Open het profiel als pdf - Museum Volkenkunde

73
VERZAMELDE COLLECTIEPROFIELEN
MUSEUM VOLKENKUNDE
- Niet sterk maar wel reactief te verbeteren: de ceramiek- en papiercollecties; diverse groepen van
objecten uit de sfeer van kunst en kunstnijverheid
- Sterk of zwak en vooralsnog – op incidenteel voorkomende individuele aanbiedingen na –
ongewijzigd zo te behouden: De Vietnamese collectie en de numismatische collectie.
- Niet sterk en afstootbaar: individuele items, o.a. in de ceramiekcollectie.
Collectiekwaliteit
Volkenkunde bezit verreweg de grootste collectie Chinese etnografica van Nederland en bestrijkt de
periode van van de achttiende eeuw tot ongeveer na het einde van het tijdperk Mao Zedong in de
twintigste eeuw. De collectie mag qua aard en omvang ook in een vergelijking met (volkenkundige)
musea uit ons omringende landen als representatief worden beschouwd. Aanzienlijk en
belangwekkend zijn de objecten die direct of indirect verband houdt met de religieuze leefwereld van
de Chinezen.
Een aantal door individuele verzamelaars bijeengebrachte collecties, zoals die van Roijer, Rhein en
De Groot, zijn niet alleen als 'ensembles' van belang (vgl. ook de collectie Von Siebold), maar zijn dit
ook vanuit het oogpunt van nationale erfgoedwaarde, omdat zij nauw zijn verbonden met personen of
instellingen van cultuurhistorische betekenis.
Collectievorming en onderzoek richten zich op de thematische en wetenschapshistorische
zwaartepunten.
Naast uitbreiding van de bestaande collectie door middel van het actief en doelgericht verzamelen of
door re-actieve verwerving, kan ook gedacht worden aan eventuele afstoting van individuele objecten
of deelverzameling(en) die elders in museaal verband beter tot hun recht zouden kunnen komen.
Hierbij zal echter zeer grote terughoudendheid (moeten) worden betracht. Indien voor de Chinese
collectie in de toekomst al sprake zal zijn van afstoting, dan zal dat voorlopig uitsluitend betrekking
kunnen hebben op individuele voorwerpen met zowel een in allerlei opzichten beperkte kwaliteit als
een (vrijwel) geheel ontbrekende samenhang met een groter Chinees volkenkundig kader. In de
ceramiek en kunst(nijverheid)collecties, bevinden zich een aantal van dergelijk objecten die mogelijk in
aanmerking kunnen komen om te worden afgestoten.
In het kader van eventuele overdracht c.q. afstoting van voorwerpen of deelcollecties is vanuit externe
expertise de suggestie geopperd ook de omvangrijke numismatische collectie in aanmerking te laten
komen voor overdracht aan een ander Nederlands museum: het Rijksmuseum Het Koninklijk
Penningkabinet. Dit voormalig Leidse museum is echter opgegaan in het grotere verband van het
Geldmuseum te Utrecht. De achterliggende gedachte vóór deze voorgestelde overdracht is dat
numismatiek een specialistisch vakgebied is. De vraag rijst dan ook of (afgezien van het onderdeel
offergeld en bestanddelen behorend tot de eerder als 'ensembles' gekenmerkte vroegste
verzamelingen zoals die van Roijer, Cock Blomhoff, Overmeer Fisscher en Von Siebold) deze collectie
ten behoeve van beheer, presentatie en bestudering niet beter op zijn plaats zou kunnen zijn in het
nieuwe Geldmuseum. Echter: zonder eerst een uitgebreide bestudering van de gehele numismatische
collectie – die uiteraard specialistische kennis(verwerving) vergt – kan op geen enkele wijze een
verantwoorde mening worden gevormd over het werkelijke belang ervan binnen de Chinese
verzameling als geheel. Zolang deze bestudering niet heeft plaatsgevonden, is overdracht aan een
andere museale (rijks)instelling(en) daarom een premature en (nog) niet wenselijke gedachte.
Literatuur
Campen, Jan van
2000 De Haagse jurist Jean Theodore Royer (1737-1807) en zijn verzameling Chinese
voorwerpen”. Hilversum.
Dongen, P.L.F. van, M. Forrer en W.R. van Gulik
1987 Topstukken uit het Rijksmuseum voor Volkenkunde (Masterpieces of the National Museum of
Ethnology). Leiden: Rijksmuseum voor Volkenkunde.
Dongen, P.L.F. van
1995 Sensitive Plates: Nineteen Chinese Paintings on Glass from the End of the Eighteenth
Century. Archiv für Völkerkunde 49: 71 - 110.