finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

Hoofdstuk 1. Inleiding
1.1 Algemene inleiding
Toen de wereld een eeuw jonger was, was het voor Rotterdamse jongeren helemaal niet zo gewoon
om te swingen op de nieuwste Amerikaanse muziek. Toch kwamen tijdens het Interbellum cultuur-
producten als de ‘Charleston’, ‘Blackbottom’- en ‘Lindy Hop’-dansen en ‘hot’ en ‘swing’-muziek in
relatief korte tijd bijzonder dichtbij voor de Rotterdammers.
Hoewel de enorme afstand tussen de Nieuwe Wereld en het Europese continent al eeuwen
overbrugd werd door passagiersschepen, werd de verbinding sneller en eenvoudiger door de
ontwikkeling van stoomschepen en de aanleg van de Nieuwe Waterweg. Aan het eind van de
negentiende eeuw was de NASM, later de Holland Amerika Lijn genoemd, een belangrijke spil in het
transatlantische verkeer. Het bestaan van deze rechtstreekse verbinding tussen New York en
Rotterdam doet vermoeden dat er allerlei zakelijke en persoonlijke relaties mogelijk waren, waarbij
cultuur in zowel ‘hardware’ als ‘sofware’ werd verscheept. De nieuwste dans en muziek, maar ook
nieuwe ideeën en gedragingen vlogen over, of beter gezegd: voeren mee. Bemanning en passagiers
van de Holland Amerika Lijn namen, aldus de verhalen, nagenoeg allemaal grammofoonplaten mee
in hun koffers. De bladmuziek en de eerste elektrische piano, allerlei apparatuur en (dans-)leraren
vonden dankzij de Lijn hun weg naar Rotterdam. Als deze verhalen waar zijn, mag de Holland
Amerika Lijn dan gezien worden als de muzikale brug over de oceaan?
Jazzgeschiedenis is vanuit verschillende invalshoeken, door allerhande auteurs, met allerlei
motieven onder handen genomen. Zelden gaat het hierbij om wetenschappelijke bijdragen, die gericht
zijn op een beter begrip van de verspreiding en ontwikkeling van jazz in een concrete tijd en plaats.
De geschiedschrijving beperkt zich veelal tot beschrijvingen en biografieën, die over de jazz als
kunstvorm en de jazzmusici als kunstenaars vertellen. Met deze Master Thesis worden verbanden
gelegd tussen processen, plaatsen en personen. Hiermee wordt onder meer gehoor gegeven aan de
oproep van Scott DeVeaux, om de jazzmuziek in haar historische context te plaatsen: “The time has
come for an approach that is less invested in the ideology of jazz as aesthetic object and more
responsive to issues of historical particularity”. 3 Door de vraagstelling van deze Master Thesis wordt
de geschiedschrijving van grofweg drie onderzoeksterreinen met elkaar in verband gebracht, te
weten: de jazz, het Rotterdams Interbellum en de Holland Amerika Lijn. Uit de historiografische
inbedding van deze studie blijkt hoezeer behoefte is aan onderzoek naar verklarende factoren, van
hoe dit historische proces van jazzverspreiding heeft plaatsgevonden in het Rotterdams Interbellum.
3 S. DeVeaux, ‘Constructing the Jazz Tradition: Jazz Historiography’, in: Black American Literature Forum, vol.25, no.3 (1991) 525.
8