finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

Zijn vraagstelling richt zich op ‘de bouwstenen voor het succes’ van artiesten in het Interbellum. Uit
het onderzoek van De Koning komt een vijftal factoren naar voren: de artistieke factor, de sociaal-
demografische, de commerciele, de emacipatoire en de technologische factor. Samen vormen deze
factoren het beeld van de succesvolle revue-, cabaret- en variété-artiesten, waaronder Louis Davids,
Willy Derby en Lou Bandy. De Koning concludeert dat de populariteit van artiesten uit het Inter-
bellum de bekendheid en het succes van hun voorlopers oversteeg, doordat er een breed publiek voor
het Nederlandse amusement was. In het Interbellum was de revue de meest voorkomende en popu-
laire variétévorm: een toneelstuk met dansen, liedjes en korte komische en satirische sketches. 107 Voor
de podiumkunsten veranderde zoveel, dat er een schifting plaatsvond. Er werd ander amusement
verwacht door het publiek en de horecabazen. Artiesten konden voortaan begeleid worden door
complete orkesten, in plaats van piano of gitaar; in die orkesten was plaats voor ‘jazz’-instrumenten
als saxofoons en drumstellen. Voor veel entertainers -die voor de Eerste Wereldoorlog populair
waren- was het lastig om in het Interbellum met hun repertoire even overtuigend te blijven. Zo was
Koos Speenhoff niet meer de onbetwiste nummer één, omdat hij niet in trends meeging. We lezen
‘Speenhoff fulmineerde tegen de nieuwe dansmuziek en weigerde halsstarrig zijn stijl aan te pas-
sen’. 108 De oriëntatie van de Nederlanders leek te verschuiven van Duits- naar Engelstalige muziek;
hier en daar met de nodige nuances wordt in de literatuur gesproken van Amerikanisering van het
amusement. 109 In de populaire muziek is het duidelijk dat veel namen en titels van hits ‘verengelsen’.
De nieuwe Amerikaanse klanken zijn enorm populair bij Nederlandse uitgaanspubliek. Hier
zijn enkele redenen voor aan te wijzen. Ten eerste herbergden de Verenigde Staten, als ‘Land van alle
mogelijkheden’, sowieso een droom voor veel Europeanen. Iedereen kon er groot worden. Ten tweede
kregen steeds meer Nederlanders, door een toename van vrije tijd en inkomen, toegang tot de film-,
variété en revuetheaters, bioscopen en dancings. In deze uitgaansgelegenheden maakte men kennis
met de nieuwe muziek. Een andere reden, die aansluit op de positieve geluiden, is dat de Amerikanen
en Engelsen tot de overwinnaars van de Eerste Wereldoorlog behoorden, dat succes werkte
aanstekelijk. In de eerste jaren van de jazz werd de dans abusievelijk gezien als een ‘Engelse’ dans. 110
‘Tijdens de Eerste Wereldoorlog maakte het Nederlandse publiek voor het eerst kennis met
dansen en liedjes van groep Engelse matrozen en soldaten, die na de val Antwerpen naar Nederland
gevlucht waren.’ Met hun show, genaamd Timbertown Follies, stalen deze in Groningse houten
barakken geïnterneerde Engelse muzikanten overal in Nederland de show. 111 Timbertown Follies-shows
waren herhaaldelijk in Rotterdam te zien: in de Groote Schouwburg op 21 en 22 november 1915, en
later op 18 en 19 april 1917; in de Doelen op 11 en 12 mei 1918; en in de Tivoli Schouwburg op
107 De Koning, Dat zou je wel willen, 113-117.
108 Ibidem.
109 Zie: A. van Ravens, Du bist schön wie musik. Een studie naar de ontwikkeling van Duitstalige populaire muziek in Nederland na 1930
(Rotterdam 1994) 57-58; en K. de Vilder, This is not America. Amerikanisering in de Nederlandse muziekwereld, 1955-1975 (Rotterdam
2007). Hoewel voor beide scripties de focus bij latere jaren ligt, geven zij inzicht in de trend die vóór die periode ingezet is.
110 Wouters, 11-12.
111 Zie: www.wereldoorlog1418.nl/engelsekamp/engelsekamp-deel-05.html (geraadpleegd d.d. 10-08-2008).
45