finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

Rotterdam heeft nooit een enorm mooie binnenstad of luxe villawijken gekend, ‘daarentegen kwam er
in Rotterdam [tijdens het Interbellum] een nieuwe esthetiek tot bloei, die was geënt op het voort-
varende en technologische karakter van de stad’. Het stadsbestuur werkte na de Eerste Wereldoorlog
–door de aanleg van parken, tuindorpen en boulevards– aan de verfraaiing van de stad. 33 Bovendien
wordt hier –geheel in de lijn van mijn scriptie– opgemerkt dat door de geografische ligging (tussen de
wereldzeeën en het Duitse achterland) Rotterdam liet uitgroeien van provinciestadje tot wereldstad.
De essays in de bundel leveren steeds levendig beelden over allerlei stedelijke thematiek, waaronder
het vermaak en de muziek, samen met biografieën van hoofdfiguren van het Rotterdams Interbellum,
met name Dirk Reese (1880-1967), die voor het verhaal van deze scriptie niet onbelangrijk zal blijken. 34
Halbertsma c.s. hebben zich door deze publicatie erg verdienstelijk gemaakt voor het onderzoek naar
kunst en cultuur in de periode. Zij hebben zich, naast het inhoudelijk werk van de bundel, ook vragen
gesteld als: is 1918-1940 wel een eenheid voor Rotterdam; en is dit wel een bijzondere cultuurperiode?
Bij de auteurs lag hierbij steeds de nadruk bij de beeldende kunsten en architectuur, de bijzonder-
heden over muziek en vermaak worden ongenoegzaam belicht.
In de scriptie Dat zou je wel willen (2006) van Peter de Koning is het populair vermaak tijdens
het Interbellum onderzocht, door van variété-artiesten de redenen van hun succes te bevragen. 35 De
Koning concludeert dat met name de populariteit van Rotterdammer Louis Davids te danken is aan
zijn kunstig inspelen op de nieuwe trends: hij liet zijn publiek genieten van ‘buitenlandse invloeden’
in de zogenaamde revue. In deze theatervorm komen zang, dans en komische sketches samen, waar
de nieuwe Amerikaanse dansmuziek een stempel op drukte. Ook de radio kon een belangrijke schakel
voor het succes van de artiest zijn, mits men zich conformeerde aan de smaak van de radio-omroepen.
Philomeen Lelieveldt beschrijft in haar proefschrift Voor en achter het voetlicht (1998) de positie
van Nederlandse muzikanten in het Interbellum, met aandacht voor hoe muzikale, technologische en
sociaal-culturele ontwikkelingen die posities beïnvloedden. 36 De daadwerkelijke loopbanen van
musici kwamen menig maal weinig overeen met modeltrajecten van muziekscholen en conservatoria.
Veel studenten startten met een vakopleiding zonder voldoende vooropleiding; anderen maakten
gebruik van niet bevoegde muziekdocenten. Muzikanten maakten vaak hun entree zonder over een
diploma te beschikken, of überhaupt een vakopleiding genoten te hebben. Aan het begin van de
twintigste eeuw nam de vraag naar ‘levende muziek’ in hotels, cafés en restaurants toe. In 1918
verdienden professionele Nederlandse muzikanten hun brood met het spelen van opera-ouvertures,
genrestukken en populaire liedjes in salonorkesten en strijkjes; zij moesten in korte tijd hun repertoire
aanpassen aan de nieuwste dansrage. Deze beroepsmusici konden echter niet onmiddellijk aan de
33 M. Halbertsma en P. van Ulzen (red.), Interbellum Rotterdam. Kunst en cultuur, 1918-1940 (Rotterdam 2001) 12-13.
34 Halbertsma en Van Ulzen, Interbellum Rotterdam; bijv.: Peter Rietbergen, ‘De hoge C aan de Coolsingel en
het ritme van de grootstad, 45 e.v.; Erik van Ruijven, biografie over Dirk Reese, 193.
35 P. de Koning, Dat zou je wel willen… Een onderzoek naar de beroemdheid van revue-, cabaret- en variétéartiesten
in het Interbellum (Rotterdam 2006) 113 e.v.
36 Ph.B. Lelieveldt, Voor en achter het voetlicht. Musici en de arbeidsverhoudingen in het kunst- en amusementsbedrijf
in Nederland, 1918-1940 (Utrecht 1998) 19-25.
26