finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

Wat betreft cultuuruitwisseling door handel, transport, migratie enzovoorts, zijn er vanuit de
discipline ‘globaliseringgeschiedenis’ talrijke voorbeelden, waaruit havensteden en scheepvaart niet
weg te denken zijn. Over de rol van migratiegeschiedenis in stedelijke historisch/sociaal-
wetenschappelijke publicaties schreven Pim Kooij en Paul van de Laar het artikel ‘Migration and
Dutch cities, 1800-2000’ in het Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis. Zij pleitten voor een coöperatieve
aanpak van migratie- en stedelijke geschiedenis, waardoor beide disciplines van de nieuwste inzich-
ten van de ander kunnen profiteren. 175 Op het terrein van de ‘urban studies’ schreef historicus Robert
Lee een artikel over de demografische en sociaal-economische kenmerken van Europese havensteden,
waarmee hij een raamwerk voor vergelijkend onderzoek beoogde. 176 In dit kader ontbreekt de culture-
le component, die juist in zoveel artikelen als beduidend wordt aangemerkt. Er vindt hoe dan ook
uitwisseling van software plaats, door uitwisselen van hardware en daarmee gepaard gaande samen-
werking. Mensen met een andere huidskleur (met hun culturele gewoonten) hadden voor het eerst in
de geschiedenis zo een invloed op de blanke cultuurvormen: ‘zwarte’ muziek veroverde de wereld.
4.2 Surinaamse musici in Nederlandse negercafés
Zwarte muzikanten waren bij het publiek enorm populair. In de loop van de jaren dertig werden in
verschillende grote steden ‘zwarte clubs’ ingericht: in Amsterdam waren er de ‘Kit Cat Club’ en de
‘Negro-Palace’, in Den Haag de ‘Shim Sham Negroclub’ en in Rotterdam de ‘Negro-Palace Mephisto’
aan de Binnenweg. Deze uitgaansgelegenheden boden nieuwe werkgelegenheid voor de eerste negers
in Nederland. In deze Nederlandse cafés was er plaats voor de Surinamers als entertainers in ruime
zin of jazzmuzikant in engere, dat waren er in het Interbellum nog niet veel (naar schatting ca.
vijfentwintig negroïde jonge mannen). Voor Surinaamse muzikanten geldt, dat ‘zij die in de loop van
de jaren twintig en dertig kans zagen naar Nederland te komen, in de horeca emplooi [vonden]’. 177
Jazz was negermuziek. De negerbevolking van ‘de West’, zowel Suriname als de Antillen, was
echter niet of weinig bekend met deze muzikale traditie en jazzactualiteit. Vanuit de Antillen kwamen
nauwelijks musici; een van weinige muzikanten was Edgar Palm, die sterk beïnvloed was door Euro-
pese walsen, Marzurka’s en Tumba’s. De zanger, gitarist en drummer Martin Baptiste Sterman, die in
1916 in Amsterdam geboren uit het huwelijk van een Antilliaanse vader (van Curaçao) en een Neder-
landse moeder. Hij trad op met Surinaamse en Amerikaanse musici in Nederland en zou later zelfs
met Louis Armstrong hebben opgetreden. Uit Suriname kennen we in deze periode met name de
trompettist Teddy Cotton, drummer Frits Blijd en de saxofonisten Lex van Spall en Kid Dynamite.
Het sterk internationale karakter van het beroep van musicus bleek gunstig voor de versprei-
ding van de jazz. Over deze cultuuroverdracht bericht de bundel van Rosemarie Buikema en Maaike
175 Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis (2000), jrg.26, no.4; thema: ‘Op weg naar de stad. Over de integratie van
migratie- en stadsgeschiedenis’, L. Lucassen en W. Willems (red.), zie: www.iisg.nl/~tvsg/00_4.htm (14-11-2008).
176 R. Lee, ‘The socio-economic and demographic characteristics of port cities: a typology for comparative analysis’,
in: Urban History 25, no.2 (1998) 147.
177 R. Kagie, De eerste neger (Amsterdam 2006) 21.
67