finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

2.5 Deelconclusie: De lacune in de geschakeerde historiografie
Het historiografisch debat vindt plaats in het werkveld van historici, te midden van vele andere
wetenschappers en publicisten. In het geval van de jazzhistoriografie zijn deze aandachtsgebieden
uitgebreid door musicologen, sociologen, journalisten, kunsthistorici etc. Deze auteurs hebben elk hun
eigen muzikale voorkeur, of koesteren zelfs een motiverende dilettantisme voor jazzmuziek. De
verschillende auteurs vullen elkaar aan, door hun verschillende disciplines, maar schrijven elkaar over
of praten vaak langs elkaar heen, of lijken niet inhoudelijk geraakt, door hun vooringenomenheid.
In dit essayistische hoofdstuk heeft de jazzhistoriografie een plaats gekregen tussen de
historiografie van het Rotterdams Interbellum en die van de Holland Amerika Lijn; daarbij is zij zeker
niet tussen wal en schip geraakt, maar heeft veeleer extra betekenis gekregen. Ik zal hier kort
concluderen op de betekenis van bestaande en het gemis van ontbrekende onderdelen van de
historiografie, ten einde te verantwoorden op welke terreinen nader onderzoek raadzaam is.
Van het Rotterdams Interbellum zou het internationale gehalte verder bestudeerd kunnen
worden, door de stad niet op zichzelf te bespreken (zoals in het werk van Halbertsma en van Van de
Laar) maar juist in vergelijkend onderzoek. In het licht van metropolen als Berlijn en Parijs is
Rotterdam dan allicht minder beduidend; maar hoe is het gesteld met vergelijkbare havensteden als
Hamburg en Liverpool, die eveneens met een directe verbinding met de VS bediend worden?
Van het vermaak in het Interbellum zou een classificatie zinvol zijn: welke sociale lagen van de
bevolking worden in welke uitgaansgelegenheden van welke vermaakvorm of muziekstijl voorzien?
Ook de verschillende etnische en culturele groepen in Rotterdam zouden in zulk onderzoek betrokken
kunnen worden: uit koloniën, uit Europese landen, uit bespreken provincies?
Door de constructie van een coherent verhaal en bijbehorende tradities (DeVeaux) heeft de
historische werkelijkheid van de jazzontwikkeling te kampen met onjuistheden; deze dienen recht
gezet te worden. Door verduidelijkende en verklarende modellen (zoals van Peterson) worden de
individuele helden in een historisch kader geplaatst. Jazzgeschiedenis lijkt echter vooral een Ameri-
kaans verhaal te zijn, maar de muziek heeft duidelijk sporen achtergelaten in Europa. De verplaatsing
van de zwarte wereldbevolking en het (hierover schreef vooral Kagie). De ‘zwarte’ cultuur werd
echter door ‘blanke’ mensen overgenomen, of omgevormd, naar moderne dansmuziek. Dankzij de
gelijktijdige geschiedenis van de grammofoonplaten en de radio (waarover Boudewijns en Driesens
schreven) kwam de jazz in de huiskamers terecht. Ook hiervoor ontbreekt op dit moment een kader,
omdat de jazzmuziek in die periode wel in de Nederlandse cultuur is geplaatst: dat willen zeggen de
muziek-professionele (Lelieveldt) en de sociaal-politieke (Wouters) context, met bijbehorende reacties,
maar er is nauwelijks aandacht voor de cultuuroverdracht, de verplaatsing. Voor de Nederlandse jazz
is daarom een model of verhaal nodig. Mijns inziens zijn in het Interbellum de uitgaansgelegenheden
en de passagiersschepen de belangrijkste elementen in dit verspreidingsverhaal van de jazz.
Door de rechtstreekse transatlantische verbinding zou menig muzikant vanuit Rotterdam naar
de Big Apple zijn afgereisd. De Holland Amerika Lijn had een grote aantrekkingskracht op musici,
39