DE SCHOOL ALS KLOPPEND HART Het St ... - LEVS

LEVS ARCHITECTEN
DOSSIER # 3 | DE SCHOOL ALS KLOPPEND HART
Het St. Ignatiusgymnasium
Nieuw onderwijs in een jong monument
Duurzaam met 3 A-labels
Meer dan techniek alleen
Opdrachtgeverschap cruciaal
Rijksbouwmeester Frits van Dongen

VOORWOORD
In de baksteenrode gevel staat in een eigengereide
versie van de Amsterdamse School
stijl het jaartal 2012 ingemetseld. Toch nog
een jaar eerder dan het metselwerk suggereert,
heeft het nieuwe St. Ignatiusgymnasium
zijn deuren geopend. Na tweeënhalf jaar
op een tijdelijke locatie in Buitenveldert, is
dit schooljaar weer begonnen op de Jan van
Eijckstraat.
Noem het een queeste, een mooie uitdaging
of een mission impossible: het was in ieder
geval een hele toer. Maar hij is volbracht.
Niet in de minste plaats door de bezielende
overtuiging van oud-rector Hans Buijze, die
samen met oud-leerling Jurriaan van Stigt
een gedreven team vormde, ongelofelijk
goed gesteund door Egbert de Vries van
stadsdeel Oud-Zuid en later ook door de
nieuwe rector Anita Swenneker. Zoals Hans
Buijze in zijn terugblik zegt: “We waren er
heel erg van overtuigd dat we hier met iets
goeds bezig waren.”
Nu we het resultaat zien, de laatste details
op hun plaats vallen, en het gebouw weer
tot leven is gekomen, zijn we daar nog net
zo van overtuigd. Dit is de plek waar deze
school moet staan. Midden in de maatschappij,
vol van belofte voor de toekomst.
Dit is de plek waar het goed leren is, waar
kinderen de kans krijgen zich te ontplooien
tot wie ze willen en kunnen zijn. Het is een
prettig gevoel dat we ons vak, architectuur,
hebben kunnen inzetten voor een bijdrage
aan die maatschappelijke opgave.
LEVS architecten
Marianne Loof
Adriaan Mout
Jurriaan van Stigt
Op 22 september 2011 fietsen
vier leerlingen op een oude
fietsgenerator de energie bij
elkaar voor de officiële opening

1
INHOUD Opgave
Middenin Berlages Plan Zuid 3
Stedenbouwkundige inpassing 5
Volop ruimte om te leren |
Hans Buijze over het initiatief 7
Bolwerk wordt opengebroken 9
Ontwerp
Een eigenzinnig antwoord 13
Speerpunt Gezonde en Goede scholen |
Rijksbouwmeester Frits van Dongen
over opdrachtgeverschap 17
Een duurzaam gebouw met drie
A-labels 21
Inpandige puzzel 25
Uitwerking
Monumentaal moment |
Jeroen Schilt vindt dat je een veer moet
kunnen laten 31
Detaillering van de verbouw 37
Detaillering van de nieuwbouw 39
Uitblinken mag |
rector Anita Swenneker toetst het
nieuwe gebouw 41
Eenheid in het interieur 43
Colofon 47

3
MIDDENIN
BERLAGES
PLAN ZUID
Noordgevel met dakopbouw van
Ingwersen, 1955
In de doorsnede over de
schuilkelder uit 1952 is het
oorspronkelijke ontwerp met een
zadeldak te zien. Nog voor de
start van de bouw wordt het plan
door Ingwersen aangepast en
In het hart van Amsterdam-Zuid, waar de
Amsterdamse School stijl regeert, staat al
85 jaar een school voor voortgezet onderwijs.
Het begon in 1926 met een Christelijke
HBS, die ernstig gehavend uit de oorlog
kwam door een onbedoeld bombardement.
In de vijftiger jaren ontwierp Commer de
Geus een nieuw HBS-gebouw op deze plek.
Terwijl de bouwaanvraag nog liep, kwam er
al een verzoek om een extra gymzaal. Het
ontwerp hiervoor werd gemaakt door een
jonge architect op het bureau van De Geus,
die later grote naam maakte: Johannes Bernardus
Ingwersen. Het werd een opvallende
transparante opbouw, vrij opgehangen aan
sierlijke witte betonnen ribben.
Eind jaren ’90 zijn er plannen om de school
te slopen, maar als die sloop er niet van
komt, neemt het St. Ignatiusgymnasium in
2000 zijn intrek. De traditierijke school die
in 1895 gesticht werd, is sinds 1911 in Amsterdam
Zuid gevestigd. Eerst aan de Hobbemakade
als St. Ignatiuscollege met gymnasium,
HBS en Atheneum. Later, na een
afsplitsing in 1979 verhuisde het gymnasium
krijgt het dak een opbouw met
de markante betonnen spanten.
Deze wijziging is een van de
redenen dat het gebouw in 2010
de status van een gemeentelijk
monument krijgt.
naar de Anthonie van Dijckstraat en bleef
tot dat het gebouw te klein werd.
Het verouderde pand aan de Jan van Eijckstraat
wordt enigszins opgeknapt, maar is
ook al snel te klein voor het groeiende gymnasium.
De dependance die vier jaar later
verderop in de Speerstraat in gebruik wordt
genomen, blijkt geen afdoende oplossing.
Als LEVS in 2004 door toenmalig rector
Hans Buijze wordt gevraagd mee te denken
over een betere oplossing, wordt in eerste
instantie gekeken naar mogelijke nieuwe
locaties. De VU, de Zuidas, Zeeburg en vele
andere opties passeren de revue. Totdat
de beste oplossing gevonden wordt in een
uitbreiding en aanpassing op de locatie zelf:
middenin de stad, pal in de maatschappij,
op de plek waar al bijna een eeuw lang scholieren
samenkomen om te leren. De gemeente
onderschrijft het belang van blijven,
onder voorwaarde dat alles, inclusief fietsen
en installaties, inpandig op het eigen terrein
wordt opgelost binnen een vastgelegd maximaal
volume.

De oude plek blijft de beste plek:
middenin de stad, pal in de maatschappij
behouden
gesloopt
2011 gerenoveerd en uitgebreid
St. Ignatiusgymnasium
1926 christelijke HBS
1956 nieuwe christelijke HBS
OPGAVE
4

5
1:1.200
Het schoolgebouw staat aan het
Adama van Scheltemaplein in
Amsterdam Zuid
STEDENBOUW-
KUNDIGE
INPASSING
Het moest passen in de buurt. Architectonisch,
bij de Amsterdamse School stijl die
zo typerend is voor deze wijk, maar ook bij
de mensen die er wonen. Het gebouw mocht
niet te groot en dominant worden of te veel
licht wegnemen. Omwonenden zaten niet
te wachten op hangjongeren in hun portiek
en ook niet op een berg alles blokkerende
fietsen op hun stoep. Ondertussen moest het
wel ruimte en licht ademen, een ‘open’ gebouw
zijn en een inspirerende leerplek voor
750 tieners. En toen kreeg het pand halverwege
het traject ook nog eens de status
van gemeentelijk monument – makkelijk is
anders. Toch komt het nieuwe Ignatius aan
heel veel wensen tegemoet.
Samen met het schoolbestuur, de leraren,
de leerlingen en de buurt gaat LEVS op zoek
naar de beste invulling. Op verschillende
modelstudieavonden worden alle betrokkenen
en omwonenden actief betrokken bij
het ontwerp. De uitdaging ligt hierbij in het
passend krijgen van een zeer uitgebreid programma
op een relatief klein oppervlak, de
‘natuurlijke’ inpassing van een middelbare
school in een karakteristieke woonwijk, en
het vinden van de juiste balans tussen oud
en nieuw middenin het Plan Zuid van Berlage.
Om deze reden wordt ook het Bureau
Monumenten & Archeologie betrokken bij
de te maken keuzes. Het voorkeursmodel
van de buurt blijkt gelukkig ook de favoriet
van de BMA te zijn: daarom wordt besloten
om dit model verder uit te werken.

Het gebouw mocht niet te groot worden
maar moest wel ruimte en licht ademen
1926 christelijke HBS
1956 nieuwe christelijke HBS
2005 modelalternatieven
2011 voorkeursmodel
1915 Berlages Plan Zuid,
oorspronkelijk uitbreidingsplan
Oude situatie met het L-vormige
St. Ignatiusgymnasium
Nieuwe situatie met herstelde
symmetrie
OPGAVE
6

VOLOP RUIMTE OM TE LEREN | HANS BUIJZE
OVER HET INITIATIEF
7
Het Ignatius moest uitbreiden, maar hoe? Oud-rector Hans Buijze en oudleerling
Jurriaan van Stigt gingen gezamenlijk de uitdaging aan om op dezelfde
plek bijna twee keer zoveel ruimte te creëren voor het actieve leren.
“In 2002 stond wethouder Rob Oudkerk in mijn kamer met de mededeling dat het Ignatius
een extra klas moest aannemen,” vertelt Hans Buijze, destijds de rector van het St. Ignatiusgymnasium.
De vraag waar hij die zou moeten laten, leidde na enige tijd tot de opening
van een tijdelijke dependance in de Speerstraat. De zoektocht door de hele stad naar een
gebouw met meer ruimte leverde ondertussen geen beter alternatief op. Toen raakte Buijze
aan de praat met oud-leerling Jurriaan van Stigt, die met zijn zoon op een open avond
was. “Jurriaan vroeg me waarom we de uitbreiding niet gewoon hier zouden doen, hij zag
potentie in de locatie.” Buijze en Van Stigt sloegen de handen ineen en wisten gezamenlijk
zowel de centrale stad als de deelraad te enthousiasmeren voor het ambitieuze renovatie- en
nieuwbouwplan.
Idealen
“We wilden een duurzaam gebouw neerzetten dat tot in de puntjes voldeed en toekomstproof
was,” zegt Buijze. Het streven: een school waar idealen kunnen worden gerealiseerd.
Buijze, filosoof en chemicus die zelf 15 jaar voor de klas stond als scheikundeleraar, heeft
een uitgesproken visie over wat onderwijs zou moeten zijn. “Ik ben ervan overtuigd dat je
het leren naar school moet halen. De klas moet niet een plek zijn waarin je alleen maar te
horen krijgt wat je thuis moet doen. Om die reden zijn we op het Ignatius ook overgestapt
op het 70 minuten rooster. Leraren en leerlingen moeten de tijd en ruimte krijgen ter plekke
iets met elkaar te bereiken, dat lukt niet in 45 minuten. Maar ook de oude lokalen van zes
bij zes, waarin kinderen zich nauwelijks kunnen bewegen, waren hiervoor niet geschikt.”
Op basis van de opvattingen over actief leren, ontstond het idee voor lokalen die met grote
glazen schuifpuien bij tussenliggende studieplekken konden worden getrokken. Buijze: “Zo
kan tijdens een lesuur een deel van de kinderen iets uitwerken op een studieplek, een deel
kan in het lokaal voor zichzelf werken en een deel kan extra uitleg krijgen van de leraar zonder
dat ze elkaar in de weg zitten.”
Mission impossible
Het was het begin van een traject dat wel acht jaar zou duren voordat de bouw kon beginnen.
De deelraad was enthousiast, maar de weerstand van omwonenden bleek onverwacht
groot. In deze wijk waar veel juristen en advocaten wonen, werden de bezwaarprocedures
Hans Buijze - filosoof,
chemicus en scheikundeleraar,
1997-2009 rector van het St.
Ignatiusgymnasium
“De werkvorm was co-creatie, waar-
bij veel overlegd werd met betrokkenen,
buurt en school”

tot het uiterste benut. De kleine lettertjes werden uitgeplozen voor allerhande technische
bezwaren en er werd vinnig geschermd met salamanders, vleermuizen en vogels. Maar alle
weerstand uit de buurt ten spijt, kwam het project toch van de grond. Want de volharding
van de school en de architect was minstens zo groot. “We waren er heel erg van overtuigd
dat we hier met iets goeds bezig waren, we hadden rotsvast vertrouwen in onze idealen,”
zegt Buijze. “Het mocht soms dan een mission impossible lijken, er was gewoon geen alternatief.
We hebben veel politiek geluk gehad. Zowel de deelraad, die verantwoordelijk was
voor de vergunningen, als de centrale stad, verantwoordelijk voor de huisvesting van het
voortgezet onderwijs, droegen ons een warm hart toe. Zonder die gemeentelijke steun was
het natuurlijk niet gelukt.”
Co-creatie
“Een succesfactor was dat dit heel lang een gemeenschappelijk project was van de school,
gemeente en architect,”aldus Buijze. Zonder de geijkte paden te bewandelen, en dus in eerste
instantie ook zonder grootse verkenningen van adviesbureaus, ging dit team op eigen
kracht te werk. De werkvorm was co-creatie, waarbij veel overlegd werd met betrokkenen,
buurt en school. Avonden met piepschuimsnijders, waarmee gezamenlijk verschillende
modellen werden gemaakt voor de uitbreiding. “Belangrijk in onze aanpak was dat we naar
iedereen altijd heel eerlijk en open geweest zijn over alles. We hebben keer op keer uitgelegd
hoe het plan in elkaar stak en goed geluisterd naar de omwonenden.” De feedback leidde
uiteindelijk tot een gezamenlijk voorkeursmodel – een kwestie van geduldig doorzoeken
naar oplossingen en volhouden. Ook het feit dat er gaandeweg al behoorlijk wat kosten waren
gemaakt, speelde daarbij een rol. Op dit punt maakt Buijze een groot compliment aan
de stad Amsterdam. “Ik vind Amsterdam een lichtend voorbeeld op het gebied van onderwijs.
Er is nog altijd te weinig plek voor scholieren, maar de stad neemt haar verantwoordelijkheid
en maakt geld vrij voor de onderwijshuisvesting. Dat schort er in andere steden
nogal eens aan.”
Goed gelukt
De ondervonden weerstand heeft hem verbaasd, maar niet afgeschrikt. “We hebben tegen
alle scepsis in een stukje wereld verbeterd. Ik zou het zo weer doen als het opnieuw zoiets
goeds en moois zou opleveren. Ik vind het resultaat onvoorstelbaar mooi, ben onder de indruk
van de met zorg uitgewerkte details. Ik ben heel nieuwsgierig naar hoe dat overkomt,
of de kinderen daar ook met respect mee omgaan. Het is interessant om te zien in hoeverre
architectuur van invloed kan zijn op gedrag.”
Leraren en leerlingen werden
van begin tot eind betrokken bij
het proces: b.v. tijdens bezoeken
aan voorbeeldscholen, bij de
keuze van meubels of met een
rondleiding over de bouwplaats
Scholen vormen het kloppend
hart van de wijk
8

9
gebrek aan
docentenwerkplekken
inpassing in een
Amsterdamse School buurt
gebrek aan leslokalen
bunker onder de school
slechte verbouwing
in 2001
gebrek aan fietsenstalling
verouderde leslokalen

Het was een naar binnen gekeerd gebouw
met een groot hek eromheen
BOLWERK
WORDT OPEN-
GEBROKEN
De twee ondergrondse bunkers in het oude
Ignatius – één van net na de tweede wereldoorlog
en één uit de tijd van koude oorlog –
waren niet de enige elementen die de school
tot een bolwerk maakten. Het was een naar
binnen gekeerd gebouw met een groot hek
eromheen; binnen vond je er lange gangen
met daarlangs een hele rij dezelfde kleine
hokjes achter dichte deuren. Het niet passen
van het groeiende aantal leerlingen was
maar een deel van het probleem. De indeling
van het gebouw paste ook niet meer bij het
nieuwe, actieve leren.
LEVS stond voor de opgave het aantal vierkante
meters vrijwel te verdubbelen onder
één dak en het gebouw tegelijkertijd open te
breken en meer lucht te geven. Het nieuwe
Ignatius moest kunnen meebewegen met de
onderwijswensen van deze tijd, met de manier
waarop kinderen nu leren en de middelen
die daarvoor beschikbaar zijn.
3e verdieping
bestaand gebouw
De nieuwe school is een
open gebouw en ‘ademt’
ruimte en licht
10
OPGAVE

11
Op het St. Ignatius duren lesuren 70 minuten,
waarbinnen verschillende werkvormen
mogelijk zijn: klassikaal, individueel en in
groepjes. De vakken zijn bovendien geen
eilandjes meer, maar integraal onderdeel
van een cluster. Er is een nieuwe tijd aangebroken
waarin leraren niet meer autonoom
opereren, maar nauw samenwerken met
collega’s van aangrenzende disciplines.
LEVS maakte een ontwerp gericht op ruimte
en openheid. Na intensief overleg met het
schoolbestuur, de leraren en de leerlingen,
maakten de strikte afscheidingen plaats
voor transparante en flexibele lokalen, studieplekkenen
docentenkamers. Hier kunnen
docenten en leerlingen gezamenlijk werken.
Door de grote glazen schuifdeuren tussen
deze verschillende ruimtes open te zetten,
ontstaan gemeenschappelijke plekken voor
kruisbestuiving en kennisuitwisseling. Er is
ruimte gecreëerd voor nieuwe ontwikkelingen,
media en middelen, en ook ruimte om
door te groeien als dat nodig is.
Tijdens tussenuren en pauzes kunnen leerlingen
ontspannen in de aula. Voor leraren
en medewerkers biedt de personeelsruimte
een plek om zich terug te trekken.
Nieuwe gebouwindeling
met 3 zones
oudbouw nieuwbouw
Oude situatie met lange,
donkere gangen
sport
70 MINUTEN LESUUR
frontale les individueel
werken
werken
leerlingenruimte
ontspannen
Traditionele organisatie van
verschillende vakleslokalen
vaklokalen
contact
ORGANISATIE IGNATIUS BESTAAND
werken
personeelskamer
ontspannen
groepswerk
ondersteunend/
algemeen
BOVEN
leren en werken
MIDDEN
zijn en
ontspannen
ONDER
sport en
cultuur
lokaal
lokaal
docentenkamer(s)
CLUS
loka
loka
s
p
cluster per vak

ING
n leslokalen
n
neels-
groepswerk
nnen
studieplekken en docentenkamer(s)
sport
ondersteunend/
algemeen
leerlingenruimte
Nieuwe ORGANISATIE organisatie IGNATIUS van NIEUW
clusters per vakgebied en
ontspanningsgebied
Principe 70 min rooster voor het
nieuwe actieve leren
leslokalen
cluster per vakgebied
Clustering per vakgebied
cluster A cluster B cluster C cluster D
ontspannen
lokaal
lokaal
docentenkamer(s)
70 MINUTEN LESUUR
frontale les individueel
werken
CLUSTER-INDELING
lokaal
lokaal
personeelskamer
ontspannen
leslokalen leslokalen
flexibele scheiding
studieplekken
studieplekken en docentenkamer(s)
sport
leeromgeving
ondersteunend/
algemeen
groepswerk
cluster A cluster B cluster C cluster D
Cluster maatschappijleer:
leslokalen
geschiedenis, leerlingenruimte aardrijkskunde,
economie, filosofie
ontspannen
ORGANISATIE IGNATIUS NIEUW
personeelskamer
ontspannen
Leslokalen en studieplekken zijn
flexibel gescheiden door grote,
transparante schuifpuien
CLUSTER-INDELING
flexibele scheiding
Ruimtelijke vertaling voor het
lesgeven in 70 min met flexible
lokalen en studieplekken
leeromgeving
ondersteunend/
algemeen
leslokalen leslokalen
studieplekken en docentenkamer(s)
leslokalen
12
OPGAVE
flexibele schei

13
EEN
EIGENZINNIG
ANTWOORD
Monumentaal gebouw met de
karakteristieke dakopbouw en
betonnen kolommen langs de
gevel van architect Ingwersen
Het oude gebouw is nieuw leven ingeblazen
door een grootscheepse renovatie. Terwijl
de vijf verdiepingen in het jaren ’50 gebouw
van De Geus en Ingwersen tot casco werden
gestript, de gevels werden gerenoveerd en
geïsoleerd en het trappenhuis gerestaureerd,
kreeg het er een nieuwbouwbroertje bij. Met
dit nieuwe volume op de plek van de vroegere
gymzaal gaf LEVS een eigenzinnig antwoord
op de Amsterdamse School stijl. Rode
geornamenteerde bakstenen, staand en
verspringend gemetseld, en een reeks karakteristieke
dakpunten lijken het gebouw ertegenover
uit te dagen. De nieuwe gevel volgt
het ritme en de kleuren van de oude gevel,
maar vorm en materiaal doen net wat an-
Geleding
Ritmiek
Materiaal
ders dan aan de overkant. Waar in het oude
gebouw opvallende betonnen spanten de
verticale lijnen uitzetten, worden deze lijnen
in het nieuwe gebouw juist gemarkeerd met
aluminium frames om het metselwerk heen
waartussen het water van de daken naar
beneden wordt geleid. Opvallende klepramen
dekken de middenstijl af, waardoor het
beeld ontstaat van een typisch Amsterdamse
schools oplegraam, maar dan wel uitgevoerd
in verticale zin.
Het beton is juist weer overgenomen in de
horizontale banden onder de ramen, waarin
sierlijk de naam van het gymnasium is uitgesneden.

Rode geornamenteerde bakstenen,
staand en verspringend gemetseld, en een
reeks karakteristieke dakpunten lijken het
gebouw ertegenover uit de dagen
Horizontale metselwerkbanden
met verticale betonkolommen
bij het bestaande gebouw
Horizontale betonelementen met
verticale metselwerkpenanten
bij de nieuwbouw
Eigentijdse nieuwbouw-
uitbreiding die aansluit bij het
bestaande 50er jaren gebouw én
de Amsterdamse School buurt
14
ONTWERP

Drie monumentale suikererdoorns zijn
van het oude schoolplein naar het Adama
van Scheltemaplein verplaatst
Rondom deze twee vleugels, die verbonden
worden door een transparante centrale hal,
is een prettige buitenruimte ontworpen met
veel zit- en hangplekken. Er staat geen hek
om de school, maar het terrein nodigt uit
tot blijven. ’s Ochtends biedt het verhoogde
grasveld bovenop de oude bunker aan de
Memlingstraat een ideaal plekje in de zon.
Achter de school zoekt de bestrating aansluiting
bij het Adama van Scheltemaplein,
waar drie grote suikeresdoorns van het oude
schoolplein naartoe verplaatst zijn. Hier
bevindt zich ook de toegang voor de buurtbewoners,
die buiten schooltijden gebruik
kunnen maken van de aula en sportvoorzieningen.
Het binnenhof tussen de vleugels
is een ontmoetingsplek waar je beschut uit
de wind kunt zitten. En aan de westkant, in
de Rubenstraat, vormt een verlaagd open
terrein met bankjes in de raamkozijnen
een aantrekkelijke zitkuil. Om de school
een integraal onderdeel te laten zijn van de
wijk, zijn de verbindingen met de openbare
ruimte bewust vloeiend gemaakt; de buitenruimte
is voor iedereen toegankelijk.
Het terrein rondom de school
heeft een prettige uitstraling en
nodigt uit tot blijven
16
ONTWERP

SPEERPUNT GEZONDE EN GOEDE SCHOLEN | RIJKSBOUW-
MEESTER FRITS VAN DONGEN OVER OPDRACHTGEVERSCHAP
17
In 2009 heeft Liesbeth vd Pol, mijn voorgangster, met het rapport “Gezond en Goed -
scholenbouw in topconditie” (juli 2009), de toon gezet in het debat over de slechte huisvesting
van scholen. En vooral over het erbarmelijke binnenklimaat, door gebrekkige architectonische
en ruimtelijke kwaliteiten maar vooral ook door de slechte luchtkwaliteit. In haar
advies wordt ingezoomd op de 7000 vestigingen voor basisonderwijs, maar de problematiek
is in het middelbaar onderwijs niet anders.
Slechte schoolgebouwen met een ondermaats binnenklimaat, beïnvloeden leerprestaties en
veroorzaken slechte arbeidsomstandigheden voor leerkrachten. Uit het rapport blijkt ook dat
voor een sober kantoorgebouw drie keer zoveel budget beschikbaar is als voor een sober en
doelmatig schoolgebouw, dat terwijl het gebruik van het tweede aanzienlijk intensiever is.
Schoolgebouwen huisvesten de generatie van de toekomst. Voor mij reden genoeg om “Gezonde
en Goede scholen” ook tot speerpunt te maken.
Duurzaam onderwijs
Het St. Ignatiusgymnasium laat met een klasse A score zien dat een gezond binnenklimaat
ook in het middelbare onderwijs prioriteit kan hebben. Maar er zijn nog een drietal andere
thema’s in dit ontwerp gebundeld: het gaat om een jong monument, middenin Amsterdam
Zuid, waar tot 8 meter diep ondergronds gebouwd wordt en het onderwijsoppervlak verdubbeld
is. Dan gaat het dus om ‘driedubbel grondgebruik’, en dat alles gecombineerd in een
toekomstgericht onderwijsgebouw dat op alle fronten duurzaam is. Allemaal onderwerpen
waar de komende jaren een belangrijke opgave ligt. Om die reden is dit gebouw ook interessant
als casus voor de bijeenkomst ‘Het schoolgebouw als opgave in de stad’.
Niet zonder tegenstrijdigheden
Daarbij gaan we juist niet alleen kijken naar het eindresultaat, maar vanuit een aantal invalshoeken
bespreken welke afwegingen gemaakt zijn, waar de knelpunten liggen en door wie
die weggenomen kunnen worden. Er zijn natuurlijk vaak tegengestelde belangen wanneer
het gaat om het maken van goede gebouwen, bv een monumentenstatus versus gedeeltelijke
sloop en nieuwbouw om het gebouw geschikt te maken voor toekomstgericht onderwijs. Of
investeren in duurzaamheid tegenover krappe school budgetten. Ook de noodzakelijk volumevergroting
van het gebouw om het aantal leerlingen te huisvesten vraagt in een gevoelige
wijk als Berlages Plan Zuid om onorthodoxe oplossingen zoals de ondergrondse gymzaal.
Goed opdrachtgeverschap cruciaal
Er is nooit een vast recept voorhanden en om die reden is ook de invulling van het opdrachtgeverschap
cruciaal. In geslaagde gebouwen blijkt vaak dat dit een doorslaggevende factor
is. Deze opdrachtgever heeft niet alleen een architectonische maar een Total Engineering en
Rijksbouwmeester
Frits van Dongen
“De invulling van het opdrachtgever-
schap is cruciaal. In geslaagde gebouwen
blijkt dit vaak een doorslaggevende factor
te zijn”

Projectmanagement opdracht aan de architect verstrekt. Dat geeft blijk van een bijzondere
visie. De combinatie van architectonische en stedenbouwkundige ontwerpkwaliteit, vakmanschap
en bouwtechnische kennis om het te kunnen waarmaken en een voor architecten
unieke kosten- en exploitatiekennis zijn een ideaal recept voor het St. Ignatius geweest. Het
zijn deze kwaliteiten, samen een persoonlijke drive, die plannen naar een hoger niveau tillen
waarbij niet alleen rapporten, tabellen en lijstjes domineren. Het opdrachtgeverschap en de
rol van de architect zijn, met de vele uitdagingen die in deze opgave aanwezig waren, bij het
Ignatius van uitzonderlijke kwaliteit.
Avondingang voor de
ondergrondse gymzaal
18

“Het gebouw bevalt ontzet-
tend goed. Er zijn mooie
lichte studieruimtes, werk-
ruimtes en lokalen. Die
openheid is echt te gek. Je
ziet nu hoe vier verschil-
lende klassen de deuren
openzetten en gezamenlijk
gebruikmaken van de tus-
senruimte. Ik vind dit een
volwassen manier van
onderwijs geven. Laatst
hoorde ik van een zesde-
klasser dat de omgeving
ook echt inspireert tot
leren.” [Kees Bogert, docent Biologie en X8]
20

21
NIEUWBOUW
VERBOUW
BINNEN-
MILIEU
Het vernieuwde gebouw
en de uitbreiding presteren
onafhankelijk van elkaar maar
vooral ook samen uiterst goed
op het gebied van duurzaamheid

EEN DUUR-
ZAAM
GEBOUW
MET DRIE
A-LABELS
Zomerschema
Het ontwerp van het nieuwe St. Ignatiusgymnasium
is in alle opzichten duurzaam.
Dat zit hem in de eerste plaats in het hergebruik
van het hele terrein, met behoud van
het oude schoolgebouw en de bunker. Door
de diepte in te gaan met de nieuwbouw, is de
grond als het ware driedubbel hergebruikt:
uit hetzelfde perceel is veel meer effectief
oppervlak gehaald. Het op de toekomst gerichte
ontwerp, waar de nodige rek in zit,
maakt het geheel van oud en nieuw extra
duurzaam.
Daarnaast zijn veel hoogwaardige milieuvriendelijke
en energiebesparende investeringen
gedaan. Dat is zo goed gelukt, dat dit
gebouw drie A labels heeft gekregen. Met
een klasse A uitslag voor het binnenklimaat,
is het Ignatius een ‘Frisse School’ in optima
forma. En niet alleen de nieuwbouw is bekroond
met het energielabel A, maar ook
het gerenoveerde gedeelte haalt het beste
energiecijfer. Daarvoor zijn de gevels van
het gemeentelijke monument van binnenuit
geïsoleerd en hebben alle ramen dubbel glas
gekregen – met behoud van de originele
stalen kozijnen. Het regenwater wordt via de
open aluminium hemelgoten langs de gevel
afgevoerd en teruggebracht in het grondwater.
Ook in het verlichtingsplan is nagedacht
over energiebesparing. Zo hangt de verlichting
in de lokalen laag boven de tafels en zijn
de studieplekken voorzien van individueel
schakelbare tafellampen; het licht brandt
hier alleen als het nodig is. In de gangen,
waar het licht wel altijd brandt, is gebruik
gemaakt van energiezuinige LED-verlichting.
Het machinepark aan moderne installaties
dat nodig is om de A-labels te behalen, is onzichtbaar
weggewerkt onder het dak en beneden
in de kelder: de warmte-koude-opslag
met 125 meter diepe bron, de warmtepomp
voor vloerverwarming en –koeling, en de
ventilatie wordt van hieruit gestuurd.
WTW
WKO
22
ONTWERP

23
Functioneel lichtconcept,
maximaal gebruik van daglicht
en optimale luchttoe- en -afvoer,
CO2-meters bepalen hoeveel
verse lucht ingeblazen moet
worden
Scheidingspuien en
-wanden maken lesgeven en
bijeenkomsten houden flexibel
Duurzame materialen zoals
baksteen of FSC-hout en
onderhoudsarme materialen
zoals schoonbeton en houten
parket

In het monument hebben alle ramen
dubbel glas gekregen - met behoud van de
originele stalen kozijnen
Hergebruik en hoogwaardige
renovatie met o.a. dubbelglas
in originele stalen kozijnen en
isolatie van de oude gevel aan
de binnenzijde
Opvang en infiltratie hemelwater
Verplaatsen van monumentale
bomen en maken van
zwaluwkasten in de gevel
Warmte-koude-opslag voor
vloerverwarming en -koeling
dmv een warmtepomp met een
gesloten WKO-bron op een
diepte van 125m
Fietsend naar school en een
compacte fietsenstalling in de
hergebruikte bunker
24
ONTWERP

25
INPANDIGE
PUZZEL
In het ontwerp wordt een brug geslagen tussen
de overlevering en de toekomst. Oud en
nieuw worden met elkaar verbonden door
een glazen hal. Dit is het kloppend hart van
het gebouw. Hier bevindt zich de hoofdentree,
die toegang biedt tot de nieuwe oostelijke
vleugel en de gerenoveerde vleugel aan
de westkant, de ondergrondse fietsbunker
en het muzieklokaal en de gymzaal.
Begane grond
Doorsnede A-A’
Wie na binnenkomst rechtsaf slaat, kan via
het in oude luister herstelde trappenhuis
of de gloednieuwe glazen lift ernaast naar
boven, om te zien wat het nieuwe leren inhoudt.

De entreehal verbindt de
ondergrondse ruimtes met de
bovenwereld
Doorsnede B-B’
B B’
A A’
oud
nieuw
Het oude trappenhuis blijft de
spil van het gebouw
26
ONTWERP

27
De acht of negen kleine lokalen per verdieping
hebben plaatsgemaakt voor vier ‘uitschuifbare’
leslokalen, met daartussen ruime
studieplekken en transparante docentenkamers.
Hier is continu contact tussen docenten
en leerlingen. Grote glazen schuifdeuren
kunnen de lokalen met de studieplekken
verbinden, wat kennisuitwisseling en samenwerking
tussen de clusters bevordert.
Vanaf de verdiepingen maken stalen loopbruggen
de oversteek naar de nieuwbouwvleugel
aan de andere kant van de entreehal.
Bij de overgang tussen oud en nieuw is zorgvuldig
omgegaan met de monumentenstatus
van het pand. De bruggen en nieuwe bordessen
hangen vrij in de ruimte aan het dak
waarbij de overgang tussen de oude trapleuning
van hekwerk en de nieuwe gesloten
brugreling duidelijk gemarkeerd is.
Tekenlokaal in het bestaande
gebouw
2e verdieping
Begane grond
entreehal
aula|kantine
secundaire algemene ruimte
personeelskamer
administratie|ondersteunende ruimte
toiletten
trappenhuis
klassieke en culturele vormgeving

4e verdieping
3e verdieping
alg. natuurwetenschappen en wiskunde
talen
economie en maatschappijleer
tekenlokaal
muzieklokaal
gymzaal
fietsenstalling
1:500
Bruggen tussen oud en nieuw
28
In de nieuwbouw is hetzelfde inrichtingsprincipe
toegepast op weer andere clusters
van vakgroepen. Ook daar kunnen grote
glazen schuifwanden de grens met de tussengelegen
studieplekken laten verdwijnen
als de situatie erom vraagt. Neem van hieruit
de trap weer naar beneden, en je vindt
er de ruime, licht verzonken aula, die door
het niveauverschil, de warme kersenhouten
vloer, theaterrode gordijnen, en op maat
gemaakte meubels een intieme uitstraling
heeft. De aula biedt niet alleen een podium
aan voorstellingen en voordrachten, maar
voorziet ook in prettige zit- en hangplekken
tijdens tussenuren en pauzes. Hier kun je
een broodje halen, huiswerk maken of bijkletsen
met vrienden.
ONTWERP

29
Entree naar de fietsenstalling
Om het beschikbare oppervlak optimaal te
benutten, gaat de nieuwbouwvleugel nog
veel verder de diepte in. Onder de aula is
een tweelaagse ondergrondse uitbreiding gerealiseerd.
De commandopost uit de koude
oorlog, die hier ooit een veilige schuilplaats
voor de burgemeester garandeerde, heeft
plaatsgemaakt voor een moderne gymzaal
op 8 meter onder de grond. Op 4,5 meter
diepte is een nieuw muzieklokaal gemaakt.
Toch is ook ondergronds iets bewaard ge-
entreehal
aula|kantine
secundaire algemene ruimte
personeelskamer
-1 kelder verdieping
-2 kelder verdieping
bleven: de bunker uit de jaren ’50 heeft een
nieuwe functie gekregen als fietsenstalling
voor 650 fietsen. De stafkaarten en de fietsgenerator
die hier aangetroffen werden, zijn
gebleven, als tastbare herinnering aan onzekere
tijden.
administratie|ondersteunende ruimte
toiletten
trappenhuis
klassieke en culturele vormgeving

Doorsnede D-D’
Doorsnede E-E’
Doorsnede F-F’
alg. natuurwetenschappen en wiskunde
talen
economie en maatschappijleer
tekenlokaal
muzieklokaal
gymzaal
fietsenstalling
1:500
Oud en nieuw worden met elkaar
verbonden door een transparante
hal. Fietsenhelling Vanhieruit met worden zicht alle op het
ruimtes muzieklokaal ontsloten.
Ondergronds gymmen
E F
D D’
E’ F’
30
ONTWERP

MONUMENTAAL MOMENT | JEROEN SCHILT
VINDT DAT JE EEN VEER MOET KUNNEN LATEN
31
Jeroen Schilt - Bureau
Monumenten & Archeologie
Amsterdam
Door de ‘late’ monumentenstatus, konden twee bijgebouwen van het oude Ignatius gesloopt
worden omwille van de uitbreiding. Jeroen Schilt van Bureau Monumenten & Archeologie
was vanaf het begin betrokken bij het passen en meten. Hij vindt dat het goed is
uitgepakt. Is het tijd voor een nieuwe benadering van monumentenzorg?
Het St. Ignatiusgymnasium werd tot jong monument verklaard toen de bouw al een heel
eind gevorderd was. Als het vanaf het begin al een monument was geweest, hadden we de
oude gymzaal en de conciërgewoning nooit mogen slopen, zeggen de architecten van LEVS.
Maar dan was er dus ook nooit genoeg ruimte bijgekomen om alle leerlingen te kunnen
huisvesten en had de school niet op die plek kunnen blijven bestaan. Jeroen Schilt van Bureau
Monumenten & Archeologie (BMA) wil niet zeggen ‘nooit’, maar onderkent dat een
vroege monumentenstatus het wel een stuk lastiger had gemaakt. “Hoe je met dergelijke
complexen omgaat, is ook voor monumentenzorg een interessant vraagstuk,” zegt Schilt.
“Vroeger was een monument iets waar je nauwelijks aan mocht komen. Door de huidige
complexe transformatieopgaven en flinke uitbreidingen worden we nu gedwongen om preciezer
te benoemen in welke onderdelen van een bepaald bouwwerk nu werkelijk de monumentaliteit
schuilt.
Vloeken in de kerk
In het geval van het Ignatius kwam het proces van ontwerpen, vergunningen en monumentenstatus
net goed uit: er kon gesloopt worden wat nodig was om het gebouw weer als
modern gymnasium te laten functioneren. Omdat het Ignatius wel al op de selectielijst van
BMA stond, werd het bureau al in een vroeg stadium nauw betrokken bij de plannen. Schilt:
“De echte monumentale waarde zat hem natuurlijk in het hoofdgebouw met de bijzondere
dakopbouw, die zo mooi door Ingwersen is ‘opgehangen’ aan de karakteristieke spanten.
Ingwersen was echt een van de smaakmakende naoorlogse architecten. Monument of geen
monument, Jurriaan van Stigt was sowieso van plan dat hoofdgebouw te behouden, dus
daar waren we het al over eens. Als je dan voor de opgave staat om twee keer zo veel ruimte
te scheppen, zul je toch een veer moeten laten. In dit geval vielen die veren wel mee. De
oude gymzaal was niet onaardig maar vrij standaard en het conciërgegebouwtje stond daar
eigenlijk een beetje vreemd. Het klinkt misschien als vloeken in de kerk, maar uiteindelijk
heeft de sloop het totaalaanzicht goed gedaan. Als monumentenzorg zich indertijd met de
bouw had mogen bemoeien was die hele school er waarschijnlijk nooit gekomen.”
Historische waarde
Wezenlijk aspect van dit project vindt Schilt dat de school een school is gebleven. “Gebouwen
die hun originele functie behouden, hebben nu eenmaal de beste overlevingskans. Als
de school hier was vertrokken, had het pand waarschijnlijk lange tijd leeg gestaan of tijdelijk
verhuurd. Uiteindelijk was het een ontwikkelaar misschien gelukt de school te slopen ten
behoeve van bijvoorbeeld woningen. Dat zou in de maatschappelijke context jammer zijn
geweest.”
“Als de school hier was vertrokken, had
het pand waarschijnlijk lange tijd leeg
gestaan”

Dat de school nog tijdens het bouwproces tot jong monument werd bestempeld, is voor de
geoefende blik te zien aan de achtergevel aan het Adama van Scheltemaplein, die helemaal
in originele staat is gebleven, wat betekent dat hij wat minder grondig geïsoleerd is dan de
andere gevels. Gelukkig leverde dit geen probleem op voor het energie A-label omdat het
trappenhuis erachter zit. Schilt vindt het juist wel een mooi historisch bewijsstuk. “Ik vind
het wel stoer om één onderdeel helemaal in originele staat te behouden om te laten zien hoe
het gebouw vroeger in elkaar stak.”
Mooi
Van het uiteindelijke resultaat is Schilt naar eigen zeggen onder de indruk. “Het zit slim in
elkaar, en het bijzondere trappenhuis is nog altijd in gebruik als hoofdtrap, dat vonden wij
heel belangrijk. En de oude ingang is gelukkig nog steeds een deur, zij het de nooduitgang;
niets zo storend als een originele deur die geen deur meer is. Het is in zijn geheel een sterk
stuk architectuur geworden dat daar goed tot zijn recht komt. De school staat heel natuurlijk
in de omgeving. En hoewel het geen monumentencriterium is, moet ik het toch zeggen:
het is ontzettend mooi geworden.”
De oude ingang is nog steeds
een deur
32

33
Bunker als fietsenstalling
BUNKER
WORDT
FIETSEN-
STALLING EN
MUSEUM
De bunker onder het St. Ignatiusgymnasium
was een commandopost van Amsterdam. Na
de tweede wereldoorlog werd deze bunker in
1955 samen met de nieuwe Christelijke HBS
onder de gymzaal gebouwd. In 1971 kwam
een uitbreiding onder het schoolplein, en in
1993 kreeg de bunker een functie als depot
van het Nederlands Filmmuseum.
De tweede bunker werd in 2009 gesloopt
en heeft plaats gemaakt voor de nieuwe ondergrondse
gymzaal. De schuilkelder kreeg
wederom een nieuwe functie en dient nu als
stalling voor 600 fietsen. Daarmee verdwijnt
een grote overlast voor de buurt onder de
grond.
Een aantal oude relikwieën uit de commandopost,
waaronder een fietsinstallatie en
kaartmateriaal, zijn bewaard en worden nu
in het ‘bunkermuseum’ tentoongesteld.
Bunker als museum

Oude situatie
Nieuwe situatie
Bouwput gymzaal en muzieklokaal
Bunker als zitplek
Oude schuilkelder met
uitbreiding
De bovenkant van de bunker
bepaalde het nieuwe begane
grond niveau
34
UITWERKING

35
“Vergeleken met vorig
jaar is alles heel groot, dat
is fijn. We hebben nu een
eigen gymzaal en overal
computers. Die glazen
schuifdeuren geven een
gevoel van ruimte. Wat ik
mooi vind, zijn de brug-
gen van de oude naar de
nieuwe vleugel, de gangen
en de mediatheek. Daar is
lekker veel kleur.” [Jens, leerling klas 2]

37
DETAILLERING
VAN DE
VERBOUW
4
Detail 1 | 1:20
5
4
Detail 2
4
6
7
Oude toestand met enkel glas
1:5
Nieuwe toestand met dubbelglas
3
2
3
1
2
4
4
1

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
LEGENDA
bestaand stalen kozijn
aluminium U-profiel
5
nieuwe dubbele beglazing
bestaand beton
bestaand metselwerk
minerale wolisolatie
mdf lambrisering
prefab betonnen zitbank
bouwkundig ventilatiekanaal
stalen kozijn
gezet staalplaatpaneel
deur uit stalen kozijn en staalplaat
bestaand betonnen kozijn
akoestisch spuitpleisterwerk
Detail 3
8
10
4
4
9
Detail 5
Detail 4
12
11
4
13
4
14
38
UITWERKING

39
DETAILLERING
VAN DE
NIEUWBOUW
4
Detail 1 | 1:20
1
2
3
4
5
6
7
8
LEGENDA
prefab betonnen latei met
steenstrips
staand gevelmetselwerk
houten kozijnen
open hemelwaterafvoer van
gezet aluminium
vezelbeton gevelelement met
naamafdruk
prefab betonnen binnenspuiblad
zwevende dekvloer incl.
vloerverwarming
Nieuwbouw oostgevel
9
3
10
11
12
13
14
15
16
17
geïntegreerde hwa
hwa opvanggoot
cortenstalen L-profiel
belettering van gezet staal
luchtgordijn
houten stapeldorpeldeur
natuursteen
geïmpregneerde vurenhouten
latten
klinkerbestrating
prefab betonnen bortswering
met steenstrips 18 verlichting
Detail 2
2
2
1
11
10
1
8
2
3
9
5
6
7

Detail 3
Detail 4
15
5
12
2 2
14
Detail 5
13
4
16
3
18
17
40
UITWERKING

UITBLINKEN MAG | RECTOR ANITA SWENNEKER
TOETST HET NIEUWE GEBOUW
41
Anita Swenneker -
wiskundelerares en rector van
het St. Ignatiusgymnasium sinds
oktober 2009
“We willen onze leerlingen de ruimte geven om het beste uit zichzelf te halen,” zegt rector
Anita Swenneker. Met de opening van het nieuwe gebouw is die ruimte letterlijk gecreeerd.
Nu is het tijd voor de volgende uitdaging: docenten en leerlingen meekrijgen in de
nieuwe manier van lesgeven en leren.
Anita Swenneker nam op 1 oktober 2009 het stokje over van Hans Buijze. Met net een verbouwing
achter de rug op haar vorige middelbare school in Alkmaar, belandde ze opnieuw
middenin een transformatieproces. Ze begon op de tijdelijke locatie aan De Klencke in
Buitenveldert, met als goed vooruitzicht een gloednieuw gebouw om het nieuwe schoolplan
in te realiseren. Dat sluit aan bij de ideeën van haar voorganger, maar gaat net een stapje
verder. “Het actieve, betekenisvolle leren is een van onze uitgangspunten gebleven. Nieuwe
kernwoorden die erbij zijn gekomen zijn ‘uitdagen, excelleren en inspireren’. De nadruk
ligt nu op oog hebben voor individuele verschillen. “Natuurlijk is er een gemeenschappelijk
doel, maar leerlingen die meer kunnen, moeten ook de kans krijgen dat te onderzoeken. Het
gaat om eigen keuzes kunnen maken: wie ervoor kiest zich verder te verdiepen in een bepaald
vak of onderwerp, wordt daarin gestimuleerd.”
Open deuren
Zelfstandig werken, meekijken bij andere vakken, initiatieven ontplooien buiten het leslokaal
of buiten de les: het kan allemaal in het nieuwe gebouw. De flexibele indeling, met
studieplekken naast de lokalen en veel glas, ondersteunt het doel dat het Ignatius zichzelf
gesteld heeft. “Excelleren kun je in principe overal, maar de opzet van dit gebouw scheelt
heel veel regelwerk,” zegt Swenneker. “Als je van alles moet organiseren om individuen de
ruimte te geven, werkt dat vertragend. Dit is een mooi gebouw waar je goed mag en kan zijn.
Bovendien werkt de kwaliteit van de omgeving ook goed gedrag in de hand. Een onverschillige
omgeving maakt vaak ook onverschillig, hoe netjes je ook opgevoed bent. Dat zal hier
niet snel gebeuren.”
Na het afgelopen jaar volop bezig geweest te zijn met het maken van het nieuwe schoolplan
en het voorbereiden van de verhuizing, is het nu tijd voor de implementatie. “We hebben
nu eindelijk ruimte in ons hoofd voor de extra verdieping die we zoeken. Hoe kunnen we
ervoor zorgen dat onze leerlingen zo goed mogelijk uit de verf komen? Hoe kunnen we elkaar
inspireren?” Swenneker houdt wekelijks één op één gesprekken met de leden van het
managementteam over hoe ze samen de ingeslagen richting gaan realiseren. Tijdens haar
vorige schoolleidersbaan in Alkmaar gaf ze zelf nog wiskundeles, dat is er hier nog niet van
gekomen. Ze hoopt dat in de toekomst weer te kunnen gaan doen, om nog directer te kunnen
ervaren hoe de geformuleerde onderwijsvisie zich in de praktijk vertaalt. Wat ze er tot
nu toe van gezien heeft, stemt haar hoopvol: “Laatst zag ik dat er in een cluster de deuren
van drie lokalen open stonden en dat in de tussenliggende studieruimte een mix van onderbouw
en bovenbouw leerlingen in relatieve rust aan het werk was en elkaar hielp. Dat is
zoals het bedoeld is.”
“Mijn droom is dat hier over een paar
jaar driekwart van de deuren open staat
en dat je leerlingen zelfstandig aan het
werk ziet zitten op hun eigen computer of
i-pad”

Prikrondje
Na de verhuizing, aan het begin van het nieuwe schooljaar, heeft Swenneker veel contact gehad
met leerlingen en ouders. “Ik heb heel veel positieve reacties gekregen. Kleine klachten
van praktische aard waren er natuurlijk ook, dat hoort erbij. Zo is het is vervelend is dat de
zonwering er nog niet is, want dan zijn de smartborden lastig te lezen, maar dat is binnenkort
verholpen.” Ook veel omwonenden, die in het verleden de nodige scepsis toonden, waren
na een rondleiding door de leerlingen positief over het resultaat. Om dat zo te houden,
wordt bewust rekening met hen gehouden. Zo is er net een rondje langs de klassen gedaan
om te benadrukken dat fietsen toch echt in de fietsenkelder moeten worden gestald en doet
een groepje leerlingen elke middag na schooltijd een prikrondje om de openbare ruimte
schoon te houden. Om de buurt betrokken te houden bij wat er binnen gebeurt, is het plan
om vanaf nu twee of drie keer per jaar de school open te stellen met een voorstelling die
laat zien wat de leerlingen van het Ignatius in huis hebben. Voor geïnteresseerde ouders en
buurtbewoners staat er ook een door de docenten klassieke talen verzorgde cursus klassieke
cultuur op het programma.
Kortom, de eerste weken van het nieuwe Ignatius lijken na een turbulent aanlooptraject
een nieuwe tijd in te luiden. Swenneker verheugt zich op de komende jaren in dit nieuwe
gebouw. “Het implementeren van een onderwijsvisie is een heel proces, dat kost tijd. Mijn
droom is dat hier over een paar jaar driekwart van de deuren open staat, dat je leerlingen
zowel in het klaslokaal ziet zitten als daarbuiten, zelfstandig aan het werk op hun eigen
computer of i-pad, en dat docenten steeds op zoek zijn naar de samenhang tussen hun vak,
dat van een ander en de klassieke oudheid. Als ik nog verder doordroom, kan ik me voorstellen
dat we in de toekomst in dagdelen werken in plaats van met lessen van 70 minuten,
en dat leerlingen een dagdeel in de week zelf mogen invullen om op hun eigen manier verdieping
te vinden.”
leslokalen leslokalen
studieplekken en docentenkamer(s)
Cluster met flexibele scheiding
tussen leslokalen, studieplekken
en docentenkamers
leslokalen
42

43
EENHEID
IN HET
INTERIEUR
Terwijl buiten een uitdagend kleuren-,
vormen- en materialenspel is ontstaan tussen
de nieuwe en oude vleugel, is binnen
gekozen voor meer rust en eenheid. Naast
twee tinten wit, is het karakteristieke steenrood
hier doorgezet. Deze warme, tijdloze
kleur is tevens teruggevonden in de afwerking
van de oorspronkelijke trap, die jarenlang
onzichtbaar was onder het marmoleum.
Het marmoleum en de oude verflagen
zijn verwijderd en de originele trap is in ere
hersteld.
De nieuwe wandbetimmeringen en wandmeubels
sluiten hier qua kleurstelling bij
aan. Het gebruikte materiaal is een door en
door gekleurd mdf, wat weinig onderhoud
vergt: beschadigingen zijn vrijwel onzichtbaar.
De op maat gemaakte kasten en displays
zijn van hetzelfde toekomstbestendige
materiaal gemaakt. Docenten konden kiezen
uit vele varianten, van glazen vitrinekast tot
open kasten of kasten met boekenleggers. In
de bibliotheek hebben de stalen boekenkasten
ook een romp van dit rode mdf gekregen
om de eenheid te behouden. De hout- en
antracietgekleurde tafels en banken completeren
het terughoudende kleurenspel.
Boven de lambrisering is veel gebruik gemaakt
van een wandbekleding van kurklinoleum
in verschillende tinten – ideaal voor
het ophangen van posters en dergelijke. Met
dit ‘bulletin board’ kunnen docenten en leerlingen
hun gang of lokaal zelf aankleden en
persoonlijk maken. De lesverdiepingen zijn
afgewerkt met een camelbeige zwevende
gietvloer; op de bruggen en beneden in de
entreehal en aula ligt parket van kersenhout,
dat naadloos over alle treden is doorgelegd.
Personeelsruimte
Toegang personeelsruimte
Zitplekken in de aula
Bulletin board in de entreehal

“Mijn favoriete plek is de kantine. En de
nieuwe vleugel, daar is de sfeer warm. Ik
mis nog wel een beetje de oude Ignatius-
gezelligheid. We moeten het hier nog wat
meer aankleden.” [Rebecca, leerling klas 2]
Tekenlokaal
Begane grond
Aula met los meubilair
Kantine met vast meubilair
Mediatheek onder het dak
Rode stenen trap
Brug tussen oud en nieuw
44
UITWERKING

45
3

Detail 1 | 1:20
Detail 2 Detail 3
1
2
3
4
5
6
5
LEGENDA
gebogen installatieplafond
lucht toe- en afvoer
verduisteringsscherm
rode mdf nis
3
4
vitrine glasdeur
rode schuifdeur
6
4
1
2
2
4
1
6
46
Bestaand gebouw
UITWERKING

47
COLOFON Het Dossier ‘De school als kloppend hart’
is een uitgave van LEVS architecten.
Concept, redactie en vormgeving
LEVS architecten
Fotografie
Marcel van der Burg - primabeeld
LEVS architecten
Teksten
Willemijn de Jonge - Mijnwerk
LEVS architecten
Drukwerk
Rotor Offsetdruk
Coverfoto
Marcel van der Burg - primabeeld
november 2011
Opdrachtgever
Stichting VO Amsterdam Zuid
Reijnier Vinkeleskade 53
1071 SW Amsterdam
020 6735591
www.svoaz.nl
Stedenbouw, architectuur, interieur en
buitenruimte
Projectmanagement en directievoering
LEVS architecten
Cruquiusweg 111d
1019 AG Amsterdam
020 6735762
www.levs.nl
Juridisch advies
Nieuwenhuijsen Grapperhaus en Baggen
Advocaten
www.ngnb.nl
Adviseur constructie
Bouwadviesbureau Strackee
www.strackee.nl
Adviseur bouwfysica
Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs
www.chri.nl
Adviseurs installatie
Sinis
www.sinis.nl
Galjema
www.galjema.nl
Aannemer bouwkundig
Bouwbedrijf M.J. de Nijs & Zonen
www.mjdenijs.nl
Aannemers installatie
Cofely
www.cofely-gdfsuez.nl
HOMIJ Technische Installaties
www.homij.nl
Interieurbouwer
Schalkwijk project furnishing
www.schalkwijk.nl

WWW.LEVS.NL