Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan voor wegbermen in de ...

Bodemkwaliteitskaart en
bodembeheerplan voor
wegbermen in de
provincie Zeeland

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan voor wegbermen in de provincie Zeeland
pagina 2

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan voor wegbermen in de provincie Zeeland
In opdracht van: Werkgroep bermgrond
Opgesteld door: Waterschap Zeeuwse Eilanden
Datum: 22 november 2005
Versie: definitief
Betrokken organisaties: gemeente Borsele
gemeente Goes
gemeente Hulst
gemeente Kapelle
gemeente Middelburg
gemeente Noord-Beveland
gemeente Reimerswaal
gemeente Schouwen-Duiveland
gemeente Sluis
gemeente Terneuzen
gemeente Tholen
gemeente Veere
gemeente Vlissingen
provincie Zeeland, directie Ruimte, Milieu en Water
provincie Zeeland, directie Infrastructuur en Vervoer
Rijkswaterstaat
Waterschap Zeeuws-Vlaanderen
Waterschap Zeeuwse Eilanden
pagina 3

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan voor wegbermen in de provincie Zeeland
pagina 4

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan voor wegbermen in de provincie Zeeland
Inhoudsopgave
1 Inleiding ........................................................................................................................... 7
1.1 Inleiding ................................................................................................................. 7
1.2 Kader ..................................................................................................................... 8
1.3 Doelstelling ............................................................................................................ 8
1.4 Leeswijzer .............................................................................................................. 10
2 Werkwijze opstellen bodemkwaliteitskaart........................................................................ 11
2.1 Historie van wegverhardingen................................................................................ 11
2.1.1 Historie van wegverhardingen Waterschappen [lit. 6 en 7] ....................... 11
2.1.2 Historie van wegverhardingen gemeentelijke wegen ................................ 17
2.1.3 Historie van wegverhardingen Provincie Zeeland directie I & V [lit. 8]....... 18
2.1.4 Historie van wegverhardingen Rijkswaterstaat [lit. 9] ................................ 18
3 Opstellen bodemkwaliteitskaart........................................................................................ 21
3.1 Concept zones ....................................................................................................... 21
3.2 Vaststelling zonediepte .......................................................................................... 21
3.2.1 Chemische kwaliteit depotbemonsteringen............................................... 21
3.2.2 Chemische kwaliteit per bodemlaag ......................................................... 21
3.2.3 Vergelijking onderzoeksresultaten ............................................................ 22
4 Toetsing conceptzonering ................................................................................................ 23
4.1 Bestaande resultaten ............................................................................................. 23
4.1.1 Waterschappen en gemeenten................................................................. 23
4.1.2 Provincie Zeeland, directie I & V............................................................... 23
4.1.3 Rijkswaterstaat ......................................................................................... 23
4.2 Aanvullend bodemonderzoek................................................................................. 23
4.2.1 Waterschappen en gemeenten................................................................. 23
4.2.2 Provincie Zeeland, directie I & V............................................................... 24
4.2.3 Rijkswaterstaat ......................................................................................... 24
4.3 Wijze van bemonstering ......................................................................................... 24
5 Karakteriseren van deelgebieden en weergeven.............................................................. 25
5.1 Karakteriseren van de kwaliteit per homogeen deelgebied..................................... 25
5.2 Resultaten definitieve zonering .............................................................................. 26
5.3 Weergeven van resultaten in de bodemkwaliteitskaart........................................... 27
6 Bodembeheerplan............................................................................................................ 29
6.1 Stappenplan grondverzet ....................................................................................... 29
6.2 Uitgangspunten bodembeheerplan......................................................................... 32
6.3 Grondverzet binnen het beheersgebied “wegbermen”............................................ 33
6.3.1 Hergebruik van bermgrond binnen de zones ............................................ 33
6.3.2 Hergebruik van grond afkomstig van buiten de zones .............................. 33
6.4 Hergebruik van bermgrond buiten de keten............................................................ 34
7 Literatuur.......................................................................................................................... 35
pagina 5

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan voor wegbermen in de provincie Zeeland
Bijlage 1: Analyseresultaten verkennend bodemonderzoek wegbermen langs waterschapswegen
1997
Bijlage 2: Analyseresultaten partijkeuringen waterschappen
Bijlage 3: Vergelijking analyseresultaten insitu-onderzoek en partijkeuringen
Bijlage 4: Overzicht monsternamelocaties
Bijlage 5: Werkwijze en resultaten zoneringsberekeningen
Bijlage 6: Bodemzoneringskaart op basis van het gemiddelde (schaal 1: 250.000)
Bijlage 7: Toetsingswaarden voor hergebruik grond van buiten de keten
Bijlage 8: Definitielijst voor bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan
Bijlage 9: Meldingsformulier
pagina 6

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Inleiding
1 Inleiding
1.1 Inleiding
Door de werkgroep bermgrond is een bodemkwaliteitskaart en een bodembeheerplan opgesteld
voor alle wegbermen in de provincie Zeeland. Voor het veld- en laboratoriumwerk is door de
wegbeheerders opdracht gegeven aan Laboratorium Zeeuwse Waterschappen om het aanvullend
onderzoek uit te voeren.
De werkgroep bermgrond bestaat uit vertegenwoordigers van:
• Provincie Zeeland, directie Ruimte Milieu en Water (trekker);
• Waterschap Zeeuwse Eilanden;
• Waterschap Zeeuws-Vlaanderen;
• Rijkswaterstaat;
• Provincie Zeeland, directie Infrastructuur en Vervoer;
• werkgroep bodem Walcheren, Noord-Beveland en Schouwen-Duiveland;
• samenwerkingsverband Zuid-Beveland en Tholen;
• samenwerkingsverband Zeeuwsch-Vlaanderen.
De onderhavige bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan zijn opgesteld in samenspraak met
alle deelnemers en alle bevoegde gezagen.
In Zeeland wordt in verband met de verkeersveiligheid veel grondverzet gepleegd aan de wegbermen.
Wanneer een bodemkwaliteitskaart van het gebied voorhanden is, is het niet noodzakelijk
dat iedere te hergebruiken partij bermgrond conform het Bouwstoffenbesluit onderzocht
wordt. Dit brengt een grote kostenbesparing met zich mee. Naast het financiële voordeel levert
de bodemkwaliteitskaart het voordeel op dat de bermgrond binnen het gebied van de bodemkwaliteitskaart
gebruikt kan worden.
Per 1 juli 1999 is Actief Bodembeheer [lit. 5] verankerd in het Bouwstoffenbesluit (Bouwstoffenbesluit
bodem- en oppervlaktewaterenbescherming, Staatscourant 1995, nr. 567 [lit. 2]) door
middel van de Vrijstellingsregeling grondverzet [lit. 1]. In het kader van de Vrijstellingsregeling
grondverzet is een interim-richtlijn ‘Opstellen en toepassen bodemkwaliteitskaart in het kader
van de vrijstellingsregeling grondverzet’ (verder interim-richtlijn genoemd) opgesteld [lit. 4].
De bodemkwaliteitskaart bestaat conform de interim-richtlijn uit twee delen:
1. De bodemkwaliteitskaart: het opstellen van de bodemkwaliteitskaart;
2. Het bodembeheerplan: het toepassen van de bodemkwaliteitskaart.
Het Bouwstoffenbesluit biedt de mogelijkheid om verontreinigde grond toe te passen in “werken”.
Een werk is een civieltechnisch werk met een tijdelijk karakter. Met name twee verplichtingen
uit het Bouwstoffenbesluit vormen een belemmering van het hergebruik van (licht) verontreinigde
grond als bodem, te weten:
1. de grond mag niet met de bodem vermengd worden;
2. de grond moet terugneembaar zijn.
De Vrijstellingsregeling grondverzet neemt deze belemmeringen weg door onder voorwaarden
vrijstelling te verlenen voor deze verplichtingen uit het Bouwstoffenbesluit. De Vrijstellingsregeling
grondverzet stelt als voorwaarden voor de vrijstelling:
1. het gebruik van de grond moet plaatsvinden in een gebied waarvoor een bodemkwaliteitskaart
is opgesteld conform de interim-richtlijn;
2. de toe te passen grond moet van gelijkwaardige of betere kwaliteit zijn dan de ontvangende
bodem;
pagina 7

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Inleiding
3. er moet melding van het gebruik worden gedaan bij burgemeester en wethouders (B&W) van
de betreffende gemeente. De meldingsplicht rust op de eigenaar van de grond waarop de
verontreinigde grond wordt hergebruikt.
Is aan deze voorwaarden voldaan dan is de Vrijstellingsregeling grondverzet van toepassing en
kan verontreinigde grond worden hergebruikt buiten werken.
De Ministeriële vrijstellingsregeling samenstellings- en immissiewaarden (MVR) [lit. 3] is net als
het Bouwstoffenbesluit en de Vrijstellingsregeling Grondverzet per 1 juli 1999 in werking getreden.
De Vrijstellingsregeling samenstellings- en immissiewaarden biedt een zekere versoepeling
van de normering. Grond die aan de eisen voldoet van de vrijstellingsregeling is multifunctioneel
toepasbaar. De voor het opstellen van deze bodemkwaliteitskaart relevante regelingen betreffen:
1. voor PAK en EOX hoeft bij de bepaling van de samenstellingswaarde voor schone grond
geen bodemtypecorrectie te worden uitgevoerd wanneer het percentage organisch stof lager
is dan 10;
2. voor EOX wordt als toetsingswaarde 0,3 mg/kg d.s. gehanteerd;
3. voor PAK wordt als toetsingswaarde 1,0 mg/kg.d.s. gehanteerd.
1.2 Kader
De werkgroep, en hiermee het bevoegde gezag, heeft aangegeven dat de op te stellen bodemkwaliteitskaart
voor wegbermen opgesteld moet worden conform de interim-richtlijn bodemkwaliteitskaarten.
1.3 Doelstelling
De doelstelling is het vervaardigen van een bodemkwaliteitskaart voor wegbermen (0 tot 0,5 mmv)
conform de interim-richtlijn bodemkwaliteitskaarten en het opstellen van een bodembeheerplan
voor alle wegbermen in de Provincie Zeeland. De bodemkwaliteitskaart is niet van toepassing
op de aanleg van nieuwe wegen. Zonodig is hiervoor in overleg met het bevoegd gezag
maatwerk vereist.
Allereerst moet duidelijk worden wat de werkgroep onder een weg verstaat. Hiervoor is de definitie
aangehouden van de Wegenverordening Zeeland:
Een weg is een voor openbare verkeersdoeleinden bestemde strook grond met daarop tenminste
één verkeersbaan, al dan niet voor beperkt gebruik, met inbegrip van de daarin gelegen
kunstwerken en andere daartoe behorende voorzieningen.
Het begrip weg is in de verordening zodanig omschreven dat taluds, bermen en bermsloten daar
per definitie onder vallen. Bij andere daartoe behorende voorzieningen valt te denken aan invoeg-
en uitrijstroken, vlucht- en parkeerstroken, parkeerhavens, bushaltes, beplanting, geluidsschermen,
wegverlichting etc.
Om duidelijkheid te krijgen over wat er onder bermgrond wordt verstaan, is er een definitie opgesteld
waar alle wegbeheerders mee uit de voeten kunnen. Bermgrond is de grond vanaf de
rand van de wegverharding van de weg tot aan de insteek van de sloot of tot aan de voet van de
dijk/grondwal of tot aan de kruin van de dijk (bij een dijkweg) tot 50 cm onder het maaiveld. Indien
er geen sloot aanwezig is, wordt hiervoor een arbitraire afstand van 10 meter aangehouden
(6 meter voor gemeentelijke wegbermen) vanaf de rand van de wegverharding van de weg. Indien
een fietspad langs de weg aanwezig is, is de wegberm het gedeelte vanaf de rand van het
asfalt van de weg tot aan de rand van het asfalt van het fietspad en het gedeelte vanaf de rand
van het asfalt tot aan de insteek van de sloot.
Op de tekeningen op de volgende pagina worden de bovenstaande termen verduidelijkt:
pagina 8

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Inleiding
rand van
het asfalt
rand van
het asfalt
rand van
het asfalt
van de weg
Wegberm
insteek
Wegberm voet dijk/grondwal
wegberm
Stoeprand
tussen weg
en berm
Kruin dijk
talud
rand van het
asfalt van het
fietspad
rand van het
asfalt van het
fietspad
wegberm fietspad
waterkant
wegberm
wegberm
talud
talud
pagina 9

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Inleiding
1.4 Leeswijzer
In hoofdstuk 2 tot en met 5 wordt de bodemkwaliteitskaart besproken en in hoofdstuk 6 wordt
het bodembeheerplan beschreven.
pagina 10

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Werkwijze opstellen bodemkwaliteitskaart
2 Werkwijze opstellen bodemkwaliteitskaart
Het project is, zoals besproken in de werkgroep bermgrond, conform de ‘interim-richtlijn bodemkwaliteitskaarten’
uitgevoerd. De mogelijke aanpak is aan de hand van de volgende stappen
beschreven:
• De basis van het opstellen van een bodemkwaliteitskaart bestaat uit een historisch onderzoek
(paragraaf 2.1). Op basis van ontstaansgeschiedenis, het bodemgebruik en de wijze
van onderhoud zijn binnen het beheersgebied conceptzones (kaarteenheden/gebieden) onderscheiden
op basis van fysische eigenschappen van de bodem, het bodemgebruik, het
onderhoud van de wegen (paragraaf 3.1) en is de zonediepte vastgesteld (paragraaf 3.2);
• Vervolgens zijn per conceptzone de aanwezige gegevens (van bodemonderzoeken die bij de
wegbeheerders aanwezig zijn) vastgesteld. Op basis van deze gegevens wordt de strategie
voor aanvullend bodemonderzoek bepaald (paragraaf 4.1 en 4.2);
• De bestaande en de nieuwe gegevens zijn separaat bewerkt en verwerkt in de bodemkwaliteitskaart.
Per conceptzone zijn verschillende statistische kentallen berekend voor verschillende
stoffen. De kwaliteit van de conceptzones is berekend. Vervolgens is de zone-indeling
getoetst op ruimtelijke samenhang en vergelijkbaarheid. Dit heeft geleid tot een definitieve
zone-indeling (paragraaf 5.1 en 5.2).
2.1 Historie van wegverhardingen
In het historisch onderzoek is een inventarisatie gemaakt van historische gegevens die van belang
kunnen zijn voor de gebiedseigen bodemkwaliteit. Voor de wegbermen is, per wegbeheerder,
gekeken naar de volgende factoren die mogelijk bepalend zijn voor de kwaliteit van de
wegbermen:
- aanlegmethode van de wegverhardingen;
- onderhoudsmethoden van de wegen;
- onderhoudsmethoden van de wegbermen;
- etmaalintensiteit over de provinciale en rijkswegen.
Calamiteiten, zoals ongelukken met (vracht)auto’s, zijn niet meegenomen als bepalende factor
omdat eventuele verontreinigingen altijd direct zijn afgegraven.
2.1.1 Historie van wegverhardingen Waterschappen [lit. 6 en 7]
Al in 1466 was er in Zeeland sprake van een ‘strate’, welke verhard was met klinkers. Aan het
eind van de 16 e eeuw waren reeds enkele hoofdwegen verhard. Toen in het begin van de 19 e
eeuw steeds meer doorgaande wegen verhard werden, werden enkel keien en klinkers als verharding
toegepast. Waar keien te duur waren, kwamen klinkers. Tussen 1804 en 1840 werd
ruim 1200 kilometer rijkswegen beklinkerd. Vanaf ongeveer 1840 werd de grindweg aangelegd,
met name voor de niet al te drukke, landelijke wegen. Ze waren goedkoper in aanleg, maar
duurder in onderhoud. De klinkerwegen werden zelden opnieuw bestraat, terwijl eenmaal per
jaar een beetje grind op de grindwegen gereden werd.
Op Schouwen-Duiveland is tussen 1850 en 1860 door de polder Schouwen een weg verhard
met schelpen en grind. Deze buitengewoon kostbare uitgave werd door de Commissie voor de
grindwegen verantwoord, doordat in geval van nood snel dijkmaterialen over deze weg moesten.
Anders dan andere waterschappen in Zeeland wilde de polder Schouwen sinds 1795 eigenlijk
niets meer met het wegenonderhoud te maken hebben. Alleen de wegen op de dijken werden
door de polder verhard. De aangelegde grindweg in de polder was een eerste aanzet in een
uitgebreid verhardingsprogramma.
pagina 11

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Werkwijze opstellen bodemkwaliteitskaart
De Provinciale Staten probeerden tegemoet te komen in de kosten die waterschappen en gemeenten
aan het wegenonderhoud kwijt waren. In 1852 werd geld verstrekt voor de aanleg van
klinker- en grindwegen.
In totaal is 132 km klinkerverharding aangelegd. Deze was verdeeld, zoals aangegeven in de
onderstaande tabel. Tot 1910 bleven de Provinciale Staten de aanleg van verharde wegen financieren.
Tabel 1: Aangelegde klinker- en grindwegen in 1852
Klinkerwegen (el) Grindwegen (el)
Walcheren 57.546
Tholen / Sint Philipsland 38.368 9.382
Noord en Zuid-Beveland 30.959 45.111
West Zeeuwsch-Vlaanderen 47.310 9.196
Oost Zeeuwsch-Vlaanderen 18.552 38.892
Grindwegen zijn uiteindelijk op grote schaal toegepast in de 19 e eeuw. Ook puinwegen zag men
vaak. Sinds de 2 e helft van de 19 e eeuw kregen veel wegen een verharding met steenslag; deze
waren beter geschikt voor snelle motorvoertuigen. Deze wegen werden, alleen in Zeeland, “macadamwegen”
genoemd. Voor de verharding werden in Zeeland stukgeslagen porfier, grès of
slakken gebruikt. Deze verhardingen worden als potentieel verdachte locaties gezien.
Op Zuid Beveland was het waterschap De Breede Watering bewesten Yerseke erg vooruitstrevend
en had het grootste aantal grindwegen van alle Zeeuwse Waterschappen. In 1912 had De
Breede Watering bewesten Yerseke maar liefst 92 km van zijn polderwegen begrind.
In 1920 / 1930 zijn in Zeeland veel grindwegen omgevormd tot steenslagwegen, omdat bij het
toenemende snelverkeer de grindwegen mankementen gingen vertonen. De grindlaag werd bij
de omvorming als fundering gebruikt en onder profiel gebracht. Daarna is de grindlaag overdekt
met een laag steenslag, welke werd vastgewalst met een kleihoudend middel. Dit is langzamerhand
vervangen door teer en daarna door teerhoudend asfalt.
Tijdens deze ontwikkelingen rondom de grindwegen, werd er geen onderhoud gepleegd aan de
klinkerwegen. In 1930 was ongeveer de helft van de rijkswegen van een klinkerverharding voorzien.
In Zeeuwsch-Vlaanderen en Noord-Beveland zijn in de jaren ’20 al teerwegen aangelegd, maar
men had nog geen ervaring hoe deze wegen zich zouden houden onder druk van de boerenkarren.
Het grote voorbeeld voor veel waterschappen en polderbesturen werd opnieuw waterschap
De Breede Watering bewesten Yerseke. Daar was men al sinds 1910 bezig met het teren van
wegen met hete koolteer, als een van de weinige waterschappen van Zeeland.
Vooral de kostenbesparing bij de veel duurzamer asfaltwegen werd een doorslaggevend argument
in de discussie voor of tegen klinkerwegen. Omstreeks 1930 kon de wegensituatie in Zeeland
als volgt omschreven worden: Walcheren valt op door de vele klinkerwegen, Zeeuwsch-
Vlaanderen valt op door de vele keiwegen en de rest van Zeeland bevatte overwegend veel
grind- en steenslagwegen. Tot aan de Tweede Wereldoorlog zijn de klinkerwegen bepalend geweest
voor Walcheren.
In de twintiger jaren kwamen in Nederland emulsies van teer en petroleumasfalt op de markt.
Sinds 1923 werd in heel Nederland spramex gebruikt – een petroleumasfalt – dat goed gebruikt
kon worden als oppervlaktebehandelingmiddel. Naderhand kwamen de asfaltemulsies op de
markt.
pagina 12

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Werkwijze opstellen bodemkwaliteitskaart
Vanaf 1930 zijn in Zeeland reeds diverse wegen geteerd. Dit gebeurde nog heel simpel door het
wegoppervlak te bestrijken met teer. In 1938 had waterschap De Breede Watering bewesten
Yerseke ca. 42 kilometer teerwegen. De verhardingsbreedte van de wegen was 3 meter. Aanvankelijk
dekte men de teer af met zand, maar dit bleek onder zware druk te slap. Later ging
men split aanbrengen.
De ontwikkeling van de wegverhardingen is gekoppeld aan maatschappelijke problemen. Niet
alleen het belang van betere, sterkere en gladdere wegen voor het toenemend gemotoriseerd
verkeer rechtvaardigde de wegenaanleg, maar ook sociale en hygiënische motieven speelden
een rol en rechtvaardigden het gebruik van bepaalde verhardingsmaterialen.
Voor de asfaltwegen deed men een beroep op het nationalistische argument dat alleen producten
van eigen bodem gebruikt werden. Asfalt was een bijproduct van de olieraffinaderijen en de
asfaltbereiding kon dus als Nederlandse activiteit worden aangemerkt en verschafte aan veel
Nederlanders werk.
Intussen studeerde men verder op de beste en minst kostbare vorm van wegverharding. Via de
Polderbond liet men regelmatig deskundigen komen om hun visie over de kwaliteit van verschillende
verhardingstechnieken te geven. Ook de Vereeniging voor Bitumeuze Wegconstructies
vergaderde af en toe in Zeeland en veel technici van polders en waterschappen kwamen de
lezingen beluisteren. Rijkswaterstaat heeft – via het hoofd district wegentechniek ir. G.J. van den
Broek – van meet af aan een grote invloed uitgeoefend op de kwaliteitseisen voor het asfaltmengsel.
Men heeft actief deelgenomen in de discussies over asfaltmengsels, bitumeuze kwaliteiten
en hechtingsproblemen. Vooral een grof dicht asfaltbeton heeft zich in Nederland onder
invloed van Rijkswaterstaat tot een specifiek Nederlands systeem ontwikkeld, dat zich in verschillende
opzichten van de in het buitenland toegepaste mengsels onderscheidde. Een belangrijk
punt hierbij was de kwaliteit van het asfaltmengsel; er werden in Nederland hoge eisen gesteld
aan het bitumen dat voor asfaltbeton werd gebruikt. Door een rijk asfalteus bitumen te kiezen,
kon men een duurzame en toch ook stroeve constructie maken. Verder heeft Rijkswaterstaat
voorschriften gemaakt voor het vastleggen van de eisen voor zand en vulstof, zodat men
een vrijwel constant bitumengehalte kreeg. Dit genormaliseerde product werd hierdoor buitengewoon
betrouwbaar en bedrijfszeker.
In de Tweede Wereldoorlog werden geen ingrijpende veranderingen doorgevoerd; er was nauwelijks
geld voor bestrating, er waren geen bitumeuze materialen, geen wegenteer, geen asfaltpreparaten.
Het enige dat de wegbeheerders konden doen was ‘lappen’: scheuren dichten en
kuilen vullen met puin of asfaltgranulaat. Na verloop van tijd lukt ook dit niet meer, omdat de
slijtlaag gewoon versleten was.
Na de oorlog nam de mechanisatie in snel tempo toe. Op de modderige polderwegen leverden
de zware machines onoverkomelijke problemen op. De wegbeheerders zaten met onoverkomelijke
problemen hoe ze aan de benodigde gelden voor onderhoud en verbetering moesten komen.
Zowel de Unie van Waterschappen als de Stichting voor de Landbouw wendden zich tot
de minister met het verzoek een afzonderlijke commissie voor de waterschapswegen in te stellen.
De minister weigerde dit.
Op Walcheren was het einde van de ellende in zicht. De inundatie van 1944 had het gehele eiland
– met uitzondering van de oude dorpskernen en de hoge binnenstad van Middelburg - onder
water gezet en na de droogmaking in 1945 waren de herstelplannen in snel tempo op tafel
gekomen. Op 2 augustus 1945 werd de Snelcommissie Walcheren in het leven geroepen. De
opdracht was dat binnen ongeveer 8 maanden de commissie een plan moest opstellen dat kon
dienen als grondslag voor de herverkaveling van het geïnundeerde Walcheren, voor het herstel
van het landschap en de recreatiemogelijkheden en voor de verbetering van verkeer en industrie.
In dit plan waren uiteindelijk ideeën over wegen, waterlopen, bebouwing, recreatie en
landschap opgenomen.
pagina 13

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Werkwijze opstellen bodemkwaliteitskaart
Om landschappelijke, maar vooral om financiële redenen wilde men zoveel mogelijk het oude
tracé van de wegen volgen. Verder vond men dat de hoofdverkeerswegen als het even kon door
de dorpskernen geleid moesten worden. Een positief punt bij de gedachtegang over een betere
structuur voor het wegennet op Walcheren was dat men er unaniem van overtuigd was dat het
oude wegennet van voor de inundatie ronduit slecht was. Zowel de verdeling over het eiland als
de kwaliteit van de wegen was volstrekt ontoereikend.
Met veel zorg heeft de commissie een nieuw en uitgebreider tertiair wegennet opgezet, met belangrijke
diagonaalverbindingen en een goede aansluiting van de tertiaire wegen onderling, zodat
meer doorgaande routes ontstonden. De commissie pleitte nog voor klinkerwegen, omdat
die de vorm van bestrating beter bij het oude Walcherse landschap zou aansluiten dan asfalt- of
teerwegen. Uiteindelijk heeft men daar toch niet voor gekozen. Asfaltwegen hadden de toekomst
en ook voor Walcheren koos men voor een goede toekomst.
Op 6 juni 1952 berichtte de Herverkavelingcommissie Walcheren het college van Gedeputeerde
Staten dat men zover was dat de wegen in het verkavelingblok overgedragen konden worden.
Nog niet duidelijk was toen aan wie. Vroeger was het zo dat de verschillende gemeenten en de
polder Walcheren stukjes weg onderhielden. Men achtte het aanbevelenswaardig om het beheer
en onderhoud aan één lichaam over te dragen. Uiteindelijk vond men een onconventionele oplossing:
het oprichten van een wegschap, dat als juridische organisatiestructuur de vorm van
een waterschap gebruikte. Het werd dus het Wegschap Walcheren, met als doel de verzorging
van het openbare wegennet op Walcheren; aanleg, beheer en onderhoud en in toenemende
mate ook de verbetering van de wegen.
Het wegschap was goedgekeurd bij Koninklijk Besluit van 9 oktober 1953. Bij de oprichting
kreeg het Wegschap ongeveer 340 kilometer wegen onder zijn hoede. Het net van verharde
wegen was aanzienlijk groter dan vroeger, omdat veel onverharde weggetjes door de ruilverkaveling
wel verhard waren. In totaal waren er 9 wegen die het wegschap niet in de toenmalige
staat over wilde nemen. Een belangrijk punt was dat de herverkavelingcommissie een wegbreedte
van 3 meter voldoende vond voor het landbouwverkeer, terwijl het wegschap al aan zag
komen dat dit onvoldoende was.
Al snel bleken de smalle wegen en de onverharde wegen niet meer de landbouwvoertuigen te
kunnen bevatten, laat staan de verkeersdrukte. De landbouw kreeg steeds zwaardere en grotere
machines, zodat het passeren van bijvoorbeeld een dorsmachine op de weg alleen kon door in
de wegberm te duiken. Zeker met de toegenomen recreatie, bleken de plattelandswegen absoluut
niet berekend op het drukke verkeer. Het wegschap repareerde – evenals de waterschappen
– de kapotte wegbermen en vulde steeds weer de gaten langs de weg aan met hoogovenslakken,
asfaltgranulaat en puin.
De eerste jaren na de oprichting had het wegschap veel werk om die smalle herverkavelingwegen
te verbreden tot minstens 4 meter. Ieder jaar teerde men – evenals de waterschappen -
wegen en dekte men de vloeibare wegenteer met grind af.
Snoeien en onderhoud van het groen in de wegbermen werden permanent een zware post voor
de weg- en waterschappen. Reeds vanaf de jaren vijftig werd gesproeid tegen distels, omdat
men krachtens de distelverordening verplicht was tot bestrijding. In 1991 is hieraan een eind
gekomen doordat er een convenant is aangegaan met de waterschappen en de provincie,
waarin de betrokken partijen zich vastlegden op het niet-chemisch bestrijden van de akkerdistel.
Dit was maatschappelijk gezien niet meer aanvaardbaar.
Door de droge zomer van 1960 ontstonden veel bermbranden. Op meer dan 185 plaatsen op
Walcheren liepen de bermbranden uit de hand, waardoor ongeveer 9000 m 2 wegbeplanting beschadigd
of vernield werd. Ook in de rest van Zeeland liepen vele bermbranden uit de hand,
waardoor ook daar veel wegbeplanting beschadigd werd.
pagina 14

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Werkwijze opstellen bodemkwaliteitskaart
Ook de ontwikkeling van fietspaden viel onder het beleid van de weg- en waterschappen. In
1961 werd het eerste tegelpad vervangen door asfalt. Losliggende tegels waren een gevaar
voor de verkeersveiligheid en veroorzaakten veel ongelukken. Vooral fietspaden in de kuststrook
waren gewild. In de jaren tachtig werd de roep om fietspaden alleen maar sterker.
Men richtte zich steeds vaker op aparte fietspaden; niet alleen voor de recreatie maar ook voor
de verkeersveiligheid. De onveiligheid nam hand over hand toe omdat er veel te grote verschillen
in snelheid op één smalle weg waren. Dringend was dan ook de wens om meer fietspaden
aan te leggen.
De kantonniers verzorgden vanaf de jaren zestig de wegen, repareerden ieder gaatje in wegen,
fietspaden en vulden bermen aan of schaafden ze af, aanvankelijk met een platte schop. Zij
controleerden of er gaten in de weg zaten en of er teveel hemelwater op het wegdek stond.
Scheuren in de wegen werden gerepareerd door het uithakken van de gescheurde deklaag en
het volstoppen van het gat met teergrind. Over het algemeen werden wegen gemaakt door op
een fundering een spreidlaag aan te brengen en die af te dichten met een oppervlaktebehandeling.
Op sommige wegen was de oppervlaktebehandeling geheel versleten en daardoor waren
de wegen extra kwetsbaar. Hierdoor traden verzakkingen op.
Een ander probleem werd de steeds toenemende zware belasting van de wegen. Diverse wegen
waren in de oorlog versterkt met puin dat afkomstig was van de bombardementen. Op het
cunet van de oude aarden wegen werd een puinlaag gevleid en daarover werd geasfalteerd.
De puinfundering was echter niet voldoende. Op Walcheren ruïneerden ook de dijkversterkingen
die voor de polder Walcheren door Rijkswaterstaat uitgevoerd werden de wegen.
Maar liefst 75% van de plattelandswegen van Walcheren had de status van B-weg, tegen 10%
in de rest van Zeeland. Het wegschap had dus een probleem. Zware transporten met dijkmaterialen
gingen over smalle en slappe B-wegen naar Ritthem. Ook de opkomst van het haventerrein
Zuid-Sloe betekende een stroom van zware transporten zonder dat de wegen aangepast waren.
Verder zijn er in de herverkaveling veel wegen aangelegd op grond waar tot dan toe geen wegen
hadden gelegen. De grond was dus nog niet voldoende gezet. Op zo’n zwak gefundeerde
weg met een flexibele kleiondergrond veroorzaakte een bietenwagen direct scheuren in het asfalt.
Intussen hadden diverse overheden wel zicht op het probleem. De kapotte wegen op Walcheren
spraken wat dat betreft een duidelijke taal. Een aanpassing van alle wegen aan de moderne
eisen vonden de wegbeheerders in de jaren zeventig echter niet haalbaar. Als oplossing om de
draagkracht te vergroten was het mogelijk om meerdere lagen asfalt over elkaar aan te brengen,
die naar behoefte een dikte hadden van 10 tot 20 cm of soms zelfs nog wel meer.
In 1978 werd door alle wegbeheerders in Zeeland besloten dat de B-wegen versterkt moesten
worden. De Suikerunie had besloten om alle bieten per as naar de fabriek zouden moeten worden
aangevoerd. Ongeveer 300 kilometer B-wegen zou aangepakt moeten worden. Hieronder
viel ook het plan om de klinkerwegen van asfalt te voorzien. In principe werden de B-wegen alleen
versterkt en niet verbreed. Hiervoor was echter geen geld. Zeeland kreeg slechts 4,8% uit
de landelijke pot.
Ondertussen was de situatie op sommige wegen onhoudbaar geworden. Vrijwel alle wegen
hadden een reconstructie nodig: een versterking en een verbreding van de verharding. Ook voor
de klinkerwegen was de situatie zorgelijk. Het onderhoud werd vooruit geschoven, maar op een
gegeven moment kon dit niet meer.
De kleiachtige ondergrond op Walcheren en Tholen zorgde na 3 opeenvolgende jaren van
droogte in 1969 voor een groot probleem. De ondergrond veroorzaakte grote verschillen in inklinking.
Scheuren, verzakkingen en golvingen teisterden het wegdek.
pagina 15

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Werkwijze opstellen bodemkwaliteitskaart
In 1995 was het opnieuw een rampzalige zomer. Forse scheuren ontstonden in het asfalt. Door
de langdurige hitte was de bodem erg droog geworden. Wegen die toch al inklonken, zakten
verder in door de droogte en het zware verkeer. De wegen van de weg- en waterschappen hadden
er meer last van dan de provinciale wegen. Provinciale wegen hadden een dikkere constructie
en bestonden uit een laag grindasfaltbeton, een laag open asfaltbeton en een deklaag.
Bij de plattelandswegen ontbrak de tussenlaag. Over die wegen kwam ook minder vrachtverkeer
en daarom hadden ze niet zo’n zware constructie nodig. Echter de kleiachtige ondergrond op
Schouwen-Duiveland, Walcheren en Tholen bleken toch een probleem te geven.
Omstreeks 1975 - 1980 is er een actie gestart om de nog bestaande klinkerwegen te behouden.
In heel Zeeland lagen nog 345 stukjes niet-geasfalteerde wegen. Een groot deel hiervan was
verhard met klinkers. Onverharde wegen kwamen bijna niet meer voor. De meeste stukjes nietgeasfalteerde
wegen telde Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen met 101 stukjes, gevolgd door West-
Zeeuwsch-Vlaanderen met 84 stukjes. Zuid-Beveland had 81 niet-geasfalteerde stukjes weg -
waaronder 13 groene dijken -, Noord-Beveland 16, Tholen en Sint Philipsland 15, Schouwen-
Duiveland 30 en Walcheren 38, waaronder 31 klinkerwegen. Deze 31 klinkerwegen op Walcheren
hadden een lengte van 45 kilometer, maar in 1980 resteerde er slechts nog 3 kilometer. Deze
ligt er momenteel nog. Op splitsingen van geasfalteerde wegen is vaak nog een restant van
de oorspronkelijke bestrating te zien. De afgelopen 30 jaar is maar liefst 90% van de polderwegen
geasfalteerd. Tot 1990 is door de weg- en waterschappen gebruik gemaakt van teerhoudend
asfalt, voornamelijk uit financieel oogpunt.
Ondanks de problemen op de B-wegen, ging het beheer en onderhoud aan de doorgaande wegen
door. In 1980 legde het wegschap de eerste snelheidsremmers in Zeeland aan in Grijpskerke
en Oostkapelle.
Als één van de eerste wegbeheerders in Zeeland heeft het wegschap betonwegen aangelegd.
Halverwege de jaren tachtig kwam er een bestedingsbeperking voor de wegen, terwijl men toch
een goed wegennet wilde. De bezuinigingen dwongen de technische dienst tot creativiteit; betonwegen
konden de uitkomst zijn. Het voordeel van een betonweg is dat de onderhoudskosten
40% lager zijn dan bij asfaltwegen, dat de weg zeker 30 tot 40 jaar meegaat en het rijgemak
groot is. Op een betonlaag hoeft namelijk geen slijtlaag aangebracht te worden, die om de paar
jaar vervangen moet worden. In 1986 zijn de eerste betonwegen door het wegschap aangelegd.
In 1988 werden ook andere experimenten toegepast. Twee wegen zijn gereconstrueerd met een
nieuwe recyclingmethode. Het koud hergebruik van het teerasfalt en het funderingsmateriaal
was een Franse methode: in één werkgang werd het oude verhardings- en funderingsmateriaal
gefreesd, gemengd met cement en weer gespreid en geprofileerd. Na verdichting met een wals
was het resultaat een gebonden steenfundering van hoogwaardige kwaliteit. Die gebonden fundering
kon afgedekt worden met één laag asfaltbeton of een dubbele slijtlaag. Na deze geslaagde
proef werd deze methode overgenomen door de overige wegbeheerders van Zeeland.
Na de fusie van de vier waterschappen boven de Westerschelde en het wegschap Walcheren is
het onderhoud van de wegen binnen de bebouwde kom terug naar de gemeenten gegaan. Het
waterschap Zeeuwse Eilanden is per 1 januari 1996 een feit.
In Zeeuwsch-Vlaanderen kan in wegonderhoud het volgende onderscheid gemaakt worden. In
het gebied van het vroegere waterschap Hulster Ambacht komen meer wegen voor met wegenteer
dan in de gebieden van de vroegere waterschappen De Drie Ambachten en Het Vrije
van Sluis. Er is in het wegeninformatiesysteem echter nooit geregistreerd welke wegen zonder
wegenteer zijn aangelegd, waardoor er vanuit gegaan wordt dat alle bitumineuze wegen vergelijkbaar
zijn.
pagina 16

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Werkwijze opstellen bodemkwaliteitskaart
Aan het onderhoud van de wegen is feitelijk na alle fusies van waterschappen niets veranderd;
indien noodzakelijk wordt een nieuwe deklaag op de bestaande wegen aangebracht. De nieuwe
dek- enn slijtlaag bestaat sinds 1990 uit niet teerhoudend asfalt, dat op de bestaande teerhoudende
wegen wordt aangelegd. De reden hiervoor heeft duidelijk een financiële oorzaak: het
afvoeren van het gefreesde asfalt en het funderingsmateriaal is dermate duur dat men ervoor
gekozen heeft om het teerhoudend asfalt te laten zitten en hierdoor meer kilometer weglengte
kan onderhouden.
Nieuwe wegen worden door de waterschappen niet aangelegd. Slechts één weg is in het gebied
van waterschap Zeeuwse Eilanden door een reconstructie een niet teerhoudende weg (Hogelandseweg
te Walcheren), maar uit een in-situ onderzoek is gebleken dat deze wegberm als
categorie 1 beoordeeld dient te worden.
Overzicht verhardingen Waterschappen in 2004:
Waterschap Zeeuwse Eilanden Waterschap Zeeuws-Vlaanderen
Asfaltwegen 2009 km 1128 km
Betonwegen 63 km 2 km
Elementenwegen 53 km 20 km
Half verharde wegen 110 km 161 km
Onverharde wegen 25 km 42 km
Totaal 2260 km 1353 km
Verder blijkt de wijze van afgraven en aanvullen van de bermen in alle gebieden hetzelfde. De
(berm)grond wordt een aantal jaar in depot gezet, zodat eventuele vegetatie afsterft waarna de
grond hergebruikt kan worden. Bij het in depot zetten van de afgegraven grond is nooit onderscheid
gemaakt in het type wegverharding, waardoor er vermenging plaats heeft gevonden.
Voor het aanvullen van de wegbermen wordt door waterschap Zeeuwse Eilanden sinds april
2001 vooraf een partijbemonstering uitgevoerd om na te gaan welke kwaliteit bermgrond wordt
aangebracht. Voor april 2001 werden de bermen aangevuld met grond waarvan de kwaliteit niet
bekend was. Waterschap Zeeuws-Vlaanderen is in januari 2004 begonnen met het onderzoeken
van de depots met bermgrond.
Door de aanleg van elektriciteits-, telefoon- en televisiekabels wordt door de diverse bedrijven
regelmatig in de berm gegraven om kabels te vervangen of om extra kabels aan te leggen. Ook
voor de aanleg en het onderhoud van rioleringbuizen wordt regelmatig in de berm gegraven.
Door deze werkzaamheden wordt er regelmatig in de berm geroerd.
2.1.2 Historie van wegverhardingen gemeentelijke wegen
Reeds in de 15 e eeuw zijn in de dorpen en steden wegen met klinkerverhardingen aangelegd.
Pas in de 19 e eeuw zijn wegen aangelegd met een asfaltverharding en in enkele gevallen met
een betonverharding. Na de jaren 70 is men begonnen met de aanleg van rondwegen in grotere
steden, waarbij een wegberm naast de verharding is aangelegd.
Een deel van de waterschaps- en provinciale wegen loopt door binnen de gemeentegrenzen.
Hierdoor zijn deze trajecten op dezelfde wijze en in dezelfde periode aangelegd als de waterschapswegen.
Bij navraag is eveneens gebleken dat in sommige gevallen de gemeenten eigenaar
zijn geworden van waterschapswegen of van provinciale wegen, waarbij het waterschap in
enkele gevallen nog verantwoordelijk is voor het onderhoud. Dit is dan afgesproken bij de overdracht
van de wegen.
Doordat de gemeenten niet altijd de opdracht gegeven hebben tot de aanleg van de wegen, of
omdat men de wegen overgedragen heeft gekregen, is niet bekend of er wegen aanwezig zijn
pagina 17

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Werkwijze opstellen bodemkwaliteitskaart
die aangelegd zijn zonder wegenteer. Aangenomen is daarom dat alle wegen wegenteer bevatten
en worden hierna asfaltwegen genoemd.
Het onderhoud van deze wegbermen geschied op dezelfde wijze als bij het waterschap. Eventuele
gaten in de wegbermen werden aangevuld met schone grond.
Vroeger werden de bermen gemaaid met een gewone maaimachine en werd het onkruid bestreden
met chemische bestrijdingsmiddelen. Door ecologisch maaien is dit niet meer nodig. De
gemeenten passen geen bestrijdingsmiddelen meer toe in wegbermen als onkruidbestrijding,
maar onbekend is wanneer men gestopt is met spuiten.
2.1.3 Historie van wegverhardingen Provincie Zeeland directie I & V [lit. 8]
Door de provincie Zeeland zijn direct na de oorlog (vanaf ca. 1947) de eerste wegen aangelegd.
In totaal heeft men nu 460 kilometer wegen in eigendom en beheer door de gehele provincie. In
eerste instantie zijn door de provinciale waterstaat wegen aangelegd met een verhardings- en
funderingslaag van puin en slakken of klinkers met hierover een bitumineuze laag of klinkerverharding.
De bitumineuze laag bestond uit een laag grindasfaltbeton en een laag open asfaltbeton.
De door de provinciale waterstaat toegepaste bitumenconstructies waren van begin af aan
teervrij. Later zijn hierover deklagen aangebracht om de constructie dikker en dus ook sterker te
maken, bestaande uit grind, open of dicht asfaltbeton. De huidige directie Infrastructuur en Vervoer
voert nu het asfaltonderhoud uit door de gehele provincie, waarbij uiteraard geen teerhoudende
producten worden toegepast.
Het provinciale wegennet is ingedeeld naar de verkeersplanologische functie, waarbij gekeken is
naar de rol van de weg in het totale netwerk. Bij deze categorisering is onderscheid gemaakt
naar verkeer met een herkomst of bestemming buiten Zeeland, verkeer dat binnen Zeeland blijft
maar van het ene naar het andere gebied rijdt en verkeer dat zich geheel afwikkelt binnen een
samenhangend verkeersgebied. In Zeeland zijn de wegen ingedeeld in stroomwegen, gebiedsontsluitingswegen
en erftoegangswegen. Tevens is er een wegennet in verblijfsgebieden.
Als gekeken wordt naar de verkeersintensiteit kan geconcludeerd worden dat deze over provinciale
wegen varieert van 400 tot ca. 10000 verkeersbewegingen per weg over het gehele jaar.
Het bermonderhoud van deze bitumineuze wegen bestaat uit het afgraven van de bermen indien
deze onvoldoende afvoermogelijkheden hebben voor het overtollige water. Eventuele onvolmaakte
bermen langs de wegen worden momenteel aangevuld met schone grond. Voor 1998
werden deze onvolmaaktheden aangevuld met vrijgekomen bermgrond, indien dit beschikbaar
was.
Verder wordt er eveneens onderhoud gepleegd aan de bermen door het ecologisch maaien van
de bermen. Vroeger werden de bermen gemaaid met een gewone maaimachine en werd het
onkruid bestreden met chemische bestrijdingsmiddelen. Door ecologisch maaien is dit niet meer
nodig. De provincie past dan ook sinds 1990 geen bestrijdingsmiddelen meer toe in wegbermen
als onkruidbestrijding.
De provinciale wegen lopen eveneens door een aantal bebouwde kommen. In het stedelijk gebied
bestaan de wegen hoofdzakelijk uit beton. Omdat langs deze wegen geen wegbermen
aanwezig zijn, worden deze wegen in de op te stellen bodemkwaliteitskaart uitgesloten.
2.1.4 Historie van wegverhardingen Rijkswaterstaat [lit. 9]
Door Rijkswaterstaat directie Zeeland zijn bijna alle wegen na de oorlog aangelegd. Reeds vanaf
de aanleg van de eerste wegen is geen teerhoudend asfalt gebruikt. In de funderingslaag zijn
zand en keien of klinkers en na 1990 zand en steenfundering 0/40 (of silex) toegepast. Slechts
pagina 18

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Werkwijze opstellen bodemkwaliteitskaart
in enkele gevallen zijn slakken toegepast. Bovenop de funderingslaag zijn één of meerdere lagen
asfaltbeton aangebracht, al dan niet met een deklaag.
Alleen van de N61 is bekend dat het stuk weg van Stoppeldijkveer naar Terhole in 1932 is aangelegd
met een spreidlaag over een fundering van hoogovenslakken en een zandlaag. In 1953
is deze weg gereconstrueerd en is de voorgenoemde spreidlaag vervangen door een niet teerhoudende
asfaltlaag.
Van de N59 zijn bijna geen gegevens bekend, omdat deze overgenomen zijn van de provincie.
Wel is bekend dat van Zierikzee tot Serooskerke teerhoudend asfalt is gebruikt door de provincie,
maar dat hierop een laag van 6 cm asfalt ligt die niet teerhoudend is.
Voor zover bekend, zijn er geen betonwegen aangelegd door Rijkswaterstaat directie Zeeland.
De verkeersintensiteit over rijkswegen varieert van ca. 5000 tot ca. 38000 verkeersbewegingen
per weg over het gehele jaar.
Langs de wegen worden de bermen afgegraven als er onvoldoende waterberging is. Kleine gaten
in de wegbermen worden aangevuld met schone grond. Om grote gaten aan te vullen langs
de weg wordt geen puin of slakken gebruikt, maar doorgroeiblokken. Langs de N57 zijn bochten
bekend waarin puin of slakken toegepast zijn als halfverharding. Vroeger werden hiervoor tegels
gebruikt. Om onkruid te bestrijden is tot en met 2001 Round-up in verdunde vorm gebruikt. Nu
wordt select-spray gebruikt om de vluchtstroken van ZOAB te behandelen.
Verder zijn er enkele calamiteiten (ongevallen) uit het verleden bekend, maar de bermen zijn
altijd geheel ontgraven en aangevuld met schone grond. Vorig jaar zijn er enkele kleine bermbranden
geweest, maar deze zijn altijd direct geblust. Grote bermbranden zijn niet bekend bij de
dienstkringen.
pagina 19

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Werkwijze opstellen bodemkwaliteitskaart
pagina 20

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Opstellen bodemkwaliteitskaart
3 Opstellen bodemkwaliteitskaart
3.1 Concept zones
Op basis van de in paragraaf 2.1.1 tot en met paragraaf 2.1.3 beschreven algemene historische
ontwikkelingen op gebied van aanleg, onderhoud en gebruik kunnen de wegbermen op voorhand
worden ingedeeld in zones die een naar verwachting vergelijkbare bodemkwaliteit hebben.
Daarbij is de volgende indeling gemaakt:
• elementenwegen waterschappen en gemeenten;
• asfaltwegen waterschappen en gemeenten;
• betonwegen waterschappen;
• bitumineuze wegen provincie;
• bitumineuze wegen rijkswaterstaat.
3.2 Vaststelling zonediepte
In de loop van de jaren is er in de wegbermen veel geroerd (zie paragraaf 2.1.1 tot en met 2.1.3)
door het leggen en vervangen van kabels, het afgraven en weer aanvullen van de bermgrond.
Om na te gaan welke zonediepte aangehouden kan worden voor de bodemkwaliteitskaart is
door waterschap Zeeuwse Eilanden gekeken naar de chemische kwaliteit van de wegbermen
insitu en de afgegraven bermgrond in depot.
3.2.1 Chemische kwaliteit depotbemonsteringen
Alle wegbeheerders graven jaarlijks wegbermen af. Hiervoor wordt gekeken welke wegbermen
opgehoogd zijn door aanwas van o.a. landbouwgrond. De aanwas van de berm wordt ontgraven,
waarbij de berm van de rand van het asfalt aflopend naar de sloot wordt afgegraven. De
diepte varieert dan meestal van enkele centimeters ter plaatse van het asfalt tot 30 of 40 cm ter
plaatse van de sloot.
De bermgrond wordt na het afgraven in een depot opgeslagen om te rijpen (het verteren van de
graszoden). Hierbij werd tot 2004 geen rekening gehouden met het type wegverharding, maar
alle vrijkomende bermgrond werd per wegbeheerder in een depot opgeslagen. Vanaf 2001 zijn
de waterschappen de bermgrond gaan bemonsteren om deze grond in een werk te kunnen verwerken
of in een berm als aanvulgrond te kunnen gebruiken. De resultaten van de depotbemonsteringen
zijn bijgevoegd als bijlage 2.
Uit de resultaten blijkt dat de bermgrond in depot licht verontreinigd is met PAK en minerale olie.
3.2.2 Chemische kwaliteit per bodemlaag
In 1997 is door waterschap Zeeuwse Eilanden een in-situ onderzoek uitgevoerd naar de chemische
verontreinigingen in de wegbermen. Hierbij is onderscheid gemaakt in verschillende categorieën
wegen (op basis van verkeersintensiteit) en in bemonsteringsdiepten. Alle wegbermen
zijn onderzocht over een traject van 0 – 10 cm-mv en 10 – 50 cm-mv. In totaal zijn er 17 verschillende
wegbermen onderzocht over het gehele beheergebied, te weten 3 wegen op Schouwen
Duiveland, 3 wegen op Noord-Beveland, 3 wegen op Walcheren, 3 wegen op Tholen en 5
wegen op Zuid-Beveland.
Uit dit onderzoek is gebleken dat het PAK-gehalte in 11 monsters hoger is in het onderste traject
van de bodem en in 6 monsters PAK lager in het onderste traject. Tevens is gebleken dat het
gehalte aan minerale olie in 9 monsters hoger is in het onderste traject, in 3 monsters gelijk is in
pagina 21

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Opstellen bodemkwaliteitskaart
beide trajecten en in 5 monsters lager in het onderste traject. De analyseresultaten zijn
bijgevoegd als bijlage 1.
3.2.3 Vergelijking onderzoeksresultaten
De gemiddelde concentraties van de chemische stoffen van het insitu onderzoek zijn per gebied
vergeleken met de resultaten uit de depotbemonsteringen. De resultaten van de vergelijking is
bijgevoegd als bijlage 3.
Uit de vergelijking blijkt voor het PAK-gehalte het volgende:
- in 3 van de 5 gebieden is het gehalte in de depots hoger dan in het bodemtraject
0 - 10 cm-mv
- in 4 van de 5 gebieden is het gehalte in de depots lager dan in het bodemtraject
10 - 50 cm-mv
Uit de vergelijking blijkt voor het gehalte aan minerale olie het volgende:
- in 1 van de 5 gebieden is het gehalte in de depots hoger dan in het bodemtraject
0 - 10 cm-mv
- in 3 van de 5 gebieden is het gehalte in de depots lager dan in het bodemtraject
10 - 50 cm-mv
Hieruit volgt dat in de wegberm geen onderscheid is te maken tussen de beide dieptetrajecten
0 – 10 cm-mv en 10 – 50 cm-mv. Tevens volgt uit de vergelijking van beide bodemdiepten dat
de concentraties van de bermgrond in het depot voor het ene gebied hoger uitvalt ten opzichte
van de beide bodemtrajecten en voor het andere gebied lager uitvalt.
Conclusie:
Op basis van de bovengenoemde resultaten en vergelijkingen blijkt dat er geen verschil is in de
chemische kwaliteit van de wegbermen over de twee dieptetrajecten en dat de resultaten
overeenkomen met de depotbemonsteringen. Op basis van deze vergelijking en het feit dat er
voor kabelwerkzaamheden veel in de berm is geroerd, is door de werkgroep geadviseerd om de
zonediepte vast te stellen op 50 cm (0-0,5 m-mv).
pagina 22

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Toetsing conceptzonering
4 Toetsing conceptzonering
4.1 Bestaande resultaten
4.1.1 Waterschappen en gemeenten
Van waterschap Zeeuws-Vlaanderen zijn bijna geen gegevens bekend; alleen van de waterschapswegen
langs de N58 tussen Breskens en Roofack zijn gegevens beschikbaar waaruit
blijkt dat de wegbermen beoordeeld moeten worden als licht verontreinigd (asfaltwegen).
Waterschap Zeeuwse Eilanden is in het bezit van analyseresultaten van 5 elementenwegen, 5
betonwegen en 24 asfaltwegen. Op basis van deze resultaten worden de bermen van de elementenwegen
beoordeeld als schone grond en de beton- en asfaltwegen als licht verontreinigd.
Hierbij moet wel opgemerkt worden dat de bermen van de betonwegen minder verontreinigd zijn
als die van de asfaltwegen.
Uit de analyseresultaten is verder gebleken dat alle wegbermen als schoon beoordeeld moeten
worden voor zowel zware metalen als voor de bestrijdingsmiddelen. PAK en minerale olie zijn de
kritische parameters.
Van de gemeentelijke wegbermen zijn bijna geen gegevens bekend; alleen van de gemeente
Veere zijn gegevens bekend van 2 in-situ onderzoeken langs asfaltwegen en van de gemeente
Terneuzen zijn gegevens bekend van een partijkeuring. Op basis van de analyseresultaten
moeten beide wegbermen en de depotgrond beoordeeld worden als licht verontreinigd.
4.1.2 Provincie Zeeland, directie I & V
Van de provincie Zeeland zijn weinig gegevens bekend over de kwaliteit van de wegbermen. Uit
twee depotbemonsteringen van bermgrond is gebleken dat de afgegraven grond als schone
grond beoordeeld moet worden. Verder is er nog een rapport beschikbaar over de kwaliteit van
de bermgrond langs de N254, waarbij in-situ 24 grepen genomen zijn over 5,4 km weglengte. Uit
dit onderzoek blijkt dat de bermgrond als licht verontreinigd aangemerkt moet worden. In dit geval
is PAK de kritische parameter.
4.1.3 Rijkswaterstaat
Door de diverse dienstkringen zijn in totaal 7 onderzoeksrapporten ter beschikking gesteld. Uit
alle analyseresultaten van deze onderzoeksrapporten blijken verschillen in samenstelling van de
kwaliteit van de wegbermen. Dit kan veroorzaakt worden door het verschil in bemonsteringsstrategie.
In nagenoeg alle gevallen moet de bermgrond beoordeeld worden als licht verontreinigd.
4.2 Aanvullend bodemonderzoek
4.2.1 Waterschappen en gemeenten
Per historische zone dienen de resultaten van 20 mengmonsters beschikbaar te zijn voor het
bepalen van de zonekwaliteit. Bij het vaststellen van het aantal aan te leveren monsters per
waterschap is gekeken naar de verhouding van de weglengtes per wegverharding van de beide
waterschappen. Er zijn reeds analyseresultaten van wegbermen van 25 asfaltwegen, 5 betonwegen
en 5 elementenwegen.
pagina 23

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Toetsing conceptzonering
Ter onderbouwing van de aanname dat de gemeentelijke wegbermen van vergelijkbare kwaliteit
zijn met de waterschapswegbemen, worden er in totaal 20 gemeentelijke wegbermen onderzocht.
Voor het aanvullend onderzoek wordt de volgende indeling aangehouden:
Gemeenten Waterschap Zeeuwse Eilanden Waterschap Zeeuws Vlaanderen
Asfaltwegen 15 - 6
Betonwegen - 13 2
Elementenwegen 5 9 6
4.2.2 Provincie Zeeland, directie I & V
Van de provincie Zeeland was slechts 1 bitumineuze weg bemonsterd. Er worden over de gehele
provincie aanvullend nog 19 bitumineuze wegen onderzocht.
4.2.3 Rijkswaterstaat
In totaal waren er reeds 7 wegbermen onderzocht. Er worden over de gehele provincie nog 13
wegen aanvullend onderzocht.
4.3 Wijze van bemonstering
Bij het aanvullend bodemonderzoek wordt per weg de bovenste 50 cm van de wegberm onderzocht
over lengte van 1 kilometer door middel van 10 grepen. Van deze grepen wordt een
mengmonster samengesteld voor analytisch onderzoek op lutum- en organisch stofgehalte en
de parameters van het NEN pakket grond.
pagina 24

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Karakteriseren van deelgebieden en
weergeven
5 Karakteriseren van deelgebieden en weergeven
5.1 Karakteriseren van de kwaliteit per homogeen deelgebied
Alle gegevens zijn ruimtelijk (en statistisch) geanalyseerd (zie bijlage 5). De locaties die voor dit
onderzoek gebruikt zijn, zijn weergegeven in bijlage 4. Bij de statistische berekeningen is er
vanuit gegaan dat zones van vergelijkbare kwaliteit samengevoegd kunnen worden.
Om de achtergrondwaarde te karakteriseren, kunnen verschillende statistische kengetallen gebruikt
worden. De interim-richtlijn gaat uit van het 95-percentiel en het gemiddelde als kengetallen.
De volgende statistische parameters zijn, zoals in bijlage 5 is aangegeven, bepaald (inclusief
humus en lutum):
• het gemiddelde;
• de mediaan;
• het 25-percentiel;
• het 75-percentiel;
• het 80-percentiel;
• het 95-percentiel;
• de uitbijterwaarde (waarnemingen boven deze waarde zijn mogelijk een uitbijter);
• het minimum;
• het maximum.
Bij het berekenen van de statistische parameters zijn gegevens onder de detectielimiet conform
de interim-richtlijn vervangen door 0,7 maal de detectiegrens. Vervolgens is een uitbijteranalyse
uitgevoerd. Uitbijters zijn extreme waarnemingen die een onevenredige grote invloed hebben op
kengetallen als het gemiddelde en het 95-percentiel. Naast de bovengenoemde statistische parameters
zijn alle waarden getoetst aan de streef- en interventiewaarden.
In de onderstaande tabel worden de gemiddelde waarden per conceptzone weergegeven, welke
omgerekend zijn naar standaard bodem.
Conceptzone As Cd Cr Cu Hg Pb Ni Zn PAK min.olie
elementenwegen
(13 waarnermingen) 10,47 0,36 51,97 18,47 0,13 40,80 21,28 89,15 1,91 85,14
asfaltwegen
(49 waarnemingen) 13,82 0,35 40,70 21,74 0,12 54,72 20,01 102,4 10,33 252,7
betonwegen
(20 waarnemingen) 12,87 0,37 41,85 19,59 0,09 44,84 17,09 91,07 9,63 131,6
bitumineuze wegen prov.
(19 waarnemingen) 11,38 0,29 32,19 15,21 0,09 40,59 15,38 86,76 3,53 108,4
bitumineuze wegen rws.
(20 waarnemingen) 11,30 0,44 29,64 17,27 0,09 51,53 13,68 92,45 2,12 151,18
In totaal zijn 3 analyseresultaten als uitbijter niet meegenomen in de database. Reden hiervoor
is dat het PAK-gehalte de interventiewaarde overschrijdt. Bij een visuele inspectie ter plaatse
van de twee van deze wegbermen is tevens gebleken dat dit waarschijnlijk veroorzaakt wordt
door de asfaltresten in de berm. Bij de derde wegberm is dit waarschijnlijk veroorzaakt door een
bermbrand, waarvan de restanten nog visueel waarneembaar waren. Noot: de redenen zijn in tegenspraak
met historisch onderzoek en de betreffende bermen zijn derhalve alsnog afgegraven.
Uit de bovenstaande tabel blijkt dat de wegbermen van de bitumineuze wegen van provincie
Zeeland en Rijkswaterstaat en de wegbermen van de beton- en asfaltwegen voor de kritische
parameters (minerale olie en PAK) gekarakteriseerd kunnen worden als licht verontreinigd op
basis van de gemiddelde waarde. Tevens blijkt uit de tabel dat de wegbermen van de elementenwegen
als schoon beoordeeld worden volgens de ministeriële vrijstellingsregeling.
pagina 25

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Karakteriseren van deelgebieden en
weergeven
Door de werkgroep is geadviseerd om alleen de elementenwegen als aparte zone te definiëren.
De overige wegen worden als één zone gedefinieerd. Dit heeft geleid tot de onderstaande samenvoeging
van de conceptzones.
Zone: Bestaat uit de conceptzones:
Elementenwegen Elementenwegen waterschappen en
gemeenten
Overige wegen Asfaltwegen waterschappen en gemeenten
Betonwegen waterschappen
Bitumineuze wegen provincie
Bitumineuze wegen rijkswaterstaat
Na het samenvoegen van de datasets van de conceptzones zijn opnieuw de statische kentallen
berekend. Dit heeft geleid tot de onderstaande uitkomsten:
Conceptzone As Cd Cr Cu Hg Pb Ni Zn PAK min.olie
elementenwegen
(13 waarnermingen) 10,47 0,36 51,97 18,47 0,13 40,80 21,28 89,15 1,91 85,14
overige wegen
(107 waarnemingen) 16,37 0,43 51,87 19,98 0,15 59,45 21,04 97,07 7,20 185,5
In de zone ‘elementenwegen ’ ligt het aantal analyseresultaten onder het in de interim-richtlijn
gestelde criterium van minimaal 20 monsters. Omdat er echter een gering aantal kilometers
elementenverharding aanwezig is (ten opzichte van het aantal kilometers in de zone ‘overige
wegen’) heeft de werkgroep voorgesteld om hiervan een aparte zone te maken.
5.2 Resultaten definitieve zonering
De bodemkwaliteitskaart “wegbermen” bestaat uit twee bodemkwaliteitszones, namelijk de zone
‘elementenwegen’ en de zone ‘overige wegen’. Binnen beide zones geldt één dieptetraject: bovengrond
(0 – 0,5 m-mv). In de onderstaande tabel is de karakterisering van de bodemkwaliteit
van beide zones weergegeven. In bijlage 5 zijn alle statistische kengetallen opgenomen.
Zone
Zone
‘elementenwegen’
‘overige wegen’
parameter gemiddelde toetsing gemiddelde toetsing
Arseen 10,47 < S 16,37 < S
Cadmium 0,36 < S 0,43 < S
Chroom 51,97 < S 51,87 < S
Koper 18,47 < S 19,98 < S
Kwik 0,13 < S 0,15 < S
Lood 40,80 < S 59,45 < S
Nikkel 21,28 < S 21,04 < S
Zink 89,15 < S 97,07 < S
PAK 1,91 < T (MVR) 7,20 < T
Minerale olie 85,14 < T (MVR) 185,5 < T
EOX 0,19 < S 0,37 < T (MVR)
Lutum 6,87 11,89
Organisch stof 3,75 3,91
Noot: bovengenoemde gemiddelde waarden (in mg/kg.ds) zijn omgerekend naar standaard bodem (lutum=25 en humus=10).
Kritische parameters: minerale olie en PAK
De bovengrond van de zone ‘elementenwegen’ is schoon volgens de ministeriële vrijstellingsregeling
voor PAK en minerale olie.
De bovengrond in de zone ‘overige wegen’ is licht verontreinigd voor de parameters PAK en
minerale olie op basis van het gemiddelde: de streefwaarde wordt zodanig overschreden dat de
pagina 26

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Karakteriseren van deelgebieden en
weergeven
kwaliteit van de grond niet meer binnen de criteria van de ministeriële vrijstelling ligt. Het gemiddelde
gehalte aan EOX voldoet aan de criteria van de ministeriële vrijstelling, waardoor PAK en
minerale olie de kritische parameters zijn.
Conclusie:
De wegbermen binnen de provincie Zeeland worden op basis van de kritische parameters PAK
en minerale olie in 2 zones verdeeld, te weten de zone ‘elementenwegen’ en de zone ‘overige
wegen’.
5.3 Weergeven van resultaten in de bodemkwaliteitskaart
Conform de interim-richtlijn wordt de bodemkwaliteitszone gekarakteriseerd op basis van de
gemiddelde waarde voor de stof die tot indeling tot de hoogste klasse leidt. De bodemkwaliteitskaart
wordt weergegeven in bijlage 6.
Aan de zone ‘elementenwegen’ is de kleur donker blauw gegeven. De zone ‘overige wegen’ is
conform de interim-richtlijn in de kleur groen weergegeven.
pagina 27

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Karakteriseren van deelgebieden en
weergeven
pagina 28

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Bodembeheerplan
6 Bodembeheerplan
Het bodembeheerplan in het kader van de Vrijstellingsregeling grondverzet beschrijft het beleid
voor het toepassen van bermgrond op basis van de bodemkwaliteitskaart voor wegbermen in de
gehele provincie Zeeland. Gevallen waarin dit bodembeheerplan niet voorziet, zullen per geval
worden beoordeeld door het desbetreffend bevoegd gezag.
6.1 Stappenplan grondverzet
In deze paragraaf wordt het stappenplan besproken. Voor het toepassen van bermgrond moeten
vier stappen worden doorlopen. Afhankelijk van de uitkomsten van deze stappen zijn mogelijk
vervolgstappen nodig. Deze stappen zijn uitgewerkt in het onderstaande stroomschema. De
ruiten in het figuur geven keuzes aan in het proces. De blokken geven de acties aan in het proces.
Per stap is vervolgens aangegeven wat er moet worden gedaan en welke eisen hieraan
worden gesteld.
In de paragrafen 6.2 en 6.3 wordt nader ingegaan op de mogelijkheden voor het toepassen van
bermgrond.
Stroomschema stappenplan grondverzet:
Stap 1:
Werkgebied definiëren.
Type wegberm
bepalen
Stap 3:
Tijdens werk
Zintuiglijk
afwijkende
waarnemingen?
nee
Stap4:
Werkzaamheden uitvoeren
ja
Stap 2:
Melden bij bevoegd
gezag, start werkzaamheden
Werk staken, melden
bij bevoegd gezag.
Situatie ernstig?
nee
A: Grond in depot
plaatsen en bemonsteren
ja
Voldoet de grond aan
zonekwaliteit?
Bijlage 7
nee
ja
B: Spoor WBB
Grond afvoeren of
einde werk
pagina 29

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Bodembeheerplan
Stappenplan
Stap 1: Werkgebied definiëren
De eerste stap is het werkgebied van het grondverzet te definiëren. Bepaald moet worden op
welke wegbermen grondverzet plaats gaat vinden. Met andere woorden: welke wegbermen
dienen aangevuld en of ontgraven te worden en in welke zone. Middels een vooronderzoek
dient het type wegberm te worden bepaald.
Stap 2: Melden bij bevoegd gezag
Het hergebruik van grond dient op zorgvuldige wijze plaats te vinden. Om dit te waarborgen
geldt een aantal regels van procedurele aard:
- melding bij het bevoegd gezag;
- registratie.
Het voorgenomen toepassen van grond in het kader van de Vrijstellingsregeling grondverzet
dient minimaal vijf werkdagen voorafgaand aan de uitvoering of de start van het werk te worden
gemeld bij het bevoegd gezag. Hierbij dienen de volgende gegevens te worden verstrekt:
- tijdstip waarop de grond wordt aangebracht;
- de plaats waar de grond gebruikt zal worden;
- het doel van het grondwerk;
- de kwaliteit van de ontvangende bodem;
- de plaats van herkomst, hoeveelheid en kwaliteit van de grond.
Voor de melding is een formulier opgesteld. Dit is bijgevoegd in bijlage 9.
Beoordeling melding en registratie door het bevoegd gezag
Het bevoegd gezag beoordeelt de melding. Indien de verstrekte gegevens naar het oordeel van
het bevoegd gezag onduidelijk, onvolledig of anderszins niet toereikend zijn kan deze nadere
gegevens van de melder verlangen. Het bevoegd gezag draagt tevens zorg voor de registratie
van de meldingen. Indien binnen de periode van 5 werkdagen geen negatief bericht van het bevoegd
gezag ontvangen is, kunnen de werkzaamheden gestart worden.
Handhaving
Het bevoegd gezag is verantwoordelijk voor de handhaving van het grondstromenbeleid.
Geldigheid regeling
Bij het niet naleven van deze regeling vervalt de vrijstelling van het Bouwstoffenbesluit en blijft
dit besluit, inclusief alle daar op van toepassing zijnde handhavingsmogelijkheden en eventuele
sancties, onverminderd van kracht.
Stap 3: Zintuiglijk afwijkende waarnemingen
Wanneer tijdens de werkzaamheden zintuiglijk verontreiniging van de grond wordt
waargenomen, zoals afwijkende geuren en bodemvreemde bijmengingen van bijvoorbeeld
koolas of asbest, moeten de werkzaamheden onmiddellijk worden gestaakt en dient direct
contact opgenomen te worden met het bevoegd gezag.
Tevens dient een schriftelijke melding plaats te vinden.
pagina 30

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Bodembeheerplan
Indien tijdens de uitvoering van het grondverzet uit zintuiglijke waarnemingen blijkt dat de grond
mogelijk verontreinigd is, zijn er op aanwijzing van het bevoegd gezag twee mogelijkheden:
A: Geringe afwijkingen. De partij grond dient in depot te worden gezet. Door middel van
monstername en analyses moet de kwaliteit van de betreffende partij grond dan worden
vastgesteld conform partijkeuring. Hierbij dienen de analyses volgens STERLAB te worden
uitgevoerd. De hergebruikgrond moet voldoen aan de gemiddelde zonekwaliteit
vermenigvuldigd met een acceptatiefactor. De toepassing van deze acceptatiefactor
staat in bijlage 7, evenals een tabel met de gehanteerde toetsingswaarden voor toe te
passen grond.
B: Indien er vermoedelijk sprake is van een interventiewaarde overschrijding of “ernstig geval”,
dient het traject te worden gevolgd van de Wet bodembescherming.
Stap 4: Uitvoering van het grondverzet
De uitvoerder van het grondverzet moet de kwaliteit van de te verwerken en verwerkte
grond tijdens de werkzaamheden kunnen aantonen, door een kopie van de melding
te overleggen.
Indien een handhaver vraagt naar de kwaliteit van de te verwerken en verwerkte grond moet de
uitvoerder dit kunnen aantonen door een kopie van de melding te overleggen.
pagina 31

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Bodembeheerplan
6.2 Uitgangspunten bodembeheerplan
De uitgangspunten van het bodembeheerplan, die in deze paragraaf worden behandeld, hebben
tot een grondstromenmatrix geleid (zie hieronder). De praktische toepassing van de grondstromenmatrix
is in paragraaf 6.3 uitgewerkt.
In de grondstromenmatrix wordt uitgegaan van de zones die zijn vastgesteld in de bodemkwaliteitskaart
(hoofdstuk 5).
Grondstromenmatrix :
Zone ontvangende bodem
Zone van herkomst
1 2
Elementenwegen
1 Elementenwegen (o.a. klinkers) A B
2 Overige wegen A A
Legenda:
Overige wegen
Minimaal bewijsmiddel Kwaliteitseis Onderzoek ontvangende bodem
A Geen N.v.t. Nee
B Partijkeuring Zonekwaliteit ontvangende bodem Nee
Toelichting grondstromenmatrix:
Op de verticale as van de matrix staan de zones weergegeven als herkomstzone (de zone
waarin de bermgrond vrijkomt). Op de horizontale as zijn de zones weergegeven als bestemmingszone
(de zone waarin de bermgrond wordt toegepast). Elke combinatie van herkomst- en
bestemmingszone wordt gerepresenteerd door een vakje met een letter (A - B) en een kleurcodering.
Onder de figuur staat per letter/kleur aangegeven welke voorwaarden gelden bij het
grondverzet van de herkomst- naar de bestemmingszone.
Afhankelijk van de herkomst kan de bermgrond vrij binnen het beheersgebied “wegbermen”
worden toegepast of dient eerst de kwaliteit van de vrijkomende bermgrond te worden bepaald
door middel van een partijkeuring. In dit laatste geval dienen de analyseresultaten van de partijkeuring
te worden getoetst aan het toetsingskader zoals vermeld in bijlage 7. Hergebruik is alleen
mogelijk indien voldaan wordt aan de toetsingscriteria in bijlage 7.
pagina 32

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Bodembeheerplan
Uitgangspunten:
De wegbeheerders hanteren de volgende uitgangspunten:
- Als achtergrondwaarde wordt het gemiddelde gehanteerd;
- In geval van toepassing van grond afkomstig van buiten de keten dient bij de melding altijd
een door het bevoegd gezag goedgekeurde kwaliteitsverklaring te worden overlegd. Toepassing
van deze grond is alleen mogelijk indien voldaan wordt aan de toetsingscriteria in
bijlage 7;
- De algemene regels van het Bouwstoffenbesluit voor het toepassen van grond blijven van
toepassing.
Partijkeuring:
Het aantonen van de kwaliteit van de her te gebruiken grond moet worden uitgevoerd conform
partijkeuring in depot, het NEN 5740 – combinatieprotocol of een door het bevoegd gezag
goedgekeurd overig bewijsmiddel. De analyses moeten volgens STERLAB worden uitgevoerd.
Bepalen toetsingswaarden:
In bijlage 7 zijn de toetsingswaarden opgenomen voor alle zones, waarbij de waarden zijn weergegeven
voor een standaard bodem (lutum=25 en humus=10). Deze waarden zijn berekend op
basis van achtergrondwaarden, welke in bijlage 4 staan weergegeven. Voor de achtergrondwaarde
is het gemiddelde gehanteerd van de gecorrigeerde waarden voor een standaard bodem.
Voor het berekenen van de toetsingswaarden is uitgegaan van de achtergrondwaarde
maal een acceptatiefactor.
6.3 Grondverzet binnen het beheersgebied “wegbermen”
In deze paragraaf zijn de mogelijkheden voor grondverzet van bermgrond binnen de provincie
Zeeland uitgewerkt. Deze mogelijkheden komen terug in het stappenplan, te hanteren bij grondverzet
(paragraaf 6.1).
6.3.1 Hergebruik van bermgrond binnen de zones
Wanneer men grondverzet wil plegen binnen de zones “elementenwegen” en “overige wegen” in
de provincie Zeeland, dan kan men gebruik maken van de grondstromenmatrix.
Als uit het vooronderzoek blijkt, dat de grond afkomstig is van een elementenweg binnen de
zone, dan kan deze vrij worden toegepast in beide wegbermzones. Grond afkomstig van overige
wegen kan vrij worden toegepast langs gelijkwaardige wegen, maar niet langs elementenwegen.
Voordat grondverzet plaats vindt, dient een melding te worden gedaan (zie stap 2).
6.3.2 Hergebruik van grond afkomstig van buiten de zones
Grond afkomstig van buiten het beheersgebied kan binnen het beheersgebied worden toegepast,
voor zover de gemiddelde kwaliteit van de grond vergelijkbaar of beter is dan
de kwaliteit van de ontvangende bodem. De meldingsprocedure dient te geschieden zoals omschreven
in stap 2 van het stroomschema voor grondverzet. Voor het uitvoeren van de werkzaamheden
dienen stap 3 en 4 te worden gevolgd.
Het aantonen van de kwaliteit van de her te gebruiken grond moet worden uitgevoerd conform
partijkeuring in depot, het NEN 5740 – combinatieprotocol of een door het bevoegd gezag
goedgekeurd overig bewijsmiddel. De analyses moeten volgens STERLAB worden uitgevoerd.
pagina 33

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Bodembeheerplan
De hergebruiksgrond moet voldoen aan de toetsingswaarden (zie bijlage 7). Schone grond is vrij
toepasbaar. De rapportage hiervan dient bij de melding te worden gevoegd, inclusief de toetsing
aan de toetsingswaarden.
Het bevoegd gezag kan eventueel als overig bewijsmiddel een bodemkwaliteitskaart accepteren
van het gebied waarvan de grond afkomstig is. Deze acceptatie moet schriftelijk bij het bevoegd
gezag worden aangevraagd en dient bij de melding te worden gevoegd. In het laatste geval
mag de grond niet afkomstig zijn van een voor bodemverontreiniging verdachte locatie.
6.4 Hergebruik van bermgrond buiten de keten
In de bodemkwaliteitskaart wegbermen is de algemene bodemkwaliteit vastgesteld voor de
wegbermen in geheel de provincie Zeeland. Andere bevoegde gezagen kunnen de bodemkwaliteitskaart
van het gebied accepteren als bewijsmiddel voor de kwaliteit van bermgrond afkomstig
uit het beheersgebied van de kaart. Het is voor elk bevoegd gezag echter niet verplicht om
de bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel te accepteren. In geval van toepassing binnen het
beheersgebied van een andere bodemkwaliteitskaart gelden de toepassingsregels van desbetreffend
bodembeheerplan.
pagina 34

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen provinciebreed Literatuur
7 Literatuur
1. Vrijstellingsregeling grondverzet; ministeriële vrijstellingsregeling bij het Bouwstoffenbesluit;
Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu; 10 september
1999.
2. Bouwstoffenbesluit; Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu.
3. Vrijstellingsregeling samenstellings- en immissiewaarden; ministeriële vrijstellingsregeling
bij het Bouwstoffenbesluit; Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu;
17 december 1998.
4. Interim-richtlijn Opstellen en toepassen bodemkwaliteitskaarten in het kader van de Vrijstellingsregeling
grondverzet; bijlage 1 van de nota “Grond grondig bekeken”, ministerie
van VROM, juni 1999.
5. Grond, grondig bekeken: verantwoord omgaan met schone en verontreinigde grond; IPO,
VNG, Ministerie van LNV en Ministerie van VROM, augustus 1999.
6. Klinkende wegen, historie van wegschap Walcheren; mevr. ing. M. Kool, 2001
7. Memo Waterschap Zeeuws-Vlaanderen over bermbeheer en historie wegverhardingen,
september 2003
8. Memo provincie Zeeland directie Infrastructuur en Vervoer over bermbeheer en historie
wegverhardingen, september 2003
9. Memo Rijkswaterstaat over bermbeheer en historie wegverhardingen, september 2003
pagina 35