Voorlopig geen sloop Bremervleugel Provinciehuis - Historische ...

4
De schrijver Johannes Acerius Frisius
( 573) vermeldt in zijn dagboek als
ooggetuige tijdens het beleg van
Haarlem: ‘Bysonder was daer een
seer manlycke vrou, die met recht een
manninne ghenoemt mocht worden,
met name kenu (Kenau), nu al een
vrou zijnde op haer daghen’. Vijftien
jaar later sloeg voor haar echter het
noodlot toe. Het met hout beladen
eigen schip werd inclusief Kenau, haar
schipper en knecht, op de terugreis
van Noorwegen naar Haarlem gekaapt.
Daarna werd niets meer van hen vernomen.
Kenau liet vier kinderen achter,
een aantal huizen in de stad en een
hofstede onder Overveen.
Wie was Kenau?
Kenau werd in 526 geboren en had
verscheidene broers en zusters. Haar
vader, Symon Gerritszoon Brouwer,
was burgemeester van Haarlem. Haar
moeder, Geurte Coenendochter,
behoorde tot de familie Hasselaer.
De vader van Geurte was brouwer
in de stad. Kenau zelf huwde in 554
Nanning Gerbrandtszoon Borst,
scheepsbouwer aan het Spaarne.
Uit het huwelijk van Nanning
Gerbrandtszoon Borst en Kenau
Symonsdochter Hasselaer ontsproten
vier kinderen: de dochters Geertruid
of Geurte ( 545), Margriet of Griete
( 548), Lubbrich ( 552) en zoon
Gerbrand ( 553). In 562, toen Kenau
zesendertig was, stierf haar man. Sinds
De naam Kenau is nauw aan de geschiedenis van het beleg van Haarlem
verbonden. Met grote inzet trad zij op als aanvoerster van de Haarlemse
vrouwen, die hun mannen bijstonden in de verdediging van de stad tegen de
Spanjaarden in 1572-1573. Wim Post verhaalt van haar laatste reis als schipper
en van de hofstede Dal en Berg in Overeen waarvan zij de eigenaar was.
Kenau Simonsdochter
Hasselaer (1526-1588)
dat jaar trad zij op als zelfstandig
‘sceepmaexster’ zoals uit vele scheepsbrieven
zou blijken. Haar woning
lag aan de Spaarnwouderstraat, het
tweede huis vanaf de Sleutelstraat en
de scheepswerf aan de Houtmarkt,
vroeger Korte Dijk genoemd.
De schepen die zij op haar werf liet
bouwen, waren van het type voor de
binnenvaart. Een kordate vrouw dus
als zelfstandig scheepsbouwer en ook
nog redelijk bemiddeld, want zij bezat
enige huizen in de stad en een boerenhofstede
te Overveen. Dit blijkt uit tal
van bewaard gebleven transport- en
hypotheekbrieven.
Nadat Haarlem in augustus 573 aan
de vijand was overgegaan, is Kenau
voor enkele jaren naar Zeeland gegaan
om de kost te verdienen. Haarlem was
op dat moment een ontredderde stad.
Haar zoon Gerbrandt had ondertussen
de leiding van de scheepswerf aan het
Spaarne tijdelijk overgenomen, maar
toen Kenau na vier jaar terug kwam,
nam zij zelf weer de zaken ter hand.
Langzamerhand waren de scheepsopdrachten
weer op gang gekomen en
Kenau’s schip maakte toen gemiddeld
vijf reizen per jaar naar Noorwegen
om hout te halen.
Kenau’s laatste reis
In juni van het jaar 588 stond opnieuw
een reis gepland naar Noorwegen
om hout te halen. Kenau’s schipper
probeerde in de herberg verschillende
malen om een nieuwe bemanning mee
te krijgen, maar dat wilde helaas niet
lukken. Toen nam Kenau het besluit
om dan maar zelf met de schipper en
de knecht aan de reis naar Noorwegen
te beginnen.
Eenmaal op reis schreef Kenau 2 juni
588 op de rede van Vlieland een brief
aan haar dochters in Haarlem. Deze
brief was bedoeld om in de tijd dat zij
weg was de dochters aan te sporen om
de openstaande gelden van haar schuldenaren
binnen te krijgen. Zij schreef
ook dat zij op dat moment alleen nog
maar geld had om het schip met balken
in Noorwegen te laden. Daarna
werd niets meer van haar vernomen.
Haar schip met schipper en knecht
moet op de terugreis naar Haarlem
zijn overvallen door kapers met als
resultaat een droevig einde van de
bemanning.
Kenau’s schip boven water
In 589 komen we via de dochters van
Kenau, in een processtuk tegen een
zekere schipper Lieven Hanss. van
Housem, enige bijzonderheden aan
de weet over Kenau’s laatste reis. Op
8 mei 589 verklaren de dochters van
Kenau voor het gerecht te Hoorn dat
het ‘smalcarveelschip’, door schipper
Lieven Hanss. gebracht en vertimmerd,
hetzelfde schip was, waarop haar
moeder omstreeks Sint Jansdag (24
juni) 588 vanaf de rede van Vlieland
naar Noorwegen was gevaren, en dat
VH Nieuwsbrief nr 4 v2.indd 4 04-12-2006 09:24:18