finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

Hoofdstuk 2. De historiografie van de Master Thesis
2.1 Historiografische verantwoording
In dit historiografische hoofdstuk zal ik de volgende drie terreinen van mijn onderzoeksvraag met
elkaar in verband brengen: in de eerste plaats volgt hier de geschiedschrijving van het Rotterdams
Interbellum, de daarop volgende paragraaf is gewijd aan de jazzhistoriografie, om te eindigen met een
historiografie van culturele bijdragen van de transatlantische scheepvaart, over de Rotterdamse
haven, de maritieme activiteiten en dergelijke. Uit de eerdere essayistische verkenning van de his-
toriografie is gebleken, dat er niet zozeer sprake is van een debat, alswel juist een hiaat. We hebben te
maken met wetenschappelijke lacunes In deze thesis verbind ik grofweg drie, of liever vier zaken, die
met elkaar verbonden zijn, maar niet eerder in samenhang beschreven zijn; die juist door hun verband
een verklarend inzicht geven in het historische proces van verspreiding én ontwikkeling van jazz.
Om de historiografie van een relatief omvangrijk onderzoeksterrein te verkennen en het
overzicht te bewaren, heb ik deze in een viertal onderwerpen opgedeeld: Rotterdams Interbellum, de
jazzgeschiedenis in die periode, etnische kwesties en migratie, en passagiersvaart van de Holland
Amerika Lijn. In het onderstaande hier volgende drie paragrafen worden de relevante auteurs op deze
terreinen overzichtelijk gemaakt, met hun voornaamste bevindingen en conclusies.
2.2 Historiografie van het Rotterdams Interbellum
De geschiedschrijving over Rotterdam is omvangrijk, doordat velen zich hierbij bezigen en er steeds
aandacht is voor allerlei aspecten van de stad. Over haven, handel, economie, demografie, politiek,
kunst en cultuur door de eeuwen heen is steeds weer geschreven; ook waar het de periode 1918-1940
betreft. Hiermee samenhangend, mag gezegd worden dat de interesse in de geschiedenis van deze
stad buitengewoon is: liefhebbers en geïnteresseerden willen het fijne weten van de Rotterdamse
historie. De historiografie bestaat derhalve uit meer dan enkel wetenschappelijke publicaties.
Het befaamde boek Karakter (1938), van Ferdinand Bordewijk, geeft een beeld van het leven in
de stad, een persoonlijke kijk op de maatschappij en het werk in diverse sociale lagen. In deze
klassieker, over en vanuit het Rotterdams Interbellum, wordt de contemporaine stad in ogenschouw
genomen en getypeerd. Uitkijkend over de havenactiviteiten, zegt hoofdpersoon Katadreuffe tegen
zijn beminde juffrouw Te George: ‘Het stiefkind onder onze grote steden. En toch het beste en het
fierste. Bent u het niet met me eens?’. ‘Ik vind Amsterdam nòg mooier’, zei ze. ‘Nee’, zei hij, ‘ik niet.
Rotterdam vind ik ònze stad. Juist omdat ze niet speciaal Nederlands is. Amsterdam is onze nationale
stad, Rotterdam onze internationale. Ik voel voor het internationale, daarom voel ik voor deze stad. En
dat stempel heeft hij gekregen van de zee, want de zee gaat over de grenzen, de zee is op de wereld de
enige werkelijke kosmopoliet’. 24 Juist deze typering sluit aan op het hier te plegen onderzoek naar de
betekenis van de havenstad. Bordewijk laat ook het uitgaansleven van de middenklasse aan bod
24 F. Bordewijk, Karakter. Roman van zoon en vader (Amsterdam 2007; eerste druk 1938) 234.
23