finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

1.3.2. De betrokkenheid van een netwerk: Jazz Art World
In de optiek van de Amerikaanse socioloog Howard Becker is kunst niet zozeer het resultaat van de
inspanningen van een enkele kunstenaar, maar komt kunst voort uit een onderling afgestemd netwerk
van specialisten, die allen bijdragen aan de totstandkoming van kunst en cultuur. In Art Worlds (1982)
is de volgende definitie te vinden van dit veelzeggende concept: ‘Art worlds consist of all the people
whose activities are necessary to the production of the characteristic works which that world, and
perhaps others as well, define as art. Members of the art world co-ordinate the activities by which
work is produced by referring to a body of conventional understandings embodied in common
practice and in frequently used artefacts’. 14 Hierin is er oog voor allerlei betrokkenen bij de
totstandkoming en verspreiding van muziek: de geluidstechnici, de eigenaars of beheerders van
podia, de makers of verkopers van muziekinstrumenten, van radio’s en van grammofoonplaten etc.
Het sleutelwoord van Becker’s sociologische vocabulaire is ‘conventies’: dit zijn afspraken en
gewoonten van bijv. hoe de muziek gespeeld wordt, in vorm en samenspel – deze conventies zijn
zelden rigide of onveranderlijk, maar bieden vooral houvast aan de muzikanten, de café-eigenaars of
het dansend publiek. Conventies worden overgedragen door praktijkervaring en langs professionele
lijnen, zoals muziekscholen; door actief te zijn een bepaalde ‘wereld’ raakt men gewend aan de taal en
werkwijze die hierbij hoort. Sommige ‘kunstwerelden’ of netwerken met conventies zijn sterk lokaal,
of nationaal, anderen juist internationaal; het ene netwerk is meer gesloten of complex dan de andere.
De arbeidsdeling en conventionele afstemming binnen kunstwerelden vormen de kern van
Becker’s theorie van Art Worlds, daarom omvat deze een typologie van kunstenaars, waarin een
viertal typen kunstenaars worden onderscheiden. Ten eerste ‘Integrated Professionals’, die we als
gevestigde kunstenaars zien, ten tweede de ‘Mavericks’, die zich afzetten tegen conventies en dus
door de kunstwereld niet geaccepteerd worden, de derde categorie bestaat uit ‘Folk Artists’, die
buiten professionele kunstwerelden maar veeleer in sociaal netwerken creatieve producten
ontwikkelen, en ten vierde de ‘Naïve Artists’, die zich van elk cultureel netwerk afzijdig wil houden.
Deze typen artiesten hebben allen een andere omgang met gestelde conventies. De cultuursociologie
werkte hiermee aan het categoriseren en definiëren van de verschillende groepen in de kunstwereld.
Een ander voorbeeld is dat van ‘core’ versus ‘support’ personeel voor wat betreft de totstandkoming
van kunst; ook op dit punt spreken we van een uiterst cultuursociologische theorie van Becker. 15
Vernieuwing en ontwikkeling van de kunstwereld ontstaat door een netwerk dat voortdurend
in beweging is: Diana Crane ‘early jazz networks… which centered on the black bar and the late-night
jam session, provide ideal conditions for innovation’. 16 Paul Lopes beschrijft in zijn The Rise of a Jazz
14 H.S. Becker, Art Worlds (Berkeley 1982).
15 De theorie van Becker (die tot de Chicago School gerekend mag worden) vormt een belangrijk deel van de wetenschappelijke
basis van de Bachelor Algemene Cultuurwetenschappen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam; hij ontving hiervoor in 2004
een ‘honorary degree’, promotor prof.dr. A.M. Bevers. Zie hierover:
www.eur.nl/eur/universitaire_plechtigheden/diesnatalis/2004/honorary (10 dec. 2008).
16 D. Crane, The Production of Culture: Media and the Urban Arts (Londen 1992) 121-124. Zie hierover:
V.D. Alexander, Sociology of the Arts. Exploring fine and popular forms (Oxford/Melbourne 2003) 117.
15