -8 2
Vleesverwerkende industrie
6 9 3 2 0
Groothandel in levende dieren
- 3 - - -
Supermarkten
- 3 3 1 2
Slagerijen en poeliers
- 11 - - -
Bron: CBS: Benchmarkgegevens van bedrijfsopbrengsten en –kosten en LEI (varkenshouderij). De LEI cijfers zijn exclusief een
beloning voor eigen arbeid.
Het inkomen van primaire varkensbedrijven uit normale bedrijfsvoering laat een wisselend beeld zien
(figuur 8). Periodes met negatieve inkomens worden gevolgd door periodes met positieve resultaten. Het
gemiddeld inkomen in de periode 2001-2003 was negatief voor alle typen varkensbedrijven. De situatie
van de vleesvarkenshouders was gemiddeld het slechtst, op afstand gevolgd door gesloten bedrijven en
fokvarkensbedrijven. In de daarop volgende jaren, 2004-2006, boekten alle typen varkensbedrijven gemiddeld
een positief inkomen. Vleesvarkensbedrijven scoorden wederom relatief slecht. Na een slecht
jaar in 2007 schommelde het inkomen rond de nullijn in de periode 2008-2010. Als er echter rekening
gehouden wordt met de inzet van eigen arbeid en vermogen, is het netto inkomen over de periode 2001-
2010 negatief m.u.v. 2005 (zie figuur 9).
5 Bij slecht management kan een groot supermarktconcern ook in een mum van tijd imploderen.
12