finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

Er bleek al snel dat de inbedding van de jazzmuziek in het uitgaansleven en verwevenheid met
andere vormen van vermaak een uitgebreide lijst van namen van muzikanten zou opleveren.
Vervolgens was de vraag wat zij speelden en met wie zij speelden. Voor niet-Rotterdamse of
buitenlandse musici was het voor mij relevant hoe zij hierheen reisden; wellicht met een HAL-schip.
Voor Rotterdamse musici wilde ik weten, of zij op de passagiers-/personeelslijsten van de HAL terug te
vinden waren. In het onderzoeksverslag is te lezen, of de Rotterdamse muzikanten terug te vinden
waren in de HAL-archieven, met mogelijke verklaringen hiervoor. Tenslotte verwachtte ik dat het
bronmateriaal duidelijk zou maken, op welke schepen en hoeveel afvaarten het ging. Duurde de
‘verplaatsing’ van de jazz (in platen, musici, hits of trends) even lang als de overtocht, of veel langer?
Met de beschikbare bronnen bleek echter –na enkele maanden van onderzoek– dat moeilijk
‘bewezen’ kon worden, wat de betekenis van de Holland Amerika Lijn was voor de verspreiding en
ontwikkeling van jazzmuziek. Het was daarom nodig de vraagstelling bij te schaven, om een –met een
thematische uitbreiding– wel een antwoord te kunnen geven op de vraag waarom Rotterdam in het
Interbellum in cultuurhistorisch opzicht zo belangrijk was. Kwantitatieve gegevens ten aan zien van
hoeveel muzikanten en orkesten er in totaal bij de HAL gewerkt hebben, zijn niet voor handen, laat
staan welke van de musici er enkel gereisd hebben. Welke muziek tijdens officiële optredens aan
boord gespeeld werd, is op de programmering vermeld, maar welke muziek buiten deze momenten
gespeeld werd door scheepsorkesten, blijft de vraag. We weten evenmin hoe die muziek heeft
geklonken. Zulke antwoorden konden niet uit het beschikbare archiefmateriaal gedistilleerd worden.
Zodoende was ik aangewezen op een overvloedig deel literatuur over afzonderlijke thema’s,
die in mijn vraagstelling met elkaar in verband gebracht zijn. De literatuur leverde ook de ervaringen
van musici als ‘ooggetuigenverslagen’, dankzij het werk van Herman Openneer, Allard Möller, Kees
Wouters, Rudie Kagie en George Reuchlin. Ik heb voor dit onderzoek zelf geen interviews kunnen
afnemen met musici/ooggetuigen uit het Interbellum, daarvoor was ik aangewezen op bronnen uit
tweede hand. In het tijdschrift HALLO, voor (oud-)medewerkers van de HAL, mocht ik een oproep
plaatsten. 23 Hier is enkel een reactie op gekomen van de kant van andere onderzoekers en het
Maritiem Museum, maar heeft helaas geen nieuwe contacten met ‘scheepsmusici’ opgeleverd. De
tieners en twintigers uit de ‘Roaring Twenties’ zouden inmiddels over de honderd zijn; en het lijkt
erop dat men met de leefstijl van muzikanten en/of zeevarenden geen grote kans heeft eeuwling te
worden (dit is hier overigens hier geen stelling, maar slechts om aan te geven dat zij schaars zijn).
Bovendien heb ik gebruik gemaakt van informatieve websites, om in contact te komen met
instanties, die voor mijn onderzoek van belang zijn, zoals de genoemde musea en archieven. Kranten
en tijdschriften zijn vooral via de archieven (o.a. in knipselmappen) tot mij gekomen. Al met al was de
bestaande literatuur van belang om onderzoeksresultaten met elkaar in verband te worden gebracht,
om zodoende op zichzelf staand bronmateriaal antwoord te laten geven op mijn onderzoeksvraag.
23 HALLO. Verenigingsblad van De Lijn, jrg.20, no.3 (mei/juni 2008) 30.
20