finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

Zo kunnen we in een nota lezen: ‘Rotterdam heeft een grote traditie op het gebied van jazz- en
improvisatiemuziek. Al voor de Tweede Wereldoorlog was de stad – mede door zijn havenfunctie – een
waar broeinest van jazzmusici. Dit was niet alleen aan het stedelijk talent te danken, maar ook aan de
tijdelijke aanwezigheid van Amerikaanse grootheden als Coleman Hawkins en Benny Carter, die hier
lang voordat de echte intocht van Amerikaanse coryfeeën begon, acte de présence gaven. Dancing
Pschorr en het legendarische ‘negercafé’ Mephisto waren toen ook buiten Rotterdam beroemde
plaatsen’. 72 Hierin zien we de toepassing van stadsgeschiedenis voor instellingen en evenementen: als
legitimering van gesubsidieerde projecten en als inzet van citymarketing.
Een jazzgeschiedenis op stedelijk of lokaal niveau levert enkele problemen op. Het levert in
zekere zin wel een discours over de muziekgeschiedenis en de hoofdpersonen daarin, maar de meeste
publicaties vinden parallel aan elkaar plaats, zonder dat de auteurs echt met elkaar in discussie raken.
De ene schrijft dat zijn of haar stad een absolute jazzhoofdstad is, met als argumentatie daarvoor een
hele reeks met namen, concerten, opnames, etc.; de andere beweert hetzelfde van zijn of haar stad,
misschien zelfs met dezelfde feiten. De motivatie van deze personen dat zij zulke stedelijke
jazzhistorie schrijven, spreekt voor hun liefhebberij. Zij hebben er daarnaast (als musici, radiomakers
of journalisten, maar sowieso als ‘stakeholder’) baat bij dat hún stad als dé jazzstad wordt erkend.
Tenslotte kan gezegd worden dat de jazzhistoriografie in het algemeen is ingezet voor het
schrijven over de emancipatie van de zwarte bevolking van de VS. De succesverhalen van zwarte
jazzhelden zijn voorbeelden voor jongeren, die in muzikale carrières kunnen zien dat –ondanks hun
huidskleur– de gehoopte sociale mobiliteit niet ondenkbaar is. Daarmee is er sprake van toegepaste,
geëngageerde geschiedschrijving. In zijn neoclassicistische opvatting over wat jazz is, of zou moeten
zijn, zegt Wynton Marsalis: ‘The future of the jazz lies in the past!’, ook in zijn muziek worden
klanken als van Louis Armstrong als levend erfgoed ten gehore gebracht. Als dit de jazz van de
toekomst zou zijn, dan is er –daarin hebben de critici gelijk– weinig over van wat oorspronkelijke
jazzmusici beoogden. Gaat het hier overigens om een louter Amerikaans jazzverhaal, of hangt de
toekomst van jazz in Nederland hier ook mee samen? Het lijkt erop dat de Nederlandse jazz een eigen
leven leidt. Er wordt hier steeds meer over geschreven; de toekomstige jazzmuziek en -historiografie
staat of valt bij de hedendaagse aandacht voor jazzmuziek. 73 Jazzgeschiedschrijving van het
Rotterdamse Interbellum heeft tot dusver niet bestaan; op dit punt beantwoord ik die lacune, met de
nadruk op internationale contacten. In de volgende paragraaf bespreek ik de historiografie van één
maritieme trots van de stad: de Holland Amerika Lijn.
72 J. van de Ploeg, Nota: Een Rotterdams Jazzcentrum. Advies door de Rotterdamse Kunststichting (Rotterdam 1986) 5.
73 F. van Leeuwen, ‘Ouder worden met open oren. Een halve eeuw jazz in Nederland’, NRC Recensies, 10 maart 2002; zie:
www.nrcboeken.nl/recensie/ouder-worden-met-open-oren (06-12-2008).
34