Duurzame Melkveehouderij - Kop in 't Zand - Spade

Inleiding
De Nederlandse landbouw is van een hoog niveau,
heeft een intensief karakter en is de laatste decennia
fl ink gegroeid. Zelfs de Nederlandse melkveehouderij is
ondanks haar grondgebondenheid nog steeds relatief
intensief. Veel van de grondstoffen die op deze bedrijven
gebruikt worden, komen van buiten de eigen kringloop
en mest moet worden afgezet.
In de maatschappij rijst de vraag of deze landbouwmethode
in de nabije toekomst houdbaar is en agrariërs
vragen zich af op welke manier ze het bedrijf kunnen
aanpassen aan de toekomstige ontwikkelingen. Voor
de provincie Overijssel reden om een project te starten
in haar reconstructiegebieden, met als doel het werken
aan een robuuste en duurzame landbouw in Overijssel.
Stichting Stimuland heeft de uitvoering van dit project
opgepakt en het de titel Kop in ’t Zand meegegeven.
De Dikke van Dale geeft bij ‘duurzaamheid’ de volgende
betekenissen: geschikt, bestemd om lang te
blijven bestaan, bestendig, durabel, permanent. Een
duurzame landbouw zou je dus kunnen omschrijven
als een landbouwmethode die zodanig is ingericht dat
ze geschikt is om lang te blijven bestaan. En dat is ook
het doel geweest van de deelnemers aan dit project: een
milieutechnisch en economisch gezond melkveebedrijf
dat ook voor volgende generaties geschikt is om van te
kunnen bestaan.
In het project Kop in ’t Zand is het begrip duurzaamheid
opgehangen aan de vier P’s van planet, people, profi t en
pleasure/passion. Ofwel: milieukundige duurzaamheid,
sociale duurzaamheid, economische duurzaamheid en
tot slot plezier in en passie voor het werk.
In maart 2007 zijn twaalf melkveehouders gestart met
het project. Gezamenlijk in de deelnemersgroep en
individueel met de begeleider zijn ze op zoek gegaan
naar mogelijke aanpassingen die positief uitpakken
voor milieu en omgeving, met behoud van de economie
en de sociale kant van het bedrijf. Hieruit is per bedrijf
een actieplan gekomen, afgestemd op de individuele
situatie van het bedrijf en de ondernemer. Door alle
verschillende actieplannen werden over de gehele
groep veel actiepunten opgepakt en kwam veel kennis
beschikbaar.
Veel kennis is er opgedaan over het benutten van stikstof.
Bij vrijwel alle bedrijven is de hoeveelheid stikstof
op grasland gereduceerd. Ook wordt er minder vroeg
gemaaid om meer structuur in het kuilvoer te krijgen.
En bij vrijwel alle bedrijven is het ureum lager dan het
landelijk gemiddelde. Geen enkele deelnemer twijfelt
er nog aan dat deze aspecten bijdragen aan een betere
gezondheid van de veestapel en daarmee de reductie
van de kosten. Gevolg hiervan is dat het werk makkelijker
wordt en het plezier toeneemt. Meer van dit soort
voorbeelden vindt u in deze brochure.
De brochure is opgebouwd uit zes hoofdstukken. Ze
gaan over bodemvruchtbaarheid, mest en bemesting,
bouwplan op een melkveebedrijf, voeding en veestapel,
lucht en water en duurzame bedrijfsstrategieën. In alle
hoofdstukken zijn mini-interviews met de deelnemende
melkveehouders opgenomen. Drie deelnemers vertellen
in bedrijfsreportages uitgebreider over hun ervaringen.
5