Cranio Sacraal Therapie & Reguliere geneeskunde

Cranio Sacraal Therapie
& Reguliere geneeskunde
Het naast elkaar plaatsen van beide
geneeswijzen met het doel
duidelijkheid te verschaffen
Agnes le Clercq
Afstudeerscriptie Cranio Sacraal Therapie
Harderwijk, juni 2010

Inhoudsopgave
1. Voorwoord ............................................................................................................ 1
2. Inleiding ................................................................................................................. 2
3. Reguliere geneeskunde ...................................................................................... 4
3.1 Inleiding............................................................................................................... 4
3.2 Wat is reguliere geneeskunde......................................................................... 4
3.3 Medische beroepen ......................................................................................... 7
3.4 Paramedische beroepen ................................................................................ 7
3.4.1 Kenmerken van paramedici ........................................................................ 8
3.4.2 Het BIG-register ............................................................................................... 9
4. Alternatieve geneeswijzen ............................................................................... 10
5. Cranio Sacraal Therapie ................................................................................... 12
5.1 Het ontstaan van Cranio Sacraal Therapie ................................................ 12
5.2 Oude kennis in modern jasje ......................................................................... 13
5.3 De grondleggers van Cranio Sacraal Therapie ......................................... 14
5.3.1 Andrew Taylor Still (1828 – 1917) ................................................................. 14
5.3.2 William Sutherland (1873 – 1954) ................................................................ 15
5.3.3 John E. Upledger .......................................................................................... 17
5.3.4 Hugh Milne ..................................................................................................... 18
5.3.5 Etienne Peirsman .......................................................................................... 20
6. Het menselijk lichaam ....................................................................................... 22
6.1 Het lichaam is meer ........................................................................................ 22
6.2 Het lichaam is intelligent ................................................................................ 24
7. Inleiding tot de Cranio Sacraal Therapie ....................................................... 27
7.1 Het geniale lichaam ....................................................................................... 27
7.2 Te behandelen klachten ............................................................................... 28
7.3 De craniale ritmes ........................................................................................... 29
7.4 De werkwijze van een cranio sacraal therapeut....................................... 30
7.5 Wat is trauma ................................................................................................... 31
8. Cranio Sacraal Therapie in de praktijk ........................................................... 33
8.1 De therapeut en de cliënt ............................................................................. 33
8.2 Aanraking ......................................................................................................... 34
8.2.1 Actieve en passieve aanraking ................................................................. 35
8.3 Waarneming .................................................................................................... 35
8.4 Waarnemen van trauma ............................................................................... 37
8.5 De 10 opties voor interactie .......................................................................... 39
8.6 Ontwinden........................................................................................................ 41
8.7 De behandeling .............................................................................................. 42
8.7.1 Gewaar worden van de hoedanigheid ................................................... 43
8.7.2 Het ritme voelen ........................................................................................... 43
8.7.3 Beweging voelen ......................................................................................... 44
8.7.4 Eigen status checken ................................................................................... 44
8.7.5 Afsluiten van de behandeling .................................................................... 44
9. Nawoord ............................................................................................................. 46
10. Literatuurlijst en bronvermelding ..................................................................... 47

1. Voorwoord
Opgegroeid in een reguliere wereld, had ik tot mijn 27 e geen enkele ervaring
met enige alternatieve zorg. Dat had gemakkelijk zo kunnen blijven, ware het
niet dat ik na de geboorte van mijn eerste kind een jaar lang ziek bleef. Ik
ging naar de huisarts en hij verwees mij door naar het ziekenhuis. Ik heb daar
verschillende afdelingen gezien, maar er kwam geen diagnose en geen
oplossing voor mijn klachten. Op aanraden van een kennis ben ik toen naar
een Duitse meneer Koch gegaan die vanuit de Electro Fysiologische
Diagnostiek (EFD) met een apparaat de acupunctuurpunten van mijn
lichaam doormat. Een behandeling van een uur plus wat gepuzzel met
kruiden en homeopathische middelen die in het “systeem” gezet werden en
anderhalf uur later stond ik weer buiten. Het advies was te beginnen met 70
druppels de eerste week en daarna iedere week de hoeveelheid te
halveren. Wanneer ben ik dan klachtenvrij? Met een week.
Binnen een week was ik klachtenvrij. Mijn interesse was gewekt!
Al duurde het nog tot na de geboorte van mijn derde kind voordat ik een
medische propedeuse haalde en toen verder ben gegaan met studeren in
het “alternatieve circuit”. Ik weet nog goed dat ik aan een docent vroeg wat
“energetisch” nou precies betekent? Ik kreeg daar geen duidelijk antwoord
op alsof dit niet uit te leggen was. Ik heb daar geen genoegen mee
genomen en ben op zoek gegaan naar het antwoord. Uiteindelijk ben ik
waar ik nu ben en werk ik met de energie van het lichaam.
Het idee voor deze scriptie is ontstaan vanuit de behoefte om cranio sacraal
therapie uit te leggen aan mijn reguliere vrienden en kennissen, maar ook
aan een beginnend student cranio sacraal therapie. Toen ik met de studie
voor cranio sacraal therapeut begon, miste ik duidelijke uitleg over waar wij
mee werken en wat wij nou precies doen. Je werkt met je handen en je gaat
leren voelen. Vooral goed leren voelen. In stilte. Maar hoe werkt het dan
allemaal? Wat doen wij dan precies?
Ik hoop dat deze scriptie duidelijkheid verschaft en tevens mag bijdragen
aan een goede verstandhouding tussen de reguliere geneeskunde en de
alternatieve geneeskunde, in het bijzonder cranio sacraal therapie. Om zo
over elkaar te leren en te komen tot begrip en wederzijds respect.
1

2. Inleiding
Eigenlijk is het heel simpel. We hebben de reguliere geneeskunde en we
hebben de rest. Regulier is waar we al jong mee te maken krijgen: als baby
ga je naar de huisarts en naar het consultatiebureau. Regulier is ook wat we
op school leren bij vakken als biologie, verzorging en scheikunde. Wij leren zo
via de reguliere kennis ons lichaam beter te begrijpen.
Toch is er nog zoveel meer. Cranio sacraal therapie hoort bij dat zoveel meer
dat onder de verzamelnaam “alternatief” bekend staat. Wat is dan dat
alternatief precies? Hoe werkt een cranio sacraal therapeut? Waarom is er
een onderscheid tussen reguliere en alternatieve geneeskunde?
Hoe is dat zo gekomen?
Alternatief is buiten de grenzen van het regulier afgebakende terrein kijken.
Je zou denken dat daar niets mis mee is. Maar het is realiteit dat buiten die
grenzen kijken op veel weerstand stuit. Het waarom van die weerstand
behandel ik niet. Ik breng in deze scriptie het verschil in beeld.
Mijn ideaal is dat er openheid mag zijn en dat er door die openheid meer
wederzijds begrip en respect ontstaat. Als iedere discipline duidelijkheid
verschaft over zijn methoden en kunde kan er objectief gekozen worden. Het
liefst in overleg met alle betrokken partijen. Uiteindelijk gaat het om genezing
van de zieke mens, om wat in de praktijk werkt, om liefde en respect.
Ook onze zorg- en verzekeringsstelsels zouden hier eens goed naar moeten
kijken. Het heeft mij in ieder geval geïnspireerd tot het kopen van de
domeinnaam www.samengenezen.nl. Wat zou het mooi zijn als dit een
ontmoetingsplek zou kunnen zijn voor regulier en alternatief.
Het is heel goed dat zich alternatieven hebben ontwikkeld voor regulier. Het is
ook gezien de eigenschap van de mens logisch dat dit is gebeurd. Het is niet
altijd nieuwe kennis, het is ook teruggrijpen op eeuwenoude wijsheid en
kunde.
Bij cranio sacraal therapie zijn het de regulier opgeleide deskundigen die
vanuit een behoefte verder hebben gekeken. Beginnend met Andrew Taylor
Still (1828-1917) en William Sutherland (1873-1954) en vervolgens John E.
Upledger, Hugh Milne en Etienne Peirsman. Zij hebben verder gekeken uit
nieuwsgierigheid maar vaker nog vanuit een noodzaak, omdat ze tegen de
grenzen van de reguliere mogelijkheden aanliepen en waarnamen wat niet
regulier te verklaren was.
Het lichaam is zoveel meer dan het fysiek tastbare en het psychisch
denkbare. Het lichaam is fysiek, emotioneel en energetisch. Het lichaam is
levend, vol energie en vol intelligentie! Een regulier arts richt zich op het
fysieke en emotionele, een cranio sacraal therapeut werkt met het hele
lichaam inclusief de energie en de lichaamsintelligentie.
2

De reguliere geneeskunde werkt binnen een strikt afgebakend gebied.
Omdat het energetische niet regulier wetenschappelijk te bewijzen is, wordt
het binnen de reguliere geneeskunde volledig buiten beschouwing gelaten.
In iedere cel is alle informatie aanwezig in de vorm van DNA. In een gezond
lichaam loopt alles op een geniale wijze op rolletjes dankzij een netwerk van
intelligentie. Bij klachten en ziekte gaat er iets mis. Oorzaken liggen niet altijd
in het fysieke of puur chemische deel. De oorzaak kan ook energetisch zijn.
De stroming van de energie kan geblokkeerd zijn, omdat cellen
gekristalliseerd zijn door opgeslagen trauma-energie. Door het weefsel zacht
te maken kan dit worden opgelost en losgelaten.
Hoe weet een cranio sacraal therapeut waar een blokkade zit? Door te
voelen en in zo ruim mogelijke zin waar te nemen, gebruik makend van
overgeleverde en eeuwenoude waarnemingsmogelijkheden en intuïtie. De
intuïtieve kennis die in ieder mens aanwezig is. Die bij ons als kinderen nog
aanwezig was, maar die vervolgens binnen onze maatschappij wordt
afgeleerd. Een cranio sacraal therapeut moet daar weer op leren
vertrouwen en op wat het eigen lichaam over het lichaam van de cliënt
doorgeeft. Maar ook letterlijk vragen aan het lichaam of aan organen of
groepen cellen wat er aan de hand is. Waarom is er iets mis? Wat is er dan
mis? Het lichaam is één grote geheugenbank! Wij denken en herinneren niet
enkel met onze hersenen, wij slaan overal informatie op. Er is overal
intelligentie.
Deepak Chopra zei ooit: “We kunnen de geest niet langer beperken tot de
hersenen. Het is ontsnapt en zit in elke cel van ons lichaam. We kunnen het
ook niet meer gevangen zien in ons lichaam. Het heeft geen aanwijsbare
plek. Het is overal in het lichaam aanwezig, het lichaam is een afdruk een
realisatie van bewustzijn".
Ik wens u veel leesplezier en hoop dat uw kijk op de reguliere geneeskunde
en op de cranio sacraal therapie zich vanuit een nieuw inzicht mag
completeren. Laat alternatief zijn eigenwaarde krijgen, want hier is verder
gekeken dan de spreekwoordelijke neus lang is.
3

3. Reguliere geneeskunde
3.1 Inleiding
Dit hoofdstuk geeft een duidelijk beeld van wat reguliere geneeskunde
inhoudt.
Reguliere geneeskunde omvat het totaal aan medische en paramedische
beroepen. Alles is geregeld vanuit een overkoepelende organisatie, de
Wereldgezondheidsorganisatie. Zij kent een lijst met ziektebeelden, de IDC-10,
die de basis vormt voor de diagnose en behandeling van iedere ziekte.
De reguliere geneeskunde is geregeld in de wet op de beroepen in de
individuele gezondheidszorg of de Wet BIG. De opsomming maakt inzichtelijk
dat cranio sacraal therapie in de terminologie van de reguliere geneeskunde
geen medisch dan wel paramedisch beroep mag worden genoemd.
Dit zegt verder niets over de opleidingseisen. Zowel de reguliere geneeskunde
als de alternatieve geneeswijzen kennen opleidingen op HBO en WO niveau.
De opleiding voor cranio sacraal therapeut is een opleiding op HBO niveau.
Opmerkelijk is dat regulier toegeeft dat het de eigen eis van “evidence
based medicine” zelf lang niet altijd kan waarmaken (slechts 20-30%), omdat
dit in de praktijk moeilijk is.
3.2 Wat is reguliere geneeskunde
De link: http://nl.wikipedia.org/wiki/reguliere_geneeskunde geeft de
volgende definities:
“Reguliere geneeskunde is de algemene benaming voor de geneeswijze die
zich baseert op wetenschappelijk bewezen geneeskunde. Er is nadrukkelijk
geen plaats voor eigen theorieën van de arts of wetenschapper indien de
werkzaamheid van de daaruit voortkomende behandelwijzen niet kan
worden aangetoond. De term sluit diverse alternatieve geneeswijzen uit”.
“Geneeskunde is het interdisciplinaire vakgebied dat zich richt op de invloed
die ziektes of afwijkingen hebben op het menselijk functioneren, zowel fysiek
als psychisch, met als doel het herstellen van de gezonde toestand, het
verzachten van symptomen of het voorkomen (preventie) van (ergere)
pathologie. Mensen die bekwaam zijn in dit vak worden arts of geneesheer
genoemd. De medische wetenschap is het geheel aan kennis op medisch,
farmacologisch en biologisch terrein dat de geneeskunde mogelijk maakt”.
4

Dit zijn twee definities over wat regulier en reguliere geneeskunde inhoudt. Als
we het goed lezen beperkt de reguliere geneeskunde zich tot het fysieke en
psychische functioneren van de mens en maakt het gebruik van kennis op
medisch, farmacologisch en biologisch terrein. Zie hier de terreinafbakening.
Dezelfde link verwijst naar informatie die aangeeft hoe de kennis van
moderne reguliere geneeskunde wordt verworven, namelijk volgens
natuurwetenschappelijke methoden van onderzoek. Dit wordt “evidence
based medicine”genoemd. Met andere woorden: geneeskunde dient
gebaseerd te zijn op bewijs. Dit wil zeggen dat er gezocht wordt naar een
logisch verband tussen oorzaak en gevolg, dat de onderzoeken door
iedereen identiek moeten kunnen worden herhaald met identieke resultaten
in identieke omstandigheden. Het behandelen gebeurt met bewezen
werkzame therapie (ook weer “evidence based”). Deze therapie houdt
onder andere in het toedienen van geneesmiddelen, heelkunde (chirurgie),
bestraling of revalidatie of psychotherapie. En daarbij wordt aangetekend
dat de methodiek zeker nog niet op alle aspecten van de moderne westerse
geneeskunde van toepassing is. De criteria voor “evidence based medicine”
is op ca 20-30% van de geneeskunde werkelijk van toepassing. Het leveren
van hard bewijs van werkzaamheid van een methode of behandeling is in de
geneeskunde meestal helemaal niet eenvoudig.
Het medisch proces volgt globaal, sterk vereenvoudigd en zeer in het kort de
volgende stappen:
o Iemand die een afwijking in zijn gezondheid meent te bespeuren komt
bij de huisarts, die een anamnese afneemt. Dit zijn vragen wat de
klachten zijn, waar ze zitten, hoe lang de patiënt er al last van heeft,
etc.
Ook peilt de huisarts de verwachtingen en behoeften van de patiënt,
over zaken als geruststelling, genezing, klachtenverlichting, uitsluiten
van een ernstige aandoening, een verklaring dat hij ziek thuis mag
blijven, een medicijn, een operatie.
o Daarna verricht de arts zo nodig lichamelijk onderzoek en/of ander
hulponderzoek (bijvoorbeeld bloedonderzoek, röntgenfoto’s,
echografie). Al nadenkend, pratend en onderzoekend probeert hij
een of meer klachten verklarende hypothesen op te stellen en te
testen, meestal door te trachten ze te bevestigen (een heuristische
strategie die voornamelijk op patroonherkenning is gebaseerd).
o Uiteindelijk blijft er meestal één hypothese over: de diagnose. Daarmee
wordt het mogelijk de vooruitzichten (prognose) te bepalen en
eventueel een behandeling in te stellen. Diagnosen blijven overigens
meestal hypothesen en zijn lang niet altijd juist.
o Het verloop van de behandeling en de ziekte kan eventueel worden
voorgezet met meerdere bezoeken aan de huisarts of verwijzing naar
specialistische zorg.
5

o Uiteindelijk is de patiënt genezen, of hij houdt een beperking over aan
de ziekte of hij komt (in het uiterste geval) te overlijden.
Alle mogelijke ziekten zijn gerangschikt in een mondiale lijst uitgegeven door
de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO = World Health Organization). De lijst
met ziektebeelden wordt afgekort tot ICD-10, wat staat voor de “International
Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems” de 10 e lijst.
In de ICD-10 staan allerlei mogelijke diagnosen geclassificeerd in geordend
systeem. Het systeem is aanvankelijk ontstaan als een classificatie van
doodsoorzaken. Deze indeling is tamelijk grof, wordt ongeveer om de tien
jaar herzien en loopt altijd een aantal jaren achter bij de werkelijke stand van
de wetenschap. Praktisch nut heeft de ICD aan het ziekbed niet; het is een
statistisch instrument om het vóórkomen van ziektes in verschillende landen te
kunnen vergelijken, waarbij men moet hopen dat in die landen identieke
definities worden gehanteerd.
Reguliere geneeskunde werkt met diagnose en strikte protocollen. Het is een
arts of geneesheer niet toegestaan hiervan af te wijken.
Reguliere geneeskunde maakt onderscheidt tussen medische en
paramedische beroepen.
6

3.3 Medische beroepen
Onder de medische beroepen vallen:
o Artsen
o Tandartsen
o Apothekers
o medische specialisten
- chirurgen
- dermatologen
- gynaecologen
- kinderartsen
- klinische genetici
- klinische geriaters
- KNO-artsen, longartsen
- MDL-artsen
- neurologen en klinische neurofysiologen
- orthopedisch chirurgen
- plastisch chirurgen
- radiologen
- reumatologen
- sociaal geneeskundigen
- tandheelkundig specialisten
- verloskundigen
- en andere specialismen.
3.4 Paramedische beroepen
De term 'paramedisch' verwijst naar de Wet op de Paramedische Beroepen
uit 1963. De beroepen die onder deze wet vallen kregen het predicaat
'paramedisch', dat letterlijk 'naast/langs medici' betekent. Met de
inwerkingtreding van de Wet BIG (Beroepen in de Individuele
Gezondheidszorg) in 1997 kwam de Wet op de Paramedische Beroepen te
vervallen. In de Wet BIG worden de deskundigheid c.q. de opleidingseisen
van beroepsbeoefenaars in de reguliere zorg geregeld. Het begrip
'paramedisch' is sinds 1963 zo ingeburgerd dat het in de gezondheidszorg in
gebruik is gebleven.
Wij kennen de paramedische diensten in ziekenhuizen, paramedische
behandelcentra, Nederlands Paramedisch Instituut, Kwaliteitsregister
Paramedici e.d.
7

Paramedische zorg omvat twaalf paramedische beroepsgroepen.
In alfabetische volgorde zijn dat:
o diëtisten
o ergotherapeuten
o fysiotherapeuten
o huidtherapeuten
o logopedisten
o mondhygiënisten
o oefentherapeuten Cesar en oefentherapeuten Mensendieck
o optometristen
o orthoptisten
o podotherapeuten
o radiodiagnostisch en radiotherapeutisch laboranten, echografisten en
medisch nucleair werkers (Medisch Beeldvormings- en
Bestralingsdeskundigen [MBB'ers]).
3.4.1 Kenmerken van paramedici
Paramedici hebben de volgende kenmerken:
o zij hebben een vierjarige HBO-beroepsopleiding succesvol afgesloten;
o de opleiding is een wettelijk erkende hogere beroepsopleiding;
o zij hebben een eigen deskundigheidsterrein;
o zij beschikken over functionele zelfstandigheid;
o zij verlenen individuele zorg aan patiënten/cliënten;
o zij hebben een samenwerkingsrelatie met (tand)artsen;
o zij dienen in hun beroepsuitoefening te voldoen aan de bepalingen in
de Wet op de Geneeskundige BehandelingsOvereenkomst (WGBO),
de Kwaliteitswet en de Wet Klachtrecht Cliënten Zorgsector (WKCZ).
In Nederland zijn ongeveer 38.000 paramedici werkzaam, waarvan
fysiotherapeuten ongeveer 50% uitmaken. Paramedici vormen na artsen en
verpleegkundigen & verzorgenden de derde grote groep professionals in de
reguliere zorg.
8

3.4.2 Het BIG-register
Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg of de Wet BIG.
Het BIG-register is een onderdeel van het Agentschap Centraal
Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg (CIBG). Het is een actueel register
dat o.a. apothekers, artsen, fysiotherapeuten, gezondheidszorgpsychologen,
psychotherapeuten, tandartsen, verloskundigen en verpleegkundigen
registreert en eventuele beperkingen in hun bevoegdheid aantekent. Dit kan
gaan om beperkingen opgelegd door een tucht- of strafrechter. Het kan ook
gaan om een clausule opgelegd aan een beroepsbeoefenaar met een
buitenlands diploma.
Alleen diegenen die zijn ingeschreven in het BIG-register mogen de door de
wet beschermde titel voeren en aanspraak maken op de bevoegdheden die
met de titel samenhangen.
In de toekomst zal periodiek getoetst gaan worden of de kennis en de
vaardigheden van de ingeschrevenen in het BIG-register nog voldoen aan
het minimaal vereiste niveau: de periodieke registratie.
Het BIG-register heeft een maatschappelijke functie. Naast het instellen en
beheren van het register, verstrekt het BIG-register op verzoek ook informatie
over de registratie en uit het register aan beroepsbeoefenaren, organisaties
en burgers. Alleen de informatie die direct met de beroepsuitoefening te
maken heeft is openbaar. Persoonlijke gegevens worden niet verstrekt. Op
het BIG-register is de Wet Bescherming Persoonsgegevens van toepassing.
9

4. Alternatieve geneeswijzen
De letterlijke betekenis van alternatief:
o Als bijvoeglijk naamwoord heeft het de betekenis van: afwijkend,
ludiek, non-conformistisch, ander, keuze en optioneel;
o Als zelfstandig naamwoord: keuzemogelijkheid, oplossing, uitweg, keus,
keuze, uitwijkmogelijkheid.
Alternatieve geneeswijzen zijn alle therapieën, geneesmiddelen en
diagnostische behandelingen waarvoor geen algemeen aanvaard
wetenschappelijk bewijs van geneeskundige effectiviteit geleverd is volgens
de “evidence based medicine” natuurwetenschappelijke methoden en die
meestal niet aan medische faculteiten of officieel erkende paramedische
opleidingen worden gedoceerd. Deze geneeswijzen worden door niet-artsen
uitgeoefend. Alleen degene die regulier is opgeleid mag zich arts noemen.
Naast genezing of behandeling van ziekte kunnen alternatieve geneeswijzen
ook persoonlijke groei en relaxatie tot doel hebben. De vier meest beoefende
alternatieve geneeswijzen zijn: acupunctuur, chiropraxie, homeopathie en
osteopathie.
Cranio sacraal therapie is een alternatieve therapie en geneeswijze.
Er zijn verschillende overkoepelende organisaties die tot doel hebben de
alternatieve geneeswijze te bevorderen en te garanderen. Ik noem er twee:
het overkoepelende “Registratie Instituut Natuurgerichte Gezondheid”(RING)
en “Nederlandse Werkgroep van Praktizijns in de Natuurlijke
Geneeskunst”(NWP). Daarnaast heeft iedere alternatieve richting zijn eigen
beroepsvereniging. Voor cranio sacraal therapie is dat de Nederlandse
Cranio-Sacraalvereniging (NCSV).
Alternatief in de betekenis van “uitwijkmogelijkheid” is vaak waar het bij
klachten om gaat. Als regulier je niet verder kan helpen, ga je het
alternatieve circuit in. Alternatief heeft niets te maken met minder
gestudeerd. Ook hier zijn studies op HBO en WO niveau. De studie is enkel niet
op een regulier erkend instituut gevolgd. Nadrukkelijk wel op een alternatief
erkend instituut en beschermt en verzekerd door bijbehorende eigen
beroepsverenigingen.
Als we zien hoe goed reguliere geneeskunde is omschreven, vastgelegd en
georganiseerd, is het m.i. goed om als alternatieve geneeskunde meer of
zoveel mogelijk duidelijkheid te verschaffen. Zeg wat je doet, hoe de therapie
of behandeling werkt en wat je daarmee bereikt.
Alternatief verschilt van regulier door te erkennen dat ieder mens uniek is. Het
is meer regel dan uitzondering dat een specifiek mens met specifieke
10

klachten door een voor hem/haar specifieke oorzaak ziek is geworden. Dit
kan niet regulier wetenschappelijk bewezen worden.
De eis van “evidence based medicine” gaat ervan uit dat er 200 identieke
mensen bestaan en dat zij na ieder dezelfde behandeling te hebben
gekregen ook allen dezelfde resultaten (kunnen) hebben bereikt. Daarnaast
mag bij een controlegroep die de behandeling niet heeft gekregen geen
dezelfde resultaten gevonden worden.
We weten hoe het getest wordt en wij weten ook dat geen enkele
alternatieve geneeskunde zo getest kan worden.
11

5. Cranio Sacraal Therapie
5.1 Het ontstaan van Cranio Sacraal Therapie
Cranio sacraal therapie is ontstaan via de osteopathie uit de reguliere
geneeskunde. Dit zeg ik wat chargerend, maar het is wel degelijk begonnen
bij een man die regulier geschoold was en die als eerste openlijk verder keek
dan de toenmalige grens van de reguliere geneeskunde. Opmerkelijk is dat
ruim een eeuw later die grens nog steeds nagenoeg hetzelfde is.
Al groeit de reguliere geneeskunde in zijn behandelmethoden en
behandelmogelijkheden, zijn afgebakende gebied wordt nauwelijks ruimer.
Een reguliere arts die buiten het afgebakende gebied opereert is plots
alternatief. Dit overkwam Andrew Taylor Still en dit gebeurt met iedere andere
reguliere medicus of paramedicus die zich buiten het reguliere werkterrein
begeeft. Opmerkelijk is dat vooral in Nederland deze scheiding van regulier
en alternatief zo sterkt speelt.
Andrew Taylor Still was een regulier arts en daarom kun je zeggen dat cranio
sacraal therapie is ontdekt of nog beter: is herontdekt door een regulier arts.
Het omvat een herstel van het contact met de natuur en onze oorsprong en
met onze evolutionaire uitrusting die ons in staat stelde te overleven op de
savanne. Het fundament van de therapie is het intuïtief waarnemen. Een
kunde waar je mee geboren wordt en die een jong kind nog beheerst, maar
die binnen onze huidige maatschappij snel afgeleerd wordt. Een cranio
sacraal therapeut werkt met die natuurlijke uitrusting, met de intuïtie.
Zij kwamen enkel op het pad van een zeer oude wijze van behandelen.
Een tijdloze gave, een doorgeven van helingsenergie bewaakt door het
innerlijke oog en afgegeven via een hart met compassie door gevoelige
handen.
12

5.2 Oude kennis in modern jasje
Cranio sacraal therapie is een herontdekken en interpreteren van oude
kennis. Een kennis die ook binnen andere niet reguliere geneeswijzen een
belangrijke rol speelt. Hieronder geef ik voorbeelden.
Chinese geneeskunde
De traditionele Chinese geneeskunde werkt met de lichaamsenergie chi.
Deze geneeskunde is 3000 jaar oud. Voor een aanzienlijk deel van de
wereldbevolking voldoet zij als enige geneeskunde en zij wordt tegenwoordig
ook in Nederland beoefend. Een prachtige alternatieve geneeswijze die de
zieke mens centraal stelt en niet de ziekte.
Genezing door handoplegging
In de evolutie van genezing door handoplegging vanaf de tijd van de
Neanderthaler tot heden is een progressie te zien van eerst religieus mystiek
werk, via botten zetten praktijken van de eerste druïden en helerpriesters,
naar christelijke handsopleggers tot in de huidige tijd.
Het grootste verschil met de reguliere geneeskunde is dat de alternatieve
genezer zijn impulsen serieus neemt en van daaruit handelt.
De sjamaan
De sjamaan is een heler, de ziener van de stam en de voorloper van alle
genezers/artsen. Hij of zij is tevens leraar, astronoom, de wijze en degene die
luistert. De kunst van het goed kunnen luisteren naar het lichaam, echt
luisteren, is heling.
Een sjamaan werkt met de lichaamsenergie. Hij verdiept het contact van de
cliënt met de eigen bron als ook met de universele bron (met vader lucht en
moeder aarde). De sjamaan zorgt voor de begeleidende rituelen bij de
heilige dagen, de equinoxen en de wisselingen van de seizoenen. Om zo
dichter bij onze wortels te komen en ons contact met de natuur te verdiepen.
Er zit een sjamaan in iedereen van ons.
De druïden
De druïden leerden te zien, te horen en te denken als de cliënt die bij hen
kwam voor heling. Zij stemmen hun behandelwijze af op empathisch voelen
wat de ander ontbeert en ziek maakt.
Het zetten van botten
In India heb je families van bottenzetters. In 5 minuten zetten zij met
chiropracterachtige beweginkjes alle craniale botten recht, inclusief de
palatines en de neusbotjes. Als je vraagt van wie ze dit geleerd hebben,
zullen ze zeggen van hun vader en diens vader en diens vaders vader etc.
Deze kennis zit al generaties lang in de familie.
13

Het zetten van beenderen is al zo oud als de eerste mens een gevoel van
compassie ontwikkelde. De eerste spinale tractie, om een beschadiging van
een lumbale disc te verbeteren, gaat terug tot de tijd van Hippocrates. Het
zetten van beenderen is direct de voorloper van osteopathie en chiropractie.
5.3 De grondleggers van Cranio Sacraal Therapie
Dus, terwijl cranio sacraal werk, of je het nu craniaal osteopathie of sacraal
occiput techniek (SOT) of cranio sacraal therapie noemt, voor zijn huidige
vorm veel te danken heeft aan Andrew Taylor Still en William Sutherland, zij
hebben het niet echt uitgevonden; zij hebben het herontdekt. Vervolgens
hebben mensen als John E. Upledger, Hugh Milne en Etienne Peirsman de
therapie op grote schaal, buiten de osteopathie bekendheid gegeven. De
therapie is dankzij de grondleggers geworden tot wat het nu is. Daarom
behandel ik ze in volgorde van opkomst met de eigen bijzondere
verdiensten.
5.3.1 Andrew Taylor Still (1828 – 1917)
Andrew Taylor Still is de vader van de osteopathie. Hij heeft geneeskunde
gestudeerd en is legerarts geworden. Toen drie van zijn kinderen stierven aan
cerebrospinale meningitis, kwam hij tot de conclusie dat de medicijnen in zijn
tijd niet toereikend waren. Hij ging op zoek naar een andere manier van
behandelen.
Hij bestudeerde het gezonde lichaam om de zieke te kunnen begrijpen. Hij
zag het lichaam als een complexe machine die door gebrek aan goede
doorstroming ziek werd. De oorzaak hiervoor zag hij in het verkeerd liggen
van de ruggenwervels. Door manipulatie en massage bracht hij alles weer op
zijn goede plek en zo kwam een betere doorstroming en genezing tot stand.
14

Andrew Taylor Still leerde craniaal werk bij toeval kennen toen hij een hevige
hoofdpijn had en even ging liggen met zijn hoofd rustend op een
boomstronk. De hoofdpijn verdween binnen minuten. Gefascineerd door dit
voorval, schreef hij het resultaat toe aan het vrijmaken van een van de
cervicale ruggenwervels.
(Meer waarschijnlijk is dat hij een CV4 bij zichzelf heeft toegepast. Dit is een
cranio sacraal techniek waarbij door compressie van het occiput druk
ontstaat op het 4 e ventrikel waardoor de beweging van het vocht in de
hersenen genormaliseerd kan worden).
Hij ging van hieruit verder met het ontwikkelen van een techniek en een
wetenschap gebaseerd op de osteopathie, voortbouwend op de grond van
de in die tijd bewezen techniek van het zetten van beenderen en hij voegde
er het behandelen vanuit de ritmes 1 van het cranio sacrale systeem aan toe.
Andrew Taylor Still overleed in 1917. Tegen die tijd was Willam Sutherland,
afgestudeerd aan zijn school, al begonnen met het verder uitwerken van de
studie naar het verkeerd staan van botten en botverbindingen en/of het
verkeerd functioneren van botten en botverbindingen van met name het
cranium.
5.3.2 William Sutherland (1873 – 1954)
William Sutherland rondde in 1898 zijn studie medicijnen af. In 1899 had hij een
bijzondere ervaring. Een inzicht kwam met een grote kracht tot zijn bewustzijn.
Als een verblindende lichtflits kwam een gedachte in hem op: “Afgekant, als
de kieuwen van een vis, en erop duidend dat beweging mogelijk is voor een
ademend mechanisme”.
Deze gedachte kwam toen hij nadacht over de verbinding tussen de grote
vleugel van het sphenoid bot en het squameuze deel van het temporale bot.
1 Later volgt uitleg over de ritmes.
15

Het was in die tijd een absoluut gegeven dat de suturen geen enkele
beweging zouden toelaten. Ook William Sutherland dacht daar toen nog zo
over, dus eerst probeerde hij er niet meer aan te denken.
Echter, de gedachte dat er beweging mogelijk was hield hem bezig. Als er
overal in het lichaam ademhalingsbewegingen zijn, welke
ademhalingsbeweging kon er dan in een hoofd zijn? Dus besloot hij te kijken
wat er gebeurt als je alle beweging die er zou kunnen zijn onmogelijk maakt.
Hij bond een strakke leren helm om zijn hoofd en opserveerde wat er
gebeurde. Hij was zeer verbaasd te voelen dat zijn sacrum begon te
bewegen in een ritmisch patroon en dat het sacrum ook veel warmer
aanvoelde.
Dit leidde tot een reeks van onderzoeken met als resultaat dat William
Sutherland ontdekte dat de beweging van het occiput wordt doorgegeven
via de spinale dura aan het sacrum en weer terug, waarbij de beide botten
in een wederkerige wijze ten opzicht van elkaar bewegen.
Vervolgens werkte hij vijftig jaar bot voor bot aan een uiterst complete
analyse van de botbewegingen in het cranium en het heupgebied. Daarbij
richtte hij zich op het cranio sacrale ritme en het luisteren naar wat een bot of
weefsel hem te zeggen had. Hij maakte gericht gebruik van energie om
weefsels te doorgronden zoals hij dat van Andrew Taylor Still had geleerd.
William Sutherland heeft de osteopathie naar een hoger plan getild. Hij heeft
ontdekt dat in een levend lichaam de liquor constant in beweging is met een
eigen ritme: het cranio sacrale ritme. Dit ritme ontstaat in de hersenen en
wordt als eerste doorgegeven aan het sphenoid. Er is beweging bij de suturen
van de schedel en de andere verbindingen tussen alle botten van het
cranium.
De hemisferen in de hersenen zetten uit en contracteren in dit ritme. De dura,
het membraan dat de hersenen en het ruggenmerg omvat, bewéégt.
Williams belangrijkste bijdrage was dat hij binnen het osteopathische
raamwerk de fysiologische onderbouwing erbij uitwerkte. Hij ontwikkelde de
cranio sacrale aanraking binnen de osteopathie. Daarnaast zag hij dat er
diepe veranderingen in bewustzijn ontstonden na correcties op de craniale
botten en verbindingen.
16

5.3.3 John E. Upledger
John E. Upledger is osteopathisch arts en chirurg. In 1970 was John E.
Upledger assistent bij een operatie om de verkalkte plaque aan de spinale
dura te verwijderen. Zijn taak tijdens de operatie was om de membranen om
het ruggenmerg te stabiliseren. Tot zijn verbazing was dat een hele klus, want
ze bewogen. Terwijl de patiënt onder narcose was, bleven ze bewegen. Dit
vond hij zeer opmerkelijk.
Dit heeft er toe geleid dat hij zich is gaan verdiepen in deze materie en in wat
al bekend was op dit terrein. Hij heeft het bijzondere werk van Andrew Taylor
Still en William Sutherland verder uitgewerkt en als eerste met de naam cranio
sacraal therapie verbonden.
John E. Upledger heeft een aantal boeken geschreven waarin hij zijn
bevindingen uitlegt. Hij wijst op de pathologische betekenis en het helend
vermogen van het cranio sacrale systeem. Hij beschrijft de
behandeltechnieken, de methoden van diagnose en de uiteindelijke keuze
voor een bepaalde behandeling.
Daarnaast begon hij met het lesgeven van cranio sacraal therapie aan niet
osteopaten. Hij ondervond grote weerstand van de beroepsvereniging; het
zou enkel aan osteopaten geleerd mogen worden. Maar door hem konden
nu ook acupuncturisten, tandartsen, huisartsen, masseurs, verpleegkundigen,
en fysiotherapeuten het leren. John E. Upledger heeft er absoluut voor
gezorgd dat cranio sacraal therapie populair is geworden.
De geest was uit de fles.
17

5.3.4 Hugh Milne
Hugh Milne begon zijn carrière als masseur. Geheel bij toeval heeft hij cranio
sacraal therapie een eerste keer bij een cliënt toegepast. Het was tijdens de
massagebehandeling van de laatste cliënt, aan het eind van een zeer
vermoeiende dag, dat hij luisterend naar een stem binnenin hem voor het
eerst geheel intuïtief ging werken met het lichaam onder zijn handen. Hij wist
waar hij zijn handen moest plaatsen en deed alles in grote rust. Hij werd het
eerst aangetrokken door de voeten van de man. Hij hield ze enkel vast. En
van daaruit ging de behandeling verder. De cliënt die al jaren massages
kreeg bij het instituut waar Hugh Milne werkte, verklaarde na afloop nog nooit
zo’n goede behandeling te hebben gehad.
Hugh Milne vertelt over zijn vroege ervaringen op de kleuterschool. Hij
tekende een ruimte om mensen, een aura, omdat hij dit zag. De juf leerde
hem dat snel af. Zijn gehele schooltijd bestond voor hem uit veel zaken
afleren en in zijn ogen nutteloze zaken aanleren. Tot hij in 1985 zijn eerste les in
cranio sacraal therapie nam.
Je kunt zeggen dat Hugh Milne al jong ervaringen had die voor hem
verklaarden dat het lichaam veel meer is dan het fysieke lichaam en wat in
de regel met de gewone zintuigen kon worden waargenomen. De cranio
sacraal therapie heeft hem weer in contact gebracht met dit méér. Hij is het
innerlijk zien, horen en (weer)weten gaan ontwikkelen. Hij is deze visionaire
cranio sacraal therapie gaan doceren en heeft er prachtige boeken over
geschreven. Een deel uit zijn boek “The Heart of Listening” vormt de basis van
deze scriptie.
De les die Hugh Milne gaf aan zijn eerste klas noemde hij “De kunst van het
luisteren”. Hij leerde hoe je met het innerlijke oog kan kijken, hoe je met het
innerlijke oor kan horen en hoe je steeds meer op je intuïtie gaat vertrouwen
en op de informatie die je op deze wijze verkrijgt. En hoe je steeds gevoeliger
wordt voor de aanraking van energie.
18

Hij zegt duidelijk en met verve dat de cranio sacraal therapeut over de
verlegenheid heen moet stappen en er ronduit vooruit moet komen dat
cranio sacraal therapie energiewerk is.
Hugh Milne gebruikt de methode van “vergroot/verruim mij”. In die
hoedanigheid gaat de liefde stromen en komt de informatie naar je toe.
Je ziet het potentieel en de schoonheid van de mens die voor je ligt uitstijgen
vanonder een laag van pijn en verwardheid. Het is zo prachtig en je bent vol
van verwondering. De mens is op dit zielenniveau zo mooi.
Cranio sacraal therapie is het ultieme werk. Het is ver gevorderd
lichaamswerk. Het is een kunst.
19

5.3.5 Etienne Peirsman
Etienne Peirsman begon als leraar lichamelijke oefening en biologie. Hij heeft
bio-energetica en encounter gestudeerd. Hij heeft jarenlange ervaring in
cranio sacraal therapie en heeft les gehad bij het instituut van John E.
Upledger. Tijdens deze lessen ontstond een behoefte om nog zachter en
dieper te werk te gaan. Waar John E. Upledger vaste behandeltechnieken
per symptoom dicteerde, voelde Etienne Peirsman de behoefte vanuit de
nuance te werken en geheel en puur intuïtief te werken. En zo is de cranio
sacraal therapie van Etienne Peirsman de Zen in het lichaamswerk geworden.
Hij heeft onder andere het boek “Cranio sacraal therapie voor baby’s en
kinderen” geschreven, samen met zijn vrouw Neeto Peirsman. Alle kennis over
kinderen heeft hij geleerd van vrouwen en vooral zijn eigen vrouw, omdat zij
biologisch het best toegerust zijn om kinderen te begrijpen. Etienne Peirsman
benadrukt dat het noodzakelijk is lichaamsenergie goed te voelen en dat dit
het beste gaat als je afstemt op de energie en het cranio sacraal ritme van
de cliënt. De diepste heling ontstaat via het diepste ritme.
Etienne Peirsman heeft een lesmethode ontwikkeld waarmee letterlijk iedere
geïnteresseerde zich deze therapievorm eigen kan maken en hij leert je de
verbinding met onze essentie te herstellen.
Etienne Peirsman verwoord het zelf op de volgende manier:
“De student kan zich, door deze lesmethode, cranio sacraal therapie alleen
maar eigen maken indien hij alle processen letterlijk zelf ondergaat ‘tot op
het bot’.
Veranderen en hierdoor vrij worden van alle innerlijke obstakels: fysiek,
emotioneel, mentaal en andere.
Van hieruit, ‘door ervaring getransformeerd en wijs geworden’ kan de
therapeut een behandeling begeleiden.
Eigen transformatie is altijd de sleutel. Liefde en Respect, het contact met het
midden en de inherente drang naar evolutie zullen de therapeut vanzelf naar
een hoger niveau tillen waar hij Meester in zijn kunst wordt.
20

Eigen transformatie naast een perfecte techniek die steeds stiller wordt is de
basis waar de therapeut letterlijk zichzelf wordt.
Hij heeft zijn kern bereikt: No-Mind.
Vanuit deze stilte werken we nu ook met de Hersenen zelf waar we ze
uitnodigen onze energie te voelen en een samenspel van
energietransformatie onontkoombaar wordt.
Een gans uniek gebied waar de essentie van ons lichaam aangeraakt
wordt.”
Etienne Peirsman gebruikt op zich eenvoudige technieken waarbij het voelen
en het in contact komen met je eigen lichaam centraal staat om van daaruit
bewustzijn te creëren zodat heling kan ontstaan.
Bij ons mensen is een grote behoefte om op dit niveau gezien en aangeraakt
te worden. Cranio sacraal therapeuten voldoen daarom aan een grote
menselijke behoefte. Ze geven een 50 minuten of langer durende
behandeling die zeer zacht is en die door de hoge kosten van de regulier
medische scholing en de regels van de verzekeringsmaatschappijen
onmogelijk door een osteopathisch of welke andere arts ook gegeven kan
worden. Immers een reguliere arts dient productie te draaien ten einde
rendabel te kunnen zijn.
21

6. Het menselijk lichaam
6.1 Het lichaam is meer
Omdat wij onze lichamen kunnen zien en aanraken, omdat wij het gewicht
ervan ronddragen en ons, als we niet uitkijken, kunnen stoten, doet de
realiteit van het lichaam zich aan ons voor als iets dat in de eerste plaats
bestaat uit materie en dat is het vooroordeel dat onze wereld beheerst.
Als wij ons lichaam konden zien zoals het in werkelijkheid is, zouden wij niet
tweemaal hetzelfde zien. Want al lijkt het stoffelijke vast en solide, 98 procent
van de atomen in ons lichaam bevond zich daar een jaar geleden nog niet.
Het skelet, dat zo stevig lijkt, bestond drie maanden geleden nog niet. De
configuratie van de botcellen is min of meer constant, maar allerlei atomen
gaan vrijelijk de cellen in en uit, met als gevolg dat het skelet zich om de drie
maanden geheel vernieuwt.
De huid vernieuwt zich maandelijks, de binnenwand van de maag om de vier
dagen en het oppervlak van de maagwand, waar zich de cellen bevinden
die met het voedsel in aanraking komen, om de vijf minuten. De cellen van
de lever transformeren zich trager, maar ook in die cellen worden de atomen
continue vervangen, zodat eens in de zes weken een geheel nieuwe lever tot
stand komt.
En in de hersenen worden koolstof, stikstof, zuurstof, etc. voortdurend
vervangen. Het is alsof we wonen in een huis waarvan alle bakstenen
systematisch tenminste eens per jaar worden verwijderd en vervangen.
Een interessant beeld om even bij stil te staan!
Dat is nogal wat. Continue vinden er miljoenen wisselingen in ons lichaam
plaats. Er is iets dat dit hele proces bestuurt, zodat wij niet als een stapel losse
stenen ineenstorten. Dat is een van de meest voor de hand liggende
gegevens van de fysiologie; er is een intelligentie, maar die intelligentie is zo
veranderlijk, zo snel in haar bewegingen – met andere woorden, zo “levend”
– dat de regulier medische literatuur er nauwelijks enige aandacht aan
besteedt.
Daarbij, het levende lichaam komt niet ter wille van het onderzoek tot
stilstand.
Het is een ontnuchterende gedachte dat verreweg het grootste deel van de
kennis die in de regulier medische literatuur ligt opgeslagen niet betrekking
heeft op een levend lichaam, maar op een dood lichaam. Kennis op
medisch gebied wordt grotendeels verkregen door autopsie uit te voeren op
lijken, door dunne laagjes weefsel onder een microscoop te onderzoeken en
door bloed, urine en ander geïsoleerde producten van het lichaam te
22

analyseren. Natuurlijk worden patiënten onderzocht terwijl zij in leven zijn, en
kunnen proeven worden uitgevoerd met betrekking tot een groot aantal
geïsoleerde lichaamsfuncties. Maar enkel wat met apparaten is te meten, is
in beeld te brengen.
“Het bewustzijn is het meest ongrijpbare van het lichaam en het lichaam is
het meest tastbare van hetzelfde.”
Deepak Chopra
Het eerste dat in het laboratorium wordt gedood is de energie van het
lichaam, het broze web van intelligentie dat het lichaam bijeenhoudt. Sta er
eens bij stil wat we onderzoeken als de cellen vrijgemaakt zijn van het
levende lichaam. We leren een beetje hoe het werkt, maar kunnen
onmogelijk verklaren hoe het kan dat het lichaam precies weet wat te doen
op ieder gegeven moment. Waar is de kennis voor al die handelingen
gebleven?
Bedenk dat de mens het product is van miljoenen jaren van evolutie. Al de
stadia van dat proces zitten in ons, van eencellige tot volledige mens, van
een passieve overlevingsstrategie, van vechten en vluchten tot de
menselijke emotie om dat vechten en vluchten niet meer nodig te maken. Er
is zoveel meer. Er zijn tegenwoordig schattingen over de mate van bewust
handelen. Zoveel gebeurt, omdat het zo is geprogrammeerd in ons. Omdat
het automatisch gebeurt vanuit een systeem dat ons feilloos geholpen heeft
te overleven. Niet omdat wij dat bewust overdenken en willen. Wij weten dat,
maar omdat dat het zo moeilijk te pakken en te bewijzen is, laat regulier het
buiten beschouwing.
23

Alternatief doet wel moeite om dat “meer” onder woorden te brengen. Zo
kunnen we leren over de zeven lagen van het menselijk aura, een
energieveld om ons lichaam. Deze lagen zijn verbonden met de zeven
chakra’s of energiecentra van ons lichaam en hebben de volgende namen:
o fysieke lichaam
o emotionele lichaam
o geestelijk lichaam
o astraal lichaam
o impressielichaam
o wijsheidlichaam
o spirituele lichaam
6.2 Het lichaam is intelligent
Michelangelo (1475 - 1564) was van mening dat de laterale ventrikels in de
hersenen de zetel van de intelligentie en de ziel zou moeten zijn.
Leonardo da Vinci (1452 – 1519) ging hier verder op door. Hij gaf op de
wanden van de ventrikels aan waar precies het bewustzijn, het besef van
ethiek en de intelligentie precies gelokaliseerd zouden zijn. Beiden waren van
mening dat het hersenweefsel minder belangrijk was dan het cerebrospinale
vocht en de ruimte van de ventrikels.
Zij zaten al op het pad dat door cranio sacraal therapie gevolgd wordt. De
liquor, het cerebrospinale vocht, bevat intelligentie, meer nog dan de
hersencellen. Wij kennen ook het gegeven buikhersenen, als zou de buik
eigen intelligentie bevatten.
We weten dat we de geest niet langer kunnen beperken tot de hersencellen
alleen. Het zit niet ergens in, het is in elke cel van ons lichaam. We kunnen het
ook niet meer gevangen zien in ons lichaam. Het heeft eigenlijk geen
aanwijsbare plek. Het is overal in het lichaam aanwezig en het kan zich
buiten het lichaam bevinden.
Ondanks de overweldigende superioriteit van de kennis van zaken van het
lichaam, iets dat door de wetenschap ronduit wordt erkend, wordt slechts
een zeer geringe hoeveelheid tijd en geld besteed aan pogingen om vat te
krijgen op het levende lichaam als één geheel.
Het lichaam heeft een ingewikkelde chemische samenstelling, waar wij al
heel wat van weten. Wij kunnen stoffen toevoegen, maar deze hebben in
tegenstelling tot de stoffen die het lichaam zelf maakt, geen gerichte kennis.
Het lichaam maakt geen honderden stoffen aan die per ongeluk moeten
gaan botsen, het lichaam maakt één stofje (bijvoorbeeld een enzym) dat
precies weet waar hij kan aanhechten en wat hij dan gaat doen. Overal is
intelligentie.
24

De hormonen, enzymen en andere biochemische stoffen die door ons
lichaam worden geproduceerd weten precies in welke receptoren zij moeten
passen. Het lijkt er zelfs op dat ook de moleculen in staat zijn te bepalen waar
zij moeten zijn – het laat een onwerkelijke indruk achter wanneer we (met
behulp van een elektronenmicroscoop) hun spoor volgen en zien hoe zij
recht op hun doel afgaan. Getuige de nieuwste ontwikkelingen in de
biofysica.
De natuurkundige Niels Laurens haalt op microschaal een cel uit elkaar. Hij
heeft in een levend lichaam gefilmd hoe een stofje zich verplaatst van ter
hoogte van het middenrif naar ergens in de grote teen. Het stofje bestaat uit
lichaamsbouwmateriaal plus energie. Het doet twee dagen over die reis door
het lichaam en het verandert onderweg een keer van vorm. Uiteindelijk komt
een andere stof aan dan de stof die vertrokken is. Het is de wetenschap zeer
recentelijk gelukt dit te filmen.
Iedereen, artsen zowel als leken, weet hoe wonderbaarlijk gecompliceerd
het lichaam is. De reguliere geneeskunde weet dit maar kan niet veel met de
consequentie van dit weten. Binnenin ons bevindt zich een “denkend
lichaam”, dat reageert op de bevelen van de geest. Maar waar bevindt het
zich en waaruit bestaat het?
Het is voor de medische onderzoeker een frustrerende realiteit dat de best
voorziene apotheek het lichaam zelf is. Het maakt diuretica, pijnstillers,
kalmerende middelen, slaapmiddelen, antibiotica en wat er verder maar
door de farmaceutische industrie wordt ontwikkeld en op de markt gebracht,
maar van een veel, veel betere kwaliteit. De dosering is altijd de juiste,
bijverschijnselen blijven tot een minimum beperkt of zijn afwezig en de
gebruiksaanwijzing maakt deel uit van het middel zelf, omdat het behoort tot
de ingebouwde intelligentie ervan.
25

Vanuit ons standpunt bezien is al deze onduidelijkheid zeer bemoedigend,
omdat hierdoor wordt bewezen dat we het lichaam alleen kunnen begrijpen
als we de factor intelligentie in onze overwegingen betrekken.
Dit leidt tot de volgende drie conclusies:
o Intelligentie is overal in ons lichaam aanwezig;
o Onze inwendige intelligentie is veruit superieur aan wat we ook maar
van buitenaf als substituut trachten toe te dienen;
o Intelligentie is belangrijker dan de feitelijke materie waaruit ons lichaam
bestaat, omdat zonder die intelligentie de materie doelloos, vormloos
en chaotisch is, zoals het verschil tussen een door een architect
ontworpen huis en een stapel stenen een kwestie van intelligentie is.
Cranio sacraal therapie maakt gebruik van die intelligentie:
o De intelligentie van het lichaam van de therapeut en
o De intelligentie van het lichaam van de cliënt.
26

7. Inleiding tot de Cranio Sacraal Therapie
7.1 Het geniale lichaam
Er is een kleine oefening om te ervaren hoe het lichaam inwendig verbonden
is. Ga rechtop staan en adem een paar keer goed diep in en uit. Doe je
ogen dicht en voel je lijf. Richt je aandacht op je voeten. Draai nu je hoofd
langzaam naar links en voel wat er bij je voeten gebeurt. Hoe is de
gewichtsverdeling op je beide voeten, blijft die gelijk of verandert die? Draai
dan je hoofd naar rechts en observeer wat er gebeurt.
Doe hetzelfde terwijl je enkel je ogen naar links en rechts draait en daarna
terwijl je enkel je onderkaak naar links en rechts beweegt. Wat voel je in je
voeten en in je hele lijf?
Een eenvoudige oefening waarbij een eeuwenoude onderlinge
verbondenheid van het inwendige lichaam naar voren komt. Voor onze
voorouders op de savanne was het van levensbelang dat het hoofd kon
draaien, de ogen konden zien, de kaak zich voorbereidde om te bijten en de
voeten en het hele lichaam klaarstonden om te vechten of te vluchten. De
belangrijkste evolutionaire reden dat de nek er is, is om de ogen een groter
gezichtsveld te geven.
Waarom noem ik dit voorbeeld? Om tegelijk de simpelheid en de genialiteit
van het lichaam te belichten. Alles is subliem op elkaar afgestemd, staat in
verbinding met elkaar en kan direct reageren. Alles is alert.
Bijzonder daarbij is de functie van het sphenoid, het binnenste bot van het
cranium. Op een na alle spieren die het oog doen bewegen lopen via het
sphenoid. Ook de spier die onze kaak naar voren brengt als wij bang of boos
zijn is verbonden met het sphenoid. Bedenk eens wat het effect kan zijn van
een sphenoid dat verkeerd zit of is vastgeklemde? Daarmee zijn hoofdpijn,
problemen met het kaakgewricht maar ook een naar binnen gedraaide voet
te verklaren.
De cranio sacraal therapeut behandelt dit geniale lichaam, waarbij het
eigen geniale lichaam het instrument is. Het lichaam werkt door te voelen en
waar te nemen. Het is hiertoe in staat door vergeten kennis opnieuw eigen te
maken en de eigen intuïtie opnieuw of voor het eerst te ontwikkelen. De
beste cranio sacraal therapeuten combineren een goede kennis van de
anatomie van het lichaam en van de cranio sacrale technieken met een
zeer goed vertrouwen in de eigen intuïtie. Daarbij is aanwezig zijn nog
belangrijker dan techniek. De beste techniek leer je niet uit een boek of van
een leraar, maar ontstaat na het waarnemen en juist interpreteren van het
veld van bewustzijn van de cliënt en zijn behoeften.
27

De therapeut werkt met wat ze ziet, hoort, voelt en aan de andere kant
ervaart. Het innerlijke oog, het innerlijke oor en het hart als centrum van ons
voelen en weten, zijn heel belangrijk in dit werk. Dit maakt het werk niet
wetenschappelijk, omdat het niet op reguliere wijze, dus volgens de regels
van “evidence based medicine”, is te reproduceren. Maar daarom is het er
nog wel en kun je er wel mee werken en prachtige resultaten mee bereiken.
7.2 Te behandelen klachten
Cranio sacraal therapie wordt door een relatief kleine, doch groeiende
groep zeer enthousiaste mensen gestudeerd en uitgeoefend. Er zijn
paramedici die het erbij studeren, er zijn alternatief geschoolden die het leren
en praktiseren en er zijn pure cranio sacraal therapeuten. Allen zijn ze bezig
met de toepasbaarheid van deze therapie. Door boeken, publicaties op
internet en scripties brengen zij hun onderzoek naar de vele mogelijkheden
van de therapie in beeld.
Klachten waarbij de therapie zijn waarde heeft bewezen zijn onder andere:
o angsten
o fobieën
o depressie
o dyslexie
o eenzaamheidsklachten
o familieproblemen
o fibromyalgie
o gewrichtsklachten
o gevoelloosheid
o herstel na operaties
o hoofdpijn
o migraine
o omgaan met hooggevoeligheid
o huilbaby's
o moedeloosheid
o nek en schouder klachten
o nerveuze klachten
o niet lekker in je vel zitten
o ondersteuning bij ernstige aandoeningen
o onrust
o stressrelease
o operatie trauma's
o persoonlijke ontwikkeling
28

o pijn bestrijding
o rugklachten
o reumatische klachten
o spirituele problemen
o stervens- en terminale begeleiding
o verstoringen in de slaap
o vermoeidheid
o verdriet en rouwverwerking
7.3 De craniale ritmes
“Het craniale ritme is een subtiele stem van de geest (spirit). Een onzichtbaar
energieveld dat ons levend maakt. Zo gauw dit stopt, stopt het leven.”
Hugh Milne
De cranio sacraal therapeut werkt met het craniale ritme en via dat ritme
met het energieveld van het lichaam, met de lichaamsintelligentie en de
celherinneringen.
Het craniale ritme ontstaat door de beweging van het craniale vocht dat
gemaakt wordt in het derde en vierde ventrikel in de hersenen. Door een
overloopsysteem vloeit ongeveer zes keer per minuut craniaal vocht uit de
ventrikels in de venaire sinussen van de hersenen. Dit ritme van opgevoerde
druk, overloop en onderdruk wordt het craniale ritme genoemd. Het is te
voelen bij het hoofd, maar ook op iedere willekeurige plaats in het lichaam.
Het ritme bestaat naast een vloeistof beweging ook uit een beweging van
energie. Daarom is het ritme op verschillende niveaus te voelen.
29

Het eerste ritme heeft een meetbare amplitude tussen 40 microns en 1,5 mm.
(Een velletje papier is 100 micron en het dunne velletje dat de tandarts
gebruikt is slechts 3 micron). Dit ritme heeft een frequentie van ongeveer zes
keer per minuut. Het wordt gebruikt bij het doen van manipulaties door
bijvoorbeeld een osteopaat of een chiropracter.
Het tweede ritme heeft een naar buiten gaande en een naar binnengaande
beweging die ieder ongeveer 15 seconden duren.
Bij het derde en diepste ritme duren ze ieder zo’n 1,5 minuut tot een bijna
stilstand: een stiltepunt. Het tweede en vooral het derde ritme zijn het
werkgebied van de cranio sacraal therapeut. Gedurende een stiltepunt vindt
diepe heling plaats.
Het is de uitdaging van de cranio sacraal therapeut om de verschillende
ritmes te voelen, ernaar te luisteren en te interpreteren. Het luisteren gaat het
best in absolute stilte. Dan zijn de diepste ritmes het best te voelen.
Cranio sacraal werk komt neer op het vinden van afwijkingen door te kijken
naar verstoringen in het ritme, de positie en beweeglijkheid van het weefsel
en de hoedanigheid van de plaatselijk aanwezige energie. We kijken en
luisteren naar wat er is en bepalen wat we daarmee kunnen doen. Bij een
krachtige beweging naar buiten van het ritme en een minimale beweging
naar binnen, proberen we de beweging naar binnen te optimaliseren. Op die
manier geven we meer ruimte aan de energiestroom waardoor een directe
verbetering tot stand komt.
7.4 De werkwijze van een cranio sacraal therapeut
Traditioneel cranio sacraal werk richt zich op het hoofd, het
ruggenmerg/ruggenwervels en het sacrum. Maar het is niet beperkt tot die
gebieden. Het hele lichaam wordt behandeld. Daarbij is het mogelijk om het
hele lichaam te behandelen, terwijl je handen op één plek zijn. Er is bij iedere
aanraking immers altijd contact met het hele lichaam.
Gedurende de behandeling ligt de cliënt op een zachte tafel en wordt hij/zij
door de handen van de therapeut liefdevol aangeraakt.
Tijdens cranio sacraal werk lijkt de tijd te vertragen. Door ons te concentreren
op het geheel of een deel van het lichaam van de cliënt verandert onze
beleving van tijd. Met het resultaat dat de minuscule bewegingspatronen en
de elektrische fluctuaties van de craniale golf lijken te vertragen en groter
lijken te worden. Totdat een 40 micron beweging uiteindelijk gevoeld wordt
als een beweging van meer dan een meter. Als dit gebeurt, dan zijn we “In” :
We zitten in de beweging, we zitten in het weefsel. Dan vertelt het weefsel zijn
30

verhaal en geeft inzicht in het waarom van de komst van deze cliënt. Want
een cliënt komt niet zomaar: er is een hulpvraag.
Alle weefsels kun je bewust benaderen en alle hebben iets te vertellen. Een
getraumatiseerd weefsel zal zijn nare droom vasthouden tot het ontladen
wordt. Trauma kan de oorzaak zijn van dysfunctie. Door trauma kan er
verwarring ontstaan dat het functioneren van het geheel of een deel van het
lichaam ernstig frustreert waardoor ziekte ontstaat.
7.5 Wat is trauma
Een trauma kan diep in het lichaam zitten, begraven door een noodzaak
omdat het gebeurde op het moment zelf niet verwerkt kon worden. Maar als
je het aanraakt en het naar boven komt, lost het energetische tijdslot op.
Sprookjes geven een mooie metafoor: Als de betovering wordt verbroken,
lost de vervloeking op.
Geheugen zit overal, in alle weefsels. Trauma is een stukje geheugenbank.
Een gebeurtenis kan zo snel gaan en zo verschrikkelijk zijn dat het lichaam het
geheel of gedeeltelijk in pakketjes stopt en wegzet om later te verwerken. Op
het moment zelf is het daartoe niet in staat. Het is ons antwoord op stress en
het is een hele oude manier om het organisme te laten dealen met levens-
en/of verstandsbedreigende situaties. Al leven we niet meer op de savanne,
onze huidige maatschappij heeft net zo goed tot gevolg dat wij allen trauma
te verduren krijgen.
Een diep trauma heeft vaak een onverwerkte emotionele component. Als die
onbewust is, kan de persoon het niet integreren in zijn leven. Met als gevolg
dat de emotionele herinnering gevangen blijft op de plaatst van de
verwonding in een soort geheugenbank. Als het trauma ooit opnieuw
aangeraakt wordt, door psychoanalyse, hypnose, LSD therapie, of door
cranio sacraal therapie, kunnen de emotionele en fysieke ingrediënten
vrijkomen; eruit gepraat, eruit geacteerd, eruit gevoeld of vrijgelaten door het
energielichaam.
Traumatische herinneringen en gevoelens moeten lang genoeg aangeraakt
worden om een ontlading mogelijk te maken. Ze kunnen behoorlijk op slot
zitten. Dit betekent bij cranio sacraal werk, dat je soms uren werkt met de
cliënt om zijn lichaam vrij te maken van trauma. De duur van de behandeling
is evenredig met de ernst van de originele verwonding of gebeurtenis. Het
emotioneel geladen deel van de herinnering moet volledig worden
ontladen. Het is net of je een oude lang gesloten deur opent en alle
demonen die uit de kamer moeten eerst naar buiten komen.
Het is mogelijke dat de cliënt de herinnering voor het eerst vol ervaart.
31

De schade bij trauma is het product van: emotie, voorbereiding,
ontspanning, kracht van de impact en schuld of:
Trauma = (E)motie x (V)oorbereiding x (O)ntspanning x (K)racht x (S)chuld
E = de emotionele toestand op het moment dat het gebeurde. Het spreekt
voor zich. Is het limbische systeem (=dat deel van de hersenen dat emotie
met intelligentie verbindt) erbij betrokken, dan is het altijd een dieper trauma.
V= de tijd dat het slachtoffer had om een ontwijkingmanoeuvre in te zetten.
En of er een ontwijking mogelijk was is heel belangrijk. Het maakt een groot
verschil voor de mate van beschadiging aan het lichaam. Zelfs een heel
kleine flits van bewustzijn dat er een impact aankomt, maakt een groot
verschil. Zonder ontwijkingmogelijkheid is de schade het grootst.
O= de ontspanning of de flexibiliteit van het lichaam en de geest tijdens en
direct na de impact. Hoe dieper de mate van ontspanning, hoe beter het
lichaam in staat is om de shock van de impact te kunnen verwerken. Daarom
kan een dronken persoon van drie hoog vallen en niets gebroken hebben.
K= de kracht, de richting en de snelheid van de shock van de impact. De
hoeveelheid energie en kracht die nodig is om het weefsel te normaliseren
staat in verhouding tot de snelheid, gewelddadigheid en intensiteit van het
oorspronkelijke trauma. Normaal gebruiken we met cranio behandelingen
een druk van 5 gram. Maar het kan zijn dat een veel grotere druk nodig is. Tot
wel meerdere ponden.
S= de hoeveelheid schuld die over en rond het trauma gevoeld wordt. Het
aan- of afwezig zijn van schuld speelt een belangrijke rol bij het herstel van
een trauma. Schuld kan maken dat de cliënt het gevoel heeft dat hij straf
verdient heeft en dus moet lijden. Het kan zelfs leiden tot een bepaalde
levenshouding.
Hoe groter de emotionele tweeslachtigheid, hoe groter de schuld. Als
ambivalentie en schuld zijn betrokken bij een trauma, dan duurt het helen
langer en is het werk van de therapeut moeilijker. De pijn en de ontkenning
zorgen beide voor een dieper trauma.
Vergeving heelt schuld. Als er geen vergeving is, kan de wond zelfs dieper
worden.
32

8. Cranio Sacraal Therapie in de praktijk
8.1 De therapeut en de cliënt
Het contact tussen therapeut en haar cliënt is gebaseerd op drie
grondregels:
1. De therapeut respecteert en staat volledig in dienst van de cliënt, haar
omgeving en haarzelf;
2. De therapeut heeft begrip van het diepste zijn van haar eigen
behoeften en die van de cliënt. Ze is daar niet bang voor en raakt niet
verblind als ze zich voordoen;
3. De therapeut ziet op individueel niveau wat de cliënt echt bezwaart en
wat de behoefte is. Door de cliënt te helpen zijn eigen omgeving en
zijn rol daarin te begrijpen, kan ze ook heling op een transpersoonlijk (=
het persoonlijke overstijgend) niveau mogelijk maken.
Belangrijk voor iedere behandeling is dat je zelf rustig bent zodat je goed stil
kunt worden. Een manier om rustiger te worden is naar je ademhaling te
gaan. Je kunt ook stillpoints creëren in je ademhaling. Adem uit en wacht
vervolgens op de impuls om weer in te ademen. Laat met de uitademing de
spanning van je afglijden. Wees je bewust van de druk om te presteren, je
angst, je verlangen om de cliënt te imponeren en zet dat vervolgens allemaal
van je af.
Als dit allemaal gelukt is en je bent bij je eigen innerlijke stilte gekomen, dan
ben je stil genoeg om te kunnen luisteren naar de andere mens. Dan is het
tijd om je cliënt tegemoet te treden.
Om het geheel te overzien bij het begin van een sessie kun je jezelf de
volgende vragen stellen:
o Is de cliënt aanwezig?
o Hoe aanwezig is de cliënt?
o Wat is de hoofd karaktereigenschap?
o Hoe zwaar voelt het lichaam op de tafel?
o Wat is hier aanwezig?
o Wat is hier niet aanwezig?
Let op: het eerste dat je zelf waarneemt, kan het belangrijkste zijn.
33

8.2 Aanraking
Aanraking is essentieel bij het cranio sacrale werk. Het is een heel gevoelig
contact. In op voelen gestoeld lichaamswerk gaat een lichte aanraking het
diepst. Een lichte aanraking nodigt de ziel uit om naar de oppervlakte te
komen en de vingers die aanraken te ontmoeten. Aanraking is nodig om op
een zodanige manier contact te maken dat echte transformatie mogelijk is.
Het zelf vertrouwd zijn met aanraking is een belangrijk onderdeel van de
gereedschapskist van de cranio sacraal therapeut.
Veel mensen kennen aanraking enkel als een voorspel voor intimiteit. Het
maakt altijd verschil wie je aanraakt en wat voor jou acceptabel is. De zelfde
aanraking, zoals een lichte aanraking van de schouder, kan voor de een
prima zijn en voor de ander als te veel voelen. We hebben allemaal diepe
verdedigingsmechanismen en de taak van de therapeut is om deze
mechanismen te respecteren en ze niet te schenden.
Je weet nooit hoe het met een cliënt precies zit en wat de cliënt heeft
meegemaakt en met zich meedraagt.
Daarnaast dient de therapeut er aan te werken dat bij de aanraking niets
van hem/haarzelf wordt overgedragen op de cliënt, door de eigen energie
goed bij zichzelf te houden. Al vindt er altijd vermenging en beïnvloeding
plaats, de therapeut dient dit zoveel mogelijk te bewaken en te beperken.
Zelfs zonder aanraking vindt er overdracht plaats. Door nabijheid wordt
bewustzijn overgedragen. Daarom is het van het grootste belang wat het
bewustzijn van de therapeut precies is. Draag zorg voor een bewustzijn vol
liefde en respect. Dat voelt de cliënt feilloos aan.
De craniale golf, een manifestatie van energie, is heel gevoelig voor velden
om zich heen. Het veld van de therapeut heeft invloed op het veld van de
cliënt, zelfs als ze elkaar niet aanraken. Enkel door er te zijn heb je invloed op
het veld.
34

8.2.1 Actieve en passieve aanraking
Er zijn vele manieren om iemand aan te raken. Ze zijn echter alle onder te
verdelen in twee categorieën: actief en passief.
Bij een actieve aanraking wil de therapeut iets doen, zoals een spier
verlengen, beweging brengen in een vaste schouder of energie toevoegen.
Bij passieve aanraking doe je helemaal niets. Je voegt geen energie toe en je
verandert niets aan wat daar is. Passieve aanraking is enkel een hele zachte
aanraking, niets meer. Door een passieve aanraking creëer je een open
veldbewustzijn, een ruimte zonder oordeel, actie of verwachting.
Hierdoor is het mogelijk contact te leggen met diepe niveaus van activiteit en
informatie afkomstig van de eenheid van het lichaam. Het lijkt heel magisch,
maar het is eigenlijk heel logisch. Creëer een lege ruimte en bewustzijn komt
naar boven, naar de oppervlakte, om te spelen. Omdat het zo simpel is, kan
het heel lastig zijn om het te doen. Onze handen en ons hoofd willen ons
steeds wat laten doen, in plaats van simpel aanwezig te zijn.
Juist die passieve aanraking maakt cranio sacraal werk zo anders dan
andere vormen van lichaamstherapie.
8.3 Waarneming
Om goed te kunnen waarnemen, is het nodig om vanuit een neutrale
energie te kijken: zonder vooroordelen, zonder dogma’s en zonder schuld.
Alles mag er zijn.
Waarneming betekent dat je dieper kijkt dan de oppervlakte van de realiteit.
Je kijkt onder de huid van zaken, je ziet hoe iemand werkelijk is. Visualisatie
betekent de vaardigheid om een plaatje in je hoofd te creëren bij wat je
waarneemt. Visualisatie is een fundamentele vaardigheid bij heling.
35

Begin met het waarnemen van de buitenste grenzen van het energieveld
van je cliënt. Tot hoever reikt het. Hoe ver reikt je eigen veld. Mensen die blind
zijn nemen vaak heel duidelijk waar. Als ze over een weg lopen kunnen ze
precies aangeven waar een boom staat door de energie te voelen die de
boom uitzendt.
Als er informatie komt vanuit het innerlijke waarnemen dan is het herkenbaar
omdat het een soort eigen golflengte heeft. Er zijn meer kenmerken of
misschien wel merkwaardigheden:
o Het komt onverwacht. Alles wat je zelf verzint komt via een bekend pad
tot je. Pas als het onverwacht is en je denkt: “hé, waar komt dát ineens
vandaan”, dan weet je dat het een intuïtieve waarneming is.
o Je voelt weerstand. Je eigen gedachten maken bezwaar tegen wat er
zomaar in je op komt. Je hoofd dat alles wil begrijpen haat het en zal
het ongeloofwaardig laten zijn.
o De informatie herhaalt zich tot het gehoord wordt. Het komt steeds
weer en laat zich niet wegdrukken. Het herhaalt zich totdat je er
aandacht aan geeft.
o Het komt in beeldspraak, poëzie. Vaak vind je het onlogisch en vreemd
klinken.
Je bewuste, geconditioneerde en welgeleerde hoofd zal altijd in opspraak
komen tegen de informatie die binnenkomt door:
o het naar beneden halen: is dit het beste dat je kunt bedenken;
o het te vergelijken: het is dezelfde informatie als je gisteren kreeg, het
kan niet waar zijn.
Tijdens de behandeling let de cranio sacraal therapeut op iedere
verandering, zoals kriebel bij zichzelf, veranderingen in temperatuur en
veranderingen in spanning.
Een kriebel kan een eerste gewaarwording zijn van een herinnering die eerst
nog toegedekt was. Er komen zaken aan de oppervlakte. Een kriebel kan ook
duiden op iets wat de persoon irriteert.
Kriebel kan duiden op in de war zijn en schuld. De linkerzijde van het lichaam
duidt meestal op het verleden en dus is kriebel aan de linkerzijde een mogelijk
teken dat de persoon zich verward of schuldig voelt over iets in het verleden.
Het lichaam duidt op het onbewuste, dus de persoon heeft het onbewust
gedaan.
Het hoofd staat voor bewustzijn en zetel van spirit en geest. Een kriebel aan
de linkerkant van het hoofd kan duiden op piekeren over een verkeerde
beslissing.
36

Als voeten een bepaald gevoel krijgen, met name kriebel, dan kan het
beteken dat de persoon nodig verder moet gaan. De rechtervoet duidt op
verlangen om naar de toekomst te gaan.
Als je jezelf warm voelt worden of juist koud of je gaat bibberen, stel dan
vragen aan de cliënt. Te warm kan duiden op opvliegers, koorts hebben of
niet in staat te rusten, warm door vermoeidheid. Als je hoofdpijn krijgt, vraag
dan: betekent het iets voor je als ik zeg: ik krijg er hoofdpijn van?
Als er een beeld of een bericht tot je komt, geef het dan door aan je cliënt
om de betekenis ervan te toetsen.
Als trauma van heel vroeger komt, dan kan dit duiden op een ervaring,
gebeurtenis of trauma uit een vorig leven. Het maakt niet uit of je gelooft in
vorige levens. Het kan zijn dat je cliënt een realiteit ervaart die enkel vanuit
deze mogelijkheid verklaard kan worden. Dan is dat de weg om te gaan.
Blokkeer geen informatie en laat alles wat mag gebeuren, gebeuren.
Zeg wat je weet. Als je het niet zegt kan alle andere informatie erachter
blijven haken en ophopen als een psychische constipatie. Het kan zijn dat je
het niet direct kunt zeggen. Om welke reden dan ook.
Probeer het dan ingepakt te zeggen;
o “Ik vraag me af of je de mogelijkheid hebt overwogen om…”
o “Ik denk, nu je het zo zegt dat…”
o “Misschien is er een andere manier om ernaar te kijken. Hoe zou het zijn
als je het…”
o “Als ik de baas zou zijn, zou ik je dit willen vertellen…”
o “Sorry, ik weet niet of dit waar is of niet, maar het antwoord dat ik krijg
is…”
Het kan best zijn dat wat je zelf vreemd vindt voor de cliënt heel goed te
plaatsen is. Dus laat het zijn en denk er niet te veel bij na.
Wees eerlijk en breng de boodschap zo zuiver als mogelijk over, zonder eigen
interpretaties.
8.4 Waarnemen van trauma
Trauma levert een plek, een deel van het lichaam dat er gedesoriënteerd
uitziet, overvol, of met een effen lijn energie. Je merkt dat het de gewone
elektrische impulsen door dit gebied verstoort.
Het geblokkeerde gebied kan bij aanraking heel heet voelen. Het normale
vloeiende gevoel van het weefsel is er niet. In plaats daarvan voelt het meer
houtig of zelfs rotsachtig aan. Als je op zo’n plek komt, zal de amplitude van
de craniale golf afnemen en soms zelfs verdwijnen.
37

Verschillende types weefsel geven het craniale ritme op verschillende
manieren weer. Trauma binnen verschillende types weefsel ziet er daarom
ook anders uit. Bot, bijvoorbeeld, wordt star onder invloed van stress of
trauma. Terwijl het cerebrospinale vloeistof de neiging heeft om zich terug te
trekken en te voelen alsof het volgelopen is met water. De manier waarop
het weefsel verandert heeft ook te maken met de richting van de inkomende
krachten die het trauma hebben veroorzaakt. Het maakt verschil of het met
een rechte lijn is binnen gekomen of met een meer destructievere
spiraalbeweging of bocht.
Het verschil in weergave van het cranio sacrale ritme wordt ook bepaald
door de kwaliteit van de energie dat al in het deel van het lichaam was voor
de impact. Een vrolijk hart voelt veel meer pijn dan een hart dat al gesloten
was.
Als je een plek met trauma hebt gevonden en onder je handen houdt, en je
voelt dat het ritme stopt, wacht dan totdat een verzachting van een
aanvankelijk onbeweeglijk weefsel te voelen is. Of tot het craniale ritme weer
terug lijkt te komen. Als eenmaal de pijn schoon en diep is ervaren en niet
langer is begraven, dan is de verlossing daar. Het gebied zal niet langer heet
aanvoelen. Het gebied zal erna sterker zijn dan ervoor.
Nuance geeft aan hoe belangrijk een trauma is. Een gevoel van elektrische
demping, of verlies van spontaniteit in een bepaald gebied, duiden op
dieper trauma. De craniale golf zal niet bijzonder veel veranderen als het
trauma geen emotionele component heeft. Wat betekent dat er geen diepe
emotie vervlochten zat in de pijn om betrokkenheid van het limbische
systeem te veroorzaken. Zulke trauma’s worden omschreven als schone
breuken. In zulke gevallen is de pijn die de cliënt ervaart tijdens ontwinden
een goede pijn. Je zou ook kunnen zeggen: dat wat je ervan denkt is erger
dan het gebeurde zelf.
38

Alleen de cliënt die wil en kan loslaten kan zichzelf van trauma genezen.
Dit betekent vaak een nieuwe identiteit aannemen:
“Wie ben ik als ik niet langer boos ben op mijn ex vrouw?”
“Wat zal ik doen met alle beschikbare energie die ik plotseling tot mijn
beschikking krijg?”
Als de wond weg is, herinneren we ons nog steeds het ongeluk. Als het
trauma de dood van een geliefde heeft veroorzaakt, kunnen we eraan
terugdenken zonder schuld. Er is geen bijkomende vloed van hevige emoties
meer. Het lichaam hoeft niet meer te vervallen in een depressie of
schuldvraag. De andere mensen die bij het trauma waren betrokken worden
enkel nog gezien voor wat ze al waren: eenvoudige en gewone mensen die
ook maar bezig zijn hun eigen weg te gaan.
8.5 De 10 opties voor interactie
Een behandeling kan volledig in stilte gedaan worden. Op het moment dat
het nodig is wordt er gepraat. Bijvoorbeeld om te vragen of de techniek oké
is, de druk van de handen goed voelt en wat er gebeurt met de cliënt.
Als je voelt dat de craniale beweging of de beweging van het weefsel ter
plaatse niet goed gaat, kun je de volgende acties doen:
1. Directe actie: alle technieken waarbij een deel of delen geduwd of
getrokken worden naar de juiste positie. Als het naar buiten steekt, duw
het dan terug naar binnen.
2. Overdrijving: de techniek waarbij je de fout vergroot, waardoor zoveel
spanning en energie ontstaat dat het dan vanzelf terugspringt naar de
juiste positie. Als het naar buiten steekt, duw het dan verder naar
buiten, dan springt het vanzelf terug.
3. Decompressie: ook wel tractie of de druk verlagen genoemd. Het werkt
door het aangetaste gebied te isoleren, te omvatten. In de tractie of
direct na de tractie treedt normalisering op. Het is een heel kalmerende
en zachte aanpak, en heel geschikt bij intuïtief werk. Als het niet goed
werkt, haal het dan uit elkaar en laat het zichzelf weer goed in elkaar
zetten.
4. Compressie: de druk verhogen, zoals bij de cranio sacraal techniek
CV4, door druk op het occiput komt het aangetaste gebied ergens
anders in het hoofd of in het lichaam los. Als het niet goed werkt, druk
het samen totdat het loskomt, of totdat je genoeg energie hebt
verzameld dat het ontkoppelt, als een terugspringen direct als je de
handen ervan loslaat.
39

5. Het creëren van een stiltepunt: we gebruiken het stiltepunt om het
lichaamseigen herstellend vermogen te activeren zodat een nieuw
patroon kan gebeuren of een oud patroon weer terug kan komen. Je
kunt stiltepunten creëren bij botten, spieren en bij structuren die
verbonden zijn met de dura.
6. Wederzijdse innervatie: maak gebruik van het gegeven dat de
hersenen gepaarde organen en ledematen zien als één. Als een arm
te pijnlijk is om mee te werken, werk dan met de andere arm. Als het
gepaarde deel onder grote druk staat, laat het dan met rust en put de
andere uit.
7. Wacht: wachten betekent enkel aanwezig zijn, met aandacht en
bewustzijn. Het betekent wachten tot de structuren je aanwezigheid
accepteren. Je gaat niet naar binnen om ze aan te zetten, of om er
een paar aardige cranio sacraal technieken op los te laten. Je doet
eenvoudigweg iets door niets te doen. Je mag wel energie, warmte en
betrokkenheid in je contact leggen, maar je doet niets. Wees de man
die kijkt op de heuvel. Dit is The heart of listening. Wacht totdat de
structuur vanzelf goed wordt onder jouw eindeloze liefde en geduld. Je
creëert bewust een vacuüm die de natuur zelf wil vullen. Hier krijg je te
maken met wetten uit de natuurkunde die we niet kunnen verklaren.
8. Vraag om een kopje thee zoals de Engelsen doen: als het allemaal niet
lukt, drink een kopje thee. Als het op is begin je helemaal fris opnieuw.
9. Stuur energie: als het niet werkt, laad het dan op.
10. Ontwinden: houd het liefdevol vast en laat het de bewegingen maken
die het wil maken. Volg enkel de beweging tot het rustig wordt.
40

8.6 Ontwinden
Ontwinden is een belangrijke techniek binnen de cranio sacraal therapie.
Ontwinden laat zich het gemakkelijkst uitleggen aan de hand van een
ouderwetse telefoon. Zo een met de hoorn nog aan een snoer. Doordat de
hoorn wordt opgenomen en vaak andersom weer wordt neergelegd, raakt
het snoer verdraaid. Laat je dan de hoorn loshangen in de lucht, dan draait
ze weer terug naar normaal. Eerst draait ze hard en verder dan normaal. Dan
stopt het waarbij ze de andere kant “doordraait”. Dit gebeurt een aantal
keer heen en weer tot het klaar is. Hetzelfde gebeurt bij het ontwinden van
een lichaamsdeel (bijvoorbeeld het hoofd, een arm of een been). Zo zorg je
ervoor dat alle opgehoopte energie vrij kan komen.
Tijdens het ontwinden gebeurt vaak kievietgedrag, dus een poging je bij het
trauma weg te lokken. Dit gebeurt als de cliënt voelt dat je ergens in de buurt
komt en vooral bij een groot trauma. Er zullen dingen gebeuren die je erbij
weg lokken. Hij laat je een imaginaire gebroken vleugel zien. Dit kan allemaal
op een onbewust niveau gebeuren.
Als dit gebeurt, gaat de cliënt onrustige bewegingen maken die bewust
gemaakt worden, dit voelt heel anders dan het onbewuste
bewegingspatroon dat normaal bij ontwinden gebeurt. Het zijn grovere meer
abrupte bewegingen die voelen als een soort worstelen. Een andere
aanwijzing is dat kievietbewegingen zich eindeloos herhalen en dat er geen
stiltepunten voorkomen.
Het is belangrijk om te respecteren dat het trauma waar je in de buurt bent
gekomen, kennelijk te veel is voor de cliënt op dit moment.
De theorie van het ontwinden verklaart waarom elektroshocktherapie werkt.
Het is een hele heftige vorm van wat cranio sacraal therapie doet bij
ontwinding. Want wat gebeurt er tijdens een shock? Het slachtoffer laat in
een paar seconden tijd jarenlang opgehoopte woedepakketjes en
traumatische herinneringen los door middel van lichaamskrampen. Deze zijn
zo heftig dat er spierverslappers en algehele anesthesie nodig is voordat de
elektrische shock toegediend kan worden. Tegenwoordig wordt het weer
toegepast bij zware depressies. De therapie beleeft een bescheiden
comeback.
Het behandelen via cranio sacraal therapie is een veel zachtere,
eeuwenoude manier waarbij hetzelfde resultaat verkregen wordt, echter veel
minder snel en veel minder heftig.
Maar vergeet niet dat er een limiet is aan hoeveel die de cliënt en de
therapeut kunnen doen in een behandeling. Onderken als het genoeg is voor
een van beiden.
41

8.7 De behandeling
Laat als therapeut twee mogelijke plaatsen om het contact te beginnen naar
boven komen. Begin als je cliënt te ademen, Dit verdiept je gevoeligheid
voor de ander. Maak dan contact gedurende de uitademing van de cliënt.
Als je vooraf geen idee hebt waar je kunt beginnen, begin dan toch ergens,
laat je aanraking zacht, met respect en niet invasief zijn. Mocht je het toch
niet weten, vraag dan aan de cliënt waar zij graag aangeraakt of
vastgehouden zou willen worden.
Een hele eenvoudige manier om het contact te beginnen is de cliënt te
vragen waar de pijn is en de cliënt te vragen de eigen hand daar te leggen.
Dan leg je zelf een hand op die hand en probeer je de bron te vinden. Dan
kun je daar de andere hand leggen en van hieruit verder werken.
Laat het energieveld van het lichaam van de cliënt je vertellen wat je moet
doen. Blijf minimaal net zo lang bij het eerste contact tot je borrelgeluiden
hoort van uit de buik of anders een diepe zucht van de cliënt. Het zijn
signalen dat je “in” bent. Dat er contact is met het diepere zijn van dit
individu. En luister.
Sterke overtuigingen zijn ware obstakels in dit werk. Muziekanten en artiesten
vinden het voelen van het fijne bewegingspatroon van het lichaam
gemakkelijk. Terwijl artsen, vooral als ze geloven dat er geen beweging kan
zijn, bijna geen beweging voelen. Het is moeilijk om een microbeweging te
voelen met je handen als je hoofd zegt dat het er niet kan zijn.
42

8.7.1 Gewaar worden van de hoedanigheid
Tijdens de behandeling kun je jezelf de volgende vragen stellen:
o Hoe voelt dit been/spier/bot/onderdeel?
Om de beeldvorming te vergemakkelijken kun je denken in termen
van:
- De vijf elementen: aarde, lucht, vuur, water en hout;
- Een natuurlijk verschijnsel als rivier, jonge boom, een rots, een
berg, een bloem… als het een bloem is welke dan? En welke
kleur?
- Dierentotems: is dit een boze beer, een opgesloten panter, een
zalm die naar huis zwemt, een vliegende arend, een dolfijn in
een warme zee?
- Eenvoudige emoties: is dit bot boos, verdrietig, doodmoe, in de
war?
- Elektrische lading, voelt het vol of leeg?
- De vorm van het veld dat de beweging mogelijk maakt: is het
een spiraal, een boog, een rechte lijn, een rechte lijn met een
draaiing, gaat het als een diagonaal door het orgaan?
o Waar doet het pijn?
o Hoe lang is dit hier al?
o Waarom is het daar?
8.7.2 Het ritme voelen
Als je eenmaal het craniale ritme voelt, kun je om beter te luisteren jezelf de
volgende vragen stellen:
o Beweegt het?
o Hoe beweegt het links en hoe beweegt het rechts, vergelijk beide?
o Hoe ver en hoe gemakkelijk gaat flexie t.o.v. extensie?
o Hoe gaat het hier met het membraansysteem?
o Is dit een traumatisch hoofdpatroon of is dit een normaal patroon voor
dit hoofd?
o Waar wil het bot naar toe?
o Welke botten staan in verbinding met dit bot?
o Wat betekent de beweging? Wat is hier eigenlijk werkelijk aan de
hand?
Bedenk dat bewegingen een betekenis hebben: links is verleden, intuïtief,
vrouwelijk, passief, verlegen, yin en rechts is toekomst, analyse, mannelijk,
agressief, extrovert, yang. Bewegingen op de middellijn betekenen neutrale
observeerder, huidige tijd, hier en nu.
43

8.7.3 Beweging voelen
De volgende vragen vergroten je gevoeligheid als een craniaal bot of een
deel van het lichaam beweegt:
o Waar wil dit bot of deel van het lichaam naar toe?
o Waar wil het zeker niet naar toe?
o Waar is het trauma?
o Is dit een goed moment om dit trauma te verkennen?
o Hebben we genoeg tijd om de juiste aandacht te geven aan deze
plek?
o Wat wil dit patroon mij precies duidelijk maken?
o Is de cliënt eraan toe om zich te uiten of kan dit nog niet?
o Luister naar de stem van het bot of deel van het lichaam als je het
beweegt. Gebruik vervolgvragen om volgende stappen te begeleiden
in het proces. En luister naar de antwoorden.
o Is er een bepaalde positie waarin het lichaam wil worden gelaten als
we klaar zijn met de sessie?
8.7.4 Eigen status checken
Vragen om tijdens een behandeling je eigen status te checken:
o Blijf ik goed doorademen?
o Adem ik met de cliënt mee?
o Heb ik onnodige spanning in mijn schouders, nek, kaak of zitvlak?
o Ben ik nog steeds gecentreerd?
o Ben ik hier en aanwezig?
o Volg ik een bepaalde weg zodat ik weet wat er komt, geef ik gehoor
aan eigen gedachten en interpretaties?
8.7.5 Afsluiten van de behandeling
De volgende vragen helpen een behandeling goed af te sluiten:
o Wat is hier veranderd?
o Wat is niet veranderd, maar hetzelfde gebleven?
o Hoe is de ademhalingsfrequentie en -kwaliteit en waar zit de
ademhaling?
o Hoe staat de kaak?
o Wat is de kleur van de huid?
o Hoe is de cliënt nu vergeleken met het begin van de behandeling?
o Hoe is mijn eigen bewustzijn? Is dit veranderd?
o Wat was het meest opmerkelijke wat ik ontdekt heb tijdens deze
behandeling?
o Wat is het meest karakteristieke aan de cliënt na de behandeling?
o Wat had ik moeten zeggen wat ik niet gedaan heb?
44

o Wat moet ik nog zeggen om mijn eigen lichaam volledig te
verschonen, zodat er niets vergeten is dat later nog kan gaan knagen?
Let op alles dat je gewaar kan worden door in stilte je lichaam open te stellen
voor wat tijdens de behandeling naar boven komt door te kijken met je
innerlijke oog, te luisteren met je innerlijke oor en al het andere dat door het
eigen empathisch vermogen over het lichaam van de cliënt is waar te
nemen.
45

9. Nawoord
Het hele proces van het bezig zijn met en het schrijven van deze scriptie is
voor mij zeer heilzaam gebleken. Het is zeker geen toeval dat ik juist dit
onderwerp heb gekozen. Vanaf de start van mijn opleiding heb ik het lastig
gevonden om de mensen om mij heen te vertellen wat cranio sacraal
therapie nou precies inhoudt. Zo prachtig als ik het vond om het te doen en
zo wonderbaarlijk als ik het effect ervan vond, toch had ik grote moeite om
het goed uit te leggen.
Maar wat doe je dan? En hoe werkt het dan? Vanuit mijn eigen reguliere
context had ik oprecht moeite met begrippen als energie en energetisch.
Dan hoorde ik mijzelf praten en vond ik het vooral zelf erg zweverig. En als ik
me zelf al onzeker voelde over die woorden, dan kon ik het natuurlijk nooit
echt goed uitleggen aan een ander.
Nu weet ik dat het helemaal niet zo zweverig is. Onze maatschappij is sterk
regulier beïnvloed. Maar de bewijzen dat het lichaam veel meer is dan fysiek,
biologisch en psychologisch is te verklaren, zijn al lange tijd bekend. Er wordt
juist door regulier maar steeds zo ongelooflijk afwijzend op gereageerd.
Regulier kan er duidelijk niets mee omdat ze blijft volharden in de eis van
evidence based medicine, terwijl alles erop wijst dat het lichaam zoveel meer
is. Het lichaam bestaat ook uit energie.
Veel rondom de cranio sacraal technieken en werkwijze is al heel oud.
De beweeglijkheid van de suturen werd al rond 1900 vastgesteld en is dus al
meer dan 100 jaar bekend. Toch zijn er nog steeds regulier geschoolde artsen
die weigeren te geloven dat er beweging mogelijk is tussen de
schedelbeenderen. Het wordt dus kennelijk nog steeds niet gedoceerd op
een reguliere opleiding. Een verbijsterende constatering.
Het zetten van craniale botten en de heilzame werking hiervan, het werken
met lichaamsenergie en al het andere beschreven in deze scriptie, is al
honderden (zelfs duizenden) jaren oud. Waarom is een deel van de
geneeskundige wereld zo blind hiervoor? En dat terwijl ze zelf toegeven dat
de eigen geneeskunde slechts voor een beperkt deel volgens de eigen
maatstaven te bewijzen is (slechts 20-23% is echt evidence based).
Vanaf nu heb ik er geen moeite meer mee om uit te leggen wat ik doe als
cranio sacraal therapeut. Want het lichaam is zoveel meer. En ik werk met
dat meer. Het is energiewerk. De huidige mens kent een grote behoefte om
op dit niveau aangeraakt te worden. Ik ben er trots op dat ik onderdeel ben
van een ontwikkeling die niet meer tegen te houden is. Een ontwikkeling met
onbegrensde mogelijkheden.
De geest is uit de fles.
46

10. Literatuurlijst en bronvermelding
Boeken
The heart of listening
A Visionary Approach to craniosacral work
Geschreven door Hugh Milne
ISBN: 978-1-55643-279-8
Quantum genezing
De verborgen intelligentie van lichaam en geest
Geschreven door Deepak Chopra
ISBN: 978-90-215-3388-9
Cranio Sacraal therapie
Voor en door iedereen
Geschreven door Marijke Baken en Etienne Peirsman
ISBN 90-202-4371-3
Cranio Sacraal Therapie voor Baby's en Kinderen
Geschreven door Neeto en Etienne Peirsman
ISBN 90-202-43-918
Helder rapporteren
Geschreven door Peter Nederhoed
ISBN: 90-368-0160-5
Meerdere boeken van John E. Upledger
De cursussen die ik heb gevolgd aan de Stichting Peirsman Cranio Sacraal
Academie
De oefenavonden onder leiding van Silvia Sedoc
Internet
Link: http://nl.wikipedia.org/wiki/reguliere_geneeskunde
Link: http://www.osteohome.com/SubPages/wgs.html
Link: http://www.answers.com/topic/andrew-taylor-still
47