finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

an art form by the people of my own country… I believe that the great mass of the American people
still consider jazz as lowbrow music. To them, jazz is music for kids and dope addicts. Music to get
high to. Music to take a fling to. Music to rub bodies to. Not ‘serious’ music. Not concert hall material.
Not music to listen to. Not music to study’. 52 Dizzy bekritiseert hier het voortdurend gebrek aan
respect en waardering voor jazzmuziek. De muziek confronteerde het publiek en de recensenten met
een legitimiteitvraagstuk en werden er allerlei claims gedaan over waar de muziek vandaan kwam.
Was jazz niet gewoon een deviante vorm van entertainment?
In het Interbellum is aan de andere kant van de wereld een grote Nederlandse gemeenschap,
wonend en werkend in Nederlands-Indië, voor een deel ook daar geboren, met een Westerse smaak,
die aan de Nederlandse jazzgeschiedenis meeschrijven. Europees en Amerikaans amusement was in
de sociëteiten en restaurants inmiddels een gewone zaak geworden; om de dansavonden mogelijk te
maken waren er ook steeds meer dansorkesten en jazzbands in de Nederlandse Oost-Kolonie te
vinden. Jazzliefhebber Allard Möller, die als redacteur aan het Bredase jazzblad Chronicle verbonden
was, bundelde in Batavia, a swinging town! (1987) de gegevens van de orkesten en de verhalen van
musici uit Nederlands-Indië. 53 Gedurende de Roaring Twenties neemt het aantal orkesten toe evenals
de pittige speelstijl daarbinnen; met de soevereiniteitsoverdracht in 1949 moesten deze Westerse
cultuurvormen wijken voor Indonesische. In de tussentijd hadden Indische en Nederlandse
muzikanten jarenlang broederlijk geswingd, soms samen met ‘buitenlanders’ (Filippino en
Amerikaanse), wat van een steeds groter internationaal netwerk getuigde. Jazzgeschiedenis is dan ook
een historie van invloeden en contacten.
Het sterk internationale karakter van het beroep van musicus bleek gunstig voor de versprei-
ding van de jazz. Over deze cultuuroverdracht bericht de bundel van Rosemarie Buikema en Maaike
Meijer, met bijdragen van onder meer de hier besproken Rudie Kagie en Philomeen Lelieveldt. 54 Toch
was in 1922 juist omwille van dit internationale karakter voor veel musici de maat vol. In het
Handelsblad van 29 augustus 1922 lezen we dat musici een petitie aanboden, aan de Amsterdamse
burgermeester, met het verzoek voorwaarden te stellen over een maximum aan buitenlandse muzi-
kanten in ensembles voor cafés en restaurants. Aanvankelijk begeleidden Nederlandse orkesten de
optredens van professionele dansparen in theaters en op cursussen, maar vanaf 1924 begeleidden zij
ook het dansen in het openbaar, in horecagelegenheden. 55 Over de muzikale bijdragen van het grote
en gevarieerde aanbod laat Lelieveldt weten: ‘Het aanbod van jazzbands was in de beginjaren zeer
divers: de bezettingen varieerden, evenals de kwaliteit van de muziek’. 56
De Nederlandse jazzgeschiedenis lijkt voor een groot deel een geschiedenis van ‘de acceptatie
van de Amerikaanse cultuur’ geworden te zijn. Henk Kleinhout schreef hierover een proefschrift, dat
52 D. Gillespie, "Jazz is too good for Americans", in: Esquire, vol. (june 1957) 55.
53 A.J.M. Möller, Batavia, a swinging town! Dansorkesten en jazzbands in Batavia, 1922-1949 (Den Haag 1987).
54 R. Buikema en M. Meijer, Kunsten in beweging. Cultuur en migratie in Nederland 1900-1980 (Den Haag 2003) 75-76.
55 Ph.B Lelieveldt,’Nederlandse musici demonstreren tegen de concurrentie van buitenlandse vakgenoten’, in: Buikema
en Meijer, Kunsten in beweging, 80. Zie: J. Groeneboer, ‘Verboden te dansen’, in: Ons Amsterdam (okt. 2001) 258-264.
56 Lelieveldt, Voor en achter het voetlicht, 224.
31