finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

musicologische verklaringen, zocht Peterson in dit verband ook in de historisch-sociologische richting.
Kortom, om het muzikale netwerk te beschrijven en het culturele verkeer aan te tonen,
bespreek ik de geschiedenis van de jazz, van Rotterdam en van de Holland Amerika Lijn. Theoretische
concepten en verklaringen worden tegen het licht gehouden door deze ‘drie geschiedenislijnen’. Juist
om dit te kunnen verklaren kan ik niet volstaan met één van de drie: stadshistorici zijn teveel naar
binnen gekeerd, jazzhistorici zijn idolaat en monomaan aangelegd wat muzikanten en steden aangaat,
de maritieme historici richten zich vooral op de grote schepen, hun vaarkracht, tonnage etc. De
samenhang staat hier centraal, doordat de vraagstelling deze zaken met elkaar in verband brengt.
1.4 Bronnen en methoden
Voor het onderzoek van deze Master Thesis zijn de archieven van de Holland Amerika Lijn en van
Rotterdamse podia geraadpleegd. Bovendien is particulier archiefmateriaal gebruikt om nieuwe
inzichten te krijgen in het muzikale leven tijdens het Interbellum. De bronnenlijst van hoofdstuk 8
geeft een overzicht van het gebruikte materiaal: archieven, literatuur, websites, kranten en
tijdschriften. Deze flinke dosis literatuur bestaat voor een belangrijk deel uit scripties, dissertaties en
artikelen, waarvan de onderzoeksresultaten in het licht van mijn vraagstelling betekenis krijgen.
In oktober 2007 ben ik gestart met deze Master Thesis, met het eerste gesprek met begeleider
Paul van de Laar en externe onderzoeker Hans Zirkzee. Hieruit is een onderzoeksopzet ontstaan,
waarin ik mijn hoofdvraag, deelvragen en methoden formuleerde. De vraagstelling van mijn onder-
zoek richtte zich op de betekenis van de Holland Amerika Lijn voor de jazzmuziek in Rotterdam
tijdens het Interbellum. Met Hans Zirkzee heeft veelvuldig overleg plaatsgevonden over de nieuwste
resultaten vanuit het nalatenschap van Hans Langeweg. Dankzij deze verzamelaar zijn we veel te
weten gekomen over muzikanten en muziekaanbod in Rotterdam: door programmeringen van podia
is tamelijk nauwkeurig aan te geven wie, wanneer, waar speelde en dus ook hoe vaak, met verder
speurwerk kan worden achterhaald voor welk publiek, en welke muziek ter gehore gebracht werd.
Mijn bronnenonderzoek vond aanvankelijk vooral plaats in het Gemeentearchief Rotterdam;
het Nederlands Jazz Archief was wegens verhuizing tijdelijk gesloten. De hoeveelheid en toeganke-
lijkheid van het archiefmateriaal aldaar viel behoorlijk tegen: over de podia, café’s met live muziek, en
musici (uit Rotterdam voor 1940) was slechts weinig te vinden. Ik heb de passagierslijsten en
personeelslijsten van de Holland Amerika Lijn bestudeerd voor de periode 1914-1940. In bijv. de Staat
van Passagegelden, s.s. Nieuw Amsterdam, van Rotterdam naar New York (21 dec. 1918) zijn vooral
landverhuizers te vinden, zonder nadere specificatie. Er kunnen enkel voor ons bekende namen in
deze alfabetische lijst worden opgezocht. Ik heb daarom een lijst van Rotterdamse musici en bands uit
de jaren 1918-1940 naast deze archivalia gelegd. Dit heeft niet de gewenste resultaten opgeleverd.
Voor wat betreft de personeelslijsten is geregistreerd welke functie (stoker, matroos, slager, etc.)
iemand aan boord had; entertainers en musici worden hoogstwaarschijnlijk gerekend tot de
verzamelcategorie ‘bediende’. Hierin heb ik wel enkele bekende namen gevonden, zoals van de latere
18