Open het profiel als pdf - Museum Volkenkunde

70
VERZAMELDE COLLECTIEPROFIELEN
MUSEUM VOLKENKUNDE
daarvan is in oorsprong afkomstig uit China. Het betreft naast ruim twintig schilderijen, enkele
stempels en schrijfbenodigdheden, en bijna 400 munten (serie 1).
Onder Von Siebold en zijn eerste opvolgers – Conradus Leemans en aansluitend Lindor Serrurier - als
beheerders van de te Leiden voor publiek toegankelijke etnografische collecties 54 , groeide de totale
verzameling gestaag en gaf ook de “Chineesche afdeeling” noemenswaardige uitbreiding te zien.
Vooral Lindor Serrurier, betoonde zich daarbij een zeer actief bedelaar. Hij schroomde bijvoorbeeld
niet om Nederlanders en Nederlandse vertegenwoordigingen in den vreemde te vragen in het land
van verblijf of vestiging voor het museum etnografica te verzamelen, zomogelijk voor een minimum
aan kosten of - beter nog - geheel kosteloos. Een van degenen die hij voor zijn museale karretje
trachtte te spannen, was de Nederlandse sinoloog Dr. J.J.M. de Groot (1854-1921), die in de jaren
1886-1890 in de Zuid-Chinese havenstad Xiamen (Amoy) verbleef en daar veldwerk verrichtte.
Hoewel tussen Serrurier en deze J.J.M. de Groot in later jaren een sterke incompabilité d’humeur is
ontstaan, is het juist De Groot geweest die op het eind van de negentiende eeuw een omvangrijke en
inhoudelijk zeer belangrijke richtinggevende bijdrage heeft geleverd aan de uitbreiding van de afdeling
China. Het betreft in hoofdzaak objecten die op de een of andere wijze een rol speelden in bepaalde
religieuze gebruiken (godenbeelden), "rites de passage" (huwelijk en overlijden) en mogelijk daarmee
samenhangende theateroptredens (marionetten, handpoppen, muziekinstrumenten e.d.).
De door hem te Xiamen en omgeving verzamelde voorwerpen zijn terug te vinden in tal van series
(518, 962, 971, 981, 1049, 1079, 1090, 1092, 1738 en 1743; in totaal ruim bijna 800 objecten)
Andere series die in de negentiende eeuw door het museum zijn verworven, die een plaats hebben
binnen de huidige afdeling China en die door hun aard, omvang of herkomst van enig belang mogen
worden geacht, zijn:
- Serie 328 (1882) aankoop op veiling: tekeningen op “mergpapier”
- Serie 611, en later nog de series 670, 737 en 763 (tussen 1887 en 1890) met door J. Rhein te
Peking verzamelde voorwerpen: voornamelijk theaterpoppen, theaterattributen,
muziekinstrumenten en kinderspeelgoed;
- Series 750, 752 en 759, aankopen op de Wereldtentoonstelling te Parijs (1889): Vietnamese
etnografica;
Van de nà 1900 verworven series met een zeker belang dienen te worden genoemd:
- Series 1338, 1339, 1344 en 1345, aankopen H. Frühstroffer (1901-’02): Vietnamese
etnografica;
- Serie 1905 aankoop F.W. Westerman (1914): o.a. ceramiek, bronzen, dagelijks leven, textilia,
schilderijen;
- Serie 1990 munten (572 nummers) aangekocht bij de firma E.J. Brill (1920);
- Serie 3436 schenking Baron E. von der Heidt (1957): antiquiteiten;
- Serie 3600 overdracht Koninklijke Militaire Academie (1959): etnografica;
- Serie 4091, 4092 en 4163 veldreizen T.T. Gan (1964-’65): etnografica;
- Serie 5374, 5450 en 5836 veldreizen P.L.F. van Dongen (1984,’86 en ’95): etnografica;
- Serie 5566 aankoop Musée Kwok-on (1989): schaduwpoppen;
- Serie 5743 en 5805 aankopen C. Schuurer (1993 en ’95): religieuze objecten van de Yao.
Collectiekwaliteit
Bij het beoordelen van de kwaliteit van de Chinese collectie van Volkenkunde kunnen een aantal
verschillende uitgangspunten worden genomen, e.g. de aard van het materiaal, het thematisch
verband of de verhouding tot de aard en omvang van Chinese collecties elders in NL of daarbuiten.
Zo moge het bijvoorbeeld duidelijk zijn dat de kracht van de Chinese verzameling grotendeels
gebaseerd is op het etnografisch karakter daarvan en dat zij in aard en omvang zowel in Nederland en
Europa als representatief mag worden beschouwd. Dit geldt vooral voor de materiële getuigenissen uit
het dagelijks leven van het traditionele China gedurende de achttiende - negentiende eeuw en de
moderne periode tot ongeveer na het einde van het tijdperk Mao Zedong in de 20e eeuw.
54 In de loop van de eeuw veranderde de samenstelling van de totale collectie in rap tempo en gingen naast de
voorwerpen uit Japan ook voorwerpen uit andere gebiedsdelen – vooral Nederlands Indië – deel uitmaken van een
groter en sterk groeiend geheel. Dit leidde tot een aantal andere veranderingen, zoals bijvoorbeeld de
naamaanduidingen: Japansch Museum (1847), Rijks Japansch Museum (1859), Rijks Ethnographisch Museum
(1862), Rijksmuseum van Ethnographie (1931) en Rijksmuseum voor Volkenkunde (1935).