finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

Hoofdstuk 3: Het muzikale uitgaansleven van het Rotterdams Interbellum
Jazzmuziek was onderdeel van een breed pakket van vermaak in de vooroorlogse stad. De Coolsingel
en de Schiedamsedijk boden voldoende gelegenheden om uit te gaan. Al was er in Rotterdam veel te
beleven in cultureel opzicht, wordt betwijfeld of er sprake is van een ‘stadscultuur’ of ‘cultuurstad’.
Professor Frijhoff stelt in een bundel over deze thematiek dat Rotterdam, om cultuurstad te worden,
eerst een authentieke stadscultuur dient te ontwikkelen: de stad ‘moet leren over zichzelf praten (…)
als een stad die geweest is, op verschillende manieren, die is en die wordt. Die uit tal van mensen en
groepen bestaat, uit verschillende culturen en met verschillende verlangens’. 93 In het boek Interbellum
Rotterdam komt het uitgaansleven als onderdeel van de cultuurgeschiedenis aan bod; de stad is
modern en vooruitstrevend, door het aanbod van kunst en cultuur neigt Rotterdam naar ‘cultuurstad’.
Over dit boek van Halbertsma en Van Ulzen schreef Herman Openneer een recensie in het
bulletin van het Nederlands Jazz Archief, waarin hij het aandeel jazzmusici en het aandeel Rotterdam-
mers aan de kaak stelt. 94 Hij stelt dat vrijwel alle bekende Rotterdamse musici ontbreken: de broers
Jaap en Arie Valkhoff, Philip en Dick Willebrandts, Nico de Rooij, ‘de eerste internationaal bekende
Rotterdamse hitschrijver’ Armand Haagman, Klaas Vink en de befaamde familie De Vries. Gezien de
aandacht voor de vele niet-Rotterdammers ontstaat er een onjuist beeld van de stad. Verder wordt de
foutieve titel opgemerkt van een hit van Kid Dynamite, waar Openneer zelf over publiceerde. De
tango van Arie Maasland (Malando) wordt door de auteurs van Interbellum Rotterdam onterecht een
‘nep-tango’ genoemd. 95 Openneer concludeert kritisch, dat ‘jazzliefhebbers bij het doorbladeren van
het fraai uitgevoerde boek al snel de indruk [krijgen] dat moderne dans- en jazzmuziek in Rotterdam
ofwel niet bestonden, ofwel door de samenstellers niet tot het culturele leven gerekend worden’. In dit
hoofdstuk richt ik mij derhalve in het bijzonder op de Rotterdammers in het muzikale uitgaansleven.
3.1 Podia en programmering: Vermaak in Rotterdam
Bij het aanbreken van de twintigste eeuw was de kermis nog erg belangrijk voor de Rotterdamse
arbeidersklasse: het was een uitgebreid, meerdaags volksfeest. De tweede helft van de augustus-
maand kwamen mensen van heinde en verre -uit omliggende dorpen en steden, maar zelfs uit het
buitenland- naar de Rotterdamse kermis. De Veemarkt was het middelpunt van dit vermaak, dat zich
in de verdere omgeving uitwaaierde door de hele stad. Niet alleen op straat, maar ook in de theaters,
concertzalen en café-chantants werd door de Rotterdammers hun volksfeest gevierd. Ruim voor de
Eerste Wereldoorlog groeide het commercieel vermaak aanbod, nadat in 1908 de kermis afgeschaft.
Ook na 1918 nam het amusementsaanbod in Rotterdam toe; de trends zetten door. 96 Stadshistoricus
Van de Laar beschrijft, hoe de stad ‘tijdens het Interbellum zo een aantrekkingskracht op klein-
93 W.Th.M. Frijhoff, De Rotterdamse cultuur in elf spiegels (Rotterdam 1993) 16-17, 7.
94 H. Openneer, recensie ‘Interbellum Rotterdam, Kunst & Cultuur 1918-1940’, in: NJA Bulletin no.42 (dec.2001) 49.
95 M. Halbertsma en P. van Ulzen (red.), Interbellum Rotterdam. Kunst en cultuur, 1918-1940 (Rotterdam 2001) 115.
96 P. van de Laar, Stad van formaat (Zwolle 2000) 385-389.
42