VAN HER EN DER - The Mill Hill Missionaries

De ogen van straatkinderen
Het was heet, zelfs voor Khartoem.
Mijn huis was een beetje smerig van de ‘haboeb’ ofwel
zandstorm van de nacht tevoren.
Ik wist dat het smerig was omdat ik overal in huis mijn
voetsporen kon volgen. Daar moest wat aan gedaan worden.
Ik begon met de vloer te vegen.
Daarna verzamelde ik al de rommel in mijn kamer:
een paar oude, versleten schoenen, kranten,
een stel versleten overhemden, een kapotte wekker,
drie of vier lege Pepsi flessen, en toog met dat alles
naar onze plaatselijke afvalbak in de hoofdstraat.
Een groepje straatkinderen die daar in de buurt liepen
te lummelen zag me bezig bij de afvalbak.
Toen ik wegreed, zag ik in de achteruitkijkspiegel
dat ze al mijn rommel weer uit de bak trokken en meenamen.
Voor mij is God ook zo. God heeft de ogen van straatkinderen.
In de ogen van God en van straatkinderen bestaat er geen rommel.
Peter Major mhm

4
7
9
11
RUBRIEKEN
Uit onze archieven .... 13
Gebroken samenleving . 14
Nieuws uit de Regio…16
Van Her en Der .......... 20
In Memoriam ………. 21
Overleden vrienden . . 23
Colofon ………. .......... 24
ONDER ONS
GEMEENSCHAPSBELEVING VERGELEKEN
Net voor de eeuwwisseling kwam Piet Verhagen terug
naar Nederland vanuit Kenia en vond uiteindelijk zijn
plek in het pastoraat in het Limburgse Sittard. In deze
bijdrage vergelijkt hij zijn ervaringen in gemeenschapsopbouw
daar en hier. “Er waren veel echt betrokken mensen
(in Sittard), die open stonden voor HUN kerk, waar
iedereen welkom was. Dit was voor mij al meteen een geweldig
aanknopingspunt en het deed me denken aan mijn
parochiewerk in Kenia”.
GELOOFSVERDIEPING
In dit nummer beginnen we een nieuwe vaste rubriek
waarin we vertegenwoordigers van de nieuwe lichting
Millhillers uit Afrika en Azië aan het woord laten. Hillary
Awiti, afkomstig uit Kisumu, Kenia, bijt de spits af en vertelt
in deze bijdrage van zijn eerste ervaringen met jeugdwerk
in Sargodha, Pakistan.
TRADITIE EN UITDAGINGEN IN DE FILIPPIJNEN
Sinds een aantal jaren betrokken bij de opleiding tot missionaris
van jonge Filippino’s in Iloilo kijkt Jacques Derksen
hier terug op de Mill Hill traditie in de Filippijnen.
Vooruitkijkend naar de toekomst schrijft hij: “Het aantal
Europese Millhillers in de Filippijnen zal in de komende
vijf jaar sterk teruglopen. De tijd dat onze Filippijnse Millhillers
hun eigen zaken moeten behartigen, komt snel nabij.
Dat is een goede zaak. Ze mogen ons werk voortzetten,
maar dan met hun eigen inzicht en eigen aanpak”.
KOTIDO
Jan Laarakker was als associate jarenlang actief betrokken
bij het Pandipieri slum project in Kisumu en later bij
Soedanese vluchtelingen in Masindi, Oeganda. Op geregelde
tijden gaat hij terug om poolshoogte te nemen en de
contacten te onderhouden. Bij zijn laatste bezoek nam hij
ook een kijkje in Kotido, in Noordoostelijk Oeganda, waar
een team van jonge Afrikaanse Millhillers pioniert.
3

4
GEMEENSCHAPSBELEVING
VERGELEKEN.
In het kader van het thema ‘wederkerigheid’ is het deze keer Piet Verhagen,
sinds een tiental jaren pastor in Sittard, die zijn Afrikaanse en Nederlandse
ervaringen naast elkaar legt en verrassende overeenkomsten vaststelt.
Precies op het einde van de vorige
eeuw ben ik voorgoed teruggekomen
in Nederland. En daar lag al meteen
een baantje op mij te wachten, dat mij
aangereikt werd door Frits Maas. Hij
is hoofdaalmoezenier van Stella Maris
Nederland. Hij was al een tijdje op
zoek naar iemand voor de haven van
Amsterdam en had mij benaderd. Ik
dacht, dit is een mooie kans om een
beetje mijn draai te vinden in de Nederlandse
kerkprovincie. Behalve het
feit dat ik het hele scheepvaart gebeuren
op de kades van Amsterdam heel
interessant vond, was het ook geweldig
om met mensen uit alle hoeken
van de wereld in contact te komen.
Toch kwam ik al snel tot de conclusie
dat dit werk voor mij niet van lange
duur zou zijn. Ik kwam veel mensen
tegen, maar die contacten waren van
te korte duur en gaven geen echte
voldoening. Ik verlangde terug naar
het werk in een parochie. Met de hulp
van vrienden, die al weer jaren in Nederland
woonden, ben ik in Sittard beland,
in een stadsparochie, die vanaf
de beginjaren 1960 is opgebouwd. Wat
liturgie betreft, beschikte de parochie
over een van de mooiste gebouwen
om Eucharistie te vieren, maar ook
een parochie, die vanaf het begin een
grote trekpleister was voor vele katholieken
uit de omtrek, die zich hier
thuis voelden en actief meedraaiden.
Er waren veel activiteiten en nog meer
echt betrokken mensen, die openstonden
voor HUN kerk, waar iedereen
welkom was. Dit was voor mij al meteen
een geweldig aanknopingspunt en
het deed me denken aan mijn parochiewerk
in Kenia.
Ook in de parochie in Kenia, waar ik
11 jaar pastoor mocht zijn, stelden de
parochianen het zeer op prijs, dat zij
geacht werden zelf een actieve rol te
spelen in al het reilen en zeilen van
de parochie. Daar begon de grote ommekeer
in 1977 met het opstarten van
Christelijke Basis Gemeenschappen.
Elke gemeenschap las meditatief samen
een Bijbeltekst! De Bijbellezingen
van het weekeinde werden als vertrekpunt
genomen en men zat wekelijks
bij elkaar om te luisteren naar elkaar
wat die tekst op dat moment in het leven
voor hen betekende. Daaruit ontsprongen
allerlei activiteiten op diaconaal
en pastoraal gebied.

Oost-Afrika: een kleine gemeenschap bidt samen en leest de Bijbel.
• Diaconaal: zwangerschap- en babyverzorging,
hygiëne in en rondom
het huis, ouderen- en ziekenverzorging,
landbouw en veeteelt, geldinzameling….
• Pastoraal: samen eens in de week
meditatief bijbellezen, doopsel, eerste
heilige Communie, vormsel, en
voorbereiding op het huwelijk, begrafenis.
Alle actieve leden waren volwaardig
lid, als ze regelmatig deelnamen aan
de bijbel“sharing” en de activiteiten
van de basisgemeenschap en de liturgie.
Gedurende de week nodigde een bepaalde
gemeenschap mij uit, om in
hun midden voor te gaan in de Eucharistie.
Voor de viering begon, werden
eerst alle pastorale en diaconale zaken
van de gemeenschap besproken
om daarna gezamenlijk in gebed om
nieuwe kracht te bidden om verder te
kunnen gaan.
Hier in Sittard in de parochie van de
wijk “Vrangendael” vond ik een gemeenschap,
waarvan de mensen van
mening waren dat dit HUN parochie
was.
Dit zijn mensen van heinde en verre,
die zich op allerlei gebied wilden voorbereiden
voor de door henzelf gekozen
taken. Zoals:
• lid zijn van het kerkbestuur of de
pastoraat groep.
• begeleider zijn van de doopgroep of
de voorbereidingsgroep van de eerste
communie en het vormsel.
• meehelpen bij het wekelijks versieren
van het altaar en eventueel de
kerk.
• zorg en aandacht besteden aan de
zieken.
• voorgaan in de avondwake, collecteren
tijdens de vieringen, koorlid
of organist zijn of cantor, die de
zang leidt gedurende een viering.
• fungeren als gastvrouw of gastheer
van het parochiehuis waar mensen
5

voor de gezelligheid bij elkaar komen.
• verzorgen van onderhoud van de
gebouwen, de tuin en het schoonmaken
van de kerk.
• misschien wel het voornaamste:
meewerken in de groep die samen
met de predikant van het weekeinde
de liturgie voorbereidt.
De weekendliturgie wordt gezien en
ervaren als de bron van kracht voor
het werk dat iedere dag op allerlei manieren
gedaan moet worden.
Gebed: dit is het bindmiddel, de cement,
die de groep bij elkaar houdt
en verdraagzaam maakt voor elkaar,
zodat ieder die erbij wil horen er zich
bij thuis voelt.
Een doopselviering in Sittard.
6
Ik vind het geweldig dat mijn ervaring
van Kenia mij geholpen heeft hier ook
op zoek te gaan naar een kerk van en
voor de mensen! Eén ding heb ik duidelijk
geleerd: de opbouw van Jezus’
Koninkrijk te midden van ons, ligt
NIET in het volgen van regeltjes en
voorschriftjes, die van hogerhand in
de loop der eeuwen zijn neergelegd,
maar is in ons midden. De basis van
ons samenzijn ligt in het GEBED, waar
Jezus in ons en van ons gebruik maakt,
GEBED, dat door de mensen, die daarvoor
bij elkaar zijn, zelf wordt gebeden/gezongen
waarbij een ieder zich
thuis voelt en zich mag uitdrukken op
de manier die haar of hem bevalt. Dan
wordt dit koninkrijk iets levendigs, dat
gevierd en beleefd wordt door iedereen
in een liturgie die aanspreekt.
Piet Verhagen mhm

WERKEN AAN GELOOFSVERDIEPING
MET JONGEREN IN PAKISTAN.
Hillary Awiti, geboortig uit Kisumu, Kenia, behoort tot de nieuwe lichting van
jonge Millhillers uit Afrika en Azië. Na zijn wijding vorig jaar werd hij uitgezonden
naar Pakistan.
Woensdag 2 maart 2011 was een zwarte
dag voor de toch al zwaar onderdrukte
Christenen van Pakistan.
Het was de dag van de moord op de
minister van religieuze minderheden,
Shahbaz Bhatti. De minister was onderweg
naar zijn kantoor in de hoofdstad
Islamabad toen de moordenaars
hem uit zijn auto sleurden en dood
schoten. Hij was een overtuigd katholiek
en kwam moedig op voor de rechten
van de christelijke minderheden.
Zijn poging om de wetsvoorschriften
aangaande heiligschennis gewijzigd
te krijgen werd hem niet in dank afgenomen
door de extremisten. Eerder
in het jaar was al de gouverneur van
de Punjab, Salman Taseer, een moslim,
doodgeschoten om dezelfde reden.
Deze wetten worden vaak gebruikt om
christelijke buren een hak te zetten.
Door iemand te beschuldigen van het
beledigen van de naam van Mohammed
of het onteren van de Koran, kan
een moslim een christen de gevangenis
in werken of zelfs ter dood veroordeeld
krijgen.
Tijdens de Eucharistieviering ter nagedachtenis
van minister Bhatti op 4
maart verklaarde aartsbisschop Anthony
Rufin: “Hij was een diepgelovig
mens die zijn leven heeft gegeven voor
zijn geloof. Ik weet zeker dat de Kerk
hem te zijner tijd zal uitroepen tot
martelaar”.
Een andere bisschop voegde daaraan
toe: “Minister Bhatti was iemand
die de evangelische waarden gestalte
gaf in zijn leven, waarden zoals mededogen,
eenheid, en zorg voor de gemarginaliseerden…
Ook wij worden
opgeroepen tot mededogen voor alle
mensen, zonder onderscheid van geloof,
ras of cultuur, tot het geven van
een teken van broederschap”.
Hieronder geeft Hillary Awiti mhm,
een Keniaanse Millhiller, een indruk
van zijn betrokkenheid met jongeren
in een grote parochie in de Punjab.
Er is een mooi Afrikaans spreekwoord
dat luidt: ‘Laat aan een kind zien hoe
het moet groeien, maar zorg dat je
zelf meegroeit’. Dit gezegde heeft mij
Shabaz Bhatti
7

sterk gemotiveerd in mijn werk met
jongeren hier in Pakistan. Sinds mijn
komst hier vorig jaar in de parochie
van Sargodha, in het bisdom Rawalpindi-Islamabad,
ben ik me speciaal
gaan toeleggen op de begeleiding van
jongeren op weg naar volwassenheid
in het geloof. Het trainen van jonge
vrijwilligers, jongens en meisjes die
zelf weer groepen van leeftijdgenoten
begeleiden, speelt daarbij een belangrijke
rol. Maandelijks komen we bij
elkaar hier in de parochiezaal om het
nodige lesmateriaal en allerlei hulpmiddelen
met elkaar door te nemen.
Aan belangstelling en enthousiasme
geen gebrek! Op het ogenblik zijn er
zo’n 38 jongeren groepen met elk zo’n
25 deelnemers in deze uitgestrekte
parochie, die meer dan 4000 gezinnen
telt.
Op de groepsbijeenkomsten geven
we de gebruikelijke catechese en
vertonen we thema films die zeer in
de smaak vallen. En de jongeren zelf
laten zich ook niet onbetuigd als het
erop aan komt een show te verzorgen
of een toneelstukje op de planken te
zetten. Tegelijk bouwen ze zo ook hun
zelfvertrouwen op. Met Kerstmis en
Pasen is er elk jaar een grote samenkomst
hier in het centrum van de parochie.
Dit jaar was het met Pasen een
8
waar feest van kleur en muziek. In een
lange, veelkleurige processie met vlaggen
en vaandels, met iedereen op z’n
paasbest, trok de stoet de kerk binnen
om de Verrezen Heer te vieren. In de
grote zaal van het Sargodha Institute
of Technology, opgezet door Broeder
Hans Vester mhm, volgde het middagprogramma
van zang, dans en toneel,
met een gemeenschappelijk feestmaal
als afsluiting.
Ja, dit zijn kostbare gebeurtenissen
van feestvreugde voor de christengemeenschap
hier. Christenen in Pakistan
vormen een heel kleine en bedreigde
minderheid in een islamitisch
land. Voor de meeste mensen hier in
de parochie is het elke dag hard knokken
om te kunnen overleven. En daar
komt dan nog bij de voortdurende
onveiligheid, de bedreigingen, het gevaar
van zelfmoord aanslagen, om nog
maar niet te spreken van de discriminerende
wetgeving.
Hoe dan ook, ik voel me hier op mijn
plek, als Keniaan onder Pakistani’s,
dankbaar een steentje te kunnen bijdragen
aan de opbouw van deze gemeenschap.
Hillary Awiti mhm

TRADITIE EN NIEUWE UITDAGINGEN
IN DE FILIPPIJNEN.
Jacques Derksen is actief in de opleiding
van jonge Filippino’s tot missionaris.
In deze bijdrage kijkt hij terug
op een stuk Mill Hill traditie en ziet de
toekomst hoopvol tegemoet.
De Filippijnen: in de 60er jaren was dit
land de economische tijger in Zuid-
Oost Azië. Helaas is dat nu anders.
Hoewel het land democratisch is, spelen
enkele voorname familiegeslachten
een overheersende rol in het economische,
sociale en politieke leven
van de Filippijnen. De Lopez familie is
de eigenaar van een elektriciteitsmaatschappij
die de miljoenenstad Manila
van stroom moet voorzien. De Tan familie
beheerst de tabaksindustrie en
de nationale luchtvaartmaatschappij
Philippine Air Lines (PAL). De Aroyo’s
zijn groot grondbezitters, de Aquino’s
zijn eigenaars van suikerrietplantages
enz. Een van de dingen die de ontwikkeling
van het land tegenhoudt is de
corruptie, die wijdverspreid is. Een gevolg
is dat de rijken rijker en de armen
armer worden.
Onze congregatie is in 1906 door Rome
gevraagd om missionarissen te sturen
om de invloed van de Amerikanen, die
het protestantisme invoerden, wat
tegen te gaan. Ook werd Mill Hill geconfronteerd
met de z.g. Patriotische
Katholieke Kerk, die na het verdwijnen
van de Spaanse clerus ontstond
als vrucht van de onafhankelijkheid.
Deze werd opgericht door Pater Aglipay.
Toen de Spaanse clerus het veld
geruimd had, namen de volgelingen
van Aglipay vele parochies over door
de katholieke kerken en parochies te
bezetten.
We kunnen de aarzeling begrijpen van
onze Generaal Overste indertijd, die
veel liever naar gebieden wilde gaan
waar de Blijde Boodschap nog niet
verkondigd was. Bisschop Rooker,
een priester uit New York/USA, die
nog maar pas tot bisschop van Jaro
was gewijd, schreef deze brief naar
de Generaal Overste in Londen: “Ik
heb een enorm bisdom met meer dan
anderhalf miljoen zielen, verspreid
over 200 parochies op verschillende
eilanden. Ik heb maar 54 priesters tot
mijn beschikking en de meeste parochies
zijn al 8 jaar verwaarloosd. Als
het mogelijk is, stuur me enkele jonge,
energieke priesters met een apostolische
toewijding.” Zo kwamen de Mill
Hill Missionarissen terecht in een deel
van het eiland Panay, gelegen in het
midden van de Filippijnen.
De eerste groep bestond uit 8 man.
Hun eerste taak was te proberen de
vele parochies terug te krijgen van de
Aglipianen. Dat ging beslist niet van
een leien dakje. Ze ondervonden veel
tegenstand. Maar door hun doorzettingsvermogen
slaagden zij erin het
vertrouwen van de lokale geloofsgemeenschap
terug te krijgen.
9

Afrikaanse, Fillipijnse en Indiase studenten en een docent.
Onze Millhillers waren en zijn actief
op velerlei vlak in het pastoraat: catechese,
onderwijs, seminarie opleiding,
micro credieten, gezinsapostolaat, leprakamp,
squatter parochie in Iloilo.
Fr. Cornelio de Wit werd in 1962 benoemd
tot eerste bisschop van Antique.
Op enkelen na, werden toen alle
Millhillers samengetrokken in de provincie
Antique.
In 1988 werden Fr. Wim van der Salm
en ik benoemd voor de Filippijnen
om de rekrutering op poten te zetten.
Een prachtig opleidingshuis werd gebouwd
en Filippijnse jongeren meldden
zich aan om zich bij Mill Hill aan te
sluiten. Ze krijgen een basisopleiding
van één jaar. Daarna volgen ze aan de
plaatselijke universiteit van de paters
Augustijnen de filosofie. Die cursus
kan variëren van 2 jaar tot 4 jaar, naar
gelang hun vooropleiding. Ze sluiten
hun 1 e cyclus af met het afleggen van
een tijdelijke missionaire eed. Daarna
vervolgen ze hun studies in Nairobi,
Kenia: Theologie (2 e cyclus).
Onder de Filippijnse Millhillers die tot
nu toe gewijd zijn en werken in verschillende
missies in de wereld, be-
10
staat een groot verlangen om Azië te
evangeliseren. Op dit moment vinden
we “pinoy” (in de Filippijnen geboren)
Millhillers o.a. werkzaam in Pakistan,
Kenia en Oeganda. Ook zijn ze werkzaam
in hun eigen land, in het roepingenpastoraat
en als pastor in onze
nieuwe missie Turda op het eiland Busuanga/Palawan.
Het aantal Europese Millhillers in de
Filippijnen zal in de komende vijf jaar
sterk teruglopen. Parochies zullen
overhandigd gaan worden aan de lokale
diocesane priesters. En de tijd dat
onze Filippijnse Millhillers hun eigen
zaken moeten behartigen, komt snel
nabij. Dat is een goede zaak. Ze mogen
ons werk voortzetten, maar dan met
hun eigen inzicht en eigen aanpak.
Hopelijk zullen ze de moed hebben om
de evangelisatie (of de her-evangelisatie)
in hun buurlanden met hernieuwde
toewijding en begeestering ter
hand te nemen zodat de boodschap
van Jezus Christus ook in het overige,
heel grote deel van Azië zal en mag
blijven klinken.
Jacques Derksen mhm

JONGE AFRIKAANSE MILLHILLERS AAN
DE SLAG IN KOTIDO, OEGANDA.
Associate Jan Laarakker bracht onlangs een bezoek aan Oeganda en Kenia waar
hij verschillende langlopende projecten bezocht en ook een kijkje nam bij het Mill
Hill team in Kotido, Noord-Oeganda.
Het kerkje van Panyangara loopt uit.
In het begin van dit jaar ben ik ongeveer
drie en een halve maand in Oeganda
en Kenia geweest. Fijn om weer
eens oude bekenden te zien. Mijn
dochter Hettie kwam me opzoeken in
Masindi. Omdat ze twee weken later
kwam dan afgesproken was, had ik de
gelegenheid om naar Kotido (N.O. Oeganda)
te gaan. Dat stond al langer op
mijn verlanglijstje. Met een vliegtuigje
van de MAF ben ik er naar toe gevlogen.
De airstrip kende ik niet meer terug.
Er was een check-in balie en een
wachtlokaal met gemakkelijke stoelen.
Je kon er zelfs gratis koffie en thee
krijgen. Omdat ik de enige passagier
was, hoefde ik niet lang te wachten en
konden we een kwartiertje eerder vertrekken.
Voordat we vertrokken, bad
de piloot een gebedje voor een veilige
vlucht. Vanuit de lucht kon je pas goed
zien hoe groot Lake Kyoga is. Anderhalf
uur duurde de vlucht.
Sylvester Odhiambo mhm kwam me
ophalen bij de landingsbaan van Kotido.
Het was alsof ik op de maan geland
was. Zo ver als ik kon zien, was alles
een droge vlakte, met hier en daar een
armzalige woestijnstruik. De wegen
hadden dezelfde roestige kleur als het
land rondom. Overal naast de wegen
zag je diepe geulen waar het water
kennelijk met grote kracht doorheen
gestroomd was na een stortbui. Maar
de regen had het al maanden lang af
laten weten. Alles was kurkdroog, echt
een halve woestijn.
Een kwartiertje duurde de rit naar de
missie in Panyangara. Het dorpje is
niet meer dan een lange weg met de
huizen er tegen aan geplakt. Maar het
kerkje ligt iets terug. Daar achter kom
je in een kleine oase van Neem bomen
met daartussen een tiental “banda’s”,
Afrikaanse hutten met een strodak.
11

Die zijn gebouwd door de eerste groep
Millhillers en van binnen keurig afgewerkt
en beschermd tegen ongedierte
en zandstormen.
De ontvangst was allerhartelijkst.
Daarna ben ik wat op verkenning rond
gegaan.
In de grootste hut was het zitje. De
tijdschriften, zoals The Tablet, waren
meestal van oudere datum. Het
actuele nieuws hing aan de muur op
e-mailtjes. Er stond een kast voor het
bestek en borden, een fles met eigen-
gemaakte citroenlimonade, jam, pindakaas,
thee enz. Kortom alle spullen
die men nodig heeft om te overleven.
Ook stond er een koelkast, maar zonder
bier! Door de “achterdeur” kwam
je bij het keukentje. De Afrikaanse kok
bakte daar heerlijke broodjes. Naast
de keuken was een klein vertrek, dat
het “power-station” werd genoemd .
Batterijen en omvormers zorgden dag
en nacht voor stroom. Voor het aggregaat
werd op dat moment een nieuw
gebouwtje gebouwd. Het oude was
bouwvallig en zat vol scheuren .
Father Len Wiedemayr vertelde me
dat het daar moeilijk bouwen was vanwege
de soms metersdikke laag ‘cotton
soil’. Ook bij de bouw van het convent
voor de Mill Hill zusters, die daar
binnenkort komen, had men hetzelfde
probleem.
Onze jonge missionarissen daar zijn
allen uit Afrika (Kenia, Kameroen en
Oeganda) afkomstig. Ze werken daar
onder de Karimojong, een sterk traditiegebonden
herdersvolk. ’s Ochtends
om zeven uur is de H. Mis. Op
een doordeweekse dag zijn er niet
veel mensen in de kerk. En bijna alleen
kinderen en vrouwen. Zo er al belangstelling
van jongelui en mannen is,
dan is het alleen van op een afstand.
Je vraagt je af of dat niet frustrerend
12
is voor de jonge priesters. Nee, hoor!
Afrikanen hebben geduld. In een van
de buitenstaties, in Napumpum, was
het toch anders. Sylvester had goed
contact met de mensen daar, vooral
met de leraren en leerlingen van de
plaatselijke school. Ik bezocht ook
met hem Watakau, naar men zegt het
grootste dorp van Oost-Oeganda. Het
was net een doolhof.
Verder naar het noorden in Loyoro,
een oude missiestatie van de Comboni
missionarissen, bereidden Philip Adede
mhm (Kenia) en Len Wiedemayr
mhm (Tirool) zich voor op nieuw missionair
werk onder de Teuso bevolkingsgroep.
Cyprian Taah mhm (Kameroen)
was druk bezig met de opleiding
van catechisten. Hij was soms al vroeg
op weg en kwam vaak laat terug. Men
kan zeggen dat deze jonge Afrikaanse
Millhillers en stage studenten daar in
het noorden een modelmissie vormen
met een uitstekende teamgeest, onder
leiding van Sylvester Odhiambo mhm,
een geboren teamleider. Dank je wel,
Len, Sylvester, Cyprian, Philip en Richard.
Ik bewonder jullie missiewerk.
Jan Laarakker mhm associate

IETS OVER DEN INLANDSCHEN
PRIESTERUIT DE MISSIE ANNALEN VAN 1891
Slavernijmonument.
Enkele tientallen jaren na de afschaffing
van de slavernij in Amerika ( 1814)
werd de jonge Congregatie van Mill
Hill gevraagd om in Amerika haar eerste
missie of werkterrein te beginnen,
met als taak de vrijgekomen slaven in
de streek rond Baltimore bij te staan
een menswaardig bestaan op te bouwen.
In 1871 vertrokken de eerste vier
Mill Hill Missionarissen per boot naar
Amerika. Tijdens de afscheidsceremonie
sprak Aartsbisschop Manning als
volgt: “Ik vertrouw er op dat u niet alleen
zult werken onder de zwarten in
het Zuiden, maar dat u een Missionair
College zult stichten, waarin de Afrikaan
getraind kan worden om het geloof
naar zijn eigen land te brengen.”
Father Thomas Jackson (+ 1916) schreef
in de Annalen van october 1891 een artikel
tegen elke vorm van discriminatie
m.b.t. de kleurlingen en waarin hij het
opnam voor de gelijkwaardigheid van
de zwarten in Amerika.
“Een der meest opvallende teekenen
van den Goddelijken oorsprong der
katholieke Kerk is hare wonderbare
geschiktheid voor elk volk en ras. Alle
menschen, van welken volksstam, welk
ras of kleur ook, zijn haar even dierbaar
en gevoelen zich te huis in haren
schaapstal. Nergens treedt zulks meer
in het licht, dan in hare pogingen, om
eene inlandsche en plaatselijke geestelijkheid
te vormen en te onderhouden.
Als men, gelijk de schrijver, de
gelegenheid heeft gehad, om in vele
landen het onberekenbaar nut te zien,
dat eene behoorlijk opgeleide inlandsche
geestelijkheid kan stichten, dan
verheugt men zich bij het vernemen
dat de missionarissen der Congregatie
van den H. Joseph te Baltimore in
Amerika, onder leiding van Kardinaal
Gibbons, pogingen aanwenden, om
kleurlingen op te leiden voor het Priesterschap,
met het doel ze tot apostels
te vormen van hun eigen volk en ras
(in Afrika). Indien er eene geestelijkheid
uit kleurlingen gevormd kan
worden, dan kan men redelijkerwijze
veronderstellen, dat zij over grootere
invloed op haar eigen volk zal beschikken,
dan wel de blanken. Zij zullen
voorzeker beter op de hoogte zijn met
hunne wijze van denken, hunne eigenaardige
begrippen en met de bijzondere
verleidingen, waaraan de kleurlingen
in Amerika bloot staan. Wat
gedaan is en nu gedaan wordt, is zeker
niet onmogelijk in het vrije Amerika”.
Onze Mill Hill Missionarissen hebben
steeds met groot succes gewerkt aan
de opbouw van een lokale geestelijkheid
in hun missiegebieden. In al onze
traditionele missies zijn thans onafhankelijke
lokale bisdommen opgericht.
In 1988 besloot de Congregatie
een nieuwe weg in te slaan en begon
men met de rekrutering van Mill Hill
kandidaten in Afrika en Azië. Thans
zijn er al zo’n vijftig Mill Hill Missionarissen
afkomstig uit Afrika en Azië! En
dit is het late antwoord op het advies
van Aartsbisschop Manning in zijn afscheidsrede
van 1871….
Joost Beemster mhm, archivaris
13

Naast zijn betrokkenheid bij de opleiding
van jonge Afrikaanse missionarissen
in Jinja zet Louis Kessels zich
ook in voor verbetering van de levensomstandigheden
van de gewone mens.
Dat gaat niet altijd van een leien dakje,
zoals hij hier vertelt.
Een zuster van de Congregatie van de
Evangelizing Sisters of Mary trok mijn
aandacht naar een groep vrouwen, die
aan de rand van de samenleving woonden
en voor wie niemand veel belangstelling
toonde. Uiteindelijk bleek het
een groep te zijn van tussen de 90 en
100 vrouwen, van wie de meesten al op
leeftijd waren en die allemaal ziek waren.
Ze hadden hiv, maar kregen medicatie
van een zorggroep voor aidspatienten.
Ze kwamen uit alle districten
van Oeganda, maar wel vooral uit het
Noorden, lang geteisterd door de terroristische
groep van het Leger van de
Heer! Hun mannen hadden hen in de
steek gelaten. Die zullen hun ook wel
de ziekte gegeven hebben. Zij dienden
als soldaten in het regeringsleger en
als ze overgeplaatst werden, dan vergaten
ze gemakshalve hun vrouw en
kinderen om op de nieuwe standplaats
weer een nieuw gezin te beginnen. De
soldaten waren natuurlijk niet voor de
wet getrouwd maar woonden samen.
Hun echtgenotes hadden dus geen enkel
recht op ondersteuning van hun
‘mannen’ en het leger.
We hebben lang nagedacht over wat
14
GEBROKEN SAMENLEVING.
we toch wel zouden kunnen organiseren
voor deze alleenstaande vrouwen
die vaak ook zorg droegen voor kinderen,
kleinkinderen of andere aanhang.
Ze wonen in erbarmelijke hutten en leven
van dag tot dag. De A.R.V. medicijnen
die hiv moeten verhinderen zich
tot aids te ontwikkelen, worden zonder
verdere onkosten verstrekt door
klinieken van TASO, maar voor de rest
moeten ze zelf rond zien te komen.
In de loop van de jaren hebben we iets
op touw gezet : twee kippenprojecten
van slachtkippen en legkippen, een
varkensproject, een kralenproject en
een pindamolen. Onze prioriteit was
niet deze vrouwen een inkomen te verschaffen,
maar eerder een bezigheid,
die helend zou werken voor hun eigen
gezondheid en voor de gemeenschap
waarin zij woonden. We dachten dat
de vrouwen elkaar zouden ondersteunen
en helpen door tezamen aan een
aantal projecten te werken, maar helaas
is het zo niet verlopen. Geen enkel
project is een succes geworden.
In al deze projecten kreeg ieder van
een bepaalde groep een taak toegewezen:
voor het kippenproject zorgt er
één voor water, een ander zorgt voor
voer. Een gezamenlijk gedragen verantwoordelijkheid
voor de opbouw
van een samenleving, waar ze elkaar
opbeuren en aanmoedigen en in solidariteit
met elkaar groeien. Maar dat
is theorie, zo werkt de praktijk niet:
gedeelde verantwoordelijkheid wordt
zo gemakkelijk van jezelf afgeschoven.
De kippen krijgen geen water op tijd;
een ander koopt voer van minderwaardige
kwaliteit, weer een ander neemt
een paar kuikens mee naar huis, want
op 150 kuikens mis je er drie of vier
niet zo vlug. De buurt ziet dat het project
redelijk goed draait en helpt zich
als het regent en donker is aan een
aantal kippen. De onkosten komen er

nooit uit en er wordt verlies geleden.
Zo kunnen we toch niet doorgaan.
Een man, wiens vrouw ook bij de beweging
hoort, bood land aan voor het
varkensproject. Hij deed heel royaal
en varkensstallen werden gebouwd
op zijn perceel. Toen de varkens opgroeiden
en biggen wierpen, eiste hij
zijn aandeel op, maar de vrouwen weigerden:
dat was nooit zo de bedoeling
geweest. Hij nam wraak: hij stal een
aantal biggetjes en hakte hun poten af.
Ja, toen moesten ze wel weg. Onderlinge
verdeeldheid en jaloersheid van
buren maken het erg moeilijk. De leidster
van het kralenproject steekt inkomen
in eigen zak. De vrouw van het
pindaproject maalt de pinda’s voor
haar buurt gratis. En zo kunnen we
wel doorgaan.
Hoe kunnen we dit verklaren? Oorspronkelijk
was ik erg idealistisch en
dacht ik dat deze projecten een positieve
impuls zouden geven aan de
onderlinge samenwerking en saamhorigheid
en dus een helend effect zouden
hebben op deze vaak gebroken
samenleving. Maar deze mensen zijn
zo vaak bedrogen, dat ze nauwelijks
nog geloven in de goede wil van anderen.
‘Ieder voor zich’ lijkt het devies.
Eerlijkheidshalve moet ik daar wel
aan toevoegen dat van mijn kant het
toezicht en de begeleiding ook niet optimaal
zijn geweest. Ik blijf leren. We
kunnen deze vrouwen niet in de steek
laten, dat is duidelijk. Daarom gaan we
door. Mentaliteitsverandering is een
onderneming van lange adem. Zal het
uiteindelijk lukken?
Louis Kessels mhm
15

Piet Korse introduceert Prof. Yvon Bongoy.
16
NIEUWS UIT DE REGIO
CONGO-DAG
Op 27 augustus kwamen we met een
honderd mensen in Oosterbeek bijeen
om de publicatie te vieren van een
nieuw boek genaamd ‘Basankusu Testimonies’,
een boek geschreven door
zo’n 35 mensen over hun leven en werken
in het bisdom Basankusu.
Het leven zoals elk van ons het beschrijft
speelt zich af in de Evenaarsprovincie
van Congo, in een land van
oerwouden en moerassen, waar men
leeft van cassaveknollen, van gerookte
apen en de alom geprezen rode palmnoten,
in een land van hiv en aids,
van malaria, tbc, slaapziekte, buik- en
huidwormen en rivierblindheid, in
een land waar de mens strijdt om het
bestaan te midden van soldaten die
zeer bewust zijn van het recht van de
sterkste. Het boek is een mozaïek geworden
van sympathie met de mens in
vreugde en verdriet, een mozaïek van
verhalen over de veerkracht van een
Afrikaans volk hopend op een menswaardiger
bestaan.
Congo is eigenlijk geen land maar een
continent. Basankusu, één van de
ruim vijftig bisdommen, strekt zich
uit over een streek met een doorsnee
van 800 km, waar in de jaren 70 en 80
honderden en misschien wel duizenden
olifanten ongestraft neergeknald
werden door Mobutu’s soldaten. In
ons bisdom was ook een strafkamp
ingericht voor kleine en grote criminelen,
voor politieke gevangen en voor
vele onschuldigen die opgepakt werden
in de hoofdstad Kinshasa en zomaar
afgevoerd werden naar het kamp
Ekafera. Talloze gevangenen zijn daar
van de honger en vanwege gebrek aan
medische zorg omgekomen. Over dat
kamp had nog bijna niemand geschreven.
Father Joop Deen was de enige
die zich hun lot aantrok, met eigen gevaar
voor verbanning en uitwijzing. In
deze publicatie ‘Basankusu Testimonies’
verhaalt Joop daarover.
Het boek is een groot verhaal geworden
van vele uitdagingen en weinig

triomfen, van grote inzet om toch bepaalde
doelstellingen te halen. Met
grote moed gingen sommigen van ons
door tien, twintig, dertig of veertig
jaar lang. Er is veel gebeurd en afgezien
tijdens de overgang naar onafhankelijkheid
in 1960 en de talloze
opstanden die daarop volgden. Ook
wijzelf ondervonden de gevolgen van
een leven in een streek vol moerassen
en ondergingen talloze malaria koortsaanvallen
of hadden last van andere
tropische ziekten.
Maar ons tijdperk is afgelopen; wij
Joop Deen krijgt het boek ‘Basankusu Testimonies’ gepresenteerd.
hebben de strijd gestreden en hebben
het overleefd. We kunnen het navertellen.
Anderen hebben er hun leven
bij ingeschoten. Ook dat moet verteld
en gehoord worden. Father Bart Santbergen
uit Fijnaard werd in Yamboyo
doodgeschoten, nog maar 46 jaar oud.
Ook Broeder Piet Vos uit Laren werd
in 1964 vermoord op 31 jarige leeftijd,
net zoals Father Jan Groenewegen van
Naaldwijk, die nog maar 30 jaar oud
was! In diezelfde tijd verdronk Broeder
Hugo Brits uit Arnhem samen met
drie Belgische Zusters in de Lulonga
Rivier terwijl zij op weg waren naar
een vliegveldje . Hij was 55 jaar oud.
Father Thijs Paulisse stierf in 1959, 34
jaar oud. Ook moeten we denken aan
Frans Helmes die in 1988 aan filaria
stierf en pas 49 jaar oud was.
Onze vrienden en onze families hebben
ons al die jaren gesteund. Wat wij
daar uitvoerden, hoe we daar leefden
was voor hen vaak een raadsel. Van
vreemden kregen ze te horen dat we er
slechts er op uit waren om zieltjes te
winnen. Maar samen met de Congole-
zen hebben we gezocht naar de waarden
die het evangelie ook aan Afrika
wil en kan brengen, wat de hoogste
noden waren en welke prioriteiten de
Congolees stelt voor een menswaardiger
bestaan in een land zo hopeloos
afgesneden van de rest van de wereld.
Talrijke Mill Hill Broeders bouwden
scholen, dispensaria en kerken en
onderhielden de technische dienst.
Fathers Frans Kwik en Pierre Spanjers
hebben weken- en maandenlang
vormingssessies in de dorpen belegd
17

Samen met de nabestaanden gedenken we de vermoorde medebroeders.
om er samen met de mensen achter te
komen wat het evangelie voor kracht
kan zijn in het tot stand brengen van
mooie gezinnen en een gezonde maatschappij.
Frans heeft een paar mooie
boekjes met anekdotes geschreven
over zijn pastoraat in verschillende
parochies. Ik wijdde me na een periode
pastoraat en werken met microkredieten
aan cultureel onderzoek
onder het Mongo-volk. Ik werd vooral
geboeid door de mondelinge overlevering
met zijn talrijke verhalen, spreekwoorden,
rituelen en symbolen. Ik heb
daar ook uitvoerig over geschreven.
Andere missiewerkers zoals Ben Jorna
en Fons Eppink zaten in het middelbaar
onderwijs. Heel veel lekenhelpers
hebben in de loop der jaren in het
bisdom Basankusu hun beste krachten
gegeven in de ziekenzorg.
Samen met onze families en vrienden
hebben we op deze Congo-dag geluisterd,
getreurd, maar ook vreugdevol
18
gezongen en gedanst. Het was een
prachtig samenzijn. Onze gastspreker
was professor Yvon Bongoy, leraar aan
de universiteit van Kinshasa. Hij sprak
met veel waardering over de missie
opvoeding die hij in Basankusu en later
op het seminarie genoten heeft. Na
zijn seminarietijd is hij in de Verenigde
Staten van Amerika economie gaan
studeren. Maar niettegenstaande zijn
druk bestaan zet hij zich nog steeds
vol vuur in voor het gezinsapostolaat
in een van de vele dichtbevolkte wijken
van Kinshasa. ‘Basankusu Testimonies’
getuigt van talloze missiewerkers
die de slagzin van de stichter van
Mill Hill, Kardinaal Vaughan, volgden:
amare et servire d.w.z. beminnen en
dienen. Piet Korse mhm
P.S. Het boek kan, zolang de voorraad
strekt, bij Piet Korse in Oosterbeek besteld
worden voor €25.

TWEE MILLHILLERS ONDERSCHEIDEN
Fr. Frans Mol Fr. René Graat
Bij gelegenheid van hun jubilea eerder
dit jaar hebben Frans Mol (50 jaar
priester) en René Graat (40 jaar priester)
een koninklijke onderscheiding
ontvangen, een benoeming respectievelijk
tot ridder in de Orde van Oranje
Nassau (Frans) en tot lid in dezelfde
Orde (René). Op de dag zelf van hun
jubileum zijn beide jubilarissen flink in
het zonnetje gezet, op een manier die
wel uniek is voor Zuid-Limburg, met
kleurrijke optochten en fanfares, en,
in het geval van René, een knots van
een feesttent. Proficiat allebei !!!
65ste AIRBORNE WANDELTOCHT Oosterbeek,
3 september 2011. Ongewone
aanblik van Jozefhuis en Missiehuis
‘Vrijland’!
19

Op 9 juli 2011 heeft Zuid-Sudan zich afgescheiden
van het Noorden. Ben Stopel
in Malakal, Zuid-Sudan, beschrijft
hoe de geboorte van dit nieuwe land
in Afrika daar ter plaatse werd beleefd.
Een persoonlijke impressie, heet van de
naald. Zal Zuid-Sudan ook nog door de
gebruikelijke ‘kinderziektes’ geteisterd
gaan worden?
De feestelijkheden begonnen hier al
een week of twee voor de officiële
datum van de afscheiding van Zuid-
Soedan met het spelen van het nieuwe
volkslied op straat via luidsprekers en
op de scholen zodat iedereen het kon
leren; ook was er grote schoonmaak
in de stad en vlaggetjes werden opgehangen
terwijl het stadion een grote
renovatie onderging. Vrijdagavond
hadden we hier een mis uit dankbaarheid;
toen de mensen naar huis gingen
onder luid geschreeuw en het zingen
van het nieuwe volkslied was dat de
aanleiding voor grote groepen kinderen
en jeugd om in actie te komen en
zoveel mogelijk lawaai te maken door
op alles te slaan wat lekker veel geluid
gaf. Ik zat aan het oude jaar te denken
dat in Nederland uitgezwaaid wordt
met knallende rotjes e.d.
Om 12 uur ‘s nachts luidde men hier
bij de kerk de klok; het Zuiden was
toen onafhankelijk en dat werd vervol-
20
VAN HER EN DER
gens overdag officieel bevestigd met
het hijsen van de nieuwe vlag en het
zingen van het volkslied in vele steden
in het Zuiden, met Juba als hoofdstad
voorop. Er waren 30 staatshoofden
afgekomen op de plechtigheden daar
en ook President Omar el Bashir was
aanwezig en gaf een toespraak. Salva
Kiir werd opnieuw ingezworen en deze
keer als de nieuwe president van de
Republiek van Zuid-Soedan. Wat erg
aangrijpend was in zijn toespraak was
toen hij zei: “We hebben wel vergeven
maar vergeten doen we nooit,” doelend
op het grote leed dat het Zuiden
werd aangedaan gedurende al die jaren
van oorlog. Het was groot feest en
het zag letterlijk zwart van de mensen,
die dansten en zongen.
Iets dat niet voor mogelijk werd gehouden
gebeurde nu echt: de Zuiderlingen
waren geen slaven meer
of tweederangs burgers maar vrije
burgers in een eigen land. Het is niet
zo dat we met niets beginnen; een interim
regering was er al sinds 2005,
maar nu gaat die verder als onafhankelijke
regering. Er zijn veel obstakels
die nog overwonnen moeten worden
en die om een oplossing schreeuwen,
anders gaat het hier de verkeerde kant
op. Daarom: blijf voor ons bidden. Dat
doen we hier ook. We hebben goede
hoop en houden de moed er in.

IN MEMORIAM
EEN GEMEENSCHAPSMENS
Lieuwe v.d. Meij
Geboren op 26 mei 1922 in Dokkum.
Tot priester gewijd op 6 juli 1947 in Mill Hill.
Dertig jaar missionaris in Congo.
Tien jaar pastor te Groningen.
Negen jaar rustend in Vrijland.
Aldaar overleden op 28 mei 2011.
Toen Lieuwe hier, negen jaar geleden,
in Vrijland introk, was hij nog redelijk
gezond. De jaren daarna zijn we getuigen
geweest van zijn geleidelijke
achteruitgang. Steeds meer moest hij
inleveren: zijn lopen, zijn zicht, zijn
gehoor, zelfs zijn spraak. Steeds moeilijker
werd de communicatie met hem,
die zo goed kon communiceren. Op het
laatst kon hij alleen nog maar roepen,
hard roepen. En wie zal weten wat er
in hem omging, hoeveel eenzaamheid
er was in deze gemeenschapsmens.
Maar hij klampte zich vast aan het
leven. Samen met Jan Hendriks, zijn
grote vriend, is hij in 1951 zijn missionaire
taak begonnen in het bisdom
Basankusu, in Congo. Lieuwe kreeg de
kans om eerst de lokale taal te leren,
met de cultuur en de mensen kennis
te maken en zich in te werken in het
pastoraat. Hij voelde zich bij de mensen
in de dorpen thuis. Hij hield van
de mensen en de mensen hielden van
hem. Nog tientallen jaren later vroegen
de mensen: Hoe gaat het met Père
Léon? Ze konden Père Léon niet vergeten.
Na een paar jaar moest Lieuwe dan
toch het onderwijs in. Hij werd eerst
directeur van een nog nieuwe 2-jarige
kweekschool, en in 1956 werd hij benoemd
tot leraar aan de veel oudere
4-jarige kweekschool in Bokakata.
Bokakata is de eerste en oudste missiestatie
in ’t bisdom, ouder dan de
hoofdstatie Basankusu, waar de bis-
schop verblijft. Daar in Bokakata zou
Lieuwe bijna al zijn verdere jaren in
Congo doorbrengen. Toen onze 4-jarige
cursus eenmaal uitgegroeid was
tot een 6-jarige kweekschool werd Lieuwe
directeur. Hij was een prettige
directeur, kalm en ontspannen. Maar
zijn directeurschap zou niet lang duren.
In 1975 werden alle scholen genationaliseerd.
Met die nationalisatie
mochten alleen nog maar Congolezen
directeur zijn. Een van onze vroegere
leerlingen en op dat moment medeleraar
hebben we toen als onze nieuwe
directeur voorgedragen. En Lieuwe
bleef aan de school, als gewoon leraar
onder zijn vroegere leerling. Dat ging
heel goed. Dat toonde duidelijk Lieuwe’s
eenvoud en soepelheid. Ik vond
dat bewonderenswaardig. Als gevolg
van problemen met zijn ogen heeft hij
er uiteindelijk voor gekozen om naar
Nederland terug te keren en hier te
werken. En zo is hij hier nog twintig
jaar lang actief geweest. Zijn hoofdwerk
was Maartenshof in Groningen-
Zuid. Ook daar heeft hij zich geliefd
gemaakt: de mensen droegen hem op
handen. Daar heeft hij veel mensen op
de dood voorbereid, en zoveel familieleden
opgevangen, getroost en gesterkt,
en dat alles uit zijn diep geloof
in de Verrezen Heer.
Mogen wij hem nu in datzelfde geloof
aan God toevertrouwen in het stellige
en diepe vertrouwen dat Hij Lieuwe al
laat delen in zijn eigen eeuwig goddelijke
leven. Ben Jorna mhm
21

EEN STERKE
PERSOONLIJKHEID
Anton Jansen
Geboren te ’s Gravenhage op 1 december 1921.
Tot priester gewijd op 11 juli 1948 in Mill Hill.
Vijfendertig jaar missionaris in Kameroen.
Zevenentwintig jaar werkzaam op Saba N.A.
Aldaar overleden op 12 juli 2011.
Meer dan dertig jaar heeft Anton Jansen
gewerkt in een grote verscheidenheid
van plaatsen wijdverspreid over
Engelssprekend Kameroen. Hij begon
als assistent in Buea, maar vond zijn
draai het best in Nkambe en later Wum,
waar hij het langst verbleef. Met hart
en ziel gaf hij zich aan het basispastoraat
met heel eigen stijl. Hij was veel
onderweg op lange trektochten door
de binnenlanden om afgelegen dorpen
te bezoeken. Om hem te onderscheiden
van nog drie andere naamgenoten
kreeg hij al gauw de bijnaam ‘long
neck’ Jansen.
Zijn eerste kennismaking met de Nederlandse
Antillen dateert al van 1966
toen hij als toerist een bezoek bracht
aan een priester uit de familie die daar
werkzaam was. Het zou nog een kleine
twintig jaar duren voor hij er zou
terugkeren en zelf een pastorale taak
op zich zou nemen op het eiland Saba.
Daar was een moeilijk afscheid van
Kameroen aan voorafgegaan, gevolgd
door een persoonlijke vernieuwingscursus
in Nemi. In een lange persoonlijke
brief spreekt Aartsbisschop Paul
Verdzekov van Bamenda, Kameroen,
zijn spijt uit “dat ik de visie en het inzicht
miste om je die voorstellen te
doen die het gemakkelijker voor je
zouden hebben gemaakt je missionaire
taak in dit land voort te zetten”.
Zo begon ‘oom Ton’, zoals zijn familie
hem kent, de twee helft van zijn missionaire
carrière in 1984 op Saba, een
22
klein, vulkanisch eilandje in de Nederlandse
Antillen, met een bevolking van
rond de 2000 inwoners verspreid over
een aaneenschakeling van vier dorpjes.
Zoals in Kameroen gaf hij zich met
hart en ziel aan de plaatselijke gemeenschap.
Al gauw werd het hem duidelijk
dat hij als pastor alleen handen tekort
kwam. Op vakantie in Trinidad maakte
hij kennis met de charismatische lekengemeenschap
‘The Living Water
Community’. Zijn dringende oproep
tot hulp vond gehoor en in 1988 kwam
een kleine afvaardiging zich vestigen
in The Bottom. Van catechese binnen
en buiten de scholen, ouderen-
en jeugdzorg, groeide hun apostolaat
uit tot het verzorgen van retraites en
bezinning en zelfs een dagelijks radioprogramma.
Anton was een sterke persoonlijkheid
en stond bekend onder de Sabaërs als
iemand die geen blad voor zijn mond
nam. Je wist wat je aan hem had, een
missionaris ‘oude stijl’, zoals iemand
daar het uitdrukte. Hij bleef aktief,
ook na zijn emeritaat in 1997. En zo
is hij gestorven ‘met de hand aan de
ploeg’, bijna 90 jaar oud, en enkele
dagen na de 63ste verjaardag van zijn
priesterwijding.
Fons Eppink mhm

ONZE OVERLEDEN VRIENDEN
Enschede Mw. Annie Schildkamp-Roetenberg, zus van Fr. Willem
Roetenberg
Amsterdam Mw. Martha Margaretha Faas, moeder van Meli
Maapi,medewerker Vrijland
ONZE OVERLEDEN VRIENDEN
Volendam Mw. Riek Poelen-Konings, schoonzus van Fr. Nico
Heerhugowaard
Wognum
Bussum
Workum
Alkmaar
Hilversum
Renkum
Australië
Mierlo
De Bilt
Amsterdam
Leeuwarden
Bolsward
Singen (Dld)
Konings
Mv. Corry Beemster-Admiraal, schoonzus van Fr. Ben Beemster
Dhr. Piet Spruit, zwager van Fr. Jan Appelman
Dhr. Ten van Hugte
Mw. Ijpke Boekema, schoonzus van Fr. Jozef Boekema
Dhr. Siem van Veen
Dhr. Jan van Blokland, ex-Mill-Hiller
Dhr. J. Berendsen, zwager van Br. Ben Snelder
Dhr. Do Zonneveld, broer van Fr. Jaap Zonneveld
Dhr. Antoon De Rooij, broer van Fr. Giel de Rooij
Dhr. Gerard van der Horst, broer van Fr. Karel van der
Mw. Agatha Schrever-Hogenes, zus van Fr. G. Hogenes
Horst, oom van Mw. T. Beentjes
Mw. Ada Kwik, zus van Fr. F. Kwik
Dhr. Jouke Melchers, broer van Br. Leo Melchers
Pfarrer Cosmas Dietrich (weldoener van MH in Oostenrijk)
Volendam Mw. Grietje Plat, schoonzus van Fr. Jaap Mühren
Denekamp FOTOGRAFIE Dhr. Henk Kremer, zwager van Fr. Fons Eppink
Oosterkamp Fr. Willem Erinkveld mhm (in Memoriam volgt)
De foto’s zijn geleverd door het Archief en door missionarissen en vrienden van Mill Hill
FOTO’S
Elma van den Nouland: coverfoto; Archieven Mill Hill: p. 3, 8, 9, 15, 17; Fons Eppink: pp. 4-7;
Jacinta van Luijk: pp. 8-12; Hennie Wehkamp: p. 13, 14; Theo Raaijmakers: p. 16;
Kerry Grant: p. 16; Martin Brink: p. 18; Missio Wereldwijd: p. 23.
Lees Missio Wereldwijd
Tijdschrift Lees Missio over Wereldwijd religie en samenleving
in de derde wereld
6 Nummers voor € 10,www.missio.nl
of telefoon (070) 304 74 44
Tijdschrift over religie en samenleving
in de derde wereld.
6 Nummers voor € 10,www.missio.nl
of telefoon (070) 304 74 44
WAARHEEN MET UW BIJDRAGEN?
Persoonlijke giften voor missionarissen
Giro: 1066957 t.n.v. Missieprocuur van Mill Hill Oosterbeek.
Bank: ABN/AMRO Rek. 40.02.36.311 t.n.v. Nederlandse Regio van Mill Hill, Oosterbeek
Giften voor opleiding van Missionarissen in Afrika en Azië
Giro: 939153 t.n.v. Mill Hill Oosterbeek
Bij voorbaat onze hartelijke dank
UW TESTAMENT IS NOG BETER
WANNEER DE MISSIE DAARIN BEDACHT IS
Maak uw legaat voor Mill Hill aldus:
De Nederlandse Regio Regio van van Mill Mill Hill Hill is een is een ANBI ANBI instelling onder vallend de RKKerk. onder Uw de RK giften Kerkprovincie zijn dus fiscaal in Ne-
aftrekbaar derland. Door en de over belastingdienst uw bijdragen is op hoeft 30 november geen schenkings- 2007 een of groepsbeschikking successierecht betaald afgegeven te ten worden. name
van de Bisschoppenconferentie van de Rooms Katholieke Kerkprovincie te Utrecht. Uw giften zijn dus
fiscaal aftrekbaar en over uw bedragen hoeft geen schenkings- of successierecht betaald te worden.
23
23

Retouradres:
Johannahoeve 4
6861 WJ Oosterbeek
Contactblad van Mill Hill
Administratie & redactie
Johannahoeve 4
6861 WJ Oosterbeek
Telefoon : (026) 339 80 82
E-mail : procuur@mhmobk.nl
Internet : www.mhmobk.nl
September 2011
Jaargang 45 - nummer 3
Verschijnt 4 keer per jaar
Drukkerij Voor de Poort - Oosterbeek