13.09.2013 Views

Programma - Hogeschool Van Hall Larenstein.

Programma - Hogeschool Van Hall Larenstein.

Programma - Hogeschool Van Hall Larenstein.

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Bèta docentendag dinsdag 3 juli in Leeuwarden<br />

Thema: Nieuwe bètavakken<br />

Locatie: <strong>Hogeschool</strong> <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong>, Agora 1, Leeuwarden<br />

Organisatie: Regionaal bèta steunpunt Noord (<strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong> / NHL / Stenden /<br />

Aansluitingsnetwerk vo‐ho Fryslân / RuG)<br />

Aanmelding:<br />

http://vo‐ho.nl/netwerk‐bijeenkomsten/docenten/aanmelding‐beta‐docentendag‐dinsdag‐3‐juli‐<br />

2012/<br />

Contact: info@vo‐ho.nl<br />

<strong>Programma</strong> (wijzigingen voorbehouden)<br />

Ochtendprogramma<br />

9:00 Inloop en koffie / thee<br />

9:25 Opening in auditorium door Wendy Haans‐Zuidema, directeur Life Sciences & Technology<br />

9:30 “Op weg naar duurzame oplossingen in Biobased Economy” door Dr. Hans Derksen, lector<br />

Biobased Economy bij <strong>Hogeschool</strong> <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong> en tevens projectleider van het VHL<br />

Center of Expertise Biobased Economy<br />

10:15 Koffie / thee<br />

10:30 Super Sectie Overleg Natuurkunde / Scheikunde / Biologie / Wiskunde B en D / NLT en O&O<br />

in vijftal parallelle sessies<br />

In 2013 gaan de nieuwe bètavakken van start (Wiskunde in 2014). Hoe kunnen we komend<br />

jaar havo 3 en vwo 3 goed voorbereiden op de nieuwe programma’s? Hoe stellen we<br />

komend jaar de leerlijnen vast van de nieuwe bètavakken? Welke modules en lesmaterialen<br />

worden vanuit RuG en hogescholen ondersteund? Wat kan de studiestijgerswerkgroep<br />

bijdragen? Al deze vragen kunnen aan bod komen. Docenten wisselen ideeën, ervaringen en<br />

materialen uit.<br />

Bèta docentendag 3 juli in Leeuwarden 1


11:30 Rondleidingen: twee rondes door labs en experimenteerhallen van hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong><br />

<strong>Larenstein</strong> /NHL hogeschool en onderzoeksinstituut Wetsus; tevens bezoek mogelijk aan<br />

Johannes de Doperkerk bij o.a. Centre of Expertise Watertechnology (CEW).<br />

Thema: Waar komen uw leerlingen terecht?<br />

12:45 Lunch en informatie markt<br />

Middagprogramma: workshops (wijzigingen voorbehouden)<br />

NLT Wi / WiD Na Sk Bio Overig<br />

13:45 Introductie<br />

game als app bij<br />

Het beste ei<br />

door Friso<br />

Roolvink<br />

14:45 Koffie / thee<br />

15:00 Moleculaire<br />

gastronomie<br />

door Nadine<br />

Smets, student<br />

Levensmiddelen‐<br />

technologie, WU<br />

16:00 Borrel<br />

Lezing Hans Derksen<br />

Hoe stimuleren<br />

we het vak<br />

Wiskunde D?<br />

door Jelle<br />

Nauta, <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong><br />

<strong>Larenstein</strong> /<br />

NHL<br />

Wiskunde met<br />

grote datasets<br />

door<br />

Mart Mojet,<br />

RSG‐Sneek<br />

Optica in<br />

Nieuwe fysica<br />

door Wilfried<br />

Allaerts, RuG<br />

Summer in the<br />

city, module<br />

over klimaat en<br />

weer op<br />

microniveau<br />

door Tobias<br />

Nooteboom,<br />

student WU<br />

Intro activiteiten<br />

DOT scheikunde<br />

Jan van Lune,<br />

Stellingwerf<br />

college / Frans<br />

Meindertsma,<br />

Bornego<br />

Workshop<br />

chemisch<br />

rekenen door<br />

Aldo Veldhuis /<br />

Jaap<br />

Middeldorp, <strong>Van</strong><br />

<strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong><br />

Levende<br />

legpuzzel door<br />

Feike van der Leij,<br />

<strong>Van</strong> <strong>Hall</strong><br />

<strong>Larenstein</strong><br />

Workshop<br />

mobiel<br />

practicum<br />

waterzuivering<br />

door Hetty<br />

Zeedijk, docent<br />

Biologie,<br />

Sevenwolden,<br />

medew.Wetsus<br />

Dr. Hans Derksen is lector Biobased Economy bij <strong>Hogeschool</strong> <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong> en tevens<br />

projectleider van het VHL Center of Expertise Biobased Economy, een initiatief gericht op<br />

onderwijsontwikkeling en kennisoverdracht op het gebied van biomassabenutting.<br />

Workshop<br />

leskisten bij<br />

Waterzuivering<br />

en De bodem<br />

leeft door Leo<br />

Groendijk, <strong>Van</strong><br />

<strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong><br />

Onderzoeks‐<br />

vaardigheden<br />

door Leo<br />

Bentvelzen, <strong>Van</strong><br />

<strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong><br />

In een duurzame samenleving zal het gebruik van groene, hernieuwbare grondstoffen van steeds<br />

groter belang worden ter aanvulling en vervanging van schaarser en duurder wordende fossiele<br />

grondstoffen. Deze overgang naar een meer "biobased" economie brengt veranderingen met zich<br />

mee in onze manier van denken en werken. Enerzijds technologische veranderingen, omdat<br />

grondstoffen die afgeleid zijn van biomassa nou eenmaal verschillen van fossiele grondstoffen en dus<br />

ook anders verwerkt en in productieprocessen ingezet dienen te worden. Anderzijds ook meer<br />

mensgerichte veranderingen, omdat de maatschappij een zwaarder belang zal moeten hechten aan<br />

duurzame oplossingen om onze nakomelingen ook een menswaardig bestaan te kunnen bieden.<br />

Bèta docentendag 3 juli in Leeuwarden 2


Deze transitie naar een meer biobased economie zal niet alleen leiden tot nieuwe maatschappelijk<br />

verantwoorde bedrijvigheid, maar zal daaraan gekoppeld ook afgestudeerden gaan vergen<br />

met andere, meer multidisciplinaire competenties dan nodig waren in de "oude" economie. Met<br />

name voor jongeren zullen de fossiele bomen immers niet meer tot in de hemel groeien!<br />

Tegelijkertijd ligt bij hen ook de sleutel tot de toekomst: creatieve bèta studenten met een gevoel<br />

voor duurzame technologie en biobased oplossingen zullen de innovaties kunnen vormgeven die<br />

voor een duurzame samenleving nodig zullen zijn.<br />

Hans zal ook aangeven welke onderwijsmaterialen aansluiten op dit thema.<br />

Workshops<br />

Introductie game / app bij NLT module Het beste ei (Friso Roolvink)<br />

Friso Roolvink en Berbrand Weegenaar presenteren de eerste versie van een game bij de havo NLT<br />

startmodule Het beste ei. <strong>Hogeschool</strong> <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong> ondersteunt dit ontwikkeltraject . Doel is<br />

dat leerlingen enthousiaster en gemotiveerder met de module aan de slag gaan. U maakt in de<br />

workshop kennis met de opzet van de game en ervaart hoe leerlingen de game gaan spelen.<br />

De testversie van de game komt eind augustus voor een tweetal testscholen beschikbaar. Plan is dan<br />

om de definitieve versie begin 2013 landelijk beschikbaar te hebben .<br />

Hoe stimuleren we het vak Wiskunde D? (Jelle Nauta, hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong>)<br />

Het vak Wiskunde D staat op veel scholen onder druk vanwege de geringe belangstelling voor het vak<br />

bij NT‐leerlingen. Scholen overwegen Wiskunde D van de lessentabel te verwijderen. Uit de<br />

examencijfers van DUO blijkt dat leerlingen met Wiskunde D substantieel hogere examencijfers<br />

behalen voor Wiskunde B, tot gemiddeld ruim 1 punt hoger! Ook de cijfers voor de schoolexamens<br />

van Wiskunde D liggen ruim hoger dan de gemiddelde schoolexamencijfers, ook voor havo. Uit het<br />

onderzoek van de Aansluitingsmonitor blijkt dat bijna 70% van de leerlingen met Wiskunde D kiest<br />

voor een Techniek opleiding en de aansluiting komt als goed naar voren. Ook universitaire bèta<br />

opleidingen ervaren een sterk verbeterde aansluiting als studenten Wiskunde D hebben gevolgd.<br />

Regionaal steunpunt Noord heeft een inventarisatie onder de scholen gedaan welke scholen willen<br />

samenwerken bij het aanbieden van Wiskunde D. In deze workshop gaan we bespreken op welke<br />

wijze scholen in samenwerking met de afdeling Techniek van NHL hogeschool en de RUG het vak<br />

Wiskunde D kunnen aanbieden.<br />

Optica in een nieuwe context (Dr. Wilfried Allaerts, RuG, VO Docent‐onderzoeker)<br />

De contouren voor de examenprogramma’s voor natuurkunde in het VO (vanaf 2016) zijn bepaald.<br />

De syllabuscommissies hebben de specificaties en termen vastgesteld, veldraadplegingen hebben<br />

plaatsgevonden en nu is het werkveld aan zet om de contexten te vertalen naar leerbare en<br />

Bèta docentendag 3 juli in Leeuwarden 3


werkzame lesmaterialen. Waarover de NiNa‐commissie zich niet wilde uitspreken, met name de<br />

Pedagogical Content Knowledge (PCK)( 1 ), dat is nu aan de orde.<br />

Met een constructivistische aanpak, gebaseerd op de theorieën van Jean Piaget, nieuwe<br />

neurobiologische inzichten en formats afgekeken van de Angelsaksische PCK‐school kan een leidraad<br />

voor een gestructureerd lesaanbod worden samengesteld. Hierdoor kunnen nieuwe contexten en<br />

toepassingsgebieden (bijvoorbeeld op het gebied van medische beeldvorming) met links naar de<br />

biologie, wiskunde en ‘data handling’ stap voor stap opgebouwd worden. De klassiek (geometrische)<br />

optica uit leerjaar 3 (havo/vwo) blijft belangrijke lesstof, maar verbreding van de leerdomeinen in de<br />

bovenbouw zal ongetwijfeld invloed hebben op de didactiek voor leerjaar 3. Op de expertise van VO‐<br />

docenten in de natuurwetenschappen en wiskunde komt het in de eerste plaats aan, de deskundigen<br />

actief buiten het onderwijsveld hebben vooral een ondersteunende functie.<br />

Opstart Docent Ontwikkel Team scheikunde<br />

Jan van Lune en Frans Meindertsma lichten de opstart toe van het Docent Ontwikkel Team<br />

scheikunde in Leeuwarden. Er wordt stil gestaan bij de Nieuwe Scheikunde en de invloed die het<br />

heeft op het nieuwe examenprogramma. Jan van Lune gaat als lid van de Syllabus Commissie<br />

uitvoerig in op de Nieuwe Syllabus voor havo en vwo. Na de presentatie is ruim de tijd om in te gaan<br />

om vragen en wensen van de kant van de deelnemers. Docenten scheikunde van Life Sciences &<br />

Technology zijn aanwezig om mee te denken welke inbreng vanuit de hogeschool mogelijk is<br />

aansluitend op contexten van Nieuwe Scheikunde.<br />

Mobiel practicum Waterzuivering (Hetty Zeedijk, docent biologie, OSG Sevenwolden / Wetsus)<br />

Tijdens deze workshop gaat de docent aan de slag met het lespakket “ Waterzuivering” , bedoeld om<br />

bij havo 4 en havo 5 leerlingen van het voortgezet onderwijs bewustzijn en interesse te creëren over<br />

de toekomstige wateropgaven waar Nederland mee te maken krijgt. Centraal in het lespakket staat<br />

de zuivering van water in Nederland.<br />

Het pakket bestaat uit 2 kennislessen en 2 creatieve lessen bestaande uit practica. Elke les kan<br />

worden uitgevoerd in 45‐50 minuten.<br />

In kennisles 1 gaan leerlingen aan de slag met de samenstelling van huishoudelijk afvalwater,<br />

de behandeling van afvalwater, verschillende zuiveringsstappen, en kringlopen van stoffen.<br />

In kennisles 2 worden verschillende analyseparameters geïntroduceerd: Het biochemisch<br />

zuurstofgebruik (BZV), het chemisch zuurstofgebruik (CZV), het biologisch zuurstof verbruik<br />

(COD), het elektrisch geleidingsvermogen, totaal stikstof (nitraat en ammonium) en fosfaat.<br />

De derde en vierde les bestaan uit practica. Leerlingen maken zelf synthetisch huishoudelijk<br />

afvalwater. Dit water wordt vervolgens geanalyseerd en gezuiverd door middel van een zelf<br />

(<br />

Bèta docentendag 3 juli in Leeuwarden 4<br />

1 ) NiNa bepaalde wel de pedagogische ‘content’ maar geen uitgestippelde vakdidactiek .


te bouwen afvalwaterzuivering. Daarna wordt het water weer geanalyseerd en het<br />

zuiveringsrendement wordt bepaald.<br />

De thema’s die in dit pakket aan de orde komen kunnen als aanvulling op de thema’s ecologie en<br />

milieubiologie gebruikt worden.<br />

Moleculaire gastronomie (Nadine Smets, student Levensmiddelentechnologie WU)<br />

De wereld van de kok en de wereld van de wetenschapper zijn niet zo verschillend als ze op het<br />

eerste gezicht lijken. In de wereld van de kok gaat het om trial‐and‐error. Hij combineert<br />

ingrediënten en kijkt of deze combinatie de gewenste smaak oplevert. Zo niet, dan doet hij<br />

aanpassingen in zijn gerecht. De wetenschapper doet metingen en kijkt naar producteigenschappen.<br />

Hij laat niets aan het toeval over. Wat gebeurt er als je deze twee werelden samenvoegt? De kok<br />

ontdekt nieuwe innovatieve gerechten met behulp van de wetenschapper, die een toepassing vindt<br />

voor zijn kennis.<br />

De ervaring tijdens het eten wordt niet alleen maar bepaald door de ingrediënten aanwezig in een<br />

gerecht. Zo speelt de structuur een hele belangrijke rol in de smaakervaring. Kijk naar het verschil<br />

tussen mayonaise en kaas. Mayonaise is een emulsie, kaas is een gel. Deze workshop richt zich op de<br />

structuur gel.<br />

Summer in the city (Tobias Nooteboom, student bodem water atmosfeer, WU)<br />

“Hot town, summer in the city” zijn de openingsregels van een Amerikaans lied dat in 1966 een hit<br />

was. In het tweede couplet wordt gezongen “cool town, evening in the city”. Maar wordt het wel<br />

zoveel koeler in de avond? Wageningen University voert onderzoek uit naar het stadsklimaat. Steeds<br />

groter wordende steden hebben effect op het klimaat in de stad. De multidisciplinaire module<br />

Summer in the City is oorspronkelijk ontwikkeld voor gebruik in 5 vwo binnen het vak Natuur Leven<br />

en Technologie, maar is ook voor de natuurkundigen erg interessant. In deze workshop gaan wij in op<br />

de natuurkundige componenten uit de module, zoals bijvoorbeeld de stralings‐ en energiebalans.<br />

Wiskunde met grote datasets (Mart Mojet, docent RSG‐Sneek / hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong>)<br />

In het nieuwe examenprogramma van Wiskunde (A / B / D) zal werken met grote datasets een plaats<br />

krijgen. <strong>Van</strong>uit steunpunt Noord ondersteunt de RuG en hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong> nu al de NLT<br />

/ Wiskunde D modules Meten en Interpreteren en Maak het verschil waarin leerlingen kennismaken<br />

met het verwerken van datasets uit de beroepspraktijk. Mart zal in deze workshop handreikingen<br />

doen over hoe docenten havo en vwo deze ontwikkeling kunnen oppakken. Onder andere komen<br />

een aantal Excel tools in beeld waarmee datasets statistisch kunnen worden verwerkt.<br />

Bèta docentendag 3 juli in Leeuwarden 5


Onderzoeksvaardigheden ( Leo Bentvelzen, docent hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong>)<br />

Hbo opleidingen hebben veel ervaring met praktijkgericht onderzoek. Alle studenten van<br />

hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong> volgen in het tweede jaar de module Researchmanagement, welke<br />

de basis biedt voor wetenschappelijk verantwoorde opzet en uitvoering van onderzoek bij stages en<br />

afstudeer projecten. Ook op scholen maken leerlingen kennis met onderzoek, bijvoorbeeld bij hun<br />

profielwerkstuk. Regelmatig weten leerlingen de hogeschool te vinden om een deel van hun pws uit<br />

te voeren. Leo zal ervaringen met pws onderzoek op de hogeschool in deze workshop met u<br />

bespreken en laten zien hoe je leerlingen de basisbeginselen van praktijkgericht onderzoek kunt<br />

aanbieden.<br />

Levende legpuzzel (Feike van der Leij, lector Voeding en Gezondheid, hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong><br />

<strong>Larenstein</strong>)<br />

De Levende Legpuzzel is een methode om klassikaal en op een interactieve manier uit te leggen hoe<br />

kloneren van DNA in zijn werk gaat. De Levende Legpuzzel wordt al enkele jaren met succes gebruikt<br />

voor eerste‐ en derdejaars studenten Life Sciences & Technology van <strong>Hogeschool</strong> <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong><br />

en NHL <strong>Hogeschool</strong>, en is vanaf november 2011 ook beschikbaar voor biologie docenten in het<br />

voortgezet onderwijs.<br />

U leert in deze workshop hoe u deze interactieve methode in uw eigen klas kunt toepassen.<br />

Chemisch rekenen (Aldo Veldhuis en Linda Weitering, docenten chemie hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong><br />

<strong>Larenstein</strong> / NHL hogeschool)<br />

Veel studenten van de opleidingen van Life Sciences & Technology (LS&T) blijken bij de start van de<br />

opleiding moeite te hebben met chemisch rekenen. Bij LS&T wordt gewerkt met diagnostische<br />

toetsen chemisch rekenen met Maple TA of wisnet. Leerlingen ontvangen feedback op gemaakte<br />

fouten.<br />

U maakt in deze workshop kennis met deze manier van toetsen en daarnaast wordt uitgewisseld in<br />

hoeverre de manier van aanpak bij chemisch rekenen in vo en hbo op elkaar aansluit.<br />

Leskisten Waterzuivering en De bodem leeft (Leo Groendijk, praktijkdocent hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong><br />

<strong>Larenstein</strong>)<br />

Bij hogeschool <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong> is veel expertise op het gebied van waterzuivering en<br />

bodemkunde. In deze workshop maakt u kennis met leskisten en bijbehorende lesmaterialen waarin<br />

verschillende technieken op het gebied van waterzuivering en bodemkunde zijn verwerkt tot<br />

interessante proeven voor havo / vwo leerlingen in onderbouw en bovenbouw.<br />

Bèta docentendag 3 juli in Leeuwarden 6


De leskisten sluiten in de eerste plaats aan op de NLT modules Waterzuivering en De bodem leeft,<br />

maar kunnen ook bij andere bètavakken aan de orde komen, bijvoorbeeld bij profielwerkstukken.<br />

Ook voor de onderbouw zijn speciale lesprogramma’s en bijbehorende practica ontwikkeld.<br />

Informatiemarkt<br />

• <strong>Hogeschool</strong> <strong>Van</strong> <strong>Hall</strong> <strong>Larenstein</strong><br />

• NHL hogeschool<br />

• RuG<br />

• Wageningen universiteit<br />

• SLO: brochures / activiteiten Nieuwe bètavakken<br />

• Wetsus<br />

• Centre of Expertise Watertechnology<br />

Bèta docentendag 3 juli in Leeuwarden 7

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!