Margreet Steup over NPSLE Osteonecrose Huidproblemen ... - Nvle

Een 45-jarige vrouw komt op het
spreekuur. Al jaren is ze bekend met
SLE. Aanvankelijk heeft ze veel problemen
gehad als gevolg van ziekteactiviteit
waarvoor intensieve behandeling
met o.a. hoge dosis prednison
en ook cyclofosfamide noodzakelijk
waren. De laatste jaren heeft ze relatief
weinig klachten. Het lukt echter
niet om de prednison helemaal
af te bouwen. Ze gebruikt de ene
dag 5mg en de andere dag 7.5 mg
prednison. Patiënte vertelt nu sinds
een aantal weken pijn te hebben in
de rechterheup. Bij het lichamelijk
onderzoek doet de heup pijn bij bewegen.
Een röntgenfoto bevestigt
het vermoeden: er blijkt sprake van
osteonecrose van de heup.
Wat is het?
Osteonecrose is het afsterven van bot.
Het wordt ook wel avasculaire botnecrose,
aseptische necrose of ischemische
necrose genoemd. Oorzaak
is een doorbloedingsprobleem. Osteonecrose
kan verschillende delen van
het skelet aantasten. Aantasting van
de heupkop komt het meest voor. Als
gevolg hiervan kan de heupkop inzakken.
Zoals gezegd, ook andere botten
kunnen aangetast zijn. Ik heb zelf
meerdere patiënten onder behandeling
met osteonecrose van o.a. de knieën
en enkels. Ook osteonecrose van de
8
NVLE Venster september 2011
Osteonecrose (botnecrose)
Dr. P.L.A. van Daele
schouders komt voor. Ongeveer 3%
van de patiënten heeft afwijkingen op
meerdere plaatsen. Bij aantasting van
de schouder of enkel is er vrijwel altijd
ook betrokkenheid van de heup en/
of knie. Er is daarnaast een, gelukkig
zeldzame, vorm van osteonecrose van
de kaak die lijkt samen te hangen met
het langdurig gebruiken van bisfosfonaten
(middelen gegeven ter bestrijding
van osteoporose).
Doorbloedingsstoornissen kunnen op
twee verschillende manieren worden
veroorzaakt; de doorbloedingsstoornis
die door een ongeval ontstaat en
de stoornis die juist niet door een letsel
ontstaat.
De ongevalsvorm kan ontstaan na een
ontwrichting of bijvoorbeeld na een
botbreuk. Bij de niet ongevalsvorm zijn
er vaak afwijkingen of risicofactoren
die leiden tot een gestoorde bloeddoorstroming.
Een voorbeeld hiervan
is sikkelcelziekte. Deze ziekte komt in
Nederland met name voor bij mensen
van Surinaamse of Antilliaanse oorsprong.
Bij deze ziekte zijn de rode
bloedlichaampjes vervormd (sikkelvormig),
waardoor ze makkelijk de bloedvaten
kunnen verstoppen. Hierdoor
kunnen (kleine) infarcten ontstaan o.a.
ook in het bot.
Risicofactoren voor het ontwikkelen
van osteonecrose zijn verder bijvoorbeeld
bepaalde medicijnen (hoge dosis
prednison), chronisch alcoholmisbruik,
roken, een verhoogd cholesterol
en diepzeeduiken. Ook SLE is een
risicofactor voor het ontwikkelen van
osteonecrose. Deels komt dit doordat
veel patiënten met SLE prednison
gebruiken, maar ook los hiervan is het
risico bij deze patiëntengroep hoger.
Bij verder gezonde mensen komt osteonecrose
zelden voor. De gemiddelde
leeftijd waarop de aandoening voorkomt
ligt rond de 35 jaar.
Klachten
In eerste instantie heeft de patient
slechts vage klachten en laat een
röntgenfoto geen afwijkingen zien.
Soms zijn de klachten in het begin alleen
aanwezig bij inspanning. Geleidelijk
nemen de klachten toe en kunnen
patiënten ook in rust klachten krijgen
van pijn. Bij aantasting van de heup
zit de pijn vaak in de lies. Uiteindelijk
wordt het lopen moeilijker en gaan patiënten
hinken.
‘Osteonecrose is het afsterven
van het bot, veroorzaakt door
een doorbloedingsstoornis’
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Meestal wordt de diagnose op een
röntgenfoto gesteld. Voor het stellen
van de diagnose kan ook een MRIscan
gemaakt worden. In het algemeen
zijn de afwijkingen hierop eerder
te zien. In figuur 1 staan 2 voorbeelden
van osteonecrose van de heup.
Andere onderzoeken die soms gebruikt
worden zijn een CT-scan of een
skeletscan.
1a 1b
Figuur 1: Osteonecrose van de heup. De
afwijkingen bij figuur 1b zijn duidelijk uitgebreider
dan bij figuur 1a