13.09.2013 Views

Opportuun 2007 nr7 binnen 04.indd - Openbaar Ministerie

Opportuun 2007 nr7 binnen 04.indd - Openbaar Ministerie

Opportuun 2007 nr7 binnen 04.indd - Openbaar Ministerie

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

07<br />

openbaar ministerie jaargang 13 nummer 7 september <strong>2007</strong><br />

Han Moraal, bokser tegen bedrog:<br />

‘Elk jaar meer witwaszaken<br />

voor de rechter’<br />

CVOM-zittingsvertegenwoordiger in de rechtszaal<br />

Vakinhoudelijk promotie maken


Hoek van Jan<br />

Mozart en Bach<br />

Arme, arme oude man. Het leven had hem<br />

zwaar bedeeld. Altijd had hij een keurige<br />

baan gehad. Was zelfs opgeklommen in het<br />

bedrijf. Gepromoveerd tot het hoogst denkbare.<br />

Directeur. Maar als directeur redde hij<br />

het niet. Spreken in het openbaar moest hij,<br />

maar dat was hem een gruwel. Een borrel<br />

wilde dan wel helpen. Hij hoopte altijd maar<br />

dat ze het niet zouden ruiken. Van lieverlee<br />

begon hij meer en meer te drinken. Zijn<br />

pensionering had soelaas moeten bieden.<br />

Maar helaas: de verveling sloeg toe. Hij zoop<br />

zichzelf zo de kliniek in.<br />

Dat hielp wel, die kliniek. Hij was en bleef<br />

nuchter. Een hele tijd lang, tot zijn vrouw<br />

overleed. Het leed voerde hem uiteindelijk<br />

weer naar de fles. Whisky, bij voorkeur.<br />

Veel ook. Het moment van de dag maakte<br />

niet uit. De kwaliteit ook niet. Die ochtend<br />

had hij ook gedronken. Een hele fles<br />

geestrijk nat was door zijn keel gegleden.<br />

Zeventiende liter, dacht hij. Misschien ook<br />

wel een liter, trouwens. Daarna ging hij naar<br />

de verjaardag van zijn zoon. Met de auto.<br />

Zijn wankele rijgedrag was anderen opgevallen.<br />

Hij hortte en stootte met de auto,<br />

reed beurtelings snel en langzaam en vertoonde<br />

een merkwaardige voorkeur voor de<br />

linker weghelft. De politie werd gebeld. Die<br />

constateerden ongeveer 2,5 ‰ in zijn bloed,<br />

want blazen wilde niet best meer lukken.<br />

Dus beleefde hij op zijn 70ste een primeur:<br />

terechtstaan.<br />

Omstandig legde de man de rechter uit<br />

hoe het was gekomen. Hij was nu bij de AA.<br />

Dat beviel erg goed. ‘Dat duurt levenslang!’<br />

maakte hij duidelijk. Wilde hij niet weer<br />

naar de kliniek dan? Die had toch goed<br />

geholpen? Liever niet, nee. Want de kliniek<br />

was de man toch niet zo goed bevallen.<br />

‘Er zitten daar allemaal van die jongelui.<br />

En die muziek hè...Ik hou zelf meer van<br />

Mozart en Bach, maar dat hebben ze niet’.<br />

Maar het ergste waren nog de liedjes die ze<br />

daar zélf zongen. ‘Dat ging alleen maar over<br />

seks’. Ze vroegen hem dan zelfs: ‘Herman,<br />

waarom zing je niet mee?’ Hij vertelde het<br />

met een wanhopige blik in de ogen.<br />

Hij rechtte zijn stropdas. Alsjeblieft niet<br />

weer een kliniek, smeekte hij.<br />

Nou vooruit. We hebben het zo gelaten.<br />

Levenslang naar de AA is immers ook niet<br />

niks.<br />

Jan Hoekman<br />

OPPORTUUN<br />

tijdschrift voor het<br />

openbaar ministerie<br />

JAARGANG 13<br />

NUMMER 7<br />

september <strong>2007</strong><br />

<strong>Opportuun</strong> is het tijdschrift van en voor<br />

het <strong>Openbaar</strong> <strong>Ministerie</strong>. Het blad wordt<br />

gratis verstrekt aan de medewerkers van<br />

het OM en andere geïnteresseerden.<br />

Het blad verschijnt tien keer per jaar.<br />

De redactie is verantwoordelijk voor de<br />

inhoud van het blad. Aan de in <strong>Opportuun</strong><br />

verstrekte informatie kunnen geen rechten<br />

worden ontleend. Overname van artikelen<br />

met bronvermelding is toegestaan.<br />

Suggesties, opmerkingen, artikelen<br />

Bel of mail de eindredacteur.<br />

Eindredactie<br />

Pieter Vermaas, 070 – 3399840 of<br />

p.vermaas@om.nl.<br />

Redactieadres<br />

Afdeling Communicatie, Parket-Generaal,<br />

kamer 5.19, Prins Clauslaan 16, Postbus<br />

20305, 2500 EH Den Haag.<br />

Telefoon: 070 – 3399840.<br />

Abonnementenadministratie<br />

070 - 3399823. Wijzigingen? Stuur de<br />

adreswikkel met de aangebrachte<br />

wijzigingen naar het redactieadres, of<br />

mail de wijzigingen, onder vermelding van<br />

het nummer op de adreswikkel,<br />

naar opportuun@om.nl.<br />

Redactieraad<br />

Ryan Lievaart, Heleen Rutgers, Hans<br />

Wesselink, Marcel Wolters, Elke Kool,<br />

Thea van der Geest, Dick Zuilhof, Manon<br />

Nooteboom.<br />

Vaste medewerkers<br />

Linda Bregman, Linda van Bruggen, Thea<br />

van der Geest, Jeichien de Graaff, Jan<br />

Hoekman, Willem Hoogendoorn, Josine<br />

ten Kate, Koos Spee, Gerard Strijards.<br />

Aan dit nummer werkten verder mee<br />

Alex Brenninkmeijer, Irene Gonzales,<br />

Marget de Haas, Marianne de Jong,<br />

Manon Nooteboom, Dick Zuilhof, Mirelle<br />

Herlfterkamp, Marjolein van Slooten,<br />

Esther Schreur.<br />

Foto omslag<br />

Hollandse Hoogte<br />

Ontwerp<br />

Fabrique BV, Delft<br />

Druk<br />

Zijlstra Drukwerk, Rijswijk<br />

Oplage<br />

7.300


OPPORTUUN Nummer 7 – <strong>2007</strong> Inhoud 3<br />

‘Hoe strikter de executie,<br />

hoe preventiever de straf’<br />

Han Moraal, pagina 10<br />

September <strong>2007</strong> Rubrieken<br />

Alles afwegende 8<br />

‘In- en intriest dat nou net deze twee mensen<br />

elkaar tegen moesten komen.’ Officier<br />

van justitie Esther Baars vond in de zaak<br />

tegen de ouders van baby Melanie dat de<br />

moeder niet meer zwanger zou moeten<br />

worden.<br />

Bokser tegen bedrog 10<br />

Han Moraal vreest verwording van de<br />

financiële integriteit. ‘Als we niet oppassen<br />

ontstaat een verwevenheid tussen onder-<br />

en bovenwereld.’ Een interview na honderd<br />

dagen PG-schap.<br />

Vliegtuigen en Bote 14<br />

‘Schiphol doet iets met mij, ik vind het een<br />

bijzondere omgeving.’<br />

Zes vragen aan Bote ter Steege, eerder<br />

rechercheur, reisleider en skileraar, en nu<br />

officier op parket Haarlem.<br />

In gesprek met de burger 16<br />

‘Motiveer in jullie requisitoir de strafmaat<br />

wat meer’. Dat is een van de adviezen die<br />

komen uit een gehouden burgerforum.<br />

Vakinhoudelijk omhoog 18<br />

Tot voor kort kon je alleen promotie maken<br />

door het management in te gaan of door<br />

AG te worden, vanaf nu kan dat ook door<br />

vakinhoudelijk door te groeien. ‘Eindelijk is<br />

er een doorbraak van een rangenstelsel naar<br />

een functiestelsel’, zegt PG Rieke Samson-<br />

Geerlings.<br />

CVOM-zittingsvertegenwoordiger<br />

20<br />

Ze schenkt een bekertje met water in, legt<br />

de stapels dossiers recht en neemt plaats.<br />

Zittingsvertegenwoordiger Janneke Visser is<br />

klaar voor een hele rits CVOM-zaken.<br />

Een reportage.<br />

De Hoek van Jan 2<br />

‘Mozart en Bach’<br />

KortOM 4<br />

Column Nationale<br />

ombudsman 7<br />

‘Proportioneel aanhouden’<br />

WaarOM? 13<br />

OMgeslagen 15<br />

Personalia 22<br />

2 e etage 23<br />

Strip Linda van Bruggen<br />

Uitgelicht 24<br />

‘Bevoegdheid, lokaal of globaal’<br />

Verkeer 25<br />

Internationaal 26<br />

Column Gerard Strijards 27<br />

‘Internationalist’<br />

AchterOM 28


4<br />

KortOM<br />

‘Met GPS veel flexibeler’<br />

Dóórgaan met GPS. Dat is de reactie van<br />

PG Henk van Brummen, nadat hij in ‘s-<br />

Hertogenbosch met behulp van het GPSsysteem<br />

als zittingsofficier is opgetreden.<br />

Het is vrijdag 14 augustus als procureurgeneraal<br />

Henk van Brummen weer eens het<br />

vak van zittingsofficier uitoefent. Geen stapels<br />

papier voor de PG. Van Brummen leest<br />

de tenlastelegging staand vanaf het scherm.<br />

De PG, die opdrachtgever GPS is, doet een<br />

van de laatste GPS-zittingen van de pilot in<br />

‘s-Hertogenbosch.<br />

Achter de computers zitten ook Hans Evers,<br />

politierechter en projectleider GPS bij de<br />

rechtbank in ’s-Hertogenbosch en de griffier.<br />

Politierechter Evers heeft zijn computer<br />

bijna in ligstand gekanteld, zodat hij naast<br />

zijn blik op de computer zijn blik vrij heeft<br />

voor de verdachte.<br />

Op deze zitting staan voornamelijk 8 WvW<br />

(rijden onder invloed) zaken. De eerste zaak<br />

verloopt heel vlot. Na deze zaak is er een<br />

verstekzaak en daarna een pauze. ‘Het viel<br />

me mee’, zegt Van Brummen in deze pauze.<br />

‘Ik ben afgelopen week in twee uur opgeleid<br />

in het systeem, zodat ik in staat ben als<br />

zittingsofficier op te treden. Die twee uur<br />

waren genoeg om met het systeem een zit-<br />

ting voor te bereiden en op te treden ter zitting.<br />

Tenminste, als je het hebt over eenvoudige<br />

zaken, zoals rijden onder invloed. Voor<br />

ingewikkelder zaken is meer opleidingstijd<br />

nodig.’<br />

Vooraf was Van Brummen benieuwd of hij<br />

staand met het voordragen van de zaak alles<br />

goed op het scherm kon lezen. ‘Het blijkt nu<br />

dat de zaakgegevens goed leesbaar zijn op<br />

het scherm als ik sta. Het is natuurlijk wel<br />

iets kleiner dan als je de dagvaarding in je<br />

hand hebt. Alleen de vordering ter terechtzitting<br />

en de zittingslijst heb ik op papier.<br />

Tijdens de behandeling van de zaak kan ik<br />

de voorbewerking en de zaakgegevens naast<br />

elkaar op het scherm zien. Ik kan ook meelezen<br />

in het proces-verbaal. En achter de knop<br />

“berichten” zit een hele wereld. VIP-gegevens,<br />

GBA-gegevens noem maar op.’<br />

Zijn eerste praktijkervaringen bevestigen<br />

zijn vertrouwen in GPS, zegt Van Brummen.<br />

‘Jazeker, we gaan door met GPS. Het is een<br />

hele omslag en echt een andere manier van<br />

werken, maar als je het tempo en de structuur<br />

van GPS door hebt, dan is het heel<br />

gemakkelijk gegevens naar voren te halen.<br />

En verder is het een kwestie van ervaring<br />

opdoen.<br />

Gouden regels voor informatiebeveiliging<br />

Linda is vanmorgen vroeg begonnen, want vandaag<br />

wordt een nieuwe verdachte voorgeleid. Ze<br />

wil de details van de zaak nog eens goed bestuderen<br />

en opent daarom een paar Word-bestanden.<br />

Die print ze gelijk even uit. Nadat ze haar<br />

mailberichten is doorgelopen, werpt Linda een<br />

vluchtige blik op het vuistdikke dossier dat al<br />

voor haar ligt. Gisteravond heeft ze keurig alles<br />

klaargelegd, ze kan zo beginnen! Eerst die printjes<br />

maar eens ophalen. In de gang treft ze een<br />

collega die informeert naar de vorderingen in<br />

‘haar’ zaak. Hardop praten ze over interessante<br />

details. Onderweg begroeten ze collega’s.<br />

Op de terugweg naar haar kamer, loop ze langs<br />

de printer. Waar zijn de documenten gebleven?<br />

Na wat zoekwerk vind ze ze tenslotte op een<br />

tafeltje verderop in de gang. Ze pakt het stapeltje<br />

vlug op en loopt ermee naar haar kamer. Ze<br />

benut de ochtend goed en tegen lunchtijd heeft<br />

Linda alle stukken doorgenomen en een docu-<br />

mentje gemaakt waarin de op stapel staande<br />

acties gedetailleerd staan beschreven. Om er<br />

eventueel vanavond nog aan te kunnen werken,<br />

mailt ze dat draaiboekje naar haar privé-emailadres.<br />

Zo, dat was dat. Ze is klaar met de voorbereidingen.<br />

De stukken die ze niet nodig heeft,<br />

legt ze netjes terug in het bakje op het bureau.<br />

De PC was vanzelf al op de schermbeveiliging<br />

gesprongen dus die hoeft ze niet af te sluiten.<br />

Linda neemt het dossier onder de arm en loopt<br />

naar de zittingszaal.<br />

Hier is een modelcollega aan het werk. Echter,<br />

vanuit het oogpunt van informatiebeveiliging<br />

nam Linda onnodige risico’s. Ze verliet<br />

de kamer zonder de schermbeveiliging van<br />

haar PC aan te zetten terwijl vertrouwelijke<br />

bestanden en e-mails geopend waren. Op haar<br />

bureau lag al sinds gisteravond een dossier<br />

met persoonsgegevens en zaakinformatie. Het<br />

‘Wat erg prettig is, is dat je overal je zitting<br />

kan voorbereiden. Ik heb gisteren deze zitting<br />

voorbereid in Utrecht. Je hoeft niet drie<br />

weken van tevoren ergens je zaken op te<br />

halen. Je kan zelf het tijdstip kiezen waarop<br />

en waar je je werk doet. Het dossier is te<br />

allen tijde beschikbaar. Zo ben je veel flexibeler.<br />

Dit is een groot pluspunt van GPS.’<br />

Dan stapt Van Brummen weer de zittingszaal<br />

<strong>binnen</strong>. Tijd voor de volgende GPSzaak.<br />

Tekst: Marianne de Jong<br />

Zie over GPS ook de WaarOM op pagina 13.<br />

gesprek met de collega over de zaak was voor<br />

iedereen hoorbaar. De printjes van vertrouwelijke<br />

bestanden haalde ze niet direct op en ze<br />

mailde een ‘just-vertrouwelijk’ document naar<br />

haar privé-adres.<br />

Bewust worden van informatiebeveiliging. Dat<br />

is het thema van de interne campagne “Wees<br />

zorgvuldig, handel veilig” die in september<br />

start. Binnen alle OM-onderdelen geven de<br />

informatiebeveiligingsfunctionarissen een<br />

workshop aan hun managementleden. Op hun<br />

beurt geven de managers dezelfde workshop<br />

aan hun medewerkers. De campagne biedt alle<br />

OM’ers zeven “gouden gedragregels” die de<br />

veiligheid van OM-informatie aanzienlijk kunnen<br />

verbeteren.<br />

Binnenkort wordt op OMtranet een speciale<br />

rubriek over informatiebeveiliging geopend.


OPPORTUUN Nummer 7 – <strong>2007</strong> KortOM 5<br />

OMtranet<br />

Nederlandse<br />

Antillen & Aruba<br />

Op 8 juni jl. hebben procureur-generaal<br />

Harm Brouwer en procureur-generaal<br />

Dick Piar (Nederlandse Antillen) met een<br />

gezamenlijke druk op de knop op Curaçao<br />

de Nederlandse Antillen en Aruba officieel<br />

toegang gegeven tot het OMtranet.<br />

Beleidsmedewerker Mirelle Herlfterkamp<br />

en functioneel beheerder Friso Gorter van<br />

het Webbureau (Parket-Generaal) hadden<br />

voorafgaand aan deze feestelijke opening het<br />

OMtranet begin juni geïmplementeerd op de<br />

Antillen. Dit implementatietraject hield o.a.<br />

in: het geven van een JEP-instructie (zodat<br />

OMtranet via een beveiligde lijn toegankelijk<br />

is), het geven van cursussen “Publiceren<br />

met Tridion” aan de OMtranet-reacteuren<br />

van Curaçao en Aruba, en het geven van<br />

voorlichtingsbijeenkomsten aan alle OMmedewerkers<br />

op Curaçao. Tijdens deze voorlichtingsbijeenkomsten<br />

werd een uitgebreide<br />

demonstratie gegeven van OMtranet en werd<br />

er een uitleg gegeven over het nut en het<br />

gebruik van OMtranet in het dagelijks werk.<br />

In september zal het OMtranet tevens worden<br />

geïmplementeerd op St. Maarten.<br />

RP Arnhem zoekt AG’s<br />

Bij het ressortsparket Arnhem wordt naarstig<br />

gezocht naar nieuwe AG’s. Het gezegde<br />

luidt wel ‘zoek en gij zult vinden’, maar was<br />

het maar zo simpel.<br />

In korte tijd zijn vrij veel advocaten-generaal<br />

vertrokken. Een aantal wegens leeftijdsontslag.<br />

Anderen vanwege een nieuwe functie bij<br />

een arrondissementsparket of bij de zittende<br />

magistratuur. Ook levert de inrichting van het<br />

Jeugdportal www.wijzer in recht.nl<br />

Eén ingang voor alle informatie over het<br />

jeugdrecht. Dat biedt de portal www.wijzerinrecht.nl<br />

die <strong>binnen</strong>kort de lucht in gaat.<br />

Met de Vetverkeerdsite en Vetverkeerdkrant<br />

timmert het OM al jaren flink aan de weg op<br />

het gebied van jeugdvoorlichting. De krant<br />

verschijnt driemaal per jaar en wordt verspreid<br />

onder 50.000 jongeren. De jongerensite<br />

van het OM wordt jaarlijks door ongeveer<br />

een kwart miljoen jongeren<br />

geraadpleegd.<br />

Het OM is niet het enige<br />

justitieonderdeel dat<br />

zich roert op het terrein<br />

van jongerencommunicatie;<br />

ook de ketenpartners<br />

laten zich gelden.<br />

Daarbij wordt vaak<br />

het internet ingezet.<br />

Behalve het OM hebben<br />

ook de DJI, de RvdK, de<br />

RvdR inmiddels een<br />

jongerensite. Voor jongeren<br />

is het echter niet<br />

altijd even duidelijk wat<br />

het onderlinge verband<br />

is tussen deze organisaties<br />

en hun rol.<br />

Om de dienstverlening aan jongeren en het<br />

onderwijs te verbeteren is op initiatief van<br />

het OM en de Rechtspraak het jongeren-communicatiebureau<br />

Young Works aan de slag<br />

gegaan met de bouw van een internet portal.<br />

De portal www.wijzerinrecht.nl biedt jongeren<br />

en onderwijzers één ingang voor alle<br />

informatie met betrekking tot het jeugdrecht.<br />

Expertisecentrum Bijzondere Penitentiaire<br />

Zaken extra AG-capaciteit op.<br />

Hoofdadvocaat-Generaal Inge Klopper:<br />

‘Wij stimuleren mobiliteit actief en gericht.<br />

Omgekeerd verwelkomen wij graag mensen die<br />

een aantal jaren het mooie vak van AG willen<br />

uitoefenen. Zoals officieren of strafrechters met<br />

ervaring.’<br />

De tijd dat het werkterrein van de AG niet dynamisch<br />

zou zijn en de functie veelal door oude,<br />

Op de portal krijgen jongeren op aansprekende<br />

wijze informatie over wat hen te wachten<br />

staat wanneer zij worden opgepakt op<br />

verdenking van bijvoorbeeld diefstal, handel<br />

in drugs of geweld op school. De portal geeft<br />

uitleg over het werk van de officier van justitie,<br />

de raadsonderzoeker, de rechter en wat er<br />

gebeurt wanneer je in de gevangenis terecht<br />

komt.<br />

Vanuit de portal wordt voor aanvullende<br />

informatie doorgelinkt naar de jongerensites<br />

van justitieonderdelen. Behalve strafrechtelijke<br />

issues, wordt op de portal ook antwoord<br />

gegeven op vragen met betrekking tot het<br />

familierecht. Deelnemende organisaties zijn<br />

naast het OM en de Raad voor de Rechtspraak,<br />

de Raad voor de Kinderbescherming en de<br />

Dienst Justitiële Inrichtingen.<br />

www.wijzerinrecht.nl gaat eind september<br />

van dit jaar de lucht in.<br />

grijze mannen werd bekleed, is volgens Inge<br />

Klopper echt voorbij. De functie is door een<br />

combinatie van zittingswerk en portefeuilles<br />

veelzijdig en uitdagend en vormt een logisch<br />

onderdeel van een loopbaan <strong>binnen</strong> OM en<br />

ook ZM. Een kennismakingsstage of aanstelling<br />

op detacheringsbasis behoort ook tot de<br />

mogelijkheden.<br />

Inge Klopper: ‘Uiteraard geven wij belangstellenden<br />

graag nadere informatie.’


6<br />

Videoconferencing bij het Functioneel<br />

Parket<br />

Geen constant gereis meer bij het<br />

Functioneel Parket (FP) tussen de verschillende<br />

vestigingen om te vergaderen. Het<br />

FP beschikt sinds kort over een videoconferencing-systeem.<br />

Op alle locaties van het FP in Amsterdam,<br />

Den Bosch, Den Haag, Rotterdam en Zwolle<br />

hangen lcd-schermen in de vergaderruimtes<br />

en kan er vergaderd worden via deze<br />

schermen. Zo heb je geen reistijden en toch<br />

een persoonlijk contact met andere medewerkers<br />

waarbij ook de non-verbale zaken<br />

zorgen voor een effectieve manier van ver-<br />

Licentie/vignetten-systeem op<br />

SSR4OM<br />

Het licentie/vignetten-systeem is nieuw<br />

<strong>binnen</strong> het OM. Met “SSR4OM”, een site<br />

van Studiecentrum Rechtspleging (SSR, het<br />

opleidingsinstituut van de rechterlijke organisatie),<br />

wordt alle informatie over vignetten,<br />

opleidingen en loopbaanpaden voor<br />

het OM inzichtelijk.<br />

SSR4OM is bedoeld als ondersteuning bij<br />

het samenstellen van persoonlijke en individuele<br />

opleidingsplannen. De site is speci-<br />

gaderen. Want met name de non-verbale<br />

videoconferencing zorgt ervoor dat mensen<br />

elkaar beter begrijpen waardoor een vergadering<br />

effectiever wordt. Er kan op elk<br />

gewenst moment vergaderd worden zonder<br />

dat de medewerkers fysiek op dezelfde locatie<br />

aanwezig hoeven te zijn. Een efficiënte<br />

manier van omgaan met de tijd want door<br />

de spreiding van de vestigingen in het land<br />

ging er veel tijd verloren, en dat is nu verleden<br />

tijd.Binnenkort ontvangen de parketten<br />

nadere informatie over het expertisecentrum.<br />

Landelijke dekking FSO’s compleet<br />

Met de opening in juni van de FSO (Forensische Samenwerking in de Opsporing)<br />

Haaglanden/Hollands-Midden (HHM) is de zevende en laatste FSO operationeel.<br />

De landelijke FSO-dekking is compleet.<br />

Binnen FSO HHM zullen twee forensisch adviseurs van de politie en twee forensisch<br />

adviseurs van het NFI samenwerken bij het adviseren over en uitvoeren van forensisch<br />

onderzoek.<br />

De FSO’s blijken, door een actieve adviesfunctie in de opsporing, in staat om leemtes<br />

in de forensische onderzoeksketen op te vullen. Het versterken van de forensische<br />

samenwerking in de opsporing is een belangrijk punt uit het Versterkingsprogramma<br />

Opsporing en Vervolging.<br />

In de komende <strong>Opportuun</strong> verschijnt een artikel over het nut van de FSO’s voor het OM.<br />

aal ontwikkeld en slechts intern toegankelijk<br />

voor alle medewerkers van het OM. Dus<br />

niet via internet bereikbaar.<br />

Vind SSR4OM via de koppeling op<br />

Omtranet2G, onder organisatie/personeel<br />

en organisatie/opleidingen. Of via de link<br />

op SSR extranetsite www.ssr.drp.minjus.<br />

Op SSR4OM is ook het OM programmaaanbod<br />

uit het totale SSR opleidingen- en<br />

cursusaanbod te vinden.<br />

Kortom<br />

OR maakt de<br />

toekomst<br />

OM’ers denken mee in het project<br />

“Wij maken de toekomst” dat de<br />

Departementale Ondernemingsraad van<br />

het <strong>Ministerie</strong> van Justitie dit voorjaar is<br />

gestart.<br />

In dit project geven niet de managers, maar de<br />

medewerkers van alle Justitiesectoren aan hoe<br />

het <strong>Ministerie</strong> van Justitie er in de toekomst<br />

moet uitzien. Op een themadag zijn de hoofdthema’s<br />

voor verandering inmiddels vastgesteld:<br />

personeel, management, beleid, cultuur,<br />

communicatie, veiligheid en organisatie.<br />

Na het houden van vijf regionale bijeenkomsten<br />

wordt een actieprogramma met verbetervoorstellen<br />

gemaakt. Maart 2008 wordt<br />

dat gepresenteerd aan het management, dat<br />

daarna de verantwoordelijk voor de realisatie<br />

van de verbetervoorstellen overneemt.<br />

Gewelddadige<br />

Krant<br />

Geweld op school is het thema van de<br />

VetVerkeerd Krant, de jongerenkrant van<br />

het OM die 10 september op de mat ligt.<br />

Officier van justitie Linda Dubbelman<br />

vertelt in de krant: ‘Elke week heb ik wel<br />

een paar rechtzaken die op school spelen.<br />

Meestal gaat het om diefstal van kostbare<br />

spullen, zoals een i-Pod of een mobiel. Of<br />

ernstige vechtpartijen waarbij iemand helemaal<br />

in elkaar is getrimd.’<br />

Jongeren worden aan de hand van een echte<br />

zaak uitgelegd wat het OM is en wat de officier<br />

van justitie doet.<br />

Tips?<br />

Heeft u tips voor de rubriek KortOM?<br />

Neem contact op met de redactie via<br />

p.vermaas@om.nl of 070 3399840.


OPPORTUUN Nummer 7 – <strong>2007</strong> Nationale ombudsman 7<br />

Een proportionele wijze<br />

van aanhouden<br />

In het kader van ernstige huwelijksperikelen<br />

meldde een vrouw bij de politie dat haar<br />

echtgenoot haar mishandeld had, maar zij<br />

deed geen aangifte. De echtgenoot kwam<br />

vervolgens uit zichzelf naar het politiebureau<br />

om een verklaring af te leggen. Maar omdat<br />

er geen aangifte was, werd zijn verklaring<br />

ook niet opgenomen. Een paar maanden<br />

later deed de vrouw uiteindelijk wel aangifte.<br />

En daarop tekende de officier van justitie het<br />

bevel om de man aan te houden.<br />

Deze aanhouding vond om even voor zes uur<br />

in de ochtend plaats in het huis van de man<br />

waar zijn beide dochters van 14 en 15 jaar bij<br />

aanwezig waren. De moeder had zich bereid<br />

verklaard om de kinderen op te vangen,<br />

maar daar voelden deze kinderen niet voor.<br />

Uiteindelijk is de man veroordeeld tot een<br />

voorwaardelijke werkstraf wegens mishandeling.<br />

De man diende bij mij een klacht in.<br />

Hij klaagde erover dat hij van het bed gelicht<br />

was en niet was uitgenodigd om zelf naar het<br />

politiebureau te komen. Omdat zijn vrouw<br />

en hij al lang en breed uit elkaar waren en<br />

de mishandeling vijf maanden daarvoor had<br />

plaatsgevonden, was er volgens hem geen<br />

acuut gevaar. De aanhouding was voor zijn<br />

dochters een traumatische ervaring geweest.<br />

In antwoord op vragen van mijn kant stelde<br />

de minister van Justitie dat de aanhouding<br />

overeenkomstig de wet was omdat betrokkene<br />

verdacht werd van een strafbaar feit<br />

waarvoor voorlopige hechtenis is toegelaten.<br />

Omdat het om huiselijk geweld gaat en dit<br />

veelal stelselmatig plaatsvindt en daardoor<br />

een hoog recidiverisico geeft, vragen<br />

“deze zaken” om een krachtdadige aanpak.<br />

Vermoed werd dat in deze zaak een uitnodiging<br />

om bij de politie te verschijnen de verhouding<br />

zou doen zou escaleren. Overigens<br />

had volgens de minister de politie géén discretionaire<br />

bevoegdheid om al dan niet aan<br />

te houden.<br />

Gelet op de belangen van de betrokken kinderen<br />

vragen de woorden van de minister om<br />

een kritische weging. De feiten logenstraffen<br />

de kern van het verhaal van de minister. De<br />

man had zich coöperatief getoond en was al<br />

eerder zelf naar het politiebureau gegaan.<br />

Bovendien ontbrak inderdaad de dreiging of<br />

reële vrees voor escalatie. Het was daarom<br />

proportioneel geweest om de man met een<br />

uitnodiging in de gelegenheid te stellen zelf<br />

naar het politiebureau te komen.<br />

Blijft over de constatering van de minister<br />

dat de politie geen discretionaire bevoegdheid<br />

had, dus gegeven het bevel gehouden<br />

was om de man van het bed te lichten.<br />

Daarmee heeft de minister wel een punt.<br />

De consequentie is echter vrij simpel: de<br />

officier van justitie is verantwoordelijk voor<br />

het beoordelen van de proportionaliteit van<br />

een aanhouding buiten heterdaad. Daarom<br />

moet de officier in ieder geval afzonderlijk<br />

zich goed laten informeren en een weging<br />

maken voordat hij zijn handtekening zet.<br />

In dit geval had de officier aan het bevel de<br />

voorwaarde moeten verbinden dat de man<br />

eerst op het politiebureau uitgenodigd had<br />

moeten worden. De politie treft daarom geen<br />

blaam, maar wel de officier.<br />

Alex Brenninkmeijer<br />

Nationale ombudsman<br />

Reageren?<br />

alex.brenninkmeijer@nationaleombudsman.nl


8<br />

Dodelijke<br />

combinatie<br />

De zaak tegen de ouders van baby Melanie<br />

Een zaak is een zaak. En echt emotioneel wordt officier van justitie<br />

Esther Baars niet van zaken waarin kinderen het slachtoffer<br />

zijn. ‘Maar er is eigenlijk altijd iets aan elke zaak, dat je bijblijft.<br />

In dit geval was het de combinatie van die twee mensen. Dat je<br />

denkt: hoe is het mogelijk dat die elkaar gevonden hebben?’<br />

Op 28 december 2005 meldt het Sophia<br />

Kinderziekenhuis in Rotterdam dat er een<br />

net drie maanden oud baby’tje is overleden.<br />

Het kind is de dag ervoor <strong>binnen</strong>gebracht,<br />

en toen werd direct duidelijk dat baby<br />

Melanie het slachtoffer was van fors geweld,<br />

dat over een langere periode had plaatsgevonden.<br />

De politie stelt een onderzoek<br />

in waaruit blijkt dat de vader van het kind<br />

de middag van 27 december alleen thuis<br />

is geweest met het meisje. Hij wordt kort<br />

gehoord als verdachte en vrijwel meteen<br />

aangehouden.<br />

‘Dit was voor Rotterdam een van de eerste<br />

gevoelige zaken na de presentatie van<br />

de maatregelen die voortkomen uit het<br />

Versterkingsprogramma. Het ging om een<br />

zaak van een heel klein kindje waarbij bijna<br />

geen botje nog heel bleek. Er waren recente<br />

en oude breuken, en al heel snel bleek dan<br />

ook dat er niet slechts één middag heel fors<br />

geweld was geweest, maar al een hele tijd’,<br />

aldus Esther Baars. ‘We besloten daarom<br />

alle verhoren op video op te nemen.’<br />

Ook die van de moeder. Want het hele<br />

team had het idee dat als moeder niet<br />

zelf mishandeld had, zij het toch op zijn<br />

minst gemerkt moest hebben. ‘Ze was er<br />

ook meerdere keren op aangesproken dat<br />

er vermoedens waren. Door het consultatiebureau,<br />

de huisarts, een schoonzus.<br />

Uiteindelijk zei ze in een verhoor dat ze het<br />

gezien had. Bij de rechter-commissaris trok<br />

ze dat later weer in.’<br />

Ondertussen moest het kindje nog begraven<br />

worden. De moeder had de begrafenis<br />

geregeld. ‘Toen ik hoorde dat ze het mogelijk<br />

toch wel geweten heeft, heb ik gezegd:<br />

“Is ze helemaal besodemieterd? Aanhouden<br />

dat mens!” Maar ik ben daar vanaf gebracht<br />

door de officier in opleiding Dorien Kardol<br />

met wie ik de zaak begonnen ben. Die vroeg<br />

of dat echt nodig was, en of het voor de<br />

nagedachtenis van het kind niet beter was<br />

dat de moeder wel naar de begrafenis kon.<br />

Uit fatsoen voor het kind, en ook vanwege<br />

het belang van de overige familie, hebben<br />

we ervoor gekozen de moeder pas na de<br />

begrafenis aan te houden.’ De vader was<br />

er niet bij, en heeft ook geen toestemming<br />

gevraagd.<br />

De vader nam inmiddels in verhoren volledig<br />

de schuld op zich. Hij gaf aan dat<br />

het hem zou verbazen als zijn vrouw iets<br />

gemerkt had. Want de verzorging bleek,<br />

ondanks het feit dat de moeder niet werkte,<br />

bijna geheel op de schouders van de vader<br />

te rusten. Baars wilde dan ook dat de beide<br />

ouders tegelijk geobserveerd werden in het<br />

Pieter Baancentrum (PBC). ‘Ik wilde zien<br />

hoe de interactie tussen hen was.’<br />

En die bleek funest voor Melanie. ‘Een zaak<br />

waar een kind wordt mishandeld is al door<br />

en door triest, ook voor de ouders. Maar<br />

hier vond ik eigenlijk bijna nog triester het<br />

feit dat twee mensen samen letterlijk een<br />

dodelijke combinatie kunnen vormen.’<br />

Vader bleek behoorlijk autistisch, maar<br />

redelijk intelligent. Zijn overlevingsstrategie<br />

was altijd maar toegeven. De moeder<br />

wilde het kind niet verzorgen, wilde alleen<br />

maar zelf verzorgd worden, en zou altijd de<br />

oplossing kiezen die voor haar het best was.<br />

De vader bleek verder een sadistische inslag<br />

te hebben, en zou vanuit zijn stoornis<br />

altijd een mechanische oplossing voor een<br />

‘In- en intriest dat nou net deze<br />

twee mensen elkaar tegen moesten<br />

komen’<br />

probleem zoeken. Baars: ‘Dus als een kind<br />

huilt, zorg je dat het geen adem meer kan<br />

halen, dan kan het ook niet huilen. Dus dan<br />

perste de man letterlijk de lucht uit haar<br />

longetjes.’<br />

Omdat de moeder eigenlijk niet voor het<br />

kind wilde zorgen, zette zij haar man ertoe<br />

aan zich vaak ziek te melden.<br />

Daardoor had hij een arbeidsconflict gekregen.<br />

‘Hij ging die middag van de 27e door<br />

het lint omdat de printer waarop hij sollicitatiebrieven<br />

printte, vastliep.’


Officier Esther Baars: ‘Ik kon het niet afdwingen, maar ik vond dat de vrouw niet meer zwanger moest kunnen worden.’<br />

Foto: Joop Reyngoud<br />

Het advies van het PBC luidde: tbs met<br />

dwangverpleging voor de vader. Voor de<br />

moeder volgde een ander advies: vooral<br />

nooit meer kinderen krijgen, want gegeven<br />

het feit dat zij altijd - onbewust of niet - de<br />

voor haar beste oplossing zou zoeken, zou<br />

zij nooit een kind in bescherming nemen.<br />

De kans op herhaling was zeer groot als de<br />

moeder opnieuw een kind zou krijgen. Het<br />

advies kwam erop neer dat de reclassering<br />

ervoor moest zorgen dat moeder nooit meer<br />

zwanger zou worden.<br />

‘De reclassering kan dat natuurlijk niet’,<br />

aldus Baars. Ze stuurde er dan ook op aan<br />

dat de getuige-deskundigen op zitting<br />

gehoord zouden worden. ‘Ik wilde weten of<br />

ze misschien toch met een tbs-advies zouden<br />

komen.’ Maar dat kwam er niet.<br />

Vanwege onduidelijkheid over de verhoren<br />

van de moeder werden inmiddels de zaken<br />

van vader en moeder apart behandeld. In<br />

oktober 2006 werd de vader na een eis van<br />

zes jaar en tbs veroordeeld tot vier jaar en<br />

tbs wegens doodslag en meerdere pogingen<br />

tot doodslag.<br />

De voorlopige hechtenis van de moeder<br />

werd geschorst. ‘Ik wilde ook zien wat zij<br />

deed als ze in vrijheid was. Binnen twee<br />

Alles Afwegende 9<br />

weken had ze weer via het internet een<br />

nieuwe vriend, mét een kinderwens nota<br />

bene!’<br />

Uiteindelijk werd de zaak op 1 juni door de<br />

rechtbank behandeld. Op de zitting erkende<br />

de moeder dat zij niet voor haar dochter<br />

gezorgd had zoals het zou moeten. En dat zij<br />

de verantwoordelijkheid voor een baby’tje<br />

kennelijk niet aankon. De moeder erkende<br />

misschien een vaag vermoeden te hebben<br />

gehad dat haar man hun kind mishandelde<br />

maar dat ze daar niets mee had gedaan.<br />

Op vragen van de rechters waarom ze niets<br />

deed, volgden lange stiltes, of “Ik weet het<br />

niet”. De vrouw zei zich te willen laten steriliseren.<br />

Esther Baars vroeg een gevangenisstraf van<br />

24 maanden waarvan acht voorwaardelijk,<br />

met een extra lange proeftijd van drie jaar<br />

waarin de reclassering de vrouw intensief<br />

moest begeleiden. ‘Juridisch kon ik het niet<br />

afdwingen, maar ik vond en heb dat ook zo<br />

gezegd, dat een belangrijk aandachtspunt<br />

in de relatie tussen verdachte en de reclassering,<br />

moest zijn dat de vrouw niet meer<br />

zwanger zou worden.’ Dat onderdeel van<br />

het requisitoir kwam in enkele kranten als<br />

harde eis. De rechtbank vonniste conform<br />

wegens medeplichtigheid aan doodslag en<br />

het opzettelijk onthouden van zorg en hulp<br />

aan haar dochterje, maar de rechtbank zei<br />

niets over het al dan niet zwanger worden<br />

van de vrouw.<br />

‘Ik heb gevloekt toen ik in het reclasseringsrapport<br />

las dat ze alweer een vriend had,<br />

met een kinderwens. Ik heb deze zaak afgesloten<br />

met het gevoel dat we haar misschien<br />

gaan weerzien. Hem valt iets te leren. Maar<br />

haar karakter is gewoon zo.’<br />

Tekst: Jeichien E. de Graaff


10<br />

Bokser tegen bedrog<br />

Han Moraal vreest verwording financiële integriteit<br />

Toen hij toetrad tot het College kreeg hij “executie” in de schoot<br />

geworpen. ‘Anders zou ik er om gevóchten hebben’, zegt Han<br />

Moraal. Interview met een PG die de fraudebestrijding sterker<br />

ziet worden, het OM-profiel wil oppoetsen, maar koffie drinkt uit<br />

een politiemok.<br />

‘Verontwaardigd was ik eerst. Waarom<br />

moest de naar de advocatuur teruggekeerde<br />

Hendrik Jan Biemond eind april in NRC<br />

Handelsblad nu natrappen naar het OM?<br />

Waarom nou zeggen dat het Functioneel<br />

Parket een “leeg huis” was en dat de OM-top<br />

fraudebestrijding “niet tot zijn core business<br />

rekent”? Goed lezend zag ik ook wel dat<br />

hij in dat interview veel positiefs zegt over<br />

het OM en dat net dit ene stukje kritiek er<br />

wordt uitgelicht. Dat had Hendrik Jan zelf<br />

wel mogen bedenken. Aan de andere kant is<br />

hij een professional die een gemeende zorg<br />

kwijt wil, dus dat heb ik hem vergeven. Ook<br />

wij wensen dat het sneller gaat, maar het<br />

OM wás zijn probleem reeds aan het oplossen.’<br />

‘Want als je mij tien jaar geleden de vraag<br />

had gesteld of de aanpak van financieeleconomische<br />

criminaliteit er bij het OM<br />

bekaaid vanaf komt had ik nog “ja” geantwoord.<br />

Maar inmiddels is er <strong>binnen</strong> het OM<br />

voldoende aandacht voor de bestrijding van<br />

fraude en witwassen, en voor ontneming<br />

van crimineel vermogen.’<br />

Die aandacht staat niet alleen als prioriteit<br />

verwoord in bijvoorbeeld het OM-meerjarenbeleidsplan<br />

“Perspectief op 2010”,<br />

die aandacht wordt ook vertaald. Han<br />

Moraal (51) wijst op de oprichting van het<br />

Functioneel Parket, waarin de ooit versnipperde<br />

kennis over fraude en milieu nu wordt<br />

samengebald. Op de uitbouw van het FP<br />

in Handhavingseenheden. Op de komst<br />

van het Bureau Ontnemingswetgeving OM<br />

(BOOM). Ook is er een aantal regioparketten<br />

met een stevige fraude-afdeling.<br />

‘Voor sommigen gaat het niet snel genoeg,<br />

maar het is ook het College ernst dat de<br />

inrichting van het FP op orde komt. Het<br />

College heeft daarom enige tijd geleden een<br />

headhunterbureau ingeschakeld om uit de<br />

markt mensen met de juiste expertise <strong>binnen</strong><br />

te lokken. Zo zijn er dit voorjaar drie<br />

mensen vanuit de financieel-economische<br />

wereld het OM ingestroomd. Zij gaven aan<br />

het belangrijk te vinden met de publieke<br />

zaak bezig te zijn. Dat is ook onze kracht.<br />

Qua salaris leggen we het soms af, maar qua<br />

inhoud hebben we een streep voor.’


OPPORTUUN Nummer 7 – <strong>2007</strong><br />

‘Financieel-economische criminaliteit en<br />

de relatie met de georganiseerde misdaad<br />

bedreigt de Nederlandse samenleving, de<br />

gezonde economische relaties én de integriteit<br />

van financiële markten. Op dit moment<br />

zijn die integer, maar als we niet oppassen<br />

krijgen we een verwording en ontstaat een<br />

verwevenheid tussen onder- en bovenwereld.<br />

Als die integriteit teloor gaat daalt het<br />

vertrouwen, nemen steeds minder mensen<br />

open en zorgeloos deel aan het financieel<br />

verkeer, en wordt de economie geschaad.<br />

Buitenlandse bedrijven laten je links liggen<br />

als het systeem niet integer is.’<br />

Moraal weet echter dat de bestrijder van<br />

bedrog opbokst tegen de bevechter van<br />

bloed. ‘De gemiddelde politieagent of officier<br />

begint zijn vak om “geweld en bloed” op<br />

te lossen. Strijden tegen financieel-economische<br />

criminaliteit wordt als vanouds niet<br />

als sexy gezien. Gelukkig zijn er steeds meer<br />

die de aanpak ervan niet alleen noodzake-<br />

‘Hoe strikter de executie,<br />

hoe preventiever de straf’<br />

lijk vinden, maar er ook lol in hebben om<br />

ingewikkelde zaken uit te pluizen. De waardering<br />

groeit. Terecht dat het kabinet via<br />

een “financieel economisch programma”<br />

geld uittrekt voor deze vorm van opsporing,<br />

mede als onderdeel van een intensievere<br />

bestrijding van georganiseerde misdaad. Elk<br />

jaar komen meer witwaszaken voor de rechter.<br />

We zijn er nog niet, want je hebt gewoon<br />

een minimum aantal deskundigen nodig,<br />

anders blijf je een roepende in de woestijn.<br />

Maar het punt waarop het wat wordt beginnen<br />

we nu te naderen. Vorig jaar nog kostte<br />

het BOOM veel moeite om ontnemingsofficieren<br />

<strong>binnen</strong> te halen. Inmiddels is meer<br />

bekendheid en waardering ontstaan en<br />

worden vacatures makkelijker ingevuld.’<br />

Bij het vermeerderen van kennis mikt<br />

Moraal niet alleen op de markt. ‘Goed als<br />

headhunters buitenstaanders <strong>binnen</strong>halen,<br />

maar we willen ook bereiken dat onze eigen<br />

officieren en parketsecretarissen financieel-<br />

economische zaken aantrekkelijker vinden.<br />

Dat kan door hen op tijdelijke basis te detacheren:<br />

ga eens kijken op een regioparket<br />

met een stevige fraudeafdeling of op het FP.<br />

Daarbij is het een voordeel dat het FP nu op<br />

vijf plekken in het land is gevestigd.’<br />

Zijn het de blauwe ogen? Is het de gemoedstoestand<br />

zonder veel pieken of dalen? Hoe<br />

dan ook, op de vraag wat het grootste misverstand<br />

over Han Moraal is, antwoordt de<br />

PG: ‘Mensen zien mij als iemand die weinig<br />

emotie toont. Toegankelijk vindt men mij<br />

wel, maar zonder veel emotie. Mensen die<br />

mij beter kennen weten dat het niet klopt:<br />

die emotie is er wel degelijk. Ik ken veel<br />

vrolijkheid, minder boosheid en weinig<br />

verdriet. Ik kan in mijn werk emotioneel<br />

geraakt worden door een strafzaak. Zoals<br />

toen ik naast het opgegraven lichaam van<br />

een meisje stond, dat was vermoord omdat<br />

ze haar vriend had afgewezen. Het gesprek<br />

dat ik daarna met haar ouders over de<br />

strafzaak had, ging me ook niet in de koude<br />

kleren zitten.’<br />

‘Of ik snap hoe zo’n misverstand ontstaat?<br />

Tja, misschien komt het doordat ik vrij<br />

gelijkmatig van stemming ben en wordt dat<br />

vertaald als: weinig emotie. Nee, dat gelijkmatige<br />

is geen houding die ik me aanmeet<br />

omdat dat goed bij mijn functie zou passen;<br />

ook daarvóór riep ik dat al op.’<br />

Het OM verdient een sterker profiel; dat het<br />

OM relatief onbekend is, stoort Moraal wel.<br />

‘Veel burgers weten niet of nauwelijks wat<br />

het OM is of doet. Sterker, toen ik vorig jaar<br />

een lichting Raio-studenten mocht toespreken,<br />

viel me op dat ook daar menigeen<br />

geen besef had van wat het OM doet. Als<br />

die het al niet weten...’, beëindigt Moraal<br />

de zin voordat een emotionele uiting hem<br />

zal ontglippen. Wat agenten, advocaten en<br />

rechters doen - dat weet de burger in grote<br />

lijnen. Wat een officier van justitie doet, is<br />

Interview 11<br />

al veel lastiger, zo merkt de PG op verjaardagsfeestjes.<br />

‘Maar een term als “advocaatgeneraal<br />

bij het ressortsparket” snapt bijna<br />

niemand.’<br />

Hoeft niet zo te blijven, meent Moraal.<br />

Opkrikken, dat OM-profiel! Vertellen wat<br />

we doen. Onterechte kritiek op ons niet<br />

van de schouder laten glijden, maar direct<br />

reageren. Tróts zijn. ‘In de publieke sector<br />

kent het OM een niveau van effectiviteit en<br />

efficiëntie waar menige ambtelijke organisatie<br />

een puntje aan kan zuigen. Als je ziet<br />

hoeveel zaken wij, met behoud van kwaliteit,<br />

afhandelen, durf ik de stelling aan dat<br />

we waar voor ons geld leveren.’<br />

Maar terwijl Moraals missie over het OMprofiel<br />

nog nagalmt, komt de anticlimax<br />

als hij naar zijn cafeïnevrije koffie grijpt.<br />

Een politiemok! Daarvoor had hij in zijn<br />

boekenkast al gewezen op het stripboek De<br />

Réchter. En hij wil advocáát zijn, althans:<br />

‘In discussies mag ik graag advocaat van<br />

de duivel spelen en een ander geluid laten<br />

horen. Waarom? Geen idee, dat zal in de<br />

aard van het beestje zitten. Maar uiteindelijk<br />

– zo dichten anderen mij ook toe – ben<br />

ik op zoek naar overeenkomsten en samenwerking.’<br />

De klassieke loopbaanladder beklom<br />

Moraal. Substituut-officier (’87) en officier<br />

(’88-’94) in Rotterdam. Daarna “eersteklasser”<br />

in Zwolle en fungerend hoofdofficier<br />

(’96) voor de politieregio Flevoland. Twee<br />

jaar later hoofdofficier in Groningen, om<br />

eind 2003 hoofdofficier van AP Den Haag te<br />

worden. Klinkt als carrièreplanning.<br />

Toch, zegt Moraal, droomde hij nooit over<br />

het PG-schap als ultieme carrièrestap.<br />

Pas toen hij hoofdofficier van Den Haag<br />

was speelde hij wel eens met de gedachte<br />

wat hij daarna zou gaan doen. ‘Vanaf dat<br />

moment zag ik mezelf ooit nog eens de<br />

honderd meter overbruggen die het arrondissementsparket<br />

van het Parket-Generaal<br />

scheidt.’<br />

Echt, eerder had hij er nooit over gedacht.<br />

En nee, de vergelijking met voetballers die<br />

er allemaal als F-pupil al van dromen ooit<br />

het Nederlands elftal halen, gaat mank. ‘Wie<br />

officier van justitie wordt, begint niet met


12<br />

Moraal: ‘Wie niet de consequenties hoeft te dragen van fout gedrag, gaat daar toch gewoon mee door?’ Foto's: Gerhard van Roon<br />

het beeld van managen op een hoofdkantoor<br />

en met denken over beleid. Die wil zich<br />

gewoon met strafzaken bezighouden; gaandeweg<br />

merk je of managen bij je past. Zelf<br />

ontdekte ik dat ik leiding geven leuk vind,<br />

pas toen ik vanaf 1992 tot 1994 studeerde<br />

aan de Nederlandse School voor <strong>Openbaar</strong><br />

Bestuur. Toen heb ik de knop omgezet naar<br />

leidinggeven.’<br />

In een opzicht kan de functie van PGschap<br />

niet tippen aan die van HovJ, erkent<br />

Moraal. De dynamiek van de strafzaken in<br />

je “eigen” stad. Het contact met officieren.<br />

Het directe sturen. ‘Maar daarvoor krijg<br />

je de abstractere dynamiek in een meer<br />

bestuurlijk-politieke omgeving voor terug,<br />

in het Parket-Generaal dat een hoogstaande<br />

professionele ondersteuning geeft. Dat is<br />

niet minder leuk.’<br />

Veel minder klassiek dan de loopbaan zijn<br />

de portefeuilles die Moraal in het College<br />

kreeg toegeschoven. Financieel-economische<br />

criminaliteit dus. De beheerportefeuilles<br />

huisvesting, besturing en business control.<br />

En executie.<br />

Tenuitvoerlegging van straffen, nóg zo’n<br />

onderwerp dat niet de belangstelling krijgt<br />

die een Versterkingsprogramma automatisch<br />

ten deel valt. Niet op elk parket staan<br />

mensen in de rij om executieofficier te<br />

worden. Weer mag de nieuwe man zo’n<br />

ondergewaardeerd onderwerp oppakken.<br />

‘Helemaal niet erg’, zegt Moraal, die lid is<br />

van het Landelijk Executie Overleg, want hij<br />

heeft al jaren veel belangstelling voor executie.<br />

‘Hoe zinvol zijn rechterlijke uitspraken<br />

en OM-afdoeningen als het schort aan de<br />

effectiviteit van de uitvoering? Iemand die<br />

niet de consequenties hoeft te dragen van<br />

zijn foute gedrag, gaat toch gewoon door<br />

met dat gedrag? Nee, hoe strikter de executie,<br />

hoe preventiever de straf werkt.’<br />

Tegelijkertijd telt Moraal zijn zegeningen.<br />

Het “dramatische” cellentekort in de jaren<br />

negentig, is weggewerkt. ‘Aan de voor- en<br />

achterdeur hoeven we niemand meer heen<br />

te zenden. We kunnen juist met de politie<br />

afspraken maken om meer te doen, zoals<br />

acties om mensen die hun boetes niet betalen<br />

te arresteren.’<br />

‘En waar de executie in veel landen een<br />

puinhoop is, beschikken wij over het CJIB,<br />

dat wereldrecordhouder is in snel en efficiënt<br />

zaken afdoen: 96 procent van de<br />

Mulderzaken wordt door het CJIB afgedaan.<br />

Door zijn efficiënte werkwijze kan het justitiële<br />

incassobureau steeds meer executieonderdelen<br />

voor ons doen zoals de routering<br />

van de taakstraffen en van het toezicht op de<br />

reclassering. Dat betekent: tenuitvoerlegging<br />

in de gaten houden, rappelleren, en<br />

afloopberichten naar het OM sturen en ons<br />

inseinen als het niet goed gaat.’<br />

Moraal wil de executie een impuls geven.<br />

‘Op basis van de adviezen van de werkgroep-Korvinus<br />

en de kansen die de<br />

structuur van Geografisch Georiënteerde<br />

Eenheden biedt, wordt de executie <strong>binnen</strong><br />

het OM geconcentreerd. Inmiddels heeft elk<br />

parket een aparte executie-administratie<br />

gekregen.’<br />

Er wordt nu gebouwd aan CEDEX. Deze<br />

centrale database executie ondersteunt een<br />

centrale registratie van alle te executeren<br />

en geëxecuteerde straffen, maatregelen<br />

en OM-afdoeningen. Daardoor wordt het<br />

berichtenverkeer <strong>binnen</strong> de justitieketen<br />

gestroomlijnd. Betere informatievoorziening<br />

leidt dan tot meer inzicht, en dus tot<br />

meer snelheid en effectiviteit, voorspelt<br />

Moraal. ‘Uiteindelijk zal de tendens zijn om<br />

de executie steeds meer centraal af te doen,<br />

via het CJIB of in een OM-onderdeel.’<br />

Akkoord, hij kreeg “executie” vooral in handen<br />

omdat die portefeuille na het vertrek<br />

van PG Herco Uniken Venema vrijkwam.<br />

‘Wat dat betreft, hoefde ik er niet eens om te<br />

vragen. Maar ik zou er voor gevochten hebben.<br />

Ik wil er met hart en ziel aan werken.’<br />

Tekst: Pieter Vermaas


OPPORTUUN Nummer 7 – <strong>2007</strong> GPS 13<br />

WaarOM?<br />

Vraag 1<br />

Inderdaad...Waarom ook alweer GPS?<br />

Als je kijkt naar de grote hoeveelheden zaken die het OM te verwerken<br />

krijgt, is het onvermijdelijk dat we digitaal gaan werken.<br />

Bovendien is Compas aan vervanging toe.<br />

Het voordeel van digitaal werken is dat iedereen, altijd en overal, bij<br />

de dossiers kan. Iedereen beschikt zo over dezelfde informatie en je<br />

kunt met meerdere mensen tegelijk aan hetzelfde dossier werken.<br />

Logistieke wachttijden horen tot het verleden, dossiers of stukken<br />

raken niet meer zoek en aanhoudingen op zitting worden beperkt,<br />

omdat dossiers onderling niet meer kunnen verschillen. GPS maakt<br />

bovendien digitale uitwisseling van informatie (berichtenverkeer)<br />

met ketenpartners mogelijk.<br />

Een ander voordeel is de werkstroombesturing. Dit zorgt ervoor dat<br />

het werk op het juiste tijdstip aan de juiste medewerker wordt aangeboden.<br />

Door beoordelingsondersteuning in het systeem krijgen<br />

gelijke zaken een gelijke beoordeling.<br />

Vraag 2<br />

Wat betekent GPS voor de huidige manier van werken?<br />

Voor officieren betekent werken met GPS dat je overal je zitting<br />

kunt voorbereiden. Je kunt zelf kiezen wanneer en waar je je werk<br />

doet, want het dossier is altijd beschikbaar. Zo ben je veel flexibeler.<br />

Tijdens de behandeling van de zaak op zitting kan de officier de<br />

voorbewerking en de zaakgegevens naast elkaar op het scherm zien<br />

en bijvoorbeeld meelezen in het proces-verbaal.<br />

Voor de administratief medewerkers betekent werken met GPS,<br />

behalve alle genoemde voordelen, ook meer beeldschermwerk.<br />

Dat is helaas onvermijdelijk als je digitaal gaat werken. Er is veel<br />

aandacht voor de Arbo-aspecten. Zo worden bijvoorbeeld zoveel<br />

mogelijk functietoetsen in GPS ingebouwd om het aantal muiskliks<br />

te verminderen. De resultaten van een Arbo-onderzoek bij de pilots<br />

door Achmea worden meegenomen bij de implementatie van GPS.<br />

Vraag 3<br />

Wat is nu de stand van zaken?<br />

Het GPS-project bevindt zich op dit moment in een cruciale<br />

fase. Sinds maart van dit jaar draaien er bij de CVOM en bij de<br />

Rechtspraak en het OM in Amsterdam en Den Bosch pilots waar het<br />

systeem in de praktijk wordt beproefd. Eind augustus worden de<br />

pilots geëvalueerd. Naast deze evaluaties verschijnen ook rapporten<br />

van onder andere ICTRO, Achmea (ARBO) en tijdsmetingen. Op<br />

basis van al deze bevindingen neemt het College in september een<br />

besluit over de landelijke uitrol.<br />

Het project GPS is al begonnen met de voorbereidingen voor de landelijke<br />

uitrol, op basis van startdata.<br />

Vraag 4<br />

Hoe wordt de landelijke uitrol op de parketten aangepakt?<br />

Het projectteam heeft een draaiboek opgesteld voor alle activiteiten<br />

die nodig zijn om op een locatie GPS in te voeren. Het draaiboek<br />

beschrijft die aanpak in detail. Van het oprichten van een lokaal<br />

projectteam en het opleiden van medewerkers tot het inrichten van<br />

zittingszalen en het communiceren over alle veranderingen.<br />

GPS wordt niet in één keer overal ingevoerd. Om de omschakeling<br />

goed in de hand te houden, stapt telkens een klein aantal arrondissementen<br />

tegelijk over op de behandeling van strafzaken met<br />

GPS. Het implementatieteam kan deze locaties dan steeds zo goed<br />

mogelijk begeleiden.<br />

Met de arrondissementen wordt bepaald hoe, wanneer en in welke<br />

mate de uitrol plaatsvindt. Hierbij wordt rekening gehouden met de<br />

OM-afdoening en de ontwikkeling van de CVOM. Het College heeft<br />

ingestemd met een voorlopig uitrolschema. De definitieve volgorde<br />

van uitrol wordt verder uitgewerkt in overleg met de arrondissementen.<br />

Vraag 5<br />

GPS heeft een lange en turbulente geschiedenis. Is er nog<br />

wel vertrouwen in GPS?<br />

Het College en het project GPS hebben er vertrouwen in dat de<br />

implementatie van GPS verantwoord is. Het College realiseert zich<br />

tegelijkertijd dat er nog werk aan de winkel is. Op dit moment wordt<br />

in kaart gebracht welke aanpassingen nog nodig zijn en wanneer<br />

die worden uitgevoerd.<br />

Vraag 6<br />

Waar kan ik terecht met vragen over GPS?<br />

Op de GPS-website (www.gps.drp.minjus) staat de meest actuele<br />

informatie. Voor specifieke vragen is er een speciaal e-mailadres:<br />

projectleiding@gps.drp.minjus.nl<br />

Huidige en toekomstige gebruikers van GPS worden op de hoogte<br />

gehouden via de landelijke GPS-nieuwsbrief. Deze staat op zowel<br />

OMtranet als de GPS-website.<br />

Tekst: Manon Nooteboom


14<br />

‘Schiphol doet iets met mij’<br />

Zes vragen aan Bote ter Steege<br />

‘Schiphol is meer dan drugs en mensensmokkel.’ Foto: Karin Dekkers<br />

Hij vloog van de politie naar de reiswereld en weer terug, om uiteindelijk<br />

op Schiphol te landen als officier van justitie.<br />

Zes vragen aan Bote ter Steege. ‘Ik geloof in samenwerken, in met<br />

elkaar het “OM-product” neerzetten.’<br />

Wie is Bote ter Steege?<br />

‘Ik ben 45 jaar, getrouwd met Christine en<br />

vader van 2 zonen van 7 en 9 - bijna 10 - jaar.<br />

Ik werk sinds april 2006 bij het OM, ruim<br />

een jaar nu. Een buitenstaander dus, ik heb<br />

net mijn KB (koninklijk besluit) gekregen.<br />

Als vader heb ik ook mijn zorgtaken thuis.<br />

Mijn vrouw is senior purser bij de KLM en<br />

is regelmatig van huis voor haar werk. We<br />

wonen sinds 2000 in Alkmaar. En sinds vorig<br />

jaar zit ik ook nog in de politiek. Op 16 maart<br />

2006 ben ik gekozen tot gemeenteraadslid<br />

van de PvdA. Het is best veel, maar het lukt<br />

me door keuzes te maken en door goed voor<br />

mijzelf te zorgen.’<br />

Bote begint zijn loopbaan in 1982 als politieagent.<br />

Al na één jaar op straat wordt hij<br />

rechercheur. Eind ‘86, na vier jaar politie-<br />

werk, neemt hij ontslag. ‘Ik had het op zich<br />

prima naar mijn zin bij de politie, maar ik<br />

dacht als ik dit tot mijn 58e moet doen word<br />

ik gek. Ik ben toen in het buitenland gaan<br />

werken. In Spanje als reisleider en ook als<br />

skileraar in Oostenrijk. Echt een fantastische<br />

periode, waarin ik veel heb geleerd.<br />

Maar ik kijk er ook wel met de nodige<br />

zelfspot op terug. Na twee jaar ben ik teruggegaan<br />

naar Nederland en dat had alles te<br />

maken met mijn liefde voor Christine.’<br />

Terug in Nederland gaat Bote rechten studeren,<br />

daarnaast werkt hij in deeltijd bij<br />

de rijkspolitie Diemen/Duivendrecht. Zijn<br />

laatste functie bij de politie is divisiechef<br />

bij de regionale recherche Noord Holland<br />

Noord. Helemaal een vreemde eend in de<br />

OM-wereld is Bote niet, want tussen ver-<br />

schillende politiefuncties in, van 1995 tot<br />

1998, heeft hij bij parket Alkmaar gewerkt<br />

als beleidsmedewerker “politiezaken”.<br />

Waarom van politie naar OM?<br />

‘Het korps Noord Holland Noord is echt een<br />

heel leuk korps om voor te werken, maar<br />

op een gegeven moment had ik het toch<br />

niet meer naar mijn zin. Voor mij is het erg<br />

belangrijk dat ik gelukkig ben in mijn werk,<br />

dan kan ik ook mijn omgeving gelukkig<br />

maken. De korpsleiding heeft mij de tijd en<br />

de support gegeven om uit te zoeken wat<br />

ik mijn verdere loopbaan wilde gaan doen.<br />

Na zo’n leuke functie en mooie loopbaan<br />

vroeg ik mij af wat ik de komende 22 jaar,<br />

tot mijn pensioen, wilde gaan doen. Ik heb<br />

een coach gezocht en ben de leergang persoonlijke<br />

integriteit gaan volgen. Tijdens<br />

die zoektocht bedacht ik mij dat ik destijds<br />

rechten ben gaan studeren omdat ik officier<br />

van justitie wilde worden. In november<br />

2005 heb ik mij aangemeld bij de selectiecommissie<br />

en ik heb de zware procedure<br />

overleefd!’


OPPORTUUN Nummer 7– <strong>2007</strong> OMgeslagen 15<br />

Wat heb je met Schiphol?<br />

‘Op Schiphol ben ik perfect op mijn plek.<br />

Ik ben gevraagd om te solliciteren op<br />

parket Haarlem, vestiging Schiphol. In<br />

eerste instantie had ik mijn twijfels. Over<br />

Schiphol werd gezegd dat het saai zou zijn,<br />

je bent “alleen maar” met bolletjesslikkers<br />

bezig. Toen ik op de dag van het sollicitatiegesprek<br />

aankwam op Schiphol zag ik de<br />

vliegtuigen <strong>binnen</strong>komen en weer opstijgen<br />

en voelde een bepaalde “kriebel”.<br />

Schiphol doet iets met mij, ik vind het een<br />

bijzondere omgeving. Ik voelde mij niet<br />

voor niets tot de reiswereld aangetrokken.<br />

Drugs en mensensmokkel zijn natuurlijk<br />

“core business” op Schiphol. Maar dat<br />

werken op Schiphol saai zou zijn is absoluut<br />

een misverstand. De teamleiding<br />

heeft mij overigens al snel ingezet bij grote<br />

opsporingsonderzoeken. Daarmee wordt<br />

mijn behoefte om inhoudelijk bezig te zijn<br />

ruimschoots vervuld, ik krijg hier veel kansen<br />

om mijzelf te blijven ontwikkelen.’<br />

Wat valt je op als buitenstaander aan het<br />

OM?<br />

‘Helemaal nieuw is het OM dus niet voor<br />

mij na drie jaar op parket Alkmaar. Wat<br />

mij opvalt, is dat er heel veel ten positieve<br />

is veranderd in acht jaar tijd. De organisatie<br />

is professioneler geworden, de sfeer<br />

is informeler en meer open geworden.<br />

Het OM houdt ook meer rekening met de<br />

buitenwereld. Wat niet verandert is dat het<br />

OM dicht op de politiek zit. “Wanneer het<br />

in Den Haag rommelt, onweert het op het<br />

parket”, vind ik een treffende uitspraak. In<br />

die zin is het OM nog steeds het OM gebleven,<br />

zelfs Hirsch Ballin is weer terug.’<br />

Je bent lid van de zogenaamde "culture<br />

club" van parket Haarlem. Je mag één<br />

ding veranderen aan de cultuur op het<br />

parket. Wat kies je?<br />

‘De culture club is een enthousiaste<br />

groep parketmedewerkers en is in het<br />

leven geroepen door hoofdofficier Bob<br />

Steensma ten tijde van de reorganisatie.<br />

Een reorganisatie is een goed moment om<br />

cultuur en gedrag op het parket kritisch<br />

onder de loep te nemen. Bob Steensma<br />

heeft de eerste stap gezet om van parket<br />

Haarlem een sprankelender parket te<br />

maken. Wat ik zou willen veranderen?<br />

Wat mij betreft mogen we met elkaar wel<br />

wat meer in de samenwerking komen. Ik<br />

geloof in samenwerken, in met elkaar het<br />

“OM-product” neerzetten.<br />

Een officier van justitie kan niets zonder<br />

goede voorbereiding, het is en het blijft<br />

mensenwerk. Daarom zou ik willen bereiken<br />

dat de parketmedewerkers meer gaan<br />

samenwerken. Je moet dan weten waar<br />

je professioneel voor staat en bereid zijn<br />

daar met elkaar erover te praten. Elkaar<br />

durven aanspreken en aangesproken durven<br />

worden. En dan niet alleen negatieve,<br />

maar juist ook positieve kritiek geven. Wat<br />

samenwerking betreft is de politie een<br />

paar stappen verder dan het OM.<br />

Die ervaring breng ik mee naar het parket<br />

en ik wil daar ook een duidelijke rol in<br />

spelen. Ik heb er plezier in mensen wat<br />

te leren. Maar ik realiseer mij ook dat een<br />

cultuurverandering valt of staat met leiderschap,<br />

en de voorbeeldfunctie van het<br />

managementteam op een parket.’<br />

Wat heb je aan vaardigheden als skileraar<br />

en reisleider meegenomen naar het OM?<br />

‘Ik heb veel geleerd in die periode. Ten eerste<br />

om zelf mijn geld te verdienen, maar<br />

dat is voor het OM niet zo relevant. Mijn<br />

klantgerichtheid is één van de vaardigheden<br />

die ik meeneem naar het OM. De<br />

buitenwereld heeft voor mij een hoge prioriteit,<br />

zoals het contact met slachtoffers,<br />

politie en advocaten. Wat ik ook geleerd<br />

heb is omgaan met mensen en spreken<br />

voor grote groepen. En natuurlijk heb ik<br />

goed leren skiën, daar heb ik nog steeds<br />

plezier van.’<br />

Tekst: Marget de Haas<br />

OMgeslagen<br />

Als de politie niet meer te vertrouwen is, tast<br />

dit het hart van ons rechtsysteem aan. Dan<br />

zijn we nergens meer. In die zin rechtvaardigt<br />

het wel degelijk levenslange schorsing.’<br />

Margo Somsen, ovj in Utrecht, reageert op stelling<br />

: Politiemensen die meineed plegen moeten<br />

definitief uit het ambt worden gezet.<br />

Blauw, 9 juni <strong>2007</strong><br />

‘Burgers worden nu systematisch op<br />

afstand gehouden van hun rechtsstaat.<br />

Onbegrijpelijke vonnissen, summiere verslaglegging<br />

aan het publiek gaan gepaard<br />

met arrogantie en zelfingenomenheid die ons<br />

professorenrecht kenmerken. Men zaait onwetendheid<br />

maar oogst wantrouwen.’<br />

Joost Eerdmans, oud-Kamerlid voor de LPF,<br />

pleit voor lekenrechtspraak.<br />

Trouw, 14 augustus <strong>2007</strong><br />

‘Wat wij doen, is – naast signaleren – de verblijfplaats<br />

van langgestraften opsporen en<br />

mogelijkheden onderzoeken om hem of haar<br />

aan te houden, al dan niet in het buitenland.’<br />

Simon Kooistra, senior parketsecretaris van<br />

Team Executie Strafvonnissen (TES) over het<br />

-sinds april <strong>2007</strong>- officiële samenwerkingsverband<br />

tussen politie en OM.<br />

Blauw, 21 juli <strong>2007</strong><br />

‘‘Er wordt echt niet veel vaker gemoord dan in<br />

de jaren zeventig en tachtig, maar de maatschappij<br />

eist zwaardere straffen, dus komen<br />

die er.’<br />

Tjalling van der Goot, strafrechtadvocaat van<br />

het advocatenkantoor van de gebroeders<br />

Anker reageert op het aantal veroordelingen<br />

tot levenslange gevangenisstraf dat blijft toenemen.<br />

De teller staat dit jaar al op negen, evenveel<br />

als in het recordjaar 2006.<br />

Het Parool 27 juli <strong>2007</strong><br />

‘Het best beveiligde stadion ter wereld’<br />

noemt de KNVB het nieuwe ADO-stadion in<br />

Den Haag. Voor het eerst in Europa worden toeschouwers<br />

geïdentificeerd aan de hand van een<br />

gelaats-scan en een chip in de clubcard.<br />

NRC Handelsblad 28 juli <strong>2007</strong><br />

Samenstelling: Thea van der Geest


16<br />

Illustratie: Sjaak Klunder<br />

In gesprek met burgers<br />

Hoogte van de straf centraal in forum<br />

‘Waarom is dit circus eigenlijk,’ grapt een panellid. Twaalf mannen<br />

en vrouwen uit het midden van het land zijn afgereisd naar<br />

het OM-huis om daar hun mening te geven over een aantal OMrichtlijnen.<br />

In een zoektocht naar hoe burgers denken over het<br />

OM en de maatschappelijke acceptatie is een internet-enquête<br />

gehouden en zijn vijf burgerpanels bevraagd.<br />

Het is een vol programma. De eerste uren<br />

zijn ingepland voor het onderzoeksinstituut<br />

Verwey-Jonker. Deskundigen stellen de<br />

panelleden nadere vragen over resultaten<br />

van een eerder breed uitgezette internetenquête.<br />

In beslotenheid worden de panelleden<br />

gestructureerd bevraagd over strafhoogtes<br />

en andere vormen van sancties.<br />

Het onderzoek van Verwey-Jonker zal op<br />

basis van de resultaten van de enquête en<br />

de ervaring met burgerpanels een antwoord<br />

geven op de vraag of en zo ja, op welke wijze<br />

het OM in de toekomst gebruik kan maken<br />

van burgerraadplegingen.<br />

Na de lunch gaat het OM een uur in discussie<br />

met de burgers.<br />

Jack van Zijl (coördinator cluster wet- en<br />

regelgeving van het Parket-Generaal) en<br />

Susanne Terporten (officier van justitie in<br />

Utrecht) zitten aan het hoofd van de lange<br />

vergadertafel. De mensen zitten dicht naast<br />

elkaar om toch verstaanbaar te zijn zonder<br />

gebruik te maken van de vergadermicrofoons.<br />

De sfeer is ontspannen, de tegenstellingen<br />

groot. Jack van Zijl is de enige met<br />

stropdas, de meeste panelleden in T-shirt of<br />

blouse met korte mouw. Hier en daar is een<br />

tatoeage zichtbaar.<br />

Als Jack van Zijl uitlegt dat het OM in de toekomst<br />

meer wil sparren met de burger, reageert<br />

een van de leden: ‘We hebben de messen<br />

nog niet getrokken, dus kom maar op.’<br />

Waarop een ander in ongeloof uitroept: ‘Is<br />

dit dan de eerste keer dat burgers gevraagd<br />

worden?’<br />

Van Zijl en Terporten leggen in het kort uit<br />

wat een officier van justitie doet en welke<br />

dilemma’s het OM kent.<br />

‘Twee automobilisten zijn kwaad op elkaar.<br />

Ze gaan elkaar te lijf bij het stoplicht. Er<br />

wordt een klap gegeven. Moeten wij zo’n


OPPORTUUN Nummer 7 – <strong>2007</strong> Burgerforum 17<br />

zaak vervolgen? Wordt het dan een transactie<br />

of een dagvaarding?’<br />

Al snel volgen vragen. ‘Kent het OM waarschuwingsgesprekken?’<br />

Er wordt even fel gereageerd als blijkt dat<br />

ook voorwaardelijke sepots opgenomen<br />

worden in de justitiële documentatie. ‘Daar<br />

kan ik dus geen invloed op uitoefenen,’ stelt<br />

een panellid geïrriteerd vast.<br />

Na wat gesteggel en uitleg over wat er uiteindelijk<br />

in een verklaring van goed gedrag<br />

staat wordt de voorgelegde mishandeling –<br />

maar nu met alcohol op – behandeld. ‘Streng<br />

straffen,’ vindt men. ‘Dronken verkeersdeelnemers<br />

brengen anderen in gevaar.’<br />

Voorbeelden waarbij alcohol in het spel was,<br />

rollen over tafel. ‘Ik kende een buurman die<br />

iemand in elkaar heeft geslagen. Daarvoor<br />

had hij zich een stuk in de kraag gedronken.<br />

Voor de rechter zei hij: ik was onder invloed,<br />

ik wist het niet. Zo kreeg ie minder straf.<br />

Maar het moet toch niet uitmaken of je wel<br />

of niet met twee borrels op iemand slaat?’<br />

‘Wat gebeurt er als een rechter afwijkt van<br />

de eis?’ vraagt een panellid zich plotseling af.<br />

Waarop een ander reageert: ‘Als het lager<br />

uitvalt dan blundert het OM.’ Vormfouten<br />

worden genoemd en veel panelleden zijn in<br />

de veronderstelling dat die heel vaak worden<br />

gemaakt.<br />

Iemand vraagt aan Van Zijl en Susanne<br />

Terporten of ze wel eens onderhandelen<br />

over de strafmaat met de rechter. Daar wordt<br />

door de OM’ers stellig op gereageerd; de<br />

rechter is onafhankelijk en beslist zelf. Jack<br />

heeft, toen hij nog officier van justitie was,<br />

het zelf hooguit tien keer in zijn carrière<br />

meegemaakt dat een rechter hoger vonniste<br />

dan de eis.<br />

‘Maar’, vraagt de volgende, ‘wat als de rechters<br />

continue afwijken?’<br />

Susanne Terporten: ‘Dan moeten wij ons<br />

huiswerk overdoen.’ Ze legt uit dat rechters<br />

juist ingewikkelde zaken anders kunnen<br />

interpreteren. En dat het OM in hoger<br />

beroep kan gaan tegen een vonnis. Het<br />

panel luistert geboeid.<br />

‘Maar hoe verklaren jullie dat iemand die<br />

een kind heeft doodgereden maar een half<br />

jaar krijgt en iemand die kerkbeelden jat<br />

twee jaar?’ De officier antwoordt met een<br />

tegenvraag: wat zijn de achtergronden?<br />

Maar de vragensteller vindt dit te goedkoop.<br />

‘Daar schermen jullie altijd mee’, vindt ze.<br />

Nauwkeurig legt Van Zijl uit dat als een<br />

drugsverslaafde als veelpleger te boek staat<br />

het mogelijk is een ISD-maatregel op te leggen<br />

die ook twee jaar duurt. En dodelijke<br />

ongelukken zijn altijd moeilijk. Het kan je zo<br />

overkomen.<br />

‘Een kind rent achter een bal aan en jij rijdt<br />

net voorbij. Je gaat niet voor de lol iemand<br />

doodrijden,’ valt iemand hem bij. Iedereen<br />

knikt instemmend en begrijpt de uitleg.<br />

Toch blijft de hoogte van straffen onduidelijk.<br />

Hoe kan een bankovervaller tien jaar<br />

krijgen en een vrouw die haar eigen kind de<br />

nek omdraait maar anderhalf jaar?<br />

Maar ook hier zijn achtergronden te geven<br />

die de straf rechtvaardigen. Is de moeder<br />

honderd procent toerekeningsvatbaar? Is<br />

ze verantwoordelijk voor haar eigen daden?<br />

En er wordt ingegaan op TBS. Er is veel uit<br />

te leggen, maar de panelleden zijn enthousiast.<br />

‘Dat we dit nu nooit geweten hebben”,<br />

verbaast zich iemand.<br />

Toch blijft één mevrouw wantrouwend: ‘ik<br />

begin al niet aan een aangifte. Daar vertrouw<br />

ik niet op.’<br />

Na die opmerking komt het slachtofferrecht<br />

aan de orde: het slachtoffergesprek, het voegen<br />

en het spreekrecht tijdens de zitting.<br />

De uitleg brengt veel helderheid.<br />

Een welbespraakt panellid dat tot nu toe<br />

vooral de anderen observeerde, concludeert<br />

dat er onduidelijkheden “existeren” over de<br />

afwegingen van een officier van justitie.<br />

Volgens hem is het raadzaam om in het<br />

requisitoir meer aandacht te geven aan de<br />

gedachtegang bij het komen tot een strafmaat.<br />

Waarom wijkt men af van de richtlijn,<br />

welke achtergronden spelen een fundamentele<br />

rol? Steeds blijkt dat men bij nadere<br />

uitleg het OM beter begrijpt. Ook de OM’ers<br />

knikken instemmend en vinden het een<br />

goed idee.<br />

Afsluitend vertelt Jack van Zijl dat richtlijnen<br />

door het OM worden gemaakt, waarbij rekening<br />

wordt gehouden met de vonnissen van<br />

rechters. Het OM wil nu ook breder kijken<br />

en vraagt zich af wat de maatschappij er bijvoorbeeld<br />

van vindt.<br />

Waarop een panellid verbaasd reageert:<br />

‘waarom vind ik niets terug van OM standpunten<br />

op internetfora. Jullie richten je wel<br />

op kranten, tijdschriften en tv, maar in de<br />

nieuwe media ontbreekt het OM.’<br />

Dan is het tijd. Een panellid stelt nog snel<br />

een paar persoonlijke vragen aan de officier<br />

van justitie. Een invalide vrouw wordt<br />

de trappen van de entree van het OM-huis<br />

afgeholpen. De voorstellen van het panel<br />

worden nog even op een rij gezet: meer<br />

uitleggen wat vormfouten zijn, wat een<br />

strafblad is, hoe eisen tot stand komen en<br />

‘Motiveer in jullie requisitoir<br />

de strafmaat wat meer’<br />

serieus kijken naar de mogelijkheden van<br />

de nieuwe media. De OM’ers en de onderzoeksters<br />

nemen er nog een overgebleven<br />

lunchbroodje op: ‘Het ging erg goed’ concludeert<br />

men.<br />

Tekst: Thea van der Geest


18<br />

Vakinhoudelijk omhoog<br />

Nieuw Loon- en functiegebouw biedt niet-managers kansen<br />

Als uitstekende officier wil je wel promotie maken, maar geen<br />

manager worden. Wat nu, het OM verlaten? Hoeft niet langer. In<br />

het nieuwe Loon- en functiegebouw kun je ook vakinhoudelijk<br />

promoveren. ‘Een doorbraak’, meent PG Rieke Samson.<br />

Stel, je bent al een aantal jaar officier van<br />

justitie en al zeg je het zelf: je bent goed<br />

bezig. Politie- en bijzondere opsporingsdiensten<br />

hebben geen geheimen meer voor<br />

je. Je hebt grote zaken gedraaid met alle<br />

aandacht en druk die daarbij komt kijken.<br />

Alle advocatentrucs zie je ver van te voren<br />

aankomen. In de afgelopen jaren heb je<br />

zoveel kennis verworven dat collega’s keer<br />

op keer een beroep doen op jouw allround<br />

OvJ-kennis, of juist op jouw kennis van<br />

forensische opsporing, kwaliteit, of CIEwerkzaamheden.<br />

Dat je waarde als staande magistraat is<br />

gestegen zou je eigenlijk wel eens beloond<br />

willen zien, en ook je partner laat subtiel<br />

vallen dat jouw vrienden in het bedrijfsleven<br />

“lekker gaan”. Moet jij ook niet hoger<br />

op?<br />

De ellende is: je wílt helemaal niet hogerop.<br />

Want promotie tot OvJ 1e klasse betekent<br />

managen. Maar je hebt genoeg zelfinzicht<br />

om te weten dat je niet zo’n “people motivator”<br />

bent. Dat je niet houdt van onderhandelen<br />

met ketenpartners, van leidinggeven<br />

aan professionals, van groepsgericht<br />

leiderschap, en van processturing, planning<br />

& control en financiën. Moet je nu voor<br />

die paar euro extra de managerial ladder<br />

omhoog, om <strong>binnen</strong> de kortste keren met<br />

buikpijn en burn-out verschijnselen naar<br />

beneden te buitelen? Asjeblieft, laat jou nou<br />

maar je vakinhoudelijke ding doen.<br />

Al in de tachtiger jaren - ‘toen ik nog een<br />

jonge officier was’ - voelde huidig procureur-generaal<br />

Rieke Samson-Geerlings<br />

de onvrede over het “rangenstelsel” voor<br />

rechterlijke ambtenaren bij ZM en OM. ‘Als<br />

jonkies zeiden we tegen elkaar, deels grappend<br />

deels serieus: een officier 1e klasse<br />

is een officier die minder doet en meer<br />

betaald krijgt. Terwijl een eersteklasser niet<br />

een zwaardere verantwoordelijkheid heeft<br />

dan wij.’<br />

‘Eindelijk is er een doorbraak naar een fúnctiestelsel’,<br />

zegt de PG. ‘Kon je als officier tot<br />

nu toe alleen maar carrière maken door het<br />

management in te gaan of door AG te worden,<br />

vanaf nu kan dat ook door vakinhoudelijk<br />

te excellereren en door te groeien.’<br />

De PG wijst op het nieuwe “Loon- en<br />

Functiegebouw Rechterlijke Macht OM”,<br />

een uitwerking van het CAO-akkoord<br />

dat Nederlandse Vereniging voor de<br />

Rechtspraak (werknemers) sloot met<br />

het College van PG’s, de Raad voor de<br />

Rechtspraak en het <strong>Ministerie</strong> van Justitie<br />

(het trio werkgevers).<br />

Dat functiegebouw wordt allereerst opge-<br />

trokken voor de vakinhoudelijke rechterlijke<br />

ambtenaren. Onderin dat vakinhoudelijk<br />

huis “woont” de plaatsvervangend<br />

OvJ. Een verdieping (en dus een schaal)<br />

hoger staan de substituut OvJ en de OvJ<br />

Enkelvoudig. Weer een laag hoger staan de<br />

OvJ, de OvJ forensische opsporing en de OvJ<br />

informatie. Daarboven komt een woonlaag<br />

met de Senior OvJ, de Senior OvJ Kwaliteit,<br />

de Senior OvJ Recherche, de Senior OvJ<br />

Forensische Opsporing, de Senior OvJ<br />

Informatie. In de top van het vakinhoudelijke<br />

gebouw zitten de Senior A OvJ en de<br />

Senior A OvJ Recherche. Voor wie, daar aangekomen,<br />

verder wil promoveren, resteren<br />

vooral managerial OM-functies: plaatsvervangend<br />

hoofdofficier van een groot parket,<br />

fungerend hoofdofficier, hoofdofficier,<br />

hoofdadvocaat-generaal, lid van het College<br />

van PG’s, en Collegevoorzitter. Voor de senior<br />

A die toch vakinhoudelijk wil promoveren,<br />

is er nog de AG bij de Hoge Raad en PG<br />

of plaatsvervangend PG bij de Hoge Raad.<br />

Het <strong>Ministerie</strong> van Justitie heeft middelen<br />

Van officier informatie naar senior ovj<br />

Je vindt jezelf een goede informatie-officier, maar ben je gekwalificeerd genoeg om<br />

senior informatie officier te worden? <strong>Opportuun</strong> legde de twee “kernfunctiebeschrijvingen”<br />

naast elkaar. Een greep uit de verschillen. Oordeel zelf waar je staat.<br />

De informatie-officier coördineert informatie-inwinning naar dadergroepen en branches.<br />

De senior informatie-officier coördineert informatie-inwinning naar dadergroepen en branches<br />

met complexe criminele patronen en omvangrijke risico’s.<br />

De informatie-officier analyseert voorgelegde situaties en feiten.<br />

De senior informatie-officier maakt diepgaande, veelsoortige analyses van situaties en feiten.<br />

De informatie-officier onderhoudt interne en externe operationele en tactische netwerken.<br />

De senior informatie-officier onderhoudt landelijke en strategische netwerken.<br />

De senior informatie-officier heeft dezelfde functiegebonden competenties als de informatie<br />

OvJ, plus “visie”.<br />

De senior informatie-officier heeft dezelfde essentiële vaardigheden als de informatie-OvJ,<br />

plus: het kunnen maken van diepgaande, veelsoortige analyses; scenario-/strategiedenken;<br />

maken van complexe risicoafwegingen.


OPPORTUUN Nummer 6 – <strong>2007</strong> Nieuw Functiegebouw 19<br />

PG Rieke Samson: ‘Eindelijk een doorbraak naar een functiestelsel.’ Foto: Gerhard van Roon<br />

beschikbaar gesteld om <strong>binnen</strong> het OM<br />

zwaardere vakinhoudelijke functies beter<br />

te betalen. Binnen de bestaande hoeveelheid<br />

FTE worden senior en senior A functies<br />

gecreëerd. Het College van PG’s heeft inmiddels<br />

71 senioriteitsfuncties toebedeeld<br />

aan de parketten. Lokale parketten krijgen<br />

één senior functie, regioparketten en het<br />

BOOM krijgen er twee, bovenregionale<br />

parketten krijgen er drie, de “grotestedenparketten”<br />

Amsterdam, Rotterdam en Den<br />

Haag krijgen er zeven, en het Landelijk<br />

Parket en het Functioneel Parket krijgen<br />

er tien. Rieke Samson: ‘Daarnaast hebben<br />

we nog 14 senioriteitsplaatsen in reserve<br />

voor extra behoefte. Zo vindt bijvoorbeeld<br />

parket Utrecht dat het in vergelijking met de<br />

grote steden slecht is toebedeeld; het parket<br />

meent dat het dezelfde grotestedenproblematiek<br />

heeft. Dat zou een kansrijke gedachte<br />

kunnen zijn. Het College heeft gezegd:<br />

onderbouw jullie behoefte aan een of twee<br />

extra senioriteits-FTE’s maar eens.’<br />

‘Overigens, elk parket moet onderbouwen<br />

hoe het de toebedeelde senioriteit<br />

gaan invullen: waarom heb je als parket<br />

bijvoorbeeld een zedenofficier op seniorniveau<br />

nodig? Elk parket moet die keuzes<br />

verwerken in een aangepast Organisatie- &<br />

Formatierapport en dat voor 1 september<br />

naar het College sturen.’<br />

Kampt het OM met problemen op de<br />

arbeidsmarkt? Moet het nieuwe Loon-<br />

Functiegebouw voorkomen dat de<br />

“Biemonden” het OM verlaten? ‘Nee’, zegt<br />

Samson na enig nadenken. ‘Er vliegt wel<br />

eens wat uit, maar niet in die mate dat<br />

dat nou zo’n groot probleem is. En dat<br />

uitvliegen is zeker niet de directe aanleiding<br />

tot het loon- en functiegebouw. De<br />

“Biemonden” houden en halen we met dit<br />

nieuw LoFu-gebouw ook niet <strong>binnen</strong> hoor,<br />

daarvoor is het salarisverschil te groot.<br />

Tegelijkertijd is het LoFu-gebouw wel een<br />

stimulans om vakinhoudelijk door te groeien.<br />

Als organisatie laat je ermee zien dat je<br />

het waardeert als mensen zich doorontwikkelen<br />

en laat je zien dat bij een zwaardere<br />

functie ook een hogere beloning past.’<br />

Dat juristen buiten het OM meer verdienen,<br />

betwijfelt de PG. ‘Dat zou best eens kunnen<br />

meevallen. Kijk, de “Biemonden” - talenten<br />

op een terrein waarvoor de markt veel<br />

betaalt - dat zijn er ook natuurlijk ook maar<br />

enkelen, hè? Ik vermoed dat rechterlijke<br />

ambtenaren er helemaal niet slecht vanaf<br />

komen. Maar dan neem ik eigenlijk een<br />

voorschot op iets wat nog moet worden uitgezocht:<br />

onderdeel van de CAO-afspraken is<br />

dat er een onderzoek komt naar de life time<br />

salarispositie, inclusief bijvoorbeeld pensioenopbouw,<br />

van rechterlijke ambtenaren.<br />

Dat wordt vergeleken met wat advocaten,<br />

notarissen, bedrijfsjuristen en belastingadviseurs<br />

verdienen.’<br />

Voor de rijksambtenaren <strong>binnen</strong> het OM<br />

gaat het nieuwe LoFu-gebouw niet minder<br />

op de schop. ‘Het LoFu-Rijk is zwaar verouderd’,<br />

zegt Samson. ‘Het gevolg van Het OM<br />

Verandert is dat er door het hele OM-land<br />

dezelfde en nieuwe functies zijn ontstaan.<br />

Tegelijkertijd is er <strong>binnen</strong> het OM steeds<br />

meer aandacht gekomen voor beleidsmedewerkers<br />

en zijn parketsecretarissen doorgegroeid.<br />

Het LoFu Rijk is trouwens van een<br />

hele andere orde van grootte: bij de onderhandelingen<br />

voor deze “niet-sectorspecifieke”<br />

functies zit alleen de minister van BZK<br />

als werkgever aan tafel. Als OM kunnen we<br />

alleen de functies goed beschrijven, zodat<br />

ze passen <strong>binnen</strong> het functiestelsel van het<br />

rijk en daar op de goede plek terecht komen.<br />

Er zijn al heel wat functies beschreven, zoals<br />

die van managementassistente en beleidsmedewerker.<br />

Maar door de invoering van<br />

GPS - dat invloed heeft op de aard van<br />

de functies - is er nu een pas op de plaats<br />

gemaakt. Het is nog niet duidelijk hoe GPS<br />

inwerkt op de functies van parketsecretaris<br />

en administratief-juridisch medewerker op<br />

schaal 7.’<br />

Uiteindelijk, zo denkt Samson, zal het nieuwe<br />

LoFu-gebouw ook tot een beter presterende<br />

organisatie leiden. ‘Promotiekansen<br />

geven mensen een impuls om zich vakinhoudelijk<br />

door te ontwikkelen. Het geeft<br />

waardering en draagt eraan bij dat mensen<br />

zich er thuis voelen. Dat kan toch alleen<br />

maar leiden tot kwaliteitsverbetering?’<br />

Tekst: Pieter Vermaas


20<br />

Janneke Visser behandelt zestig tot tachtig beroepszaken in haar driedaagse werkweek. Foto: Marleen Noordergraaf<br />

Werk in uitvoering<br />

CVOM-zittingsvertegenwoordiger in de rechtszaal<br />

Per jaar verstuurt het Centraal Justitieel Incasso Bureau twaalf<br />

miljoen acceptgirokaarten. Bijna vierhonderdduizend overtreders<br />

dienen tegen deze administratieve sanctie een beroepschrift in bij<br />

de officier van justitie. Daarna besluiten nog eens veertigduizend<br />

mensen nogmaals beroep in te stellen, maar nu bij de kantonrechter.<br />

Zeven zittingsvertegenwoordigers van de Centrale Verwerking<br />

<strong>Openbaar</strong> <strong>Ministerie</strong> (CVOM) reizen door het hele land om<br />

namens het OM op de kantonzitting op te treden. Janneke Visser<br />

is een van die zittingsvertegenwoordigers. Dat de centrale verwerking<br />

van de Mulderzaken soms ter discussie staat in de rechtszaal<br />

merkt ze ook vandaag in Amersfoort.<br />

Secuur wordt de tafel door de zittingsvertegenwoordiger<br />

van de CVOM in kaarsrechte<br />

lijn gezet met de tafel van de overtreder. De<br />

zittingsvertegenwoordiger zit doorgaans<br />

niet op de gewone plek van de officier<br />

van justitie en heeft ook geen toga aan. Ze<br />

neemt, net als de overige betrokkenen, in<br />

burgerkleren plaats tegenover de rechter.<br />

Janneke Visser schenkt nog een bekertje<br />

met water in, legt de stapel dossiers recht en<br />

neemt plaats. Als ook de griffier en de kantonrechter<br />

op het podium klaar zijn kunnen<br />

de eerste vijf zaken in sneltreinvaart worden<br />

behandeld.<br />

‘Goede morgen, komt u verder. Neemt u<br />

plaats,’ zegt de rechter tegen de mensen die<br />

<strong>binnen</strong> worden gelaten door de bode.<br />

Voor de eerste zaak is door de overtreder<br />

een televisie aangevraagd om zijn zaak te<br />

bepleiten. Naast het podium prijkt een aangesloten<br />

toestel, maar bij navraag door de<br />

griffier blijkt de betrokkene niet gekomen.<br />

Voor de tweede zaak neemt een echtpaar<br />

plaats achter de tafel. Janneke Visser knikt<br />

even opzij. De kantonrechter legt de familie<br />

voor dat ze in beroep zijn gegaan tegen de<br />

beslissing van de officier van justitie en dat<br />

het een parkeerovertreding van 50 betreft.<br />

De vrouw schuift papieren door naar haar<br />

man die het woord neemt.<br />

‘Ik kreeg een boete voor parkeren zonder<br />

vergunning, maar ik was huisraad aan het<br />

uitladen op een soort oprit van een kantoorpand.<br />

Onze dochter woont daar als antikraak.’<br />

Foto’s van de betreffende plek heeft<br />

meneer toegestuurd bij het schriftelijke<br />

beroep. De rechter bladert door het dossier.<br />

‘Dan geef ik nu het woord aan de gemachtigde<br />

van de officier van justitie’. Het gaat<br />

er in Amersfoort formeel aan toe. Janneke<br />

dankt de kantonrechter voor het woord, en<br />

draait zich naar het echtpaar toe. Ze staat<br />

niet op als ze de betrokkenen toespreekt.<br />

Zelf heeft ze ook twijfels over de feitcode<br />

van de overtreding. Die kan op zitting nog


OPPORTUUN Nummer 7 – <strong>2007</strong> Zittingsvertegenwoordiger 21<br />

gewijzigd worden, maar omdat dit in zo’n<br />

laat stadium is ontdekt, “verzoekt” ze een<br />

halvering van de administratieve sanctie.<br />

Zittingsvertegenwoordigers “eisen” namelijk<br />

nooit, maar geven het standpunt van de<br />

officier van justitie weer.<br />

‘Ik zal er over nadenken’, zegt de kantonrechter<br />

na het weerwoord gehoord te hebben.<br />

‘Binnen veertien dagen kunt u antwoord<br />

verwachten. Dank u wel.’<br />

Het echtpaar verlaat de zaal strak gearmd,<br />

alsof ze elkaar overeind moeten houden.<br />

De volgende gedragingen waartegen beroep<br />

is ingesteld zijn 130 voor het niet stoppen<br />

voor rood licht, 90 voor een ondeugdelijke<br />

stuur- en reminrichting, nog een rood licht<br />

en geen geldig APK-keuringsbewijs voeren.<br />

Een man probeert met bravoure de rechter<br />

te overtuigen van zijn gelijk. ‘Als iedereen<br />

op de rechterweghelft van de snelweg zich<br />

aan de maximum snelheid houdt, moet<br />

links wel harder om in te halen. Zo logisch<br />

als wat.’ Maar de zittingsvertegenwoordiger<br />

blijft bij haar standpunt, te hard is te hard.<br />

‘Mijn man is hartpatiënt en daarom neem<br />

ik het woord, zegt een bejaarde vrouw. Ze<br />

houdt een door haar aangelegd dossier in de<br />

hand. ‘Ik kan de zaak niet loslaten, meneer<br />

de rechter’ en ‘het is niet bevorderlijk voor<br />

de gezondheid van mijn man.’<br />

Ze heeft de krant ingeschakeld, want niet<br />

de bekeuring, maar de toenemende drukte<br />

op de weg is haar een doorn in het oog. ‘Alle<br />

kinderen moeten na school over diezelfde<br />

weg om zwemles te krijgen,’ zegt ze ferm.<br />

Als de rechter vragen stelt, hoort ze hem<br />

niet. Ze heeft het over vormfouten, over dat<br />

ze moest huilen toen de politie haar onheus<br />

bejegende, dat ze Koning Klant in gaat schakelen,<br />

en sluit af met dat ze nooit een boete<br />

heeft gekregen “want zo zijn we niet” en<br />

bedankt de rechter voor het luisteren.<br />

Janneke Visser brengt de termijnoverschrijving<br />

in deze zaak aan de orde. De rechter<br />

kan de originele beslissing van de officier,<br />

uitgedraaid op een paarskleurige brief van<br />

het CJIB, niet vinden. De zittingsvertegenwoordiger<br />

legt uit dat de originele brief<br />

nooit wordt toegevoegd, maar dat de tekst<br />

ervan als uitdraai van Compas wel in het<br />

dossier zit.<br />

‘Het moet wel allemaal in orde zijn,’ laat<br />

de rechter zich even naar de zittingsvertegenwoordiger<br />

ontvallen om zich daarna tot<br />

de vrouw te wenden: ‘ik zal er ernstig over<br />

nadenken. U hoort <strong>binnen</strong> veertien dagen<br />

over mijn beslissing.’<br />

Regelmatig komt ter zitting de termijnoverschrijding<br />

van het instellen van beroep aan<br />

de orde. De rechter benadrukt dat buiten<br />

redelijke twijfel moet vaststaan dat de<br />

betrokkene bekend was met de beroepstermijn<br />

en dat daarom een kopie van de CJIBbrief<br />

in het dossier moet zitten.<br />

‘Ik begrijp dat de massale verwerking een<br />

efficiëntieslag betekent voor het OM,’ stelt<br />

de kantonrechter, ‘maar we moeten ons wel<br />

houden aan de wettelijke bepalingen.’<br />

Ook over de kwaliteit van de beoordeling<br />

wordt wel eens gemord. Janneke Visser kent<br />

de gevoeligheden.<br />

Maar voordelen van de gecentraliseerde<br />

werkmethode komen op deze zittingsdag<br />

ook aan het licht.<br />

Leden van een vereniging voor oude oorlogsvoertuigen<br />

blijken door het hele land<br />

consequent in beroep te gaan. Ook vandaag<br />

legt een keurige heer in poloshirt uit waarom<br />

hij geen APK-keuring voor zijn oude<br />

bolide heeft.<br />

‘Op de website van de Rijksdienst voor<br />

Wegverkeer was te lezen dat de APK-keuring<br />

van auto’s met bouwjaar van voor 1960 is<br />

afgeschaft,’ geeft hij als verweer. De CVOM<br />

onderzocht dit nadat er door de centrale<br />

verwerking, meerdere zaken waren gesignaleerd.<br />

Het bleekt dat de Rijksdienst voor<br />

Wegverkeer schreef over een “voornemen”<br />

om de APK af te schaffen. Nu worden alle<br />

zaken hetzelfde - door één OM - beoordeeld.<br />

De zittingsvertegenwoordiger verzoekt het<br />

beroep ongegrond te verklaren.<br />

Zaken volgen elkaar op: parkeerproblemen,<br />

ongeziene verkeersborden, snelheidsovertredingen<br />

door noodsituaties en de altijd<br />

hoopvolle argumenten maar achteraf altijd<br />

oneigenlijk ingebrachte vormfouten. Een<br />

advocaat vraagt om het beroep gegrond te<br />

verklaren, omdat zijn cliënt opgenomen<br />

is in een psychiatrische inrichting en zelf<br />

niet meer weet hoeveel auto’s op zijn naam<br />

staan. ‘De man is zwakzinnig’, pleit de advocaat.<br />

In een andere zaak wordt stilgestaan bij de<br />

tragedie van het zomerautootje dat in een<br />

door brand verwoeste berging stond. ‘Ik<br />

kon nog net mijn auto uit de vuurzee redden.<br />

Er was nog geen tijd geweest voor een<br />

APK-keuring.’ Maar bij doorvragen door<br />

de zittingsvertegenwoordiger blijkt dat de<br />

auto al meer dan een half jaar voor de brand<br />

gekeurd diende te zijn.<br />

Er wordt geklaagd over de onzorgvuldigheid<br />

van een verbalisant: ‘Ik heb een groene<br />

Toyota en hij schrijft een blauwe Mercedes<br />

op. Over de slechte bejegening: ‘Hij zei<br />

vrouwtje tegen mij.’ En er wordt geklaagd<br />

over het OM: ‘Waarom krijg ik geen antwoord<br />

op de brieven. Waarom ben ik anderhalf<br />

jaar later hier, terwijl ik alles al heb<br />

uitgelegd.’ En een meneer die het opneemt<br />

voor iedereen: ‘Mensen hebben vaak het<br />

gevoel dat onze brieven niet worden gelezen.<br />

Janneke Visser behandelt zestig tot tachtig<br />

beroepszaken in haar driedaagse werkweek.<br />

Collega’s die fulltime in dienst zijn, werken<br />

gemiddeld honderddertig zaken per week af.<br />

Deze rechtbank houdt het strak georganiseerd.<br />

Als Janneke Visser een mevrouw in de<br />

rechtszaal op haar gemak wil stellen door te<br />

vertellen dat ook zij op diezelfde plaats een<br />

keer een beschikking heeft gekregen voor<br />

foutparkeren, omdat zij het parkeerverbodszonebord<br />

over het hoofd had gezien,<br />

is dat niet aan dovemansoren. De rechter<br />

meldt direct: ‘De persoonlijke omstandigheden<br />

van de gemachtigde van de officier<br />

van justitie buiten beschouwing latend....’<br />

Dat de rechters in Amersfoort niet direct<br />

een uitspraak doen vindt Janneke Visser<br />

jammer. Of de rechter haar standpunt volgt,<br />

zou ze achteraf moeten opzoeken.<br />

De laatste zaak van de ochtend betreft een<br />

beschikking van 130 voor het negeren van<br />

een rood stoplicht. De betrokkene is op<br />

kenteken geverbaliseerd, er is dus geen foto<br />

van de gedraging gemaakt. Een echtpaar is<br />

helemaal uit Haarlem afgereisd om gedocumenteerd<br />

uit te leggen dat zij het echt niet<br />

geweest kunnen zijn. ‘We komen nooit in<br />

Amersfoort.’<br />

‘Omdat u zoveel moeite heeft gedaan,’ zegt<br />

Janneke Visser, ‘heeft u mij voldoende aan<br />

het twijfelen gebracht, al is uw verhaal niet<br />

helemaal waterdicht. Ik geef u het voordeel<br />

van de twijfel.’ Ze verzoekt het beroep<br />

gegrond te verklaren.<br />

Tekst: Thea van der Geest


22<br />

Personalia<br />

Arrondissementsparket Arnhem<br />

In: Linda Hoestlandt (managementassistente)<br />

Andrea Vloedbeld, Ingeborg Muller , Ine Meulendijks<br />

(officier van justitie)<br />

Freek Spruijt (wetenschappelijk onderzoeker)<br />

Frans van Delft (BIV-medewerker)<br />

Joep Beerens (applicatiebeheerder)<br />

Edwin Vink (financial controller)<br />

Faiga Boerboom (administratief medewerker)<br />

Natalie Scholten (criminoloog)<br />

Uit: Marloes Zewald<br />

Ressortsparket Arnhem<br />

In: Albert Hazelhoff (plv. hoofdadvocaat-generaal)<br />

Sarah Keizer, Mark Lauriks, Sabine van den Brink<br />

(secretaris)<br />

Martina Bijker-Veen (advocaat-generaal)<br />

Randy Geluk (front office)<br />

Guido Roording (informatiespecialist)<br />

Switch: Paul Everaars (nu plv. hoofdadvocaat-generaal, Alkmaar)<br />

Anouk van de Kerkhof (naar front office)<br />

Uit: Cora Pieffers, Audrey Bulsink, Celina Pas, Sven Brinkhoff<br />

Arrondissementsparket Den Haag<br />

In: Angelique Hoogduin (beleidsmedewerker BIV)<br />

Dounia Benammer, Martijn Egberts,<br />

Hendrik-Jan Talsma (officier van justitie)<br />

Tineke Geertsema (specialistisch beleidssecretaris)<br />

Haitske Bouwmeister (senior parketsecretaris)<br />

Jeanette Theunisse, Jesse van der Kuijk<br />

(sr. administratief medewerker)<br />

Bob de Baedts (hoofd bedrijfsvoering)<br />

Eva Bloem (parketsecretaris)<br />

Switch: Vincent Benner (naar parket Haarlem)<br />

Chris van Dam (naar parket Haarlem)<br />

Sander van der Aart (naar rechtbank Den Haag)<br />

Carlo Calabrò (naar Schadefonds Geweldsmisdrijven)<br />

Uit: Farid Lahri<br />

Arrondissementsparket Dordrecht<br />

In: Ludwina Sprok (parketsecretaris)<br />

Jessica Spengen (RAIO)<br />

Mirjam Schavemaker (administratief medewerker)<br />

Nanet Oosterveld (RAIO)<br />

Uit: Antonette Markus<br />

Arrondissementsparket Maastricht<br />

In: Dagmar Hofman, Ellen Mingels-Bonfrère, Nicky<br />

Koumans, Kim Brouwers (administratief medewerkers)<br />

Claudia Cappetti (gedetacheerd naar rechtbank),<br />

Uit: Louisa Taihutu, Vivian Lommen, Marisca Zambon,<br />

Jorick Schreurs<br />

Personalia<br />

Arrondissementsparket Utrecht<br />

In: Marianne van Ling (sectiechef maatwerkzaken)<br />

Joey Tuinenburg (administratief medewerker)<br />

Switch: Rolf Eigeman (recherche-officier LP)<br />

Carla van den Broek, Kirsten Romijn - Jaspers<br />

(naar CVOM)<br />

Mieke Bongaerts (naar gerechtshof Den Haag)<br />

Femke Willems (naar rechtbank Rotterdam)<br />

Uit: Anita Verwoerd - van Dieten, Dina Al Abbasy, Ilham<br />

Moumen, Farah maimouni<br />

Arrondissementsparket Zwolle- Lelystad<br />

In: Wilbert Tomesen (hoofdofficier van justitie)<br />

Hilde Dam (adm. juridisch medewerker)<br />

Marlene Kartodikromo, Bert van der Sluis<br />

(sr. administratief medewerker)<br />

Simon Kooistra, Amy Maduro (parketsecretaris)<br />

René Merema (P&O adviseur)<br />

Switch: Arend Vast (naar Eurojust)<br />

Carolien Veenman (naar parket Alkmaar)<br />

Ingeborg Muller (naar parket Arnhem)<br />

Steven Cotino (naar FP Amsterdam)<br />

Uit: Jolanda de Kleine-Zomerdijk, Joëlla Baal, Joke Faber-<br />

Brugman, Lique van Donselaar<br />

Landelijk Parket<br />

In: Gert Veurink (officier van justitie)<br />

Thijs Cuppen (stagiaire)<br />

Ton Maan (teamleider TIOC)<br />

Switch: Henk van der Meiden (plv. hoofd advocaat-generaal<br />

ressortsparket Den Bosch)<br />

Marianne van Ling (naar parket Utrecht, teamleider)<br />

Mariska de Boer (naar team Rotterdam, adm.medew.)<br />

Alexander van Dam (naar parket Haarlem,<br />

kwaliteitsofficier)<br />

Roger Lambrichts (naar parket Rotterdam, teamleider)<br />

BVOM<br />

In: Bart de Jong (adviseur projectontwikkeling)<br />

Uit: Miranda Westeneng<br />

CVOM Utrecht<br />

In: Giordano van der Pol, Seher Dou, Suzan Hutter, Katrien<br />

van Es-Puskina, Malika Tabte, Aïssatou Diallo, Jaimy<br />

Roeleveld, Latifa El Arbaji, Zineb El Moudden, Claudia<br />

Pauletti, Tessa de Leeuw, Suli Ignatia, Usha Mahabier,<br />

Albert Koffeman, Richard Lopulalan, Manon Luskus,<br />

Edith Meijer (administratief medewerkers)<br />

Marco van der Grient, Rens Beeren, Marlies van der Niet,<br />

Sanne Smorenburg (administratief beoordelaars)<br />

Gerrit van Bruggen (adm. juridisch medewerker)<br />

Switch: Kirsten Jaspers-Romijn (van parket Utrecht)<br />

Michaël Okoe (van parket Breda)<br />

Inneth Pengel (van parket Amsterdam)<br />

Irene Sewnandan-Somaroe (naar parket Rotterdam)


OPPORTUUN Nummer 7– <strong>2007</strong> Personalia 23<br />

Uit: Naomi Bakker, Julitta Beerthuizen, Leonie van Es,<br />

Helga Faber, Ilona Graauwmans, Marina Huijm<br />

Lazarenko, Femmieke Jonkman, Ronald de Joode, Malou<br />

Kaplanian, Miranda Nieuwenhuizen, Joshua Patty, Irene<br />

van Ramshorst<br />

Parket-Generaal<br />

In: Terrence Bergwijn (facilitair beheerder)<br />

Afef Ismail (secretaresse BMO)<br />

Johan Dael (Functioneel Beheerder Webbureau)<br />

Jenny Laros (Projectadviseur)<br />

Seema Rambhajan (auditor)<br />

Sanne Kuijpers (coördinator facilities)<br />

Henny van der Harst-Mertens (medewerker D&R, BMO)<br />

Anouk Voermans (senior beleidsmedewerker,<br />

Handhavingsbeleid)<br />

Nathalie van Bakel (beleidsmedewerker P&C, B&B)<br />

Switch: Anouk Voermans (van Functioneel Parket, nu<br />

sr. beleidsmedewerker Handhavingsbeleid)<br />

Juriaan Simonis, Astrid Lotte (naar Wetenschappelijk<br />

Bureau OM)<br />

Danny Mosselman (naar DVOM-f)<br />

Uit: Lianne Bertens, Monica ten Hagen, Bas de Waal,<br />

Arthur Verheij<br />

Wetenschappelijke Bureau OM (WBOM)<br />

In: Alex Bood (onderzoeksbegeleider, wetenschappelijk<br />

Bureau)<br />

Martin Apistola (kennismanager, wetenschappelijk<br />

Bureau)<br />

Arrondissmentsparket Zutphen<br />

In: Mr. L.C.P. Goossens (hoofdofficier van justitie)<br />

Suzanne ten Brink (schadebemiddelaar Slachtofferzorg)<br />

Nikky Kwakkel (administratief medewerker jeugdzaken)<br />

Uit: Sophie Laarman<br />

2 e etage<br />

Monica ten Hagen: Carrière-switch<br />

Op 15 juli heeft Monica ten<br />

Hagen ontslag genomen.<br />

Ze laat zich omscholen tot<br />

docent Duits.<br />

Vier jaar heeft ze voor de<br />

afdeling Bestuurlijke en<br />

Juridische Zaken van het<br />

Parket-Generaal gewerkt.<br />

Ze behandelde lastige zaken<br />

waarbij de politieke verantwoordelijkheid<br />

van de minister<br />

voor het OM vaak aan de orde was. Ook Kamervragen, klachten<br />

tegen hoofdofficieren of van de Nationale ombudsman werden door<br />

haar behandeld.<br />

‘Het meeste werk had ik al eens gedaan. Inhoudelijk bleef een zaak<br />

spannend, maar het patroon ervan hetzelfde. Ik had moeite met de<br />

invloed die de politiek tegenwoordig heeft op het OM. Dat Jan en<br />

alleman enorm hun best doen om Kamervragen te beantwoorden,<br />

terwijl het Kamerlid al bijna de vraag vergeten is. En de paniek als er<br />

iets in de krant staat, terwijl toch morgen de vis erin gaat. Zo belangrijk<br />

is het allemaal niet.’<br />

Monica begint op haar vijftigste aan een nieuwe uitdaging.<br />

‘Ik word juf Duits.’<br />

Ze wil, nadat ze vroeger al maatschappijleer gaf, weer voor de klas,<br />

wegens het grote lerarentekort in het vak Duits. Via het LOI begint ze<br />

aan de lerarenopleiding. Ze verwacht daarmee over tweeënhalf jaar<br />

klaar te zijn.<br />

‘Ik ken goed Duits en zing (haar grootste hobby, red.) veel in die taal.<br />

Na de Kerst mag ik al voor de klas. Dat wordt aankomende maanden<br />

hard studeren. Ik ben al op vakantie geweest in Oostenrijk en ga nog<br />

een week naar Duitsland met de kinderen. Het komt wel goed.’<br />

Tekst: Thea van der Geest


24<br />

Zoals bekend is de bevoegdheid van de<br />

rechtbank in strafzaken geregeld in art. 2<br />

Sv. Er zijn diverse mogelijkheden: de plaats<br />

waar het delict is begaan; de plaats waar<br />

verdachte zich bevindt; de plaats waar tegen<br />

verdachte de vervolging van een ander feit<br />

is aangevangen en te Rotterdam, indien de<br />

officier van justitie bij het landelijk parket<br />

met de vervolging van een strafbaar feit is<br />

belast.<br />

De territoriale en landelijke bevoegdheid<br />

van de officier van justitie dan wel die van<br />

de rechter-commissaris zijn ook nuttige<br />

regelingen, maar bepalen op zichzelf niet de<br />

bevoegdheid van de rechtbank.<br />

Van oudsher is de bevoegdheid lokaal geregeld.<br />

Het uitgangspunt? De afstand die op<br />

een dag per paard kon worden afgelegd.<br />

In de huidige globalisering is die afstand<br />

van ondergeschikt belang en zijn grenzen<br />

slechts virtueel. Hoe heden ten dage te handelen?<br />

Het besluit nevenvestigings- en nevenzittingsplaatsen<br />

van 17 juni 2004 (Stbl.<br />

2004/288), gevolgd door het aanwijzingsbesluit<br />

(Stcrt. 1 juli 2004, nr 13) lijkt meer te<br />

passen in de moderne tijd. Geen wetswijziging,<br />

maar een keurig gepubliceerd besluit.<br />

Het lastige van nieuwe besluiten is echter<br />

dat je niet altijd weet hoe het werkt. Dat<br />

moet in de praktijk maar blijken. Enige marketing<br />

of televisiereclame is hier niet aan de<br />

orde. Het zijn de rechtbanken en de hoven<br />

die zich over deze materie mogen buigen.<br />

Het mag duidelijk zijn dat een<br />

(mega)strafzaak waarvan het gvo is<br />

geopend vóór het besluit van 2004 geen<br />

beroep kan doen op deze “nieuwe” regeling.<br />

Zo globaal wordt niet naar de bevoegdheid<br />

van de rechtbank gekeken.<br />

Hoe is dan de bevoegdheid te herleiden en<br />

te herkennen? Door op de vordering of dagvaarding<br />

zijdens het OM aan te geven dat:<br />

“rechtbank X, zittinghoudende te Y.”.. etc.<br />

Dezelfde duidelijke aanduiding geldt ook<br />

voor alle beslissingen van de rechtbank zelf.<br />

Toegegeven, het vergt meer administratieve<br />

rompslomp, maar met de huidige techniek<br />

moet dat mogelijk zijn. Overigens is de wet<br />

nog altijd leidend. Met andere woorden,<br />

de zaak zal toch eerst theoretisch aangebracht<br />

moeten worden bij die rechtbank<br />

zoals bedoeld in art. 2 Sv. Vervolgens kan<br />

op basis van het desbetreffende besluit een<br />

andere rechtbank als nevenvestigingsplaats<br />

worden aangemerkt. Een en ander dient<br />

wel in het dossier en op de oproeping(en)<br />

duidelijk te zijn. Zo niet, dan blijft de lokale<br />

bevoegdheid leidend. Hiermee is de raadkamer<br />

van het hof Arnhem geconfronteerd<br />

in mei <strong>2007</strong>. Binnen afzienbare tijd is een<br />

megastrafzaak waarvan de bevoegdheid op<br />

basis van art. 2 Sv bij de rechtbank Utrecht<br />

lag, doorverwezen naar de rechtbank<br />

Groningen, Zutphen en toen Almelo. Het<br />

appel tegen de gevangenhouding werd<br />

ingediend bij het hof Arnhem. Het hof verklaarde<br />

zichzelf onbevoegd in een drietal<br />

zaken, overwegende dat: ‘het hof heeft<br />

vastgesteld dat uit geen van de hiervoor<br />

genoemde rechterlijke beslissingen blijkt<br />

dat de betrokken instanties niet als zodanig,<br />

doch als nevenvestiging van enige andere<br />

rechtbank zouden zijn opgetreden. Bezien<br />

Uitgelicht<br />

Bevoegdheid, lokaal of<br />

globaal?<br />

in het licht van het gesloten stelsel van de<br />

regeling van de plaatselijke rechterlijke<br />

bevoegdheid was de rechtbank Almelo niet<br />

bevoegd de duur van de door de rechtbank<br />

Groningen bevolen gevangenhouding<br />

te verlengen.’ Hierbij merkt het hof op<br />

dat een aanwijzing door het Landelijk<br />

Coördinatiecentrum Megazaken op zichzelf<br />

geen rechterlijke bevoegdheid kan scheppen.<br />

‘Evenmin doet een “overdracht” of<br />

“overname” van een dergelijk aangewezen<br />

megazaak van de ene naar de andere rechtbank<br />

enige vorm van rechterlijke bevoegdheid<br />

ontstaan. Hieruit vloeit voort dat de<br />

rechtbank Almelo, waar deze klaarblijkelijk<br />

als zodanig is opgetreden, onbevoegd dient<br />

te worden verklaard.’ (08-963011/08-963006<br />

en 08-963005).<br />

Misschien toch maar een wetswijziging om<br />

de globalisering van de bevoegdheid beter<br />

te lokaliseren?<br />

Irene Gonzales<br />

Advocaat-generaal ressortsparket Arnhem


OPPORTUUN Nummer 7 – <strong>2007</strong> Verkeer 25<br />

verkeer<br />

Handsfree bellen<br />

a) Gerechtshof Leeuwarden 5 juni <strong>2007</strong>, WAHV<br />

07/00049<br />

De betrokkene voerde aan dat de gedraging niet is<br />

verricht: 'Er was in de auto geen mobiele telefoon<br />

aanwezig'. Hij heeft bij de staandehouding de verbalisanten<br />

aangeboden om hem te fouilleren en<br />

om te auto te onderzoeken, maar zij hebben dit, z.i.<br />

ten onrechte, geweigerd te doen. De kantonrechter<br />

verklaarde het beroep gegrond omdat dit verweer<br />

niet nader was onderzocht en de verbalisanten<br />

de kans hebben laten lopen hun constatering volledig<br />

te doen. Onder die omstandigheden kan die<br />

constatering niet leiden tot het opleggen van een<br />

sanctie. De officier van justitie stelde hoger beroep<br />

in tegen de beslissing van de kantonrechter en stelt<br />

dat aan de verklaringen van de verbalisanten in dit<br />

geval doorslaggevende betekenis dient te worden<br />

toegekend. Gelet op die verklaringen is komen vast<br />

te staan dat de gedraging is verricht. De verbalisanten<br />

behoefden, volgens de officier van justitie,<br />

niet in te gaan op het aanbod van de betrokkene<br />

om de auto te onderzoeken en hem te fouilleren.<br />

Nader onderzoek was gelet op de verklaringen van<br />

de verbalisanten namelijk niet nodig. Hierbij is er<br />

op gewezen dat het de verbalisanten ingevolge art.<br />

2 WAHV niet was toegestaan een (vrijwillig) onderzoek<br />

aan de persoon dan wel zijn voertuig in te stellen.<br />

Bovendien is nader onderzoek disproportioneel,<br />

volgens de officier van justitie. Ter zitting bij het hof<br />

heeft de advocaat-generaal onder meer verklaard<br />

dat zij de mogelijkheid dat de betrokkene, die tussen<br />

de constatering van de gedraging en de plaats<br />

van staandehouding plusminus 500 meter achter de<br />

politieauto heeft gereden, zich op dat traject op enigerlei<br />

wijze van de mobiele telefoon heeft ontdaan,<br />

als theoretisch beschouwt en niet in de overwegingen<br />

wil betrekken. Het hof verwees de zaak naar de<br />

meervoudige Kamer. Wordt vervolgd....<br />

b) Gerechtshof Leeuwarden 4 juni <strong>2007</strong>, WAHV<br />

07/00560<br />

De betrokkene stond voor een rood verkeerslicht te<br />

wachten en op het moment dat het groen werd, was<br />

het telefoongesprek beëindigd. Tijdens het optrekken<br />

heeft zij de telefoon nog een aantal seconden<br />

in haar hand gehad. Het hof oordeelt dat het verbod<br />

vastgelegd in art. 61a RVV90 absoluut geformuleerd<br />

is en geen ruimte laat voor uitzonderingen. Aldus<br />

heeft de wetgever geen onderscheid willen maken<br />

tussen het kortdurend en langdurig vasthouden van<br />

een mobiele telefoon tijdens het rijden. Bovendien<br />

heeft de betrokkene ervoor gekozen stilstaand voor<br />

het verkeerslicht te telefoneren. Hierdoor heeft zij<br />

het risico genomen dat het verkeerslicht op groen<br />

licht sprong en zij moest rijden, terwijl zij de mobiele<br />

telefoon nog in haar hand hield. Dat zij deze slechts<br />

enkele seconden heeft vastgehouden is naar het<br />

oordeel van het hof dan ook geen omstandigheid<br />

die noopt tot matiging van de opgelegde sanctie.<br />

Volgt bevestiging van de beslissing van de kantonrechter<br />

tot ongegrond verklaring van het beroep.<br />

c) Gerechtshof Leeuwarden 29 mei <strong>2007</strong>, WAHV<br />

07/00554<br />

De betrokkene voert aan dat hij in het bezit is van<br />

een zogeheten duo-card, waarbij zowel zijn autotelefoon<br />

als zijn mobiele telefoon gebruik maken<br />

van hetzelfde telefoonnummer. Op de bewuste<br />

dag waren abusievelijk beide telefoons in werking,<br />

waardoor een inkomend gesprek van zijn zieke en<br />

hulpbehoevende moeder op de mobiele telefoon<br />

<strong>binnen</strong>kwam. Onder verwijzing naar het absoluut<br />

geformuleerde verbod waarbij geen uitzondering<br />

wordt gemaakt in het geval van een dringend telefoongesprek<br />

of in het geval de verkeersveiligheid<br />

niet in gevaar is gebracht, overweegt het hof dat<br />

de betrokkene bovendien mogelijk zijn voertuig stil<br />

had kunnen zetten alvorens de oproep te beantwoorden.<br />

Tevens is niet gebleken van een zodanige<br />

spoedeisendheid, dat de mogelijkheid enkele minuten<br />

later terug te bellen geen optie was. De betrokkene<br />

heeft zijn moeder immers meegedeeld dat hij<br />

haar zo direct terug zou bellen. Volgt bevestiging<br />

van de beslissing van de kantonrechter tot ongegrond<br />

verklaring van het beroep.<br />

Parkeren op gehandicapten parkeerplaats<br />

a) Gerechtshof Leeuwarden 23 mei <strong>2007</strong>, WAHV<br />

07/00452<br />

De betrokkene voert aan dat op het wegdek van<br />

de betrokken parkeerplaats geen wit kruis of een<br />

herkenbare witte rolstoel is aangebracht. Hij was<br />

zich er in het geheel niet van bewust dat het om een<br />

gehandicaptenparkeerplaats ging. Het hof oordeelt<br />

dat de omstandigheid dat de betrokkene het betreffende<br />

bord E6 niet heeft opgemerkt en zich dus<br />

niet bewust was van de gedraging, voor zijn eigen<br />

rekening en risico dient te komen. Hij is immers<br />

tekort geschoten in de op hem rustende plicht om<br />

te allen tijde en onder alle omstandigheden de voor<br />

hem geldende verkeerstekens tijdig op te merken<br />

en zich in staat te stellen daaraan te voldoen. Het<br />

enkele feit dat geen signalering was aangebracht<br />

op het wegdek van de gehandicaptenparkeerplaats<br />

brengt naar het oordeel van het hof niet mee dat<br />

sprake was van een zo onduidelijke situatie dat<br />

het opleggen van een sanctie niet billijk is dan wel<br />

dat matiging van de sanctie gerechtvaardigd is.<br />

Dat de wegbeheerder -om welke reden ook- op<br />

andere plaatsen (in dezelfde gemeente) er wel voor<br />

gekozen heeft om tevens op het wegdek van een<br />

gehandicaptenparkeerplaats signaleringen aan te<br />

brengen maakt dat niet anders. Volgt bevestiging<br />

van de beslissing van de kantonrechter tot ongegrond<br />

verklaring van het beroep.<br />

b) Gerechtshof Leeuwarden 22 mei <strong>2007</strong>, WAHV<br />

07/00367<br />

Ook in deze casus wordt aangevoerd dat het bord<br />

niet duidelijk was aangebracht, t.w. op de gevel van<br />

het gemeentehuis, in tegenstelling tot de plaats<br />

daarnaast op een staande paal. Bovendien is in of<br />

op de bestrating geen kenmerk aangebracht waaruit<br />

blijkt dat het een invalidenparkeerplaats betreft.<br />

Het hof stelt ook in deze zaak voorop dat van iedere<br />

weggebruiker mag worden verwacht dat hij oplettend<br />

is op aanwezige bebording. Dat deze niet<br />

-zoals in andere situaties- op een paal is aangebracht<br />

maar aan de gevel en het feit dat in of op de<br />

bestrating geen kenmerken waren aangebracht om<br />

te verduidelijken dat het een invalidenparkeerplaats<br />

betreft, maakt dit niet anders. Volgt bevestiging van<br />

de beslissing van de kantonrechter tot ongegrond<br />

verklaring van het beroep.<br />

Géén objectieve meting door scheef<br />

staande flitspaal ?<br />

Gerechtshof Leeuwarden 30 mei <strong>2007</strong>, WAHV<br />

07/00584<br />

De betrokkene was een sanctie opgelegd ter zake<br />

van het niet stoppen voor een rood licht uitstralend<br />

verkeerslicht. Hij stelt dat er geen objectieve meting<br />

heeft plaatsgevonden, omdat de betreffende flitspaal<br />

scheef stond. Het hof ziet geen aanleiding te<br />

twijfelen aan de juistheid van de meting. Deze is<br />

namelijk verricht op basis van lusdetectoren in het<br />

wegdek. De camera legt de meting slechts vast op<br />

een foto. Dat de flitspaal volgens de betrokkene<br />

scheef stond, brengt dus niet mee dat de meting<br />

niet correct is geweest. Volgt bevestiging van de<br />

beslissing van de kantonrechter tot ongegrond verklaring<br />

van het beroep.<br />

Tekst: Koos Spee,<br />

Bureau Verkeershandhaving OM.<br />

Voor complete teksten, bel 0346 – 333310.


26<br />

internationaal<br />

Jurisprudentie<br />

Rechtbank Rotterdam, 13 juli <strong>2007</strong> (LJN: BB0722)<br />

Artikel 3 van het Aanvullend Protocol bij het<br />

Verdrag inzake de overbrenging van gevonniste<br />

personen voorziet in overbrenging zonder<br />

instemming van de veroordeelde, indien voor<br />

deze persoon een bevel tot uitzetting of uitwijzing<br />

geldt. Artikel 52 lid 2 WOTS bepaalt dat in geval<br />

van overbrenging zonder instemming de minister<br />

van justitie diens voornemen daartoe schriftelijk<br />

kenbaar dient te maken aan de veroordeelde.<br />

Deze kan hiertegen bezwaar maken, hetgeen zal<br />

worden behandeld door de raadkamer. Het betreft<br />

hier iemand die is veroordeeld tot terbeschikkingstelling.<br />

Hij heeft de Belgische nationaliteit en<br />

is in Nederland ongewenst vreemdeling. Ten tijde<br />

van behandeling ter zitting was geen advies van<br />

het <strong>Openbaar</strong> <strong>Ministerie</strong>, als bedoeld in artikel 51<br />

WOTS, voorhanden. De rechtbank overweegt dat<br />

dit artikel het initiatief tot een verzoek om overbrenging<br />

van een veroordeelde bij het OM legt, dat<br />

is belast met de tenuitvoerlegging van rechterlijke<br />

beslissingen. Het achterwege laten van het advies<br />

is echter niet bedreigd met nietigheid. Ook is van<br />

belang dat het OM ter zitting heeft aangegeven<br />

zich te kunnen vinden in het voornemen van de<br />

minister van justitie. Aldus is de veroordeelde door<br />

het ontbreken van een advies niet in zijn belangen<br />

geschaad. De rechtbank volgt de veroordeelde niet<br />

in diens stelling dat het Aanvullend Protocol enkel<br />

voorziet in overbrenging in geval van straf en niet in<br />

geval van een maatregel. De rechtbank overweegt<br />

dat het Aanvullend Protocol een aanvulling is op<br />

het Verdrag inzake de overbrenging van gevonniste<br />

personen, dat spreekt over gevangenisstraffen en<br />

maatregelen. De veroordeelde voert aan dat de toelichtende<br />

nota bij het Aanvullend Protocol aangeeft<br />

dat vóór aanvang van de straf moet vaststaan dat de<br />

veroordeelde na het ondergaan daarvan het land zal<br />

moeten verlaten, terwijl in dit geval de ongewenstverklaring<br />

pas is uitgesproken na oplegging van de<br />

TBS. De rechtbank overweegt dat artikel 3 van het<br />

Aanvullend Protocol geen dwingende volgorde aangeeft.<br />

Deze verdragstekst gaat voor op de tekst in<br />

de toelichtende nota. De veroordeelde voert voorts<br />

aan dat overbrenging niet in het belang is van de<br />

goede rechtsbedeling. Bepalend zou moeten zijn<br />

in welke staat de beste reclasseringsvooruitzichten<br />

bestaan en in welke staat het penitentiaire stelsel<br />

de beste kwaliteit heeft. Tenuitvoerlegging in België<br />

is volgens de veroordeelde inhumaan. De officier<br />

van justitie voert aan dat het doel van de TBS,<br />

resocialisatie, niet kan worden bereikt vanwege de<br />

ongewenstverklaring. Hierdoor legt de veroordeelde<br />

ten onrechte beslag op een plek in een inrichting en<br />

de daarbijbehorende financiële middelen. De recht-<br />

bank overweegt dat het belang van goede rechtsbedeling<br />

moet worden bezien vanuit het perspectief<br />

van het (rechts)verkeer tussen staten onderling; de<br />

overdracht van executie strekt ertoe de tenuitvoerlegging<br />

te laten plaatsvinden in de daartoe meest<br />

geëigende staat, zowel bezien vanuit het standpunt<br />

van de resocialisatie als dat van adequate repressie.<br />

De rechtbank is van oordeel dat de minister<br />

van justitie in redelijkheid tot het voornemen heeft<br />

kunnen komen.<br />

In navolging op deze uitspraak zal door de minister<br />

van justitie een verzoek om overbrenging worden<br />

gezonden aan de Belgische autoriteiten. Indien zij<br />

hiermee instemmen, kan de feitelijke overbrenging<br />

in gang worden gezet.<br />

Voor meer informatie over dit onderwerp wordt<br />

verwezen naar de rubriek Internationaal in de<br />

<strong>Opportuun</strong> van april <strong>2007</strong>.<br />

Hoge Raad, 18 mei <strong>2007</strong>(LJN: BA5617)<br />

Bij uitspraak van 5 december 2006 overweegt de<br />

rechtbank dat uitlevering ontoelaatbaar is vanwege<br />

schending van artikel 3 EVRM. De opgeëiste<br />

persoon is in 1989 in Turkije gemarteld in verband<br />

met PKK-activiteiten. De rechtbank overweegt dat<br />

voor wat betreft het huidige verzoek om uitlevering,<br />

waarbij het gaat om strafbare feiten in verband met<br />

PKK-activiteiten vanaf 1991, vanwege de eerdere<br />

marteling ook nu aangenomen dient te worden dat<br />

sprake is van schending van 3 EVRM. De officier<br />

van justitie gaat, vanwege het rechtsbelang in deze<br />

zaak, in cassatie ondanks dat de opgeëiste persoon<br />

Nederland na de uitspraak heeft verlaten. Daarbij<br />

wordt aangevoerd dat door de redenering van de<br />

rechtbank een vrijbrief ontstaat voor het plegen van<br />

strafbare feiten. De Hoge Raad overweegt dat nu de<br />

opgeëiste persoon niet meer in Nederland aanwezig<br />

is de officier van justitie niet-ontvankelijk is in<br />

diens vordering.<br />

Rechtbank Haarlem, 14 juni <strong>2007</strong> (LJN: BB6012)<br />

Omzetting van een Engelse veroordeling tot een<br />

gevangenisstraf en een vervangende vrijheidsontneming<br />

wegens in gebreke blijven tot betaling<br />

van een bedrag tot ontneming van wederrechtelijk<br />

verkregen voordeel. Het Verdrag inzake de overbrenging<br />

van gevonniste personen voorziet in de<br />

mogelijkheid van overbrenging. Het Verdrag inzake<br />

witwassen, opsporing en inbeslagname en confiscatie<br />

van opbrengsten van misdrijven voorziet in de<br />

mogelijkheid van overname van tenuitvoerlegging<br />

van confiscatiebeslissingen. De veroordeelde acht<br />

tenuitvoerlegging van de vervangende vrijheidsbeneming<br />

niet mogelijk. De rechtbank overweegt<br />

dat eerst bepaald dient te worden of overname<br />

toelaatbaar is, waarna pas wordt bepaald of de<br />

veroordeling naar aard en omvang verenigbaar is<br />

met het Nederlands recht, en zo nee, welke straf of<br />

maatregel naar Nederlands recht op het overeenkomstige<br />

feit is gesteld. De rechtbank overweegt<br />

dat de vervangende vrijheidsontneming onder het<br />

sanctiebegrip in artikel 1 WOTS valt waardoor artikel<br />

31 WOTS van toepassing is. Tenuitvoerlegging is<br />

derhalve toelaatbaar. De rechtbank overweegt dat<br />

naar Nederlands recht geen vervangende vrijheidsontneming<br />

meer mogelijk is, maar, op vordering<br />

van de officier van justitie, wel verlof verleend kan<br />

worden tot tenuitvoerlegging van lijfsdwang (artikel<br />

577c WvSv). Dit is pas aan de orde als volledige<br />

betaling is uitgebleven en volledig verhaal niet<br />

mogelijk is gebleken. Hieruit volgt dat de sanctie<br />

naar aard niet verenigbaar is met het Nederlands<br />

recht. De rechtbank stelt de op te leggen sanctie<br />

vast op betaling van het bedrag (omgezet in euro’s)<br />

van het Engelse ontnemingbedrag. Het is vervolgens<br />

aan de officier van justitie om in het kader van<br />

de tenuitvoerlegging hiervan gebruik te maken van<br />

de zojuist vermeldde wettelijke regeling.<br />

Rechtbank Amsterdam, 3 april <strong>2007</strong> (LJN: BA6113)<br />

Een Belgisch overleveringsverzoek voor de tenuitvoerlegging<br />

van een maatregel tot internering,<br />

opgelegd na bedreiging met een geweer. De<br />

opgeëiste persoon is na verlof niet teruggekeerd en<br />

vervolgens in Nederland aangetroffen. Zij heeft de<br />

Belgische nationaliteit.<br />

De rechtbank overweegt dat ten aanzien van het<br />

handelen in strijd met de Wet wapens en munitie is<br />

voldaan aan dubbele strafbaarheid. Echter, ten aanzien<br />

van bedreiging is dat niet het geval, nu daarop<br />

naar Belgisch recht ten hoogste drie maanden<br />

gevangenisstraf is gesteld. Op dit punt wordt overlevering<br />

geweigerd. De opgeëiste persoon voert<br />

aan dat overlevering geweigerd dient te worden<br />

wegens schending van het EVRM. Er is sprake van<br />

een wanverhouding tussen de gepleegde feiten en<br />

de veroordeling nu internering wordt opgelegd voor<br />

onbepaalde duur. Ook ontbreekt terzake internering<br />

een periodieke controle op de noodzaak van voortzetting<br />

daarvan door een rechterlijke instantie. De<br />

rechtbank overweegt dat naar Belgisch recht een<br />

geïnterneerde persoon elke zes maanden om herziening<br />

kan verzoeken. Daarnaast wordt ook ambtshalve<br />

of op verzoek van de Procureur des Konings<br />

het voortduren van de maatregel getoetst. De<br />

commissie die deze toets uitvoert is geen rechterlijk<br />

college, maar nergens kan uit worden afgeleid dat<br />

zij de in het EVRM gewaarborgde rechten niet zou<br />

respecteren.<br />

Tekst: Linda Bregman,<br />

<strong>Ministerie</strong> van Justitie, Afdeling Internationale<br />

Rechtshulp in Strafzaken, telefoon 070 – 37 07 468


OPPORTUUN Nummer 7– <strong>2007</strong> Column 27<br />

Internationalist<br />

Vooral in justitiekringen staan “internationalisten”<br />

slecht bekend. Onder “internationalisten”<br />

zijn te verstaan die juristen die<br />

zich veelvuldig buitenslands ophouden teneinde<br />

daar een schimmig Koninkrijksbelang<br />

te dienen. Vaak hebben zij, zo is de gangbare<br />

mening, dat belang zelf in het leven geroepen.<br />

Tot dit merkwaardige genus behoor ik ook.<br />

Vanaf 1993. Toen werd ik, op een warme<br />

junidag, spoorslags naar New York gezonden<br />

om deel te nemen aan een voorbereidende<br />

VN-Commissie ter oprichting van<br />

een Permanent Internationaal Strafhof.<br />

Terwijl ik op dertigduizend voet door de<br />

atmosfeer denderde bekeek ik de stukken<br />

die de Secretaris-Generaal mij in handen<br />

had geduwd. Het was een zogeheten geconsolideerde<br />

tekst, vol vierkante haken, voetnoten<br />

en verwijzingsnummeringen. Na lang<br />

turen begreep ik dat het hier om een soort<br />

mondiaal wetboek van internationaal strafrecht<br />

ging. Maar wat ik er mee moest, dat<br />

was mij onduidelijk.<br />

De dag daarop bevond ik mij in een grote<br />

zaal met afgevaardigden van honderdzesentachtig<br />

landen. Een ruisende branding<br />

van stemmen doortrok de zaal. De<br />

vergadering, gepland om half elf, begon<br />

inderdaad om twaalf uur. Japan diende een<br />

motie in, waarop een kakafonie losbarstte<br />

en de vergadering terstond geschorst werd.<br />

Ik had de interventie van de Japanner niet<br />

verstaan. ‘Maar’, zoals de afgevaardigde van<br />

het Verenigd Koninkrijk mij angeliek mededeelde,<br />

‘dat doet er ook niet toe. We komen<br />

vandaag toch niet aan iets inhoudelijks toe.’<br />

Zo was het. Toch stonden de delegaties, heftig<br />

gesticulerend, met elkaar te discussiëren<br />

in de gang. Verweesd, zoals een varken in<br />

een synagoge, dwaalde ik tussen hen rond.<br />

Nu is een varken, juist in een synagoge, op<br />

een uiterst veilige plaats: een orthodoxe<br />

jood kan je daarvoor de transcendente<br />

reden terstond bevredigend uiteenzetten.<br />

Maar het schepsel voelt er zich toch niet op<br />

zijn gemak. Het was dus even wennen. Maar<br />

gaandeweg is mij dat gelukt.<br />

Op een gegeven moment heb ik zelfs een<br />

commissie voorgezeten. Die was gewijd aan<br />

de belangen van de verdediging voor het<br />

Hof. Belangenbehartigers van nationale<br />

advocaten-organisaties dromden de zaal<br />

in, waarnemers en non-gouvernementele<br />

organisaties. Om elf uur opende ik, mij<br />

bewust van mijn waardigheid. Om half een<br />

vroeg een Japanner (alweer, ik heb iets met<br />

die mensen) het woord. ‘It is very interesting,<br />

what has been said, but what about<br />

whaling?’ Ik begreep er niets van. Whaling,<br />

dat was toch walvisvaart? Maar ik had al<br />

geleerd dat je nooit als voorzitter moest<br />

zeggen dat je een interventie niet begreep.<br />

Ik feliciteerde de afgevaardigde met zijn<br />

belangrijke opmerking en beloofde hem<br />

daarvan in het proces-verbaal der zitting<br />

akte te verlenen. Geheel bevredigd leunde<br />

de man achter uit. De verhandelingen kabbelden<br />

voort, totdat een uur nadien een<br />

andere delegatieleider, onder verwijzing<br />

naar de Japanse opmerking, opmerkte dat<br />

hij toch graag het onderwerp van de toegelaten<br />

maasbreedte bij trawlnetten nog vóór<br />

het avondreces aan de orde wilde hebben.<br />

Deze keer was geen misverstand mogelijk:<br />

dit had ik goed verstaan. Ook thans vertrok<br />

ik geen spier. Maar verdaagde de vergadering<br />

onder voorgeven even met het secretariaat<br />

over het agendum te willen spreken.<br />

De zaal liep leeg in de richting van de bar.<br />

Hulpzoekend liep ik door de corridors,<br />

totdat ik op een immens bord zag dat in<br />

een overgelegen zaal de VN anti-walvisvaartconferentie<br />

plaatsvond. Dáár waren<br />

afgevaardigden die bij mijn club hoorden<br />

aangeschoven. En vice versa.<br />

‘Véél maakt het niet uit’, aldus de Brit andermaal.<br />

‘Vanavond is er in ieder geval bij ons<br />

op de ambassade receptie’.<br />

Tekst: Gerard Strijards


Het arrondissement Roermond organiseerde een OM-conferentie in Tegelen.<br />

Behalve leden van het OM waren er ook collega’s van het <strong>Ministerie</strong> van Justitie.<br />

De dames van bureau voorlichting van OM Leeuwarden<br />

draaien hun hand niet om voor het bedenken van ludieke<br />

gadgets. Deze ‘togaschorten’ waren bestemd voor<br />

de burgemeesters van Friesland, die een werkbezoek<br />

brachten aan het parket. Gelukkig voor de collega’s van<br />

het parket zijn er nog een paar exemplaren over...<br />

Verwervers Haarlem goed op koers<br />

(teambuildingsdag)<br />

Janet ten Hoope, officier en teamleider<br />

Verwerving, neemt na ruim elf<br />

jaar afscheid van parket Utrecht om<br />

in Rotterdam als plaatsvervangend<br />

hoofdofficier te beginnen.<br />

De tuktuk is hét nieuwe vervoersmiddel in Den<br />

Haag, snel van A naar B in de stad voor een laag<br />

tarief. Hoofdofficier René Craemer en rechercheofficier<br />

Josien Mooijen van het Functioneel Parket<br />

op weg naar Parket-Generaal in de tuktuk.<br />

‘Maastrichts Mooiste’- een hardloopwedstrijd over<br />

15 km - is weer gelopen. Op de foto het team van<br />

OM Maastricht.<br />

Officier van justitie Ludwina Sprok<br />

van Sint Maarten heeft haar stage<br />

als parketsecretaris bij het parket<br />

in Dordrecht afgerond. Als dank<br />

overhandigt zij hoofdofficier Paul van<br />

Beek een leuk aandenken.<br />

Hoofdofficier Ben Hendriks van OM Almelo in Estoril, Portugal moet nog duidelijk<br />

wennen aan informele kleding.<br />

Tijdens de jaarlijkse Veiligheidshuisbarbecue<br />

in Tilburg, verrast de kersverse hoofdofficier<br />

van OM Breda, Hugo Hillenaar, de<br />

medewerkers met een zomercadeau. Reden<br />

is het kabinetsbesluit om in iedere grote<br />

stad een Veiligheidshuis op te richten.<br />

Live your life on the beach: een sportieve bijeenkomst<br />

op Scheveningen voor alle medewerkers<br />

van het Landelijk Parket in het teken van expeditie<br />

Robinson.<br />

Donkere wolken en regenbuien kunnen de pret op<br />

het jaarlijkse beachvolleybaltoernooi Middelburg/<br />

Breda/Den Bosch niet drukken.<br />

Het convenant inzake afstemming 1e en<br />

2e lijn tussen het ressortsparket ‘s-<br />

Hertogenbosch en de arrondissementsparketten<br />

wordt in het ressort ondertekend.<br />

Samenstelling: Thea van der Geest

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!