Open het profiel als pdf - Museum Volkenkunde

84
VERZAMELDE COLLECTIEPROFIELEN
MUSEUM VOLKENKUNDE
Recente ontwikkelingen
Eind jaren negentig wordt de fotoverzameling opnieuw met andere ogen bekeken. Met de
tentoonstelling en publicatie De Bril van Anceaux in 2002 treedt het museum voor het eerst naar
buiten met haar fotocollectie. De tentoonstelling markeert de nieuwe visie op fotografie in deze
antropologische context. Behalve het bieden van contextuele informatie over culturen en voorwerpen,
getuigen de foto's van visies op culturen én van opvattingen over het medium zelf. Fotografie is
daarmee behalve een documenterend medium met een directe relatie tot volkenkundig onderzoek en
de voorwerpcollecties, ook een zelfstandig medium, met een eigen ontwikkeling, esthetiek en inhoud.
De nieuwe visie gaat gepaard met het toegankelijk maken en digitaliseren van de fotoverzameling en
het bewaren van het materiaal onder vocht- en temperatuur gereguleerde omstandigheden. Hiermee
wordt het proces van verval waar een groot deel van de historische collectie aan lijdt vertraagd, maar
niet gestopt. Nitraatnegatieven (collectie Tillema), loslatende beeldlagen van glasnegatieven (collectie
Van Citters, Versteeg, Sevruguin), plakband, verkeerde lijm-, inkt- en papiersoorten (archiefkaarten,
albums) bedreigen het voortbestaan van foto’s, negatieven en albums, waarbij vooral de staat van de
oudste fotografie relatief slecht is.
Collectiebeschrijving
Indelingsprincipe
De historische collectie tot 1940 is verdeeld in deelcollecties. Iedere deelverzameling vormt een
inhoudelijk samenhangend geheel. Ze staat op naam van de fotograaf of onderzoeker (bijv. Collectie
Kurkdjian), van de verzamelaar en/of schenker (Collectie Tillema, Collectie Duyvendak), van een
specifieke cultuur (bijv. Collectie Vuurland indianen) of van een onderwerp of gebeurtenis (bijv.
Wereldtentoonstelling Amsterdam 1883). Foto's die bij verwerving bij elkaar hoorden maar in de loop
der jaren over de verzameling zijn verspreid, zijn in het kader van de selectie van de museale
historische collectie weer verenigd.
De museale collectie bevat de volgende objectsoorten (allen categorie A of B):
1. originele afdrukken (vintage prints);
2. originele transparanten: negatieven (glas, film) en positieven (dia's);
3. fotografische toepassingen (boeken, ansichtkaarten, schoolplaten, portfolio's);
4. fotoalbums;
5. originele digitale bestanden;
6. multimedia installaties.
De historische museale collectie tot 1940 bevat uitsluitend objecten uit de categorieën 1 t/m 4. Dit
betekent dat ook speciaal drukwerk - in kleine oplage gemaakt en met bijzondere drukprocedés - in
de museale collectie is opgenomen. Dit geldt ook voor fotografische toepassingen van vóór 1940 die
professioneel gedistribueerd zijn en een breed publiek onder ogen zijn gekomen (boeken,
ansichtkaarten, schoolplaten).
Foto albums nemen een bijzondere plaats in. Het zijn deelcollecties op zichzelf, meestal
bijeengebracht door anderen dan de fotografen. Naast visuele informatie over het onderwerp van het
album, leveren de samenhang tussen de gekozen foto’s, de wijze waarop deze in het album zijn
aangebracht en de bijschriften van de samensteller waardevolle informatie over gebruik en receptie
van fotografie. In de historische fotocollecties tot 1940 bevinden zich uiteraard geen digitale
bestanden.
Het beeldarchief bevat behalve objectsoorten 1 t/m 6 ook niet-origineel materiaal in de vorm van:
7. reproducties van afdrukken;
8. latere afdrukken van originele negatieven;
9. reproductienegatieven en reproductie-afdrukken;
10 reproducties van reproducties.
Materiaal behorende tot de categorie 7 t/m 10 bevindt zich uitsluitend in het beeldarchief. Dit zijn
afgeleiden (reproducties) van origineel materiaal. Alleen reproducties van werk van belangrijke
fotografen waarvan bekend is dat originele negatieven of afdrukken verloren zijn gegaan, zijn in de
museale collectie opgenomen (collectie Sevruguin).
Materiaal in de museale historische collectie behoort tot de categorie A of B. Het onderscheid tussen
A en B wordt bepaald door de kwaliteit van de fotografie zelf, zowel in technisch als in kunsthistorisch
opzicht. C-fotografie is min of meer van belang als onderzoeksbron voor één van de genoemde
onderzoeksthema’s. Fotografie met een D-waardering is reproductiemateriaal waarvan het originele