workshop beeldbewerking met paint shop pro 8.04 - Fontys ...

49
WORKSHOP
BEELDBEWERKING
MET
PAINT SHOP PRO 8.04
Januari 2009
Mediatheek Moller Tilburg

2
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04

Inhoudsopgave
1 Inleiding………………………………………………………………………. 5
1.1 Algemene doelstelling……………………………………………………….… 5
1.2 Specifieke doelstelling………………………………………………………… 5
1.3 Werkwijze…………………………………………………………………….. 5
1.4 Middelen………………………………………………………………………. 5
1.5 Evaluatie………………………………………………………………………. 5
2 Beeldbewerking en onderwijs………………………………………………. 6
3 Het verwerven van plaatjes…………………………………………………. 7
3.1 Meegeleverde bestanden openen……………………………………………… 7
3.2 Plaatjes downloaden van Internet…………………………………………….. 7
3.3 Screendump / Schermopname………………………………………………… 8
4 Paint Shop Pro …………………………………………………………….. 9
5 Eenvoudige bewerkingen in plaatjes………………………………………. 11
5.1 Selecteren algemeen………………………………………………………….. 11
5.1.1 Opties voor gereedschap……………………………………………………… 11
5.2 Selecteren van een exacte vorm………………………………………………. 12
5.2.1 Selectie ongedaan maken……………………………………………………... 12
5.3 Kopiëren en plakken van een selectie………………………………………… 12
5.4 Verplaatsen van een selectie………………………………………………….. 12
5.4.1 Verplaatsen van een kader……………………………………………………. 13
5.5 Selectie uit vrije hand………………………………………………………… 13
5.6 Selecteren op basis van kleur………………………………………………… 14
5.6.1 Selectie omkeren……………………………………………………………… 15
5.6.2 Tolerantie instellen…………………………………………………………… 16
5.7 Bijsnijden……………………………………………………………………... 17
5.8 Doezelen……………………………………………………………………… 18
5.9 In- en uitzoomen……………………………………………………………… 19
5.10 Gereedschap Wisser…………………………………………………………... 20
5.11 Tekst invoegen……………………………………………………………….. 20
5.12 Tekst veranderen……………………………………………………………… 21
6 Eenvoudige bewerkingen met hele plaatjes………………………………. 22
6.1 Roteren………………………………………………………………………. 22
6.2 Ontkleuren/ “zwart-wit maken”……………………………………………… 23
6.3 Helderheid en contrast……………………………………………………….. 23
7 Werken met lagen………………………………………………………….. 24
7.1 Het nadeel van werken zonder lagen………………………………………… 24
7.2 Het voordeel van werken met lagen…………………………………………. 25
7.3 Verplaatsen van een object op een laag……………………………………… 27
7.4 Lagen maken en verwijderen………………………………………………… 27
7.5 Lagen maken door “kopiëren en plakken als laag”………………………….. 27
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
3

7.6 Lagen bewerken………………………………………………………………. 28
7.7 Lagen dupliceren…………………………………………………………….. 28
7.8 Roteren in lagen……………………………………………………………… 28
7.9 Formaat wijzigen en Zoom…………………………………………………. 28
7.10 Bestand met lagen opslaan…………………………………………………. 30
8 En verder……………………………………………………………………. 31
8.1 Nieuw leeg bestand maken…………………………………………………… 31
8.2 Printen………………………………………………………………………... 31
8.2.1 Een paginavullende print…………………………………………………….. 31
8.3 Invoegen in Word……………………………………………………………. 31
Eindopdracht………………………………………………………………………. 32
Evaluatie ontwerp/eindopdracht beeldbewerking 33
Bijlage
Bestandsinformatie……………………………………………………………….. 34
8.1 Beeldinformatie……………………………………………………………... 34
8.2 Plaatje ontkleuren…………………………………………………………… 35
8.3 Bestandsformaten (BMP, GIF en JPEG)…………………………………….. 35
8.3.1 Bestandsformaten……………………………………………………………. 35
8.3.2 Exporteren als GIF of JPEG…………………………………………………. 36
4
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04

1. INLEIDING
In deze workshop maak je kennis met de basismogelijkheden van een
beeldbewerkingsprogramma. Gezien de mogelijkheden van elektronisch publiceren mag
verwacht worden dat het kunnen manipuleren van beelden steeds belangrijker zal worden.
Om kennis te maken met enkele mogelijkheden van beeldbewerken maken we gebruik van het
programma 'Paint Shop Pro.
1.1 Algemene doelstelling
Je maakt kennis met enkele mogelijkheden van beeldbewerking. Je gaat ontdekken welke
mogelijkheden beeldbewerking biedt. Tevens zul je enkele praktische vaardigheden opdoen
m.b.t. beeldbewerking in het programma Paint Shop Pro.
1.2 Specifieke doelen
Na het afronden van deze workshop ben je in staat: eenvoudige bewerkingen uit te voeren
m.b.v. een grafisch programma.
1.3 Werkwijze
De workshop kan individueel uitgevoerd worden. Je neemt de tekst uit deze handleiding door
en maakt zelfstandig de oefenopdrachten die daarin opgenomen zijn.
In deze workshop staat het programma Paint Shop Pro centraal. Je gaat een aantal opdrachten
uitvoeren om de mogelijkheden van dit programma te verkennen. Het geheel wordt afgesloten
met een eindopdracht die beoordeeld wordt door medewerkers van de Studietuin.
Voor het uitvoeren van de eindopdracht heb je wellicht materiaal nodig uit de thuissituatie.
Tip: bedenk thuis al na over een mogelijke eindopdracht en breng de vereiste teksten en
plaatjes mee.
1.4 Middelen
Te organiseren door het instituut:
• computer met het programma Paint Shop Pro, versie 8.04
• cd-rom met oefenbestanden
Te organiseren door de student:
• Reader 'Workshop Paint Shop Pro'
1.5 Evaluatie
De workshop is afgerond als voldaan is aan de volgende eisen:
• oefenopdracht 21 gemaakt is
• de eindopdracht gemaakt is en voldoende beoordeeld is.
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
5

2. BEELDBEWERKEN EN ONDERWIJS
Foto's en plaatjes spelen een belangrijke rol in het onderwijs. Naast praten (het verbale aspect)
spelen illustraties (het visuele aspect) een grote rol in onderwijsleersituaties. Het bekende
gezegde 'een plaatje is meer dan duizend woorden' is nog altijd geldig.
Naast schriftelijke materialen gaan steeds meer elektronische materialen een rol spelen in het
onderwijs. Elektronisch materiaal dat beschikbaar komt via CD-ROM, Internet en Intranet.
Wil elektronisch materiaal aantrekkelijk blijven dan is het gebruik van illustraties vaak
belangrijk.
Bij het vervaardigen en bewerken van tekst- en beeldmateriaal is de computer een onmisbaar
stukje gereedschap geworden. Voor het bewerken van teksten zijn er
tekstverwerkingsprogramma's. Voor het manipuleren met beeldmateriaal zijn er
beeldbewerkingsprogramma's.
Je gaat werken met Paint Shop Pro. Voortaan kortweg aangeduid met 'Paintshop'.
Paintshop is een programma waarmee op professionele manier allerlei grafische afbeeldingen
kunnen worden gemaakt en bewerkt.
De opdrachten zijn zo gekozen dat de belangrijkste opties van het programma gebruikt zullen
worden. Bedenk dat Paint Shop een krachtig programma is en meer mogelijkheden heeft dan
in deze workshop aan de orde kan komen.
De volgende functies van Paint Shop zullen in deze workshop aan de orde komen:
• Het verwerven van plaatjes
• Eenvoudige bewerkingen maken in plaatjes
• Eenvoudige bewerkingen maken van plaatjes
• Bestandsinformatie
• Printen
• Invoegen in Word
6
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04

3. HET VERWERVEN VAN PLAATJES
Om met Paint Shop te werken dien je allereerst te beschikken over plaatjes.
Welke mogelijkheden zijn er om aan plaatjes te komen?
1. Plaatjes kunnen bij een computerprogramma meegeleverd zijn.
2. Je kunt ze downloaden van Internet.
3. Je kunt plaatjes scannen.
4. Je kunt m.b.v. een digitale fotocamera opnames maken.
5. Je kunt zelf een plaatje maken door middel van het tekenpalet van Paint Shop.
6. Je kunt gebruik maken van een zogenaamde screendump. Dat wil zeggen dat je wat er te
zien is op het scherm van de computer omzet naar een plaatje wat je kunt bewerken.
Bij deze workshop maak je gebruiken van mogelijkheden 1 en 2 en 6.
3.1 Meegeleverde bestanden openen
• Open Paint Shop Pro via het Paint Shop Pro icoontje op je bureaublad
• Indien het PaintShop Pro icoontje niet op je bureaublad staat, ga dan via START >
Alle programma’s > Jasc Software > Jasc Paint Shop Pro 8. Het duurt eventjes voordat
Paint Shop Pro alle bestanden gedownload heeft
• Nu wordt er een dialoogvenster geopend waarin gevraagd wordt welke soort bestanden
je allemaal automatisch met Paint Shop Pro wilt laten openen. Kies hierbij ALLEEN
voor de pspbestanden (kies zonodig eerst voor de optie “alles verwijderen” en vink
daarna psp-image aan) en klik op OK
• Bij de volgende dialoogvenster kies je linksonder in het dialoogvenster
voor de optie “Overslaan”, en het dialoogvenster “Studiecentrum” kun je ook het beste
afsluiten.
Nu kun je in de menubalk bij BESTAND - OPENEN een afbeeldingbestand openen dat op de
computer of het netwerk, op een diskette of cd-rom is opgeslagen. Een aantal van de plaatjes
waarmee je in deze workshop gaat oefenen staan in de map CD-PSP 8.04 op de D-schijf van
de computer (zo niet, dan vraag je bij de workshopbegeleiding naar de cd-rom).
3.2 Plaatjes downloaden van Internet
Je hebt vast al wel eens plaatjes van Internet gebruikt. Toch geven we je graag een aantal tips.
Plaatjes zoeken op Internet gaat heel makkelijk
met de functie "afbeeldingen zoeken" van o.a. de
zoekmachines Google (www.google.nl) en
Altavista (www.altavista.nl).
Als je op die manier een website met het juiste
plaatje hebt gevonden kun je het beste de
volgende manier gebruiken om het in Paint Shop
Pro te krijgen.
• Als je in Internet Explorer de website met
het gewenste plaatje hebt gevonden en het
plaatje op de originele grootte geopend
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
7

8
hebt, klik dan met de rechtermuisknop op het plaatje.
• Kies in het menu dat je dan krijgt voor "AFBEELDING OPSLAAN ALS".
• Geef de locatie (map) aan waarin je afbeelding wilt opslaan, geef het bestand een naam
en sla de afbeelding op.
• In Paint Shop Pro kun je nu de afbeeldingen openen
Opdracht 1: Afbeelding downloaden
Zoek met Google een plaatje van een bekende acteur of actrice. Sla zoals hierboven is
beschreven het bestand op in de map M:\mijn documenten en open het in Paint Shop Pro.
3.3 Screendump / Schermopname
Een andere handige manier om plaatjes te verwerven is een zogenaamde screendump. Dat
betekent dat je wat op het scherm van de computer te zien is als nieuwe afbeelding gebruikt.
Met de optie "opname" van Paint Shop Pro kun je dat eenvoudig doen.
Opdracht 2: Schermopname
Stel dat je een afbeelding nodig hebt van de prullenbak die op het bureaublad van de computer
staat. Hoe selecteer je dan alleen die prullenbak?
• Open het programma Paint Shop Pro.
• Kies in de menubalk voor Bestand > Importeren > Schermopname > Starten
Het scherm van Paint Shop Pro wordt dan klein.
• Zorg ervoor dat je het bureaublad van de computer ziet.
Klik éénmaal met de rechtermuisknop ergens in het scherm.
De cursor verandert van een pijltje in een kruisje.
Selecteer de prullenbak door eerst één keer te klikken en vervolgens te slepen. Als je dan
nog een keer klikt wordt de selectie automatisch in Paint Shop Pro gezet.
• Ga (zonodig) weer naar Paint Shop Pro. Als je het goed gedaan hebt zie je nu daar de
afbeelding van de prullenbak staan.
• Sluit het bestand. Je hoeft het niet op te slaan.
Deze schermopname is ook erg handig om bijvoorbeeld beveiligde
afbeeldingen/plaatjes van Internet te kunnen gebruiken.
Je kunt natuurlijk ook een internetplaatje (naar o.a. PaintShop Pro) kopiëren door gebruik te
maken van de “print screen-toets” op je toetsenbord (rechtsboven). In PaintShop Pro kun je de
schermafbeelding dan plakken (Ctrl V) en verder gaan bewerken/selecteren tot de precieze
afbeelding die je wilt hebben.
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04

4. PAINT SHOP PRO
Open het bestand Kat.1
Je ziet nu het volgende venster:
Titelbalk
Werkbalk
Gereedschappen
De titelbalk hoort bij het standaard programmavenster en vermeld de naam van het geopende
grafische bestand. (Paint Shop Pro kat1)
De menubalk bevat keuzen voor het opvragen, opslaan, enz. van bestanden, voor het
bewerken van tekeningen, het opvragen van hulp enz.
De statusbalk geeft informatie over het geopende grafische bestand (info rechts onder) en
geeft een beschrijving van een functie van een knop (info links onder).
De werkbalk gereedschappen bevat allerlei snelknoppen voor functies die je ook in het menu
aantreft. Ook zijn er snelknoppen om het tekenpalet en het selectiepalet te openen.
In het palet Opties voor gereedschap kun de opties van het geselecteerde gereedschap
instellen.
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
Menubalk
Palet Opties voor gereedschap
Palet Materialen
(kleur)
Palet Overzicht
Palet Laag
Statusbalk
9

In het palet Materialen (kleur) kun je kleuren veranderen/aanpassen.
In het palet Overzicht zie je het voorbeeld en kun je tevens informatie opvragen over de
afbeelding.
In het palet Laag kun je lagen bekijken, aanmaken, veranderen, verslepen, verwijderen enz.
Zie je één van deze werkbalken/paletten niet, dan kun je deze openen door in de
menubalk te kiezen voor Beeld Werkbalken of voor Beeld Paletten.
10
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04

5. EENVOUDIGE BEWERKINGEN IN PLAATJES
Voor bewerkingen in afbeeldingen kun je gebruik maken van de werkbalk Gereedschappen.
Als deze werkbalk niet op het scherm staat, ga dan als volgt te werk..
Via menubalk: Beeld – Werkbalken kun je de werkbalk Gereedschappen aanvinken.
5.1 Selecteren algemeen / selectiegereedschap
Selecties worden gemaakt om ervoor te zorgen dat het bewerken van een plaatje of het
toepassen van een opdracht beperkt blijft tot een bepaald gedeelte van een afbeelding. Een
selectie wordt gemarkeerd door een gestippelde lijn.
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
Bijsnijden: selecties maken waarvan het formaat kan worden aangepast
Verplaatsingen: selecties verplaatsen
Selectie: selecties maken van een exacte afmeting
Selectie uit vrije hand: selecties van onregelmatige vorm
Toverstaf: selecties op basis van kleur
5.1.1 Palet Opties voor gereedschap
Je kunt bij de keuze van het selectiegereedschap ook nog kiezen voor welke vorm dat het
selectiegereedschap aan moet nemen.
• Open zonodig het palet Opties voor gereedschap; een extra werkbalk (Beeld
Paletten).
• Binnen het palet Opties voor gereedschap kun je via het selectietype
11

12
kiezen voor de verschillende selectievormen. Kies bijvoorbeeld in de werkbalk
Gereedschappen voor het gereedschap Selectie en probeer bij Selectietype (in het palet
Opties voor gereedschap) een aantal opties uit. Sluit daarna het bestand af.
5.2 Selecteren van een exacte vorm
Met het selectiegereedschap kun je een selectie maken van een gedeelte van de afbeelding. De
grootte is niet achteraf aan te passen, je zult dan een nieuwe selectie moeten maken.
Opdracht 3: Selecteren
• Open oefenbestand zonnebloem
• Klik op het pijltje bij het selectiegereedschap en kies voor Selectie.
• Ga met de muis over de afbeelding en zie dat de pijltjescursor veranderd is in een
kruiscursor.
• Plaats de kruiscursor links bovenaan het schermgedeelte dat moet worden geselecteerd en
sleep de muisaanwijzer (linker muisknop ingedrukt) over het gedeelte dat geselecteerd
moet worden. Laat dan de linker muisknop los.
• De selectie komt in een gestippeld kader te staan.
5.2.1 Selectie ongedaan maken
Is de selectie toch niet goed, dan kun je de selectie ongedaan maken via:
Menubalk: Selecties – Niets selecteren óf klik met de rechtermuisknop op de afbeelding.
5.3 Kopiëren en plakken van een selectie
• De gemaakte selectie kan via een kopie in een nieuw bestand worden gezet.
Opdracht 4 : Kopiëren en plakken van een selectie.
• Open zonodig het bestand “Zonnebloem” en selecteer de grootste zonnebloem
• Kopieer via de Menubalk > Bewerken > Kopiëren de gemaakte selectie en plak hem als
“Nieuwe afbeelding” (Bewerken > Plakken als…..). Je ziet nu dat je een geheel nieuwe
afbeelding/bestand krijgt.
Probeer ook eens de selectie te plakken als “nieuwe selectie”. Er verschijnt in je huidige
bestand een extra stukje (kopietje) dat je kunt verplaatsen. Je blijft dus dan WEL IN dezelfde
afbeelding/hetzelfde bestand aan het werk!!
5.4 Verplaatsen van selectie
Als je een selectie hebt gemaakt, kun je de selectie verplaatsen. Je zult merken dan het hele
stukje afbeelding van plaats veranderd en er ontstaat een gat.
Opdracht 5: selectie verplaatsen
• Maak een nieuwe selectie in het zonnebloembestand en verplaats (met het
selectiegereedschap Verplaatsen) deze selectie
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04

5.4.1 Verplaatsen van een kader (selectievakje)
Er bestaat ook een andere manier om een selectie te verplaatsen. Niet het stukje geselecteerde
plaatje wordt helemaal verplaats, maar alleen het selectievakje (de stippellijnen).
Opdracht 6: Kader verplaatsen
• Open (zonodig) oefenbestand zonnebloem
• Zorg dat er niets geselecteerd is (via Menubalk SelectiesNiets selecteren)
• Selecteer weer een stukje uit de afbeelding
• Klik de verplaatsknop aan in de werkbalk
• Gebruik daarna de rechtermuisknop en versleep nu de selectie. Wat is het verschil met de
vorige oefening?
5.5 Selectie uit vrije hand
Met het gereedschap voor "selectie uit vrije hand" kun je zelf de vorm van je selectie
tekenen. Bij dit gereedschap kun je in het palet Opties voor gereedschap, bij Selectietype
kiezen voor 4 verschillende opties;
• Vrije hand;
als je de muisknop ingedrukt houdt kun je zelf precies de vorm van de selectie
tekenen.
NB; Om dit netjes te kunnen doen moet je de muis wel heel precies kunnen bewegen.
• Van punt tot punt;
door met de muisknop te klikken kun je van punt naar punt lijnen trekken die de vorm
van je selectie bepalen.
• Randzoeker;
door met de muisknop van punt naar punt te klikken kun je lijnen trekken.
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
13

14
• Intelligente Randselectie;
hiermee geef je aan waar ongeveer de rand is van het deel wat je wilt selecteren.
Vervolgens gaat Paint Shop Pro zelf die rand preciezer selecteren. Zie het voorbeeld
hieronder.
Oefening 7:
Oefen de verschillende manieren van vrije selectie maar eens met het oefenbestand
"zonnebloem".
Kopieer iedere selectie en plak hem als nieuwe afbeelding om het resultaat te zien. De nieuwe
afbeeldingen hoef je niet op te slaan en kun je gewoon weer sluiten.
5.6 Selecteren op basis van kleur
In een afbeelding kun je een gebied met dezelfde kleur in één beweging selecteren. Daarna
kun je die selectie bewerken. Denk aan een achtergrond die eerst blauw is en helemaal groen
zou moeten worden.
Met het toverstafje kun je selecties maken op basis van kleur.
We zullen eens oefenen met een egale achtergrond.
Opdracht 8 Toverstaf:
• Open oefenbestand tekening.
• Kies bij het selectiegereedschap de toverstaf aan en zorg dat de Tolerantie op 90
staat en de Afstemmingsmodus op RGB-waarde (=kleurwaarde):
(“Tolerantie” wordt in hfdst. 5.6.2 verder uitgelegd)
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
Afstemmingsmodus
Tolerantie

• Ga op de zwarte omlijning van het huisje staan: je ziet de cursor veranderen in een
toverstafje.
• Klik met het kruisje op de zwarte omlijning
• Je ziet dat al het zwart omstippelt wordt (=geselecteerd).
• Kopieer deze selectie nu en plak hem als “nieuwe selectie”.
• Nu kun je zien wat je eigenlijk met het toverstafje hebt gedaan; je hebt alleen de
zwarte omlijning gekopieerd en geplakt.
Je zou nu het huis weer in kunnen kleuren met andere kleuren en zo bijvoorbeeld een
“hele straat”kunnen maken.
5.6.1 Selectie omkeren
Je kunt nu ook de selectie die je gemaakt hebt “omkeren”. Dat wil zeggen dat je hetgeen wat
je in eerste instantie geselecteerd hebt, nu net UIT je selectie wilt hebben. Door het een keer
te oefenen zal duidelijk worden hoe het werkt.
Opdracht 9: Selectie omkeren
• Open oefenbestand tekening.jpg
• Selecteer (m.b.v. de toverstaf) weer de zwarte omlijning van het huisje
• Kies in de menubalk voor SelectiesOmkeren
• Kopieer deze selectie nu en plak hem als “nieuwe afbeelding”.
• Je ziet nu meteen het verschil in de gekopieerde selecties; je hebt alles geselecteerd (en
gekopieerd) behalve de zwarte omlijning van het huisje
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
15

5.6.2 Tolerantie instellen
Nu is b.v. het rode gedeelte van een afbeelding dat je zou willen selecteren, niet overal precies
hetzelfde: beetje lichter en beetje donkerder. Daarom moet je bij “opties voor gereedschap” de
tolerantie instellen. Hiermee geef je aan hoeveel tinten rood er moeten worden geselecteerd.
Je gaat hier nu mee oefenen.
Opdracht 10: Tolerantie
• Open kippen.jpg
• Kies als gereedschap de toverstaf
In het palet Opties voor gereedschap kun je de tolerantie instellen;
• Kies voor tolerantie 20
• Selecteer (klik) op het bovenste rode gedeelte van de kop van de meest rechtse haan
• KopiërenPlakken als nieuwe selectie
• Plaats met de verplaatsingsknop de gekopieerde selectie op de witte kip, zodat je kunt
zien wat je met tolerantie 20 geselecteerd hebt; zie onderstaande afbeelding.
16
• Kies nu voor tolerantie 30
• Selecteer (klik) weer op dezelfde plaats op de kop van de meest rechtse haan
• KopiërenPlakken als nieuwe selectie
• Plaats met de verplaatsingsknop de gekopieerde selectie op de witte kip, zodat je kunt
zien wat je met tolerantie 30 geselecteerd hebt; zie afbeelding op de volgende blz..
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04

5.7 Bijsnijden
Als er op een afbeelding aan de randen meer te zien is dan de bedoeling is kun je met het
selectie gereedschap bijsnijden het kader aangeven wat je wilt bewaren. Alles wat buiten
het kader valt wordt dan weggehaald.
Opdracht 11: Bijsnijden
• Open het bestand Zonnebloem.
• Klik op de werkbalk het Bijsnijdengereedschap aan.
• Maak een selectie.
• Pas de selectie aan, door de selectie te verplaatsen of door de omkadering te vergroten of
te verkleinen:
• Plaats de muisaanwijzer in de selectie.
Je ziet nu hij veranderd in vier gekruiste pijlen.
Je kunt nu het selectiekader verplaatsen.
• Plaats de muisaanwijzer op de kaderrand die om de selectie staat. Als de
muisaanwijzer is veranderd in een dubbele pijl dan kun je slepen met die lijn.
• Is de selectie in orde? Dubbelklik dan in het geselecteerde gebied. Alleen dat gedeelte
blijft nu op het scherm staan.
Let op: verschil tussen Selectie en Bijsnijden
Al eerder heb je een selectie gemaakt met het gereedschap Selectie . Als je de
selectiekaders had aangegeven kon je die niet meer groter of kleiner maken of verplaatsen. Je
kon wel de selectie zelf verplaatsen maar dan kreeg je een gat op de plek waar de selectie
stond.
Met het gereedschap Bijsnijden kun je het selectiekader wel gewoon groter of kleiner
maken en verplaatsen voordat je de selectie ook echt bijsnijdt.
Je kunt met dit gereedschap veel sneller werken, zeker als je weet dat je zonder de
tussenstappen van kopiëren en plakken, meteen de selectie in een nieuw bestand kan hebben.
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
17

5. 8 Doezelen
Bij de selectiemethoden Selectie, Vrij selectie en Toverstaf kun je gebruik maken van het
effect Doezelen. Hiermee kun je de randen die je met je selectie uitknipt of kopieert als het
ware verzachten. In plaats van een harde rand krijg je dan een vage of zachte rand aan de
selectie. Zie de voorbeelden hieronder.
Om de doezelwaarde in te stellen moet je eerst het selectiegereedschap kiezen en dan in het
palet Opties voor gereedschap de doezelwaarde instellen.
Hoe hoger de doezelwaarde hoe zachter de rand van je selectie.
Voorbeelden van Doezelen
Bij de originele foto van de
wolken (afb. 1) wordt op twee
manieren een cirkelvormige
selectie uitgeknipt
(zie afb. 2 en 3)
Afb. 2 (vlgd. blz.) is uitgeknipt
met een harde rand
(doezelen = 0)
Afb. 3 (vlgd. blz.) is uitgeknipt
met een zachte rand
(doezelen = 50).
De originele foto van de vogel
(afb. 4)
Bij afb. 5 is de vogel
geselecteerd met “selectie uit
vrije hand> intelligente
randselectie” met een harde rand
(doezelen = 0)
Bij afb. 6 met een zachte rand
(doezelen = 5).
18
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
2 3
5 6
4
1

Opdracht 12:
Oefen het gebruik van het effect van doezelen eens met verschillende selectiemethoden met
het oefenbestand Boeken.
• Open het oefenbestand BOEKEN
• Selecteer met een selectiemethode Selectie en doezelwaarde 0
een deel van de afbeelding.
• Kopieer de selectie en plak die als nieuwe afbeelding.
• Ga weer naar het oefenbestand en maak nu met dezelfde selectiemethode en
doezelwaarde 50 een selectie van de afbeelding.
• Kopieer de selectie en plak die als nieuwe afbeelding.
• Vergelijk de resultaten. De nieuwe bestanden hoef je niet op te slaan en kun je weer
sluiten.
5.9 In- en uitzoomen
Is de te bewerken afbeelding te klein om goed te kunnen bewerken, dan kun je de afbeelding
uitvergroten. Let op: de afbeelding zelf wordt niet groter, je kijkt met een loep naar de
afbeelding.
Opdracht 13: Zoomen
• Open oefenbestand Tekening
• Klik in de rechterkant van het scherm bij Overzicht op de loepjes om in en uit
te kunnen zoomen.
• Zoom meerdere keren in (+)
• Wanneer je ver genoeg ingezoomd bent, dan verschijnt er op de afb. in het Overzicht een
kader dat je met de muis kunt verplaatsen om zo op het juiste gedeelte van de afb. verder
in- of uit te kunnen zoomen
• Wil je weer uitzoomen (de afbeelding kleiner maken) dan klik je daarvoor weer op het
inzoomloepje (-).
Let op: met wordt de figuur slechts tijdelijk op het scherm uitvergroot. De
werkelijke omvang verandert niet.
5.10 Gereedschap Wisser
Wanneer je een selectie hebt gemaakt, deze hebt gekopieerd en geplakt als nieuwe laag, komt
het vaak voor dat je de geplakte selectie net nog wat verder/netter wilt bewerken. Hiervoor
kun je heel handig met het gereedschap Wisser aan het werk gaan. Het gereedschap Wisser is
eigenlijk een gummetje.
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
Afb. 16
• Klik op het gereedschap Wisser en kies voor Wisser.
Het kan zijn dat PaintShop Pro nu eerst een berekening moet maken om de Wisser te
kunnen gebruiken.
19

• Nu kun je in de werkbalk Opties voor gereedschap allerlei instellingen doen om de
Wisser (gummetje) vorm te geven.
Wanneer je de Wisser gebruikt (door de linkermuisknop ingedrukt te houden en over de
afbeelding te bewegen/vegen) zul je zien, dat onder hetgeen je nu “uitwist” de achtergrond of
onderliggende laag weer verschijnt.
Probeer wat opties met de wisser uit.
5.11 Tekst invoegen
Vaak wil je een tekst toevoegen aan je plaatje.
In de werkbalk Gereedschappen vind je een knop die het mogelijk maakt om tekst te
maken, die dan als tekstvak in je plaatje verschijnt.
Klik op deze knop en de functie wordt beschikbaar. Je kunt een tekst opmaken en later nog
wijzigen, vergroten en verplaatsen.
Opdracht 14: Tekst invoegen
• Open (zonodig) oefenbestand Tekening
• Klik op de knop . Het duurt even voordat het bijpassende palet Opties voor
Gereedschap zich (bovenin het scherm) opent
• Om gewoon tekst te maken kan in het palet opties voor gereedschap "Maken als" het best
op vector staan. De tekst wordt dan automatisch op een nieuwe laag aangemaakt
• Als antialias is aangevinkt krijg je mooie vloeiende letters. Met antialias niet aangevinkt
krijg je blokkerige letters.
• Ga met de cursor naar het plaatje: de cursor is nu een kruis met een A erbij:
• Zet de cursor op de plek waar je de tekst wil zetten en klik met de linkermuisknop.
Je krijgt nu een dialoogvenster waarin je (nadat je eerst alle tekstopmaakinstelling hebt
ingesteld) de gewenste tekst kunt typen. Kies dus eerst (zie volgende stappen) welk
lettertype, -grootte, -kleur enz. je wilt en typ daarna pas de tekst in!
• In het palet Opties voor Gereedschap kun je aangeven welke lettergrootte, lettertype, kleur
enz. je wilt gaan gebruiken.
• Geef aan welk lettertype, lettergrootte, effect (vet / cursief / onderstreept) en uitlijning
• Geef de kleur van de letters aan!
Kiezen van kleuren:
Klik met de muis in het kader Materialen in het meest rechtse rechthoekje (eigenschappen
van achtergrond en vulling).
20
• De muis verandert dan in een pipetje (eyedropper) waarmee je een kleur kunt kiezen.
• Klik op OK
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04

• Typ je tekst in het tekstvak.
• Klik op Toepassen
• De tekst verschijnt nu in het plaatje.
• Nu kun je de tekst nog draaien en vergroten door middel van het slepen van
markeervierkantjes rondom de tekst en in de tekst. Wanneer je met de cursor zo'n
markeervierkantje aanwijst zie je wat kunt doen. Probeer maar eens.
• Laat de afbeelding nog open staan, maar verwijder het selectiekader van de tekst door
op Niets Selecteren te klikken.
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
= verplaatsen = draaien = vervormen
5.12 Tekst veranderen
Als je in een afbeelding al zelf tekst hebt geplaatst dan kun je die natuurlijk ook veranderen.
Dat is eigenlijk heel eenvoudig maar omdat Paint Shop Pro dat een beetje onhandig aanpakt
leggen we het toch even uit. Probeer het uit bij de afbeelding waarin je net tekst heb gemaakt.
• Om een gemaakte tekst te veranderen moet in de werkbalk gereedschap
de knop aan staan. Wanneer je de cursor over de afbeelding beweegt is de
cursor een kruis met een A erbij
• Als je nu met de cursor op de tekst gaat staat die je wilt veranderen verschijnen
er vierkante haken om de A:
Als die vierkante haken om de A staan en je klikt kun je de tekst
veranderen. Je krijgt dan een dialoogvenster met je tekst erin.
• Wil je nu de “plaatsing” en/of de “vorm” nog weer verder aanpassen,
klik dan met de cursor op de tekst zodat het dialoogvenster tekst invoer
(tekst veranderen) weer verschijnt. Klik vervolgens op annuleren en de tekst is nu vanzelf
weer geselecteerd waardoor je de gewenste aanpassingen door kunt voeren.
LET OP: als je klikt als de vierkante haken niet om de A staan ga je een nieuwe tekst
erbij maken. Omdat in het dialoogvenster vaak nog de laatst gemaakte tekst staat kan
dit verwarrend zijn.
21

6. EENVOUDIGE BEWERKINGEN MET HELE PLAATJES
We zijn bezig geweest met bewerkingen die de inhoud van het plaatje veranderen. Je kunt ook
het hele plaatje bewerken. Vaak is dat nodig, omdat het plaatje te donker is, gedraaid moet
worden of slechts zwart/wit hoeft te zijn. Deze bewerkingen vind je meestal in de bovenste
menubalk terug.
6.1 Roteren
Een plaatje of foto staat niet altijd meteen goed: soms moet je draaien om een foto te bekijken:
Opdracht 15: Roteren
• Open oefenbestand portret.
• Deze portretopname zal gedraaid moeten worden van liggend naar staand.
• Ga naar de menubalk: AFBEELDING ROTEREN en draai de foto een kwartslag om.
Je kunt dit doen door simpelweg te kiezen voor Kwartslag rechts of links, maar binnen vrij
roteren kun je nog meer keuzes maken.
Probeer dit eens uit.
Het roteren met lagen wordt in hfdst. 7.7 verder uitgelegd. Ga daar nu dus nog niets mee
uitproberen, dat zou alleen maar verwarrend kunnen werken.
• Probeer ook eens de andere mogelijkheden, zoals DRAAIEN en SPIEGELEN.
• Maak vervolgens een selectie met het selectiegereedschap en draai of spiegel deze selectie.
22
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04

• Maak nu een selectie met het bijsnijdengereedschap (ook wel cropgereedschap
genoemd) en draai of spiegel deze ook. Wat is het verschil met de vorige bewerking?
6.2 Ontkleuren/ “zwart-wit maken”.
Soms is het helemaal niet nodig dat je plaatje gekleurd is. Als je in een Worddocument een
plaatje gebruikt en vervolgens toch alleen zwart/wit gaat printen, dan is die kleurinformatie
overbodig. Je kunt dan beter je plaatje in grijswaarden zetten.
Opdracht 16: Grijswaarden
• Open oefenbestand portret
• Ga in de menubalk naar Afbeelding en kies voor Grijswaarden : de kleurenfoto wordt een
zwart/wit foto.
Let op: als je nu het bestand wilt opslaan, zul je een andere bestandsnaam moeten gebruiken.
Op deze manier bewaar je de beide versies. Weggooien van kleuren is anders definitief en je
kunt dan de kleurenfoto nooit meer in kleur gebruiken.
Helderheid en contrast
Een kleurenfoto kan wel eens iets te donker of te flets zijn. Op een eenvoudige wijze is dit aan
te passen. Let hierbij wel op, dat e.e.a. ook verschilt per beeldscherm!
Opdracht 16 Helderheid en contrast
• Open oefenbestand kippen.jpg
• Ga via menubalk naar Aanpassen en kies voor Helderheid en contrast.
• Je krijgt een dialoogvenster te zien: experimenteer eens met de mogelijkheden.
• Je krijgt in het dialoogvenster meteen de aanpassingen te zien zodat je een idee krijgt van
het resultaat.
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
23

7 WERKEN MET LAGEN
Vaak wil je tekst, foto's en tekeningen over elkaar heen leggen om zo het gewenste
eindresultaat te krijgen. Als je dat met een beeldbewerkingsprogramma doet zonder in lagen te
werken is het heel erg moeilijk om achteraf nog je ontwerp te veranderen.
7.1 Het nadeel van werken zonder lagen
Open het bestand zonderlagen.psp.
Je ziet een plaatje met daarin een rechthoek, een cirkel en een driehoek.
Rechtsonder in het scherm zie je het dialoogvenster “Laag”.
Je ziet in het dialoogvenster lagen maar één laag (achtergrond) staan.
De rechthoek, cirkel en driehoek staan dus op dezelfde laag. Probeer nu maar eens met het
gereedschap Verplaatsen de cirkel iets te verschuiven of de cirkel achter de rechthoek te
plaatsen. Je krijgt dan het dialoog met de vraag of de doellaag een normale laag moet worden;
kies voor OK.
Je zult zien dat je de cirkel niet kunt verplaatsen zonder dat je alles verplaatst en zonder dat er
gaten in je afbeelding vallen. Sluit de afbeelding weer ZONDER de wijzigingen op te slaan.
24
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04

7.2 Het voordeel van werken met lagen
Om toch tekst, foto's en tekeningen over
elkaar heen te leggen waarbij je ze nog
afzonderlijk kunt bewerken kun je in Paint
Shop Pro werken met lagen.
Lagen zijn te vergelijken met transparante
vellen (sheets), die op elkaar gelegd zijn.
Iedere laag heeft zijn eigen beeldinformatie
(denk aan een Overheadprojectiepresentatie
die uit meerdere sheets bestaat).
Omdat de rechthoek (in het plaatje
hiernaast) in een aparte laag is geplaatst,
kun je deze laag bewerken zonder dat dat
effect heeft op de andere beeldelementen.
Je kunt met lagen een eigen ontwerp maken waarbij je makkelijker iets kunt veranderen. En
door uitprobeersels op een eigen laag te zetten kun je later de beste lagen bewaren en de rest
weggooien.
Opdracht 17: oefenen met lagen 1
Open het bestand lagen.psp.
Op het eerste gezicht is de afbeelding hetzelfde als in de vorige oefening.
Bekijk nu het dialoogvenster Laag.
Je ziet nu (zie ook het voorbeeld hieronder) dat dit plaatje uit meerdere lagen bestaat. In dit
geval een witte achtergrond met daarop 3 lagen.
Door met de muisaanwijzer in het dialoogvenster Laag een laag aan te wijzen krijg je te zien
welk deel van de afbeelding op die laag staat.
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
25

De grijs/witte blokjes geven aan dat de laag transparant is.
Bekijk eens wat op welke lagen staat.
In het dialoogvenster Laag kun je ook al op verschillende manieren de eigenschappen van een
laag veranderen. Hieronder wordt uitgelegd waar welke knoppen voor dienen.
26
Nieuwe laag
toevoegen
Laag kiezen (klikken) of
naar voren/achteren
(boven/onderen) plaatsen
(slepen)
Meestal wordt het dialoogvenster Laag niet in zijn geheel weergegeven. Ga met de cursor op
de linkerlijn van het dialoogvenster Lagen staan totdat de pijl verandert in een dubbele pijl.
Nu kun je het dialoogvenster uittrekken naar links zodat je het hele dialoogvenster te zien
krijgt.
Probeer met afbeelding lagen.psp de volgende bewerkingen uit:
• Plaats de laag van de cirkel eens voor de laag van de driehoek.
• Maak een laag onzichtbaar en weer zichtbaar.
• Verander eens de doorzichtigheid / transparantie van een laag en pas eventueel ook een
effect toe.
De afbeelding met de getekende rechthoek, cirkel en
driehoek is eigenlijk erg eenvoudig en geeft niet zo goed
weer wat je met lagen kunt doen. Met foto's kun je dat wel
beter zien.
Open het bestand lagenfotos.psp
Dit bestand uit vier lagen met foto's en twee lagen waarop
tekst staat.
Probeer de volgende bewerkingen eens uit:
• plaats een laag naar voren of naar achteren. Plaats bijvoorbeeld de maan voor de Eifeltoren
• maak een laag onzichtbaar en weer zichtbaar.
• verander de doorzichtigheid / transparantie van een laag.
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
Laag
verwijderen
Lagen
zichtbaar/onzichtbaar
maken
Doorzichtigheid/Tran
sparantie (Dekking)
veranderen m.b.v.
schuifknopje rechts

7.3 Verplaatsen van een object op een laag
Als je in het dialoogvenster Laag een laag aanklikt en vervolgens in de werkbalk
gereedschappen de knop vervorming aanklikt, kun je wat er op die laag staat groter of
kleiner maken of op die laag verschuiven.
• Selecteer de laag waar de zangeres op staat en verschuif de zangeres naar het rechterkant
van de afbeelding of maak ze groter, kleiner enz.
7.4 Lagen maken en verwijderen
Een nieuwe laag kun je toevoegen via de menubalk: Lagen.. Kies dan voor nieuwe rasterlaag.
Het kan dan ook via het dialoogvenster Laag met de knop "nieuwe rasterlaag"
Nieuwe rasterlaag
Om een laag te verwijderen selecteer je de laag eerst in het dialoogvenster Laag.
Dan kun je die laag verwijderen via de menubalk: Lagen - verwijderen of met de knop "Laag
verwijderen".
7.5 Lagen maken door te kopiëren en plakken als laag
Als je van verschillende afbeeldingen één afbeelding wilt maken (bijv. een collage) dan kun je
ook op een andere manier lagen maken. Wanneer je in een afbeelding een selectie maakt om
die in je nieuwe afbeelding te plakken dan kun je het beste kiezen voor plakken als nieuwe
laag. Hoe doe je dat:
Opdracht 18: kopiëren en plakken als laag
• Open (zonodig) oefenbestand lagenfotos.psp
• Open vervolgens oefenbestand Zonnebloem en selecteer een deel van deze afbeelding dat
je wilt kopiëren.
• Kopieer deze selectie.
• Ga naar het oefenbestand Lagen foto’s
• Kies in de menubalk voor "bewerken - plakken - plakken als nieuwe laag".
Er wordt dan een nieuwe laag toegevoegd waarop je selectie wordt geplakt.
• Controleer in het dialoogvenster Laag of er inderdaad een nieuwe laag bij is gekomen.
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
Laag dupliceren
Laag verwijderen
27

7.6 Lagen bewerken
Om een afbeelding/selectie in een laag goed te kunnen bewerken is het erg handig om alleen
deze laag op je beeldscherm te hebben. Je kunt dit doen door met de rechtermuisknop op de
gewenste laag te klikken en te kiezen voor Beeld > Alleen huidige laag. Probeer dit eens.
Om alle lagen weer op het beeldscherm te krijgen klik je weer met de rechtermuisknop op de
gewenste laag en kies je ditmaal voor Beeld > Alle lagen.
7.7 Lagen dupliceren
Je kunt in een afbeelding met lagen ook eenvoudig een laag dupliceren (de hele laag kopiëren
en als nieuwe laag plakken):
• Selecteer in het dialoogvenster Laag een laag.
• Klik in het dialoogvenster op het icoontje voor Laag dupliceren (of kies in de menubalk
voor Lagen > Dupliceren).
Je ziet nu dat Paint Shop zelf een kopie van de laag heeft aangemaakt. Klik deze laag aan en
verplaats (met het gereedschap Verplaatsen natuurlijk) de afbeelding in deze laag.
7.8 Roteren in lagen
Als je een Paint Shop bestandje hebt dat uit meerdere lagen bestaat, kun je bij het roteren
kiezen of dat je alle lagen laat roteren of alleen de huidige laag (de laag die je aan het
bewerken bent).
28
Opdracht 19: roteren in lagen
• Open (zonodig) het bestand lagenfotos.psp
• Kies een bepaalde laag.
• Ga in de menubalk naar Afbeelding > Roteren > Vrij roteren en maak een keer een
rotatie mét het vakje “Alle lagen” aangevinkt en eentje zonder het keuzevakje “Alle
lagen” aangevinkt . De keuze of je alle lagen wilt roteren of maar 1 laag kan alleen
gemaakt worden bij de keuze Vrij roteren.
Bekijk de verschillen.
7.9 Formaat wijzigen en Zoom
Als je over de compositie tevreden bent, maar over de grootte van het plaatje nog niet
helemaal, dan kun je deze aanpassen.
Een plaatje vergroten of verkleinen met Formaat wijzigen leidt tot een daadwerkelijk
verkleind/vergroot plaatje.
Via de menubalk bij Afbeelding > Formaat wijzigen, kun je het plaatje precies zo groot
maken als je wilt.
NB: Dit is iets anders dan het gebruik van de opdracht Zoom. Met Zoom kijk je als het ware
met een vergrootglas naar het scherm en is van daadwerkelijk vergroten of verkleinen geen
sprake.
Opdracht 20: Een plaatje verkleinen/vergroten.
• Open het bestand vogel 3.
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04

• Ga via de menubalk naar Afbeelding > Formaat wijzigen.
Het dialoogvenster Formaat wijzigen verschijnt.
• Zorg dat de afmetingen van de Afdrukgrootte in cm’s weergegeven worden.
• Zorg dat de Pixelafmetingen in Procenten staat.
• Wijzig het Percentage van origineel in bijvoorbeeld ‘50’ en klik op .
Een plaatje verkleinen zal geen problemen geven, de kwaliteit wordt niet slechter. Een plaatje
vergroten kan wel kwaliteitsverlies opleveren.
• Wijzig het percentage van de Pixelafmetingen nu naar 500%. Als de PC meldt dat er te
weinig ruimte is, kies dan voor b.v. 300%.
- Is de kwaliteit nog acceptabel?
- Is de afmeting nog acceptabel?
Als je kijkt naar de ware grootte zie je in grijs de getallen. Je kunt ook met je cm’s werken in
plaats van percentages.
• Kies voor Afdrukgrootte.
• Maak het plaatje 10 cm breed en zorg dat de hoogte in verhouding meegerekend wordt.
• Sla de figuur onder een andere naam op.
• Ga naar Bestand openen en vraag de details van het net gemaakte bestand op en van het
origineel bestand op.
Vergelijk de omvang met de oorspronkelijke figuur
Bestandsomvang origineel: ………………………………..kB
Bestandsomvang nieuw afmetingen: ………………………kB
Je ziet nu dat je niet zomaar onbeperkt kunt vergroten of verkleinen. Alles wat je doet heeft
invloed op de kwaliteit van je plaatje.
NB: je kunt in het dialoogvenster Formaat wijzigen ook ervoor kiezen of je alle lagen
wilt wijzigen (mogelijkheid uit/aanvinken onder in dialoogvenster Formaat wijzigen) of
alleen van de huidige laag het formaat wilt wijzigen.
Oefen hier met het bestand Lagenfotos.psp.
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
29

7.10 Bestand met lagen opslaan
Als je een bestand opslaat als PSP, blijven de aparte lagen bewaard.
Kies je voor opslaan als JPG, dan wordt alles samengevoegd tot 1 laag en kun je later niet met
de lagen verder werken. Voor meer informatie over het opslaan; zie bladzijde 36.
Opmerking:
Bij het werken met lagen moet je altijd goed opletten op welke laag je aan het werk bent. Je
kunt dat altijd snel zien door welke laag in het dialoogvenster Lagen geselecteerd is.
Als je bijvoorbeeld een stukje van een laag wilt kopiëren of inkleuren dan heeft je bewerking
alleen effect op de laag die geselecteerd is. Zit je niet op de goede laag dan kan het resultaat
ongewenst zijn. Het kan ook gebeuren dat het lijkt alsof je helemaal niets hebt gedaan.
Opdracht 21: oefenen met lagen
• Open de bestand vogel1.jpg, vogel2.jpg en vogel3.jpg.
Je gaat nu van deze afbeeldingen delen selecteren en plakken in een nieuwe afbeelding.
Die nieuwe afbeelding moet er uit zien zoals de afbeelding hieronder. Je zult dus ook
gekleurde tekst moeten maken waarbij de vogel linksboven vóór de tekst staat.
• Laat deze opdracht aan één van de medewerkers zien
TIP:
30
• Als achtergrond kun je de vogel die naar links vliegt gebruiken
• Als je de staande vogel wilt uitknippen kun je dat doen met de vrije selectie.
Als je dan de optie intelligente randselectie en het doezelen gebruikt hoef je
niet superprecies de vogel uit de knippen. Daarnaast moet je deze vogel ook
nog verkleinen (formaat wijzigen).
• Er is ook nog een handige manier om de linkse vogel mooi uit te knippen. Je kunt
met de toverstaf de lucht selecteren en dan de selectie omkeren. Je hebt dan alles
geselecteerd behalve de lucht.
8 EN VERDER…….
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04

8.1 Nieuw leeg bestand maken
Tot nu heb je steeds reeds bestaande afbeeldingen bewerkt. Het kan natuurlijk ook gebeuren
dat je met Paint Shop Pro met een leeg bestand wilt beginnen om daarin te gaan tekenen,
plaatjes in te plakken etc.
Hoe maak je een leeg bestand:
• Ga in het de menubalk naar Bestand > Nieuw
• Geef de breedte, hoogte en zonodig de resolutie op. Als je bijvoorbeeld iets voor op een
A4-tje wilt gaan maken kun je hier al A4-afmetingen (21 x 29) opgeven.
• Klik op OK.
8.2 Printen
Als je vanuit Paint Shop wilt printen zijn er de volgende mogelijkheden. Waar je voor kiest
hangt af van de vraag of je een paginavullende print wilt hebben of een print met aangepast
formaat.
8.2.1 Een paginavullende print
• Open het bestand Vogel 1
• Ga via menubalk naar Bestand > Afdrukken.
• Vink in het dialoogvenster het vakje “Passend op pagina maken” aan.
Kijk naar het voorbeeld of je afdruk inderdaad paginavullend wordt.
Nu kun je de afdrukstand (liggend / staand) nog aanpassen. Dit kun je het beste doen
m.b.v. Eigenschappen (rechtsboven in het dialoogvenster). Probeer eens uit.
Als je plaatje veel kleiner is dan een hele pagina zal de paginavullende print natuurlijk niet zo
mooi zijn dan wanneer je plaatje zelf al groot is.
8.2.2 Invoegen in Word
Als je in Paint Shop Pro een plaatje hebt gemaakt dan wil je die misschien in een Wordbestand
gaan gebruiken.
Om het plaatje in Word te krijgen kun je het natuurlijk in Paint Shop Pro kopiëren en dan
plakken in Word. Maar dat kan ook problemen opleveren. Om die te voorkomen kun je het
beter Invoegen in Word:
• Sla de figuur op in Paint Shop als JPEG-bestand of als GIF-bestand. Kies een naam. Sluit
het bestand.
• Open Word, indien nodig.
• Ga in de menubalk van Word naar Invoegen > Figuur > Uit bestand.
Het plaatje wordt nu in Word geplaatst.
• Om het plaatje in Word nog van positie te veranderen of groter of kleiner te maken kun je
in de menubalk via Opmaak >Figuur de eigenschappen van het figuur opvragen. Hoe dat
precies werkt wordt in deze reader niet verder uitgelegd.
Eindopdracht
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
31

Je gaat met behulp van de op de CD-Rom gebrande bestanden “achtergronden eindopdracht”
een eindopdracht maken.
We hebben een aantal achtergronden voor jullie verzameld (diverse onderwerpen) die jullie
verder zelf gaan invullen en afmaken. Dit kun je doen door bijvoorbeeld op Internet
bijpassende afbeeldingen te zoeken, deze afbeeldingen op te slaan en in Paintshop te
bewerken door middel van selecteren, bewerken en plakken en tekst in te voegen Vergeet niet
steeds nieuwe lagen te gebruiken.
Vereisten eindopdracht:
• minimaal 4 lagen
• minimaal 4 door jou bewerkte en toegevoegde afbeeldingen (en deze afbeeldingen
moeten bij de achtergrond passen, zowel qua onderwerp, verhouding als compositie),
• tekst invoegen én bewerken
• het afdrukvoorbeeld moet A4 vullend zijn
• minimaal twee verschillende selectiegereedschappen gebruiken.
Hoe ga je te werk?
Kopieer eerst de bestanden “achtergronden eindopdracht” naar jouw D\: schijf. Vandaar af
kun je ze bekijken en beslissen welke achtergrond je voor de eindopdracht wilt gaan
gebruiken. Kopieer de achtergrond die je wilt gaan gebruiken vervolgens naar jouw M:\schijf!
Aan de hand van het formulier “Evaluatie ontwerp eindopdracht beeldbewerking” maak je
vervolgens een ontwerp voor de eindopdracht; wat wil je gaan doen, hoe ga je dat doen en hoe
komt de eindopdracht er uiteindelijk uit te zien. Maak een schets (grofweg) van wat je wilt
gaan maken en beschrijf hoe je dat vervolgens wilt gaan realiseren.
Vergeet ook niet om te bedenken op welk onderwerp je de eindopdracht baseert.
Alle vereisten van de eindopdracht moeten in het ontwerp al duidelijk naar voren komen!!!
Als je weet hoe jouw eindopdracht er uit zal gaan zien, bespreek je dit even
(adhv het evaluatieformulier op de volgende bladzijde) met één van de
workshopmedewerkers VOORDAT je op de computer aan de
eindopdracht begint
Zij vullen het formulier “Evaluatie ontwerp/eindopdracht beeldbewerking” in en pas als dat
als voldoende beoordeeld is, ga je in Paintshop aan het werk.
32
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04

“Evaluatie ontwerp/eindopdracht beeldbewerking”
Aan alle hier onderstaande criteria moet bij de eindopdracht voldaan zijn
Ontwerp; welke achtergrond ga je gebruiken en welke Akkoord
afbeeldingen wil je gaan toevoegen?
Je gaat minimaal 4 lagen gebruiken Akkoord
Je voegt minimaal 4 verschillende afbeeldingen toe Akkoord
Deze afbeeldingen passen ook bij de achtergrond qua;
• verhoudingen (afmetingen) Akkoord
• compositie (voorgrond, achtergrond) Akkoord
• en onderwerp Akkoord
Zorg dat er tekst wordt ingevoegd en dat deze tekst bewerkt is Akkoord
(andere kleur gegeven of scheef gezet e.d.)
Zorg dat het afdrukvoorbeeld A4-vullend is Akkoord
Gebruik tenminste twee verschillende selectiegereedschappen Akkoord
Opmerkingen/verbeteringen:
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
AKKOORD: Ja / Nee
BIJLAGE BESTANDSINFORMATIE
33

Bij het gebruik van afbeeldingen moet je steeds een goede afweging maken tussen de
gewenste kwaliteit en de omvang van de bestanden. Veelkleurige afbeeldingen van hoge
kwaliteit leveren grote bestanden op en het overbrengen hiervan kost tijd. Om een goede
keuze te maken moet men iets weten over kleur en resolutie en over de verschillende
bestandsformaten.
Veel gebruikte formaten voor afbeeldingen zijn GIF en JPEG, waarover later iets meer uitleg volgt.
1 Beeldinformatie
Voordat je het bestand opslaat of als je een bestaand bestand opent, kun je zelf eerst eens
kijken hoe het bestand is opgebouwd. Dat doe je door de "afbeeldinggegevens” op te vragen.
Daar staat o.a. vermeld welke afmetingen het plaatje heeft en uit hoeveel kleuren het bestaat.
Er zijn twee manieren om de afbeeldinggegevens op te vragen.
1. Detailinformatie opvragen bij het openen van een bestand.
2. Gegevens huidige afbeelding opvragen van een reeds geopend bestand
Ad 1. Detailinformatie opvragen bij het openen van een bestand
Kies in de menubalk voor Bestand > Openen. Je krijgt nu het dialoogvenster "Openen" te
zien. Als je daarin een bestand selecteert maar het nog niet opent kun je de knop "Details"
aanklikken. Je krijgt dan informatie over dat bestand. Zie de afbeelding hieronder.
Bij de detailinformatie vind je onder andere:
• Afbeeldingsindeling: soort afbeelding - JPEG, GIF, BMP, PSP, etc.
• Afmetingen - hoogte en breedte van de afbeelding in pixels en in inch of cm.
• Pixels per inch.
• Aantal lagen waaruit het bestand bestaat.
• Max. aantal kleuren in dit bestand.
• Bestandsgegevens: op welke schijf , in welke map is het bestand opgeslagen en
gegevens over de bestandsgrootte.
34
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04

Ad 2. Gegevens huidige afbeelding opvragen van een reeds geopend bestand
Nadat je een bestand hebt geopend en ermee aan het werk bent kun je de afbeeldinggegevens
ook nog opvragen door in de menubalk te kiezen voor Afbeelding > Afbeeldingsgegevens.
NB: Het kopje gebruikt geheugen geeft een indicatie van hoeveel geheugenruimte Paint Shop
Pro voor dit plaatje nodig heeft. Dit is echter geen goede indicatie van de grootte van het
bestand als het is opgeslagen! Je kunt het wel gebruiken om te kijken in welke mate je
bestand door een bewerking kleiner of groter is geworden.
2 Plaatje ontkleuren
Het aantal kleuren in een plaatje heeft invloed op de grootte van het bestand. Hoe meer
kleuren, hoe groter het bestand. Wanneer je voor je product weinig kleuren nodig,
bijvoorbeeld als je toch alleen in zwart-wit gaat printen dan zijn veel kleuren in je afbeelding
niet nodig. Dan kun je door bijv. je plaatje om te zetten naar zwart-wit de bestandsgrootte ook
besparen.
3 Bestandsformaten (BMP, GIF en JPEG)
Bij het gebruik van afbeeldingen moet je steeds een goede afweging maken tussen de
gewenste kwaliteit en de omvang van de bestanden. Om een goede keuze te maken moet je
iets weten over kleur en resolutie.
Veel gebruikte formaten voor afbeeldingen zijn GIF en JPEG, waarover hier iets meer uitleg.
3.1 Bestandsformaten
Een digitale afbeelding is opgebouwd uit puntjes, pixels. De afmeting van een afbeelding kun
je opgeven in hoogte en breedte uitgedrukt in pixels. De meeste beeldschermen zijn ingesteld
op 800x600 of 1024x768 pixels.
Bij een zuiver zwart/wit afbeelding (dus zwart of wit en geen grijstinten) is per pixel 1 bit
geheugenruimte nodig. Immers, de computer hoeft alleen maar te weten of er wel of geen
zwart moet komen.
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04
35

36
1. Voor een afbeelding met 16 kleuren (of grijstinten) zijn dit 4 bits per pixel, en bij 256
kleuren zijn dit al 8 bits per pixel. Enzovoorts
2. Wordt de informatie van ieder beeldpuntje afzonderlijk opgeslagen, dan spreken we
van een Bitmap-bestand. (BMP). Een BMP-bestand zal daarom al snel erg groot zijn.
3. Met behulp van allerlei technieken is het mogelijk om de bestandsomvang flink te
verkleinen, waarbij we uit zijn op zo min mogelijk kwaliteitsverlies.
4. Twee van deze methoden leveren GIF (Graphics Interchange Format) en JPEG of JPG
(Joint Expert Group) bestanden op. De meeste teken- en beeldbewerkingsprogramma’s
kunnen JPEG en GIF-bestanden lezen.
5. In GIF-formaat zijn maximaal 256 kleuren mogelijk. Dat lijkt veel maar dat is vaak al
te weinig om foto's mooi weer te geven. Daarom gebruik je GIF vooral voor
tekeningen of andere plaatjes met weinig verschillende kleuren.
6. Met JPEG kunnen miljoenen kleuren worden weergegeven. Handig aan JPEG is dat je
mate van COMPRESSIE worden ingesteld. Meer compressie levert kleinere
bestanden, maar ook minder kwaliteit.
3.2 Exporteren als GIF of JPEG
Er zijn twee manieren om plaatjes in Paint Shop Pro om te zetten in het GIF of JPEG formaat.
Als eerste kun je in de menubalk via - een plaatje opslaan in andere
formaten waaronder GIF en JPEG. Je kunt echter niet vooraf zien wat de kwaliteit van het ontstane
plaatje zal zijn of welke bestandsgrootte het zal gaan krijgen.
Daarom is het handiger de plaatjes te EXPORTEREN als GIF of JPEG. De optie om plaatjes te
exporteren vind je in de menubalk via Bestand > Exporteren. Je kunt dan kiezen uit transparant
GIF-bestand en JPEG.
NB: OPSLAAN ALS PSP-bestand.
Als je in Paint Shop Pro met tekst en/of lagen hebt gewerkt en je slaat je bestand op als BMP, JPG
of GIF of een andere bestandsformaat wordt alleen het plaatje als geheel opgeslagen. Het heeft dan
geen lagen meer (alle lagen zijn één laag geworden) en tekst kun je dan later niet meer bewerken.
Dus als je met een afbeelding in Paint Shop Pro bezig bent en je wilt er later nog aan doorwerken
dan moet je het opslaan als PSP-bestand. Dan blijven alle lagen en tekst en andere PSPeigenschappen
bewaard en kun je er later mee verder werken.
Opslaan als PSP-bestand kun je vinden in de menubalk onder Bestand > Opslaan als en kiezen voor
Paint Shop Pro-beeld (PSP).
Workshop Beeldbewerking
met Paint Shop Pro 8.04