Programma - Hogeschool Van Hall Larenstein.
Programma - Hogeschool Van Hall Larenstein.
Programma - Hogeschool Van Hall Larenstein.
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Bèta docentendag dinsdag 3 juli in Leeuwarden<br />
Thema: Nieuwe bètavakken<br />
Locatie: <strong>Hogeschool</strong> <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong>, Agora 1, Leeuwarden<br />
Organisatie: Regionaal bèta steunpunt Noord (<strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong> / NHL / Stenden /<br />
Aansluitingsnetwerk vo‐ho Fryslân / RuG)<br />
Aanmelding:<br />
http://vo‐ho.nl/netwerk‐bijeenkomsten/docenten/aanmelding‐beta‐docentendag‐dinsdag‐3‐juli‐<br />
2012/<br />
Contact: info@vo‐ho.nl<br />
<strong>Programma</strong> (wijzigingen voorbehouden)<br />
Ochtendprogramma<br />
9:00 Inloop en koffie / thee<br />
9:25 Opening in auditorium door Wendy Haans‐Zuidema, directeur Life Sciences & Technology<br />
9:30 “Op weg naar duurzame oplossingen in Biobased Economy” door Dr. Hans Derksen, lector<br />
Biobased Economy bij <strong>Hogeschool</strong> <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong> en tevens projectleider van het VHL<br />
Center of Expertise Biobased Economy<br />
10:15 Koffie / thee<br />
10:30 Super Sectie Overleg Natuurkunde / Scheikunde / Biologie / Wiskunde B en D / NLT en O&O<br />
in vijftal parallelle sessies<br />
In 2013 gaan de nieuwe bètavakken van start (Wiskunde in 2014). Hoe kunnen we komend<br />
jaar havo 3 en vwo 3 goed voorbereiden op de nieuwe programma’s? Hoe stellen we<br />
komend jaar de leerlijnen vast van de nieuwe bètavakken? Welke modules en lesmaterialen<br />
worden vanuit RuG en hogescholen ondersteund? Wat kan de studiestijgerswerkgroep<br />
bijdragen? Al deze vragen kunnen aan bod komen. Docenten wisselen ideeën, ervaringen en<br />
materialen uit.<br />
Bèta docentendag 3 juli in Leeuwarden 1
11:30 Rondleidingen: twee rondes door labs en experimenteerhallen van hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong><br />
<strong>Larenstein</strong> /NHL hogeschool en onderzoeksinstituut Wetsus; tevens bezoek mogelijk aan<br />
Johannes de Doperkerk bij o.a. Centre of Expertise Watertechnology (CEW).<br />
Thema: Waar komen uw leerlingen terecht?<br />
12:45 Lunch en informatie markt<br />
Middagprogramma: workshops (wijzigingen voorbehouden)<br />
NLT Wi / WiD Na Sk Bio Overig<br />
13:45 Introductie<br />
game als app bij<br />
Het beste ei<br />
door Friso<br />
Roolvink<br />
14:45 Koffie / thee<br />
15:00 Moleculaire<br />
gastronomie<br />
door Nadine<br />
Smets, student<br />
Levensmiddelen‐<br />
technologie, WU<br />
16:00 Borrel<br />
Lezing Hans Derksen<br />
Hoe stimuleren<br />
we het vak<br />
Wiskunde D?<br />
door Jelle<br />
Nauta, <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong><br />
<strong>Larenstein</strong> /<br />
NHL<br />
Wiskunde met<br />
grote datasets<br />
door<br />
Mart Mojet,<br />
RSG‐Sneek<br />
Optica in<br />
Nieuwe fysica<br />
door Wilfried<br />
Allaerts, RuG<br />
Summer in the<br />
city, module<br />
over klimaat en<br />
weer op<br />
microniveau<br />
door Tobias<br />
Nooteboom,<br />
student WU<br />
Intro activiteiten<br />
DOT scheikunde<br />
Jan van Lune,<br />
Stellingwerf<br />
college / Frans<br />
Meindertsma,<br />
Bornego<br />
Workshop<br />
chemisch<br />
rekenen door<br />
Aldo Veldhuis /<br />
Jaap<br />
Middeldorp, <strong>Van</strong><br />
<strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong><br />
Levende<br />
legpuzzel door<br />
Feike van der Leij,<br />
<strong>Van</strong> <strong>Hall</strong><br />
<strong>Larenstein</strong><br />
Workshop<br />
mobiel<br />
practicum<br />
waterzuivering<br />
door Hetty<br />
Zeedijk, docent<br />
Biologie,<br />
Sevenwolden,<br />
medew.Wetsus<br />
Dr. Hans Derksen is lector Biobased Economy bij <strong>Hogeschool</strong> <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong> en tevens<br />
projectleider van het VHL Center of Expertise Biobased Economy, een initiatief gericht op<br />
onderwijsontwikkeling en kennisoverdracht op het gebied van biomassabenutting.<br />
Workshop<br />
leskisten bij<br />
Waterzuivering<br />
en De bodem<br />
leeft door Leo<br />
Groendijk, <strong>Van</strong><br />
<strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong><br />
Onderzoeks‐<br />
vaardigheden<br />
door Leo<br />
Bentvelzen, <strong>Van</strong><br />
<strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong><br />
In een duurzame samenleving zal het gebruik van groene, hernieuwbare grondstoffen van steeds<br />
groter belang worden ter aanvulling en vervanging van schaarser en duurder wordende fossiele<br />
grondstoffen. Deze overgang naar een meer "biobased" economie brengt veranderingen met zich<br />
mee in onze manier van denken en werken. Enerzijds technologische veranderingen, omdat<br />
grondstoffen die afgeleid zijn van biomassa nou eenmaal verschillen van fossiele grondstoffen en dus<br />
ook anders verwerkt en in productieprocessen ingezet dienen te worden. Anderzijds ook meer<br />
mensgerichte veranderingen, omdat de maatschappij een zwaarder belang zal moeten hechten aan<br />
duurzame oplossingen om onze nakomelingen ook een menswaardig bestaan te kunnen bieden.<br />
Bèta docentendag 3 juli in Leeuwarden 2
Deze transitie naar een meer biobased economie zal niet alleen leiden tot nieuwe maatschappelijk<br />
verantwoorde bedrijvigheid, maar zal daaraan gekoppeld ook afgestudeerden gaan vergen<br />
met andere, meer multidisciplinaire competenties dan nodig waren in de "oude" economie. Met<br />
name voor jongeren zullen de fossiele bomen immers niet meer tot in de hemel groeien!<br />
Tegelijkertijd ligt bij hen ook de sleutel tot de toekomst: creatieve bèta studenten met een gevoel<br />
voor duurzame technologie en biobased oplossingen zullen de innovaties kunnen vormgeven die<br />
voor een duurzame samenleving nodig zullen zijn.<br />
Hans zal ook aangeven welke onderwijsmaterialen aansluiten op dit thema.<br />
Workshops<br />
Introductie game / app bij NLT module Het beste ei (Friso Roolvink)<br />
Friso Roolvink en Berbrand Weegenaar presenteren de eerste versie van een game bij de havo NLT<br />
startmodule Het beste ei. <strong>Hogeschool</strong> <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong> ondersteunt dit ontwikkeltraject . Doel is<br />
dat leerlingen enthousiaster en gemotiveerder met de module aan de slag gaan. U maakt in de<br />
workshop kennis met de opzet van de game en ervaart hoe leerlingen de game gaan spelen.<br />
De testversie van de game komt eind augustus voor een tweetal testscholen beschikbaar. Plan is dan<br />
om de definitieve versie begin 2013 landelijk beschikbaar te hebben .<br />
Hoe stimuleren we het vak Wiskunde D? (Jelle Nauta, hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong>)<br />
Het vak Wiskunde D staat op veel scholen onder druk vanwege de geringe belangstelling voor het vak<br />
bij NT‐leerlingen. Scholen overwegen Wiskunde D van de lessentabel te verwijderen. Uit de<br />
examencijfers van DUO blijkt dat leerlingen met Wiskunde D substantieel hogere examencijfers<br />
behalen voor Wiskunde B, tot gemiddeld ruim 1 punt hoger! Ook de cijfers voor de schoolexamens<br />
van Wiskunde D liggen ruim hoger dan de gemiddelde schoolexamencijfers, ook voor havo. Uit het<br />
onderzoek van de Aansluitingsmonitor blijkt dat bijna 70% van de leerlingen met Wiskunde D kiest<br />
voor een Techniek opleiding en de aansluiting komt als goed naar voren. Ook universitaire bèta<br />
opleidingen ervaren een sterk verbeterde aansluiting als studenten Wiskunde D hebben gevolgd.<br />
Regionaal steunpunt Noord heeft een inventarisatie onder de scholen gedaan welke scholen willen<br />
samenwerken bij het aanbieden van Wiskunde D. In deze workshop gaan we bespreken op welke<br />
wijze scholen in samenwerking met de afdeling Techniek van NHL hogeschool en de RUG het vak<br />
Wiskunde D kunnen aanbieden.<br />
Optica in een nieuwe context (Dr. Wilfried Allaerts, RuG, VO Docent‐onderzoeker)<br />
De contouren voor de examenprogramma’s voor natuurkunde in het VO (vanaf 2016) zijn bepaald.<br />
De syllabuscommissies hebben de specificaties en termen vastgesteld, veldraadplegingen hebben<br />
plaatsgevonden en nu is het werkveld aan zet om de contexten te vertalen naar leerbare en<br />
Bèta docentendag 3 juli in Leeuwarden 3
werkzame lesmaterialen. Waarover de NiNa‐commissie zich niet wilde uitspreken, met name de<br />
Pedagogical Content Knowledge (PCK)( 1 ), dat is nu aan de orde.<br />
Met een constructivistische aanpak, gebaseerd op de theorieën van Jean Piaget, nieuwe<br />
neurobiologische inzichten en formats afgekeken van de Angelsaksische PCK‐school kan een leidraad<br />
voor een gestructureerd lesaanbod worden samengesteld. Hierdoor kunnen nieuwe contexten en<br />
toepassingsgebieden (bijvoorbeeld op het gebied van medische beeldvorming) met links naar de<br />
biologie, wiskunde en ‘data handling’ stap voor stap opgebouwd worden. De klassiek (geometrische)<br />
optica uit leerjaar 3 (havo/vwo) blijft belangrijke lesstof, maar verbreding van de leerdomeinen in de<br />
bovenbouw zal ongetwijfeld invloed hebben op de didactiek voor leerjaar 3. Op de expertise van VO‐<br />
docenten in de natuurwetenschappen en wiskunde komt het in de eerste plaats aan, de deskundigen<br />
actief buiten het onderwijsveld hebben vooral een ondersteunende functie.<br />
Opstart Docent Ontwikkel Team scheikunde<br />
Jan van Lune en Frans Meindertsma lichten de opstart toe van het Docent Ontwikkel Team<br />
scheikunde in Leeuwarden. Er wordt stil gestaan bij de Nieuwe Scheikunde en de invloed die het<br />
heeft op het nieuwe examenprogramma. Jan van Lune gaat als lid van de Syllabus Commissie<br />
uitvoerig in op de Nieuwe Syllabus voor havo en vwo. Na de presentatie is ruim de tijd om in te gaan<br />
om vragen en wensen van de kant van de deelnemers. Docenten scheikunde van Life Sciences &<br />
Technology zijn aanwezig om mee te denken welke inbreng vanuit de hogeschool mogelijk is<br />
aansluitend op contexten van Nieuwe Scheikunde.<br />
Mobiel practicum Waterzuivering (Hetty Zeedijk, docent biologie, OSG Sevenwolden / Wetsus)<br />
Tijdens deze workshop gaat de docent aan de slag met het lespakket “ Waterzuivering” , bedoeld om<br />
bij havo 4 en havo 5 leerlingen van het voortgezet onderwijs bewustzijn en interesse te creëren over<br />
de toekomstige wateropgaven waar Nederland mee te maken krijgt. Centraal in het lespakket staat<br />
de zuivering van water in Nederland.<br />
Het pakket bestaat uit 2 kennislessen en 2 creatieve lessen bestaande uit practica. Elke les kan<br />
worden uitgevoerd in 45‐50 minuten.<br />
In kennisles 1 gaan leerlingen aan de slag met de samenstelling van huishoudelijk afvalwater,<br />
de behandeling van afvalwater, verschillende zuiveringsstappen, en kringlopen van stoffen.<br />
In kennisles 2 worden verschillende analyseparameters geïntroduceerd: Het biochemisch<br />
zuurstofgebruik (BZV), het chemisch zuurstofgebruik (CZV), het biologisch zuurstof verbruik<br />
(COD), het elektrisch geleidingsvermogen, totaal stikstof (nitraat en ammonium) en fosfaat.<br />
De derde en vierde les bestaan uit practica. Leerlingen maken zelf synthetisch huishoudelijk<br />
afvalwater. Dit water wordt vervolgens geanalyseerd en gezuiverd door middel van een zelf<br />
(<br />
Bèta docentendag 3 juli in Leeuwarden 4<br />
1 ) NiNa bepaalde wel de pedagogische ‘content’ maar geen uitgestippelde vakdidactiek .
te bouwen afvalwaterzuivering. Daarna wordt het water weer geanalyseerd en het<br />
zuiveringsrendement wordt bepaald.<br />
De thema’s die in dit pakket aan de orde komen kunnen als aanvulling op de thema’s ecologie en<br />
milieubiologie gebruikt worden.<br />
Moleculaire gastronomie (Nadine Smets, student Levensmiddelentechnologie WU)<br />
De wereld van de kok en de wereld van de wetenschapper zijn niet zo verschillend als ze op het<br />
eerste gezicht lijken. In de wereld van de kok gaat het om trial‐and‐error. Hij combineert<br />
ingrediënten en kijkt of deze combinatie de gewenste smaak oplevert. Zo niet, dan doet hij<br />
aanpassingen in zijn gerecht. De wetenschapper doet metingen en kijkt naar producteigenschappen.<br />
Hij laat niets aan het toeval over. Wat gebeurt er als je deze twee werelden samenvoegt? De kok<br />
ontdekt nieuwe innovatieve gerechten met behulp van de wetenschapper, die een toepassing vindt<br />
voor zijn kennis.<br />
De ervaring tijdens het eten wordt niet alleen maar bepaald door de ingrediënten aanwezig in een<br />
gerecht. Zo speelt de structuur een hele belangrijke rol in de smaakervaring. Kijk naar het verschil<br />
tussen mayonaise en kaas. Mayonaise is een emulsie, kaas is een gel. Deze workshop richt zich op de<br />
structuur gel.<br />
Summer in the city (Tobias Nooteboom, student bodem water atmosfeer, WU)<br />
“Hot town, summer in the city” zijn de openingsregels van een Amerikaans lied dat in 1966 een hit<br />
was. In het tweede couplet wordt gezongen “cool town, evening in the city”. Maar wordt het wel<br />
zoveel koeler in de avond? Wageningen University voert onderzoek uit naar het stadsklimaat. Steeds<br />
groter wordende steden hebben effect op het klimaat in de stad. De multidisciplinaire module<br />
Summer in the City is oorspronkelijk ontwikkeld voor gebruik in 5 vwo binnen het vak Natuur Leven<br />
en Technologie, maar is ook voor de natuurkundigen erg interessant. In deze workshop gaan wij in op<br />
de natuurkundige componenten uit de module, zoals bijvoorbeeld de stralings‐ en energiebalans.<br />
Wiskunde met grote datasets (Mart Mojet, docent RSG‐Sneek / hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong>)<br />
In het nieuwe examenprogramma van Wiskunde (A / B / D) zal werken met grote datasets een plaats<br />
krijgen. <strong>Van</strong>uit steunpunt Noord ondersteunt de RuG en hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong> nu al de NLT<br />
/ Wiskunde D modules Meten en Interpreteren en Maak het verschil waarin leerlingen kennismaken<br />
met het verwerken van datasets uit de beroepspraktijk. Mart zal in deze workshop handreikingen<br />
doen over hoe docenten havo en vwo deze ontwikkeling kunnen oppakken. Onder andere komen<br />
een aantal Excel tools in beeld waarmee datasets statistisch kunnen worden verwerkt.<br />
Bèta docentendag 3 juli in Leeuwarden 5
Onderzoeksvaardigheden ( Leo Bentvelzen, docent hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong>)<br />
Hbo opleidingen hebben veel ervaring met praktijkgericht onderzoek. Alle studenten van<br />
hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong> volgen in het tweede jaar de module Researchmanagement, welke<br />
de basis biedt voor wetenschappelijk verantwoorde opzet en uitvoering van onderzoek bij stages en<br />
afstudeer projecten. Ook op scholen maken leerlingen kennis met onderzoek, bijvoorbeeld bij hun<br />
profielwerkstuk. Regelmatig weten leerlingen de hogeschool te vinden om een deel van hun pws uit<br />
te voeren. Leo zal ervaringen met pws onderzoek op de hogeschool in deze workshop met u<br />
bespreken en laten zien hoe je leerlingen de basisbeginselen van praktijkgericht onderzoek kunt<br />
aanbieden.<br />
Levende legpuzzel (Feike van der Leij, lector Voeding en Gezondheid, hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong><br />
<strong>Larenstein</strong>)<br />
De Levende Legpuzzel is een methode om klassikaal en op een interactieve manier uit te leggen hoe<br />
kloneren van DNA in zijn werk gaat. De Levende Legpuzzel wordt al enkele jaren met succes gebruikt<br />
voor eerste‐ en derdejaars studenten Life Sciences & Technology van <strong>Hogeschool</strong> <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong><br />
en NHL <strong>Hogeschool</strong>, en is vanaf november 2011 ook beschikbaar voor biologie docenten in het<br />
voortgezet onderwijs.<br />
U leert in deze workshop hoe u deze interactieve methode in uw eigen klas kunt toepassen.<br />
Chemisch rekenen (Aldo Veldhuis en Linda Weitering, docenten chemie hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong><br />
<strong>Larenstein</strong> / NHL hogeschool)<br />
Veel studenten van de opleidingen van Life Sciences & Technology (LS&T) blijken bij de start van de<br />
opleiding moeite te hebben met chemisch rekenen. Bij LS&T wordt gewerkt met diagnostische<br />
toetsen chemisch rekenen met Maple TA of wisnet. Leerlingen ontvangen feedback op gemaakte<br />
fouten.<br />
U maakt in deze workshop kennis met deze manier van toetsen en daarnaast wordt uitgewisseld in<br />
hoeverre de manier van aanpak bij chemisch rekenen in vo en hbo op elkaar aansluit.<br />
Leskisten Waterzuivering en De bodem leeft (Leo Groendijk, praktijkdocent hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong><br />
<strong>Larenstein</strong>)<br />
Bij hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong> is veel expertise op het gebied van waterzuivering en<br />
bodemkunde. In deze workshop maakt u kennis met leskisten en bijbehorende lesmaterialen waarin<br />
verschillende technieken op het gebied van waterzuivering en bodemkunde zijn verwerkt tot<br />
interessante proeven voor havo / vwo leerlingen in onderbouw en bovenbouw.<br />
Bèta docentendag 3 juli in Leeuwarden 6
De leskisten sluiten in de eerste plaats aan op de NLT modules Waterzuivering en De bodem leeft,<br />
maar kunnen ook bij andere bètavakken aan de orde komen, bijvoorbeeld bij profielwerkstukken.<br />
Ook voor de onderbouw zijn speciale lesprogramma’s en bijbehorende practica ontwikkeld.<br />
Informatiemarkt<br />
• <strong>Hogeschool</strong> <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong><br />
• NHL hogeschool<br />
• RuG<br />
• Wageningen universiteit<br />
• SLO: brochures / activiteiten Nieuwe bètavakken<br />
• Wetsus<br />
• Centre of Expertise Watertechnology<br />
Bèta docentendag 3 juli in Leeuwarden 7