finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

Art World (2002) hoe muzikanten en anderen de betekenis en de praktijk van jazz hebben veranderd,
hetgeen tot culturele legitimiteit van jazzmuziek heeft geleid. Door de organisatiestructuren en het
discours in (muziek-)tijdschriften te bestuderen, kwam Lopes tot de conclusie dat de sociale
organisatie van de jazz-kunstwereld (in Becker’s voetsporen) een doorslaggevende rol gespeeld heeft
in een interpretatieve ommekeer, waarmee hij doelt op ‘how individuals refashioned prevailing
meanings and practices against cultural orthodoxy’. 17 De verandering in de waardering mag niet te
simplistisch worden weergegeven: ‘Jazz music was not simply moving up the hierarchy from low to
high. Rather the jazz art world and jazz music threatened to dissolve the very boundaries of low,
middle, and highbrow culture’. 18 Op dit punt reageert Lopes op de fasentheorie van Richard Peterson,
die in het historiografische deel een plaats heeft gekregen. 19 Hieronder definieer ik eerst nog enkele
voorname begrippen van mijn onderzoeksvraag, met name ‘cultuurspreiding’, aan de hand van een
andere cultuursociologische theorie.
1.3.3. De aantoonbaarheid van transatlantisch cultureel verkeer
Met het concept ‘cultuurstroom’ (cultural flow) van de Scandinavische sociaal-antropoloog Hannerz
duidt hij op de verscheidene niveaus waarop cultuur wordt overgedragen. 20 Cultuur bestaat volgens
Hannerz in drie dimensies: ten eerste is het gedachtegoed, ten tweede de veruiterlijkte vormen van
het gedachtegoed en ten derde de sociale distributie van de eerste en/of tweede dimensie. Voor deze
cultuurstroom onderscheidt hij een viertal ‘frameworks of flow’: de staat, de markt, maatschappelijke
bewegingen en levensstijlen. Hoewel deze vier kaders nauwelijks op zichzelf staan en meestal met
elkaar samenhangen, omvatten zij het grootste deel van de culturele processen die wereldwijd
plaatsvinden. 21 Hannerz besteedt aandacht aan uitwisseling van cultuur, die leiden tot ‘the global
ecumene’ and ‘the creolizing world’ met steeds verbastering en een homogenisering of verrijking van
de cultuur. In deze cultuursociologische theorie is er zodoende oog voor transnationale netwerken.
Dat het in deze Master Thesis om een ‘transnationaal netwerk’ gaat, of liever: om ‘transatlantisch’
verkeer, wil zeggen dat ik mij richt op de verbindingen over landsgrenzen, over de Atlantische
Oceaan en tussen havensteden. Het accent ligt hier anders dan bij een ‘internationaal netwerk’,
waarbij interactie tussen en verbondenheid van landen wordt benadrukt. Deze scriptie is een aanzet
tot een studie naar het cultureel belang van havensteden (dit zal in de epiloog uitgebouwd worden).
De havenstad in kwestie is Rotterdam, oftewel de stad aan de Maas, met een verbinding naar
de Noordzee; de stad die al aan het begin van de twintigste eeuw als poort van Europa fungeerde, de
brug naar Amerika sloeg en veel nieuwkomers verwelkomde. Rotterdam bevindt zich in een
17 P. Lopes, The Rise of a Jazz Art World (Cambridge 2002) 278.
18 Idem, 270.
19 R.A. Peterson, ‘A Process Model of the Folk, Pop and Fine Art Phases of Jazz’, in: C. Nanry, American Music. From Storyville to
Woodstock (New Brunswick 1972)
20 U. Hannerz, Cultural Complexity. Studies in de Social Organization of Meaning (New York 1992) 5-7, 48-49.
21 Om dit theoretisch verder uit te bouwen, gebruikt Hannerz een palet van zes dimensies (baseline, input mode, input quantity,
scale, material resource linkage, power linkage), die in elke culturele relatie een rol spelen, waarbij zij de mate van symmetrie
bepalen. Dit valt buiten het bestek van mijn Master Thesis. Zie: Hannerz, 56 e.v.
16