Opzet van een moedercentrum - Movisie

Negen stappen van idee tot na de opening
Opzet van een moedercentrum
Het proces van idee tot en met de opening van een moedercentrum is onder te verdelen in drie
fasen en een negental stappen. Deze zullen niet altijd overal en in dezelfde volgorde worden
doorlopen. Soms zijn ook meer stappen nodig. Iedere wijk en stad is verschillend. Eigen
inbreng en creativiteit is van groot belang.
Fase 1: ideeënvorming
1. Bondgenoten en contacten
Waarschijnlijk start je met een groepje van enkele enthousiaste vrouwen die elkaar al langer kennen.
Soms is er iemand vanuit het welzijnswerk of een andere organisatie al bij betrokken. Het is belangrijk
om de groep uit te breiden en draagvlak voor het idee te verbreden. Als moedercentrum wil je een
functie vervullen voor een heleboel vrouwen en gezinnen in de buurt. Diversiteit in de initiatiefgroep
legt de basis voor een moedercentrum voor alle vrouwen in de buurt.
Wanneer de groep nog geen ondersteuning heeft, zoek dan een beroepskracht in de wijk. Het is
belangrijk dat deze de pijler van ‘zelforganisatie’ ondersteunt. De verantwoordelijkheid ligt en blijft bij
de initiatiefgroep. Beroepskrachten zijn bijvoorbeeld te vinden bij het opbouwwerk, sociaal-cultureel
werk, maatschappelijke werk of pastoraal werk. Een beroepskracht heeft professionele
verantwoordelijkheden en kan een groep ondersteunen. Maak duidelijke afspraken over de
samenwerking. Zoek ook contact met andere groepen en instellingen in de wijk zoals
vrouwengroepen, peuterspeelzalen, speel-o-theek, e.d. De grootste kans op medestanders heb je als
anderen het moedercentrum aanvullend en ondersteunend voor hun eigen werk zien. Probeer ook
politieke en gemeentelijke steun te krijgen van een wethouder, gemeenteraadslid of ambtenaar.
Bezoek bestaande moedercentra om te kijken hoe het er daar aan toegaat.
2. Wat moet je weten?
Na de eerste weken van anderen enthousiasmeren gaat de initiatiefgroep op verkenning en
onderzoek uit. Dit kan een aantal maanden duren. Daarbij staat het beantwoorden van een aantal
vragen centraal.
• Wat kunnen en hebben we zelf al?
Alle vrouwen in de initiatiefgroep hebben een schat aan ervaring, deskundigheid, kwaliteiten
en netwerken. Het is belangrijk deze in kaart te krijgen.
• Wat willen de vrouwen in onze wijk?
Kijk naar de leefsituatie van vrouwen en gezinnen in de buurt en bedenk waarom vrouwen
belangstelling zouden hebben voor een moedercentrum. Zoeken veel vrouwen werk? Hebben
ze gezondheidsproblemen? Zijn er veel alleenstaande moeders? Hebben ze vaak een
minimuminkomen? Hebben ze behoefte aan opvoedingsondersteuning?
• Welke mogelijkheden hebben we al in onze wijk?
Maak een overzicht van welke activiteiten en voorzieningen er al zijn voor vrouwen in de wijk.
• Wat kan een moedercentrum betekenen in onze wijk?
Ga praten met vrouwen en professionals die zicht hebben op wat de wijk nodig heeft. Wie
weet kan het moedercentrum iets nieuws bieden om de positie van vrouwen in de wijk te
verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan een huisarts, iemand van het arbeidsbureau, een
geestelijke, een onderwijzer of peuterspeelzaalleidster. Praten met deze mensen kan ook het
draagvlak voor het idee van een moedercentrum verstevigen.
Bron: Moedercentrum staat als een huis. Eindredactie Anita Schwab, 1 1999, LCO

3. Ideeën ontwikkelen
Om een moedercentrum van de grond te krijgen en later te runnen, moet een initiatiefgroep stevig in
haar schoenen staan. Daarvoor zijn twee zaken onmisbaar: een hechte groep en een stevig basisidee
van wat de groep wil bereiken. Sommige vrouwen van een initiatiefgroep kennen elkaar al langer.
Maak tijd voor een uitgebreide kennismaking met alle vrouwen. Zodat ook nieuwkomers zich
betrokken voelen. Besteed aandacht aan elkaar en hou alle leden goed op de hoogte van
ontwikkelingen, informatie en afspraken. Steek als initiatiefgroep veel tijd en aandacht in het
bespreken en opschrijven van de eigen ideeën. Elke vrouw die meedoet heeft haar eigen redenen.
Een goede beschrijving van de basis ideeën is belangrijk zodat je er later op terug kunt vallen.
Fase 2: realisatie
4. Het initiatief gaat officieel van start
Met een feestelijke bijeenkomst kun je na de aanlooptijd een officieel tintje geven aan de start van de
initiatiefgroep. Op deze manier kun je anderen van de plannen op de hoogte stellen en verbinden de
leden van de initiatiegroep zich om daadwerkelijk tot de realisatie van een moedercentrum te komen.
Daarna kan de initiatiefgroep aan de slag met de verdere uitwerking van de plannen. Het is belangrijk
om meteen vanaf het begin vanuit de uitgangspunten van het moedercentrum te werken.
Om te zorgen dat niemand overbelast raakt is het handig voor de verschillende taken werkgroepen in
te stellen die elk een eigen verantwoordelijkheid en een zekere zelfstandigheid hebben. Door
regelmatig te praten over waar de werkgroepen over beslissen en waar het hele team, wordt de
organisatie gaandeweg overzichtelijk. En kun je dit vastleggen in beleid. Dit beleid kunnen dan ook
nieuwe medewerksters leren kennen en onderschrijven.
5. Het maken van een plan
Het is belangrijk om met elkaar een plan te schrijven waar in grote lijnen de ideeën over het
moedercentrum in staan. Dit plan is de leidraad waarlangs je in de toekomst wilt gaan werken. Het is
ook te gebruiken om steun voor je ideeën te krijgen van bijvoorbeeld financiers of de politiek. In dit
plan moeten de volgende vragen beantwoord worden:
• Voor wie willen jullie een moedercentrum?
Hier beschrijf je kort de situatie van de vrouwen in je wijk en op welke gebieden je een
verbetering wenst. Dit zijn de doelstellingen van je moedercentrum.
• Wat is een moedercentrum?
Hierin beschrijf je het algemene concept moedercentrum, maar ook hoe jullie moedercentrum
eruit gaat zien. Daaraan gaan keuzes vooraf zoals of je zelfstandig wilt opereren of je het
moedercentrum bij een andere organisatie onder wilt brengen, wat voor activiteiten en
diensten wil je bieden, hoe willen jullie samenwerken met andere organisaties, hoe zijn taken
en verantwoordelijkheden tussen vrouwen en beroepskrachten verdeeld, hoe gaan jullie de
pijler ‘betaald’ werk gestalte geven.
• Wat hebben jullie zelf te bieden?
Beschrijf wat de vrouwen in de wijk zelf willen en kunnen bijdragen aan het moedercentrum.
Voorbeelden zijn meedenken, meebeslissen, opleidingen volgen, geld verdienen met het
organiseren van activiteiten en voorzieningen.
• Welke verwachtingen hebben jullie van andere organisaties?
Beschrijf duidelijk welke verwachtingen jullie van andere organisaties hebben die bij het plan
betrokken zijn, zoals de gemeente, welzijnsinstelling, werkgelegenheidinstelling,
peuterspeelzaal.
6. Financiën
Bron: Moedercentrum staat als een huis. Eindredactie Anita Schwab, 2 1999, LCO

Voor het opzetten en draaiende houden van een moedercentrum is geld nodig. In de meeste
moedercentra worden de salarissen en activiteiten gefinancierd vanuit een bestaande subsidie voor
welzijnswerk die herverdeeld wordt of er wordt een aparte subsidie voor gegeven vanuit andere
gelden dan welzijn, bijvoorbeeld werkgelegenheid, krachtwijken of andere regelingen. Dit gaat vaak
via de gemeente. Hiervoor stuur je het plan van aanpak met een begroting naar een ambtenaar of
politici die zulke initiatieven een warm hart toedraagt. Neem vooraf wel contact op. Voor het verkrijgen
van computers, meubels en materiaal kun je beter een beroep doen op een aantal particuliere
fondsen. Ook kunnen verschillende bedrijven, een rotary- of lionsclub, of kerken in een wijk bijdragen
aan de realisatie van een moedercentrum in diensten of producten.
Zorg voor en goede begroting waarin je naast de kosten ook de inkomsten opneemt. Dit kunnen
subsidies en bijdragen zijn, maar ook geld voor deelname aan activiteiten of opbrengsten uit winkel of
restaurant.
Een goede financiële administratie is belangrijk. Een financiële werkgroep kan het overzicht en de
begroting bewaken. moedercentra die bij een welzijnsinstelling zijn ondergebracht beheren meestal
alleen het activiteitengeld, het investeringsgeld en de directe inkomsten. Vaste lasten en salariskosten
worden meestal door de welzijnsinstelling betaald.
7. Regelen en voorbereiden van de start
Tijdens het maken van het plan van aanpak heeft de initiatiefgroep een aantal keuzes gemaakt wat
betreft de ruimte, het werven van medewerksters en het programma aanbod. Deze moeten nu
daadwerkelijk uitgevoerd worden. Vaak moet een ruimte nog aangepast worden om aan alle eisen en
wensen te voldoen en is een verbouwingsplan met onderliggende begroting nodig. Voor de uitvoer
moet subsidie gevonden worden.
Het aantrekken en betalen van medewerksters kan lastig zijn. Er zijn verschillende manieren om
medewerksters in het moedercentrum te betalen. Medewerksters kunnen soms betaald worden via
werkgelegenheidsprojecten, maar er zijn vaak minder betaalde banen dan er kandidaten zijn. Maak
vooraf goede afspraken daarover met elkaar: kijk naar kwaliteiten, voor wie is een betaalde baan het
belangrijkste op dat moment en wie bepalen uiteindelijk welke vrouw voor welke baan in aanmerking
komt. Andere vrouwen kunnen door een vrijwilligersvergoeding, gastdocentschap of betaling in nature
gewaardeerd worden.
Het programma zal afhangen van de belangstelling en deskundigheid van de initiatiefgroep zelf en
van de interesse van de vrouwen in de wijk. Deze kun je bijvoorbeeld boven tafel krijgen door een
enquête te houden. Bedenk ook hoe en wanneer je de activiteiten aan wilt bieden, wat je daarvoor
nodig hebt, wat de kosten zijn, wie het gaat uitvoeren hoe vrouwen zich kunnen aanmelden en regel
kinderopvang tijdens de activiteiten. Om dit allemaal te organiseren is het verstandig
afdelingswerkgroepen in te stellen, bijvoorbeeld de kinderopvangafdeling, de sportafdeling, een
administratieafdeling.
Fase 3. Verdere ontwikkeling
8. De opening
En dan is het eindelijk zover. Alles is voor elkaar. Een reden om van de opening een groot feest te
maken. Waar moet je aan denken? Publiciteit en bekendheid zijn heel belangrijk. Verzend de
uitnodiging en folders ruim op tijd en ook naar de plaatselijke media. Nodig ook veel instanties,
ambtenaren en politici uit. Andere moedercentra uit het land is ook leuk. Maar nodig vooral zoveel
mogelijk vrouwen uit de wijk uit. Zorg voor een leuk programma met een kort officieel gedeelte en
vooral veel doeactiviteiten. Denk ook aan een activiteit voor de kinderen.
Bron: Moedercentrum staat als een huis. Eindredactie Anita Schwab, 3 1999, LCO

Zorg voor genoeg folders over de activiteiten en openingstijden van het moedercentrum en laat
vrouwen eventueel al direct inteken op activiteiten die binnenkort starten. Noteer namen van vrouwen
die actief willen worden en stel duidelijk de initiatiefgroep en nieuwe medewerksters voor. Zorg dat zij
herkenbaar zijn. Maak vooraf een draaiboek met daarin alle activiteiten die tijdens de opening
guitgevoerd moeten worden, de materialen die je ervoor nodig hebt , de namen van de personen die
het uit moeten voeren en de tijden waarop het moet gebeuren. Denk aan gastvrouwen die iedereen
ontvangen en vrouwen die de pers te woord kunnen staan.
9. Na de start
Na de opening zal het moedercentrum de dromen en wensen van de voorgaande periode waar
moeten maken. In deze jaren staan de 4 V’s centraal: verdiepen, verbeteren, verbreden en
vernieuwen.
• Verdiepen
Blijf energie steken in het leren samenwerken en overkomen als team als één geheel.
Ontwikkelingen gaan langzaam en niet alles kan in één keer. Neem de tijd. Blijf alert op een
goede taakverdeling van zowel medewerksters als beroepskrachten. Bespreek regelmatig de
taken opnieuw met elkaar en zorg dat niemand wordt overbelast. Bespreek de uitgangspunten
regelmatig opnieuw met elkaar en bewaak de kwaliteit hiervan. Laat je niet ontmoedigen door
afhakers en missers. Investeer in nieuwe vrouwen en nieuwe ontwikkelingen.
• Verbeteren
Maak tijd en geld vrij voor scholing van medewerksters. Verbeter de kwaliteit van de
producten, diensten, de sfeer in het moedercentrum en de activiteiten. Investeer tijd en
energie in de bezoeksters en deelneemsters. Werk aan publiciteit en vormgeving van ‘het
eigen gezicht’ van het moedercentrum.
• Verbreden
Breid activiteiten na verloop van tijd langzaam maar zeker uit. Bouw ook aan je netwerk met
andere organisaties in de wijk en woonplaats. Probeer steeds nieuwe vrouwen bij het centrum
te betrekken. Neem dit ook op in je plan van aanpak.
• Vernieuwen
Nieuwe activiteiten en diensten geven het moedercentrum en de medewerksters een nieuwe
impuls. Bouw je eigen unieke deskundigheid op, bijvoorbeeld jonge moeders, bieden van
werkgelegenheid. Neem deel aan andere initiatieven in de wijk zoals een wijkfeest,
welzijnsmarkt, oprichten van een speeltuinvereniging. Het versterkt je contacten en je krijgt er
waardering voor terug
Bron: Moedercentrum staat als een huis. Eindredactie Anita Schwab, 4 1999, LCO