Download rapport - Biax Consult

BIAXiaal 298 4
Op de eerste plaats valt het grote aandeel van kwelderplanten op. 9 In de monsters zijn veel
soorten gevonden die tegenwoordig vooral in graslanden op hoge kweldergedeelten worden
aangetroffen. Het gaat om delen van de kwelder die alleen bij extreem hoog water door de zee
worden overspoeld. In de tegenwoordige (bedijkte) kustgebieden komt dit vegetatietype voor
als een vrij smalle zone, maar vroeger waren het zones van soms vele kilometers breed. In de
agrarische economie waren hoge kwelders vroeger zeer belangrijk vanwege de bijna onbeperkte
mogelijkheden voor begrazing. Vooral runderen en schapen werden er geweid.
Ook planten van storingsmilieus zijn met veel soorten goed vertegenwoordigd. Het gaat
onder andere om zilverschoon (Potentilla anserina), behaarde boterbloem (Ranunculus
sardous), valse en of echte voszegge (Carex otrubae/vulpina), geknikte vossenstaart
(Alopecurus geniculatus), gewone en/of slanke waterbies (Eleocharis palustris/uniglumis) en
witte klaver (Trifolium repens).
De verstoring waar deze planten zo van lijken te houden is wisselende waterstand of
regelmatige begrazing. Ze worden tegenwoordig veel aangetroffen in graslanden die ’s winters
onder water staan en ’s zomers begraasd (en betreden!) worden. 10 Heel vaak worden de planten
samen gevonden met kwelderplanten, ook in archeologische context. Dat komt omdat
storingsplanten vaak in graslanden aan de bovenrand van kwelders groeien of op lagere delen
van kwelders waar zich zoet water kan verzamelen. Het voorkomen van de beide categorieën
graslandplanten hoeft er dus niet op te duiden dat er sprake is van twee duidelijk gescheiden
graslandtypen.
Behalve kwelderplanten en storingsplanten zijn in de monsters ook nog ‘gewone’
graslandplanten gevonden. Het gaat hierbij om soorten die karakteristiek zijn voor graslanden
op vochtige, of soms natte, voedselrijke bodems. De meeste soorten uit deze categorie kunnen
absoluut geen zoute of (zwak)brakke milieuomstandigheden verdragen. Hun aanwezigheid is
dus wél een aanwijzing voor een ander herkomstgebied dan de kwelder- en storingsplanten. De
meeste ‘echte’ graslandplanten hebben hun optimum in de zogenaamde Glanshaver-orde
(Arrhenatheretalia). Deze orde omvat vegetaties van hooi- en weilanden op humeuze, vochtige
tot vrij droge klei- en zavelgronden. De soorten waarom het hier gaat zijn bijvoorbeeld
hopklaver (Medicago lupulina), scherpe en/of kruipende boterbloem (Ranunculus acris/repens),
ratelaar (Rhinanthus), zachte dravik (Bromus hordeaceus) en diverse soorten beemdgras uit het
geslacht (Poa spp.).
De boterbloemzaden konden helaas niet tot op de soort gedetermineerd worden. In theorie
zouden de zaden behalve van kruipende boterbloem (Ranunculus repens) ook van scherpe
boterbloem (Ranunculus acris) afkomstig kunnen zijn. Beide boterbloemsoorten zijn
kenmerkend voor grazige vegetaties. De scherpe boterbloem is bij uitstek een plant van
extensief begraasde graslanden. Boterbloemen krijgen de overhand in begraasd grasland omdat
ze door vee niet of nauwelijks worden gegeten.
Ratelaars zijn veel te vinden in graslanden die gedurende de winter enige maanden onder
water staan. Vaak gaat het om door de mens extensief beheerde graslanden, zoals hooilanden
Op open, stukgetrapte, modderige plekken in het grasland, of op modderige oevers kunnen
greppelrus (Juncus bufonius), goud-/moeraszuring (Rumex maritimus/palustris) en
blaartrekkende boterbloem (Ranunculus sceleratus) gestaan hebben. Uiteraard kunnen zich ook
op het nederzettingsterrein modderige standplaatsen hebben bevonden, bijvoorbeeld bij mest- en
afvalhopen of in greppels.
Tot slot van deze paragraaf moet worden vermeld dat ook veel van de hieronder besproken
oeverplanten afkomstig kunnen zijn uit (natte) graslanden. In natuurlijke situaties gaan oeveren
graslandvegetaties namelijk geleidelijk in elkaar over.
3.2.3 Water- en oeverplanten
Van waterplanten en dierlijke waterorganismen zijn vooral in de waterputten veel resten
aangetroffen. Sommige soorten kunnen brak of zout water verdragen maar andere soorten zijn
9 Met kwelderplanten worden hier planten bedoeld die in allerlei soorten brakke graslanden voorkomen.
10 Schaminée et al. 1996, 34, 35.