finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

De Schiedamsedijk, of kortweg ‘de Dijk’, werd vooral bekend als uitgaansgebied met een rijk
geschakeerd aanbod van centra van vermaak; hoewel dit in de literatuur overschat is, gezien het
geringe (jazz-)concertaanbod. ‘Er bevonden zich louche cafés, waar passagierende zeelieden afzakten,
waar randfiguren hun criminele deals sloten en prostituees geen enkele moeite deden hun ware be-
doelingen te maskeren. Rotterdam was immers een havenstad en dat wilde De Dijk weten’. 103 In deze
buurt konden de gewone Rotterdammers zich op zaterdagavond vermaken in de veel goedkopere
tenten dan aan de Coolsingel te vinden waren: voor tien cent danste men in danslokalen achteraf. De
‘Charleston’ en ‘Quickstep’ waren nieuwe dansen, die niet langer een uiting van beschaafd sociaal
verkeer waren, maar een beroep deden op de jeugdigheid en lenigheid van de beoefenaar. Ieder zich-
zelf respecterend hotel, restaurant of grandcafé had wekelijkse dansavonden en dancings schoten als
paddenstoelen uit de grond. De meest geliefde dancings aan de Dijk waren Alcazar en Cosmopoliet.
Afbeelding 3.1: Advertentie Cosmopoliet, in Rotterdams Nieuwsblad, 14 febr. 1924
Afbeelding 3.2: Advertentie Alcazar, in Rotterdams Nieuwsblad, 26 sept. 1929
Van ‘de Cos’ wordt gezegd dat deze gezelliger zou zijn dan Alcazar, maar beide danslokalen hadden
in de jaren 1920 en 1930 voldoende klandizie. Jazzdansen zoals hierboven genoemd deden namelijk
hun intrede en de Rotterdammers hielden van dansen. Muziek, zoals men die gewend was van
muziekkorpsen en harmonieorkesten, en dansen als de wals hoorden bij uitstek bij de hogere sociale
lagen. De cultuursociologie van het Interbellum komt ook terug in populaire geschiedwerken:
‘Dikwijls deden bemiddelde mensen ook thuis aan muziekbeoefening. Naast muziek gaven ze in het
algemeen de voorkeur aan toneel’. Romer bespreekt deze kunsten in de context van de samenlevings-
brede hunkering naar ontspanning. Het Casino-Variété was een tempel van vermaak, die getuigde
van de –selectieve– materiële welvaart van de stad. 104 Als zegsman van de Vereniging voor
Stadsverbetering ‘Nieuw Rotterdam’ laat Alphons Siebers zich uitgebreid uit, over het culturele
klimaat van de stad: de uiterlijke moderne vormen hadden het innerlijke leven nauwelijks veranderd.
Van de Laar citeert Siebers’ Het behoud van Rotterdam: ‘De materieele bloei van het groote stadsgeheel
kan op den duur alleen gehandhaafd blijven, als hij uit een kultureelen ondergrond gevoed wordt’. 105
In zijn scriptie begint Peter de Koning met een inventarisatie van wat er bekend is over het
vooroorlogse amusement, met een bijzondere aandacht voor de opkomst van het populaire lied. 106
103 Van de Laar, Stad van formaat, 385. H. Romer, Passagieren op ‘De Dijk’: de Schiedamsedijk in Oud-Rotterdam (Zaltbommel 1983).
104 H. Romer, Casino-Variété. Een tempel van vermaak op de Coolsingel, 1898-1933 (Zaltbommel 2001) 21.
105 Van de Laar, Stad van formaat, 393; verwijzend naar: A. Siebers, Het behoud van Rotterdam (1923) 7.
106 P. de Koning, Dat zou je wel willen! Een onderzoek naar de beroemdheid van revue, cabaret- en variété-artiesten in het Interbellum
(Rotterdam 2006).
44