Open het profiel als pdf - Museum Volkenkunde

6
VERZAMELDE COLLECTIEPROFIELEN
MUSEUM VOLKENKUNDE
In 1956 werd in Breda het Volkenkundig Museum "Justinus van Nassau" opgericht en onder beheer
en hoede van het Leidse Rijksmuseum voor Volkenkunde geplaatst. Dit volkenkundige museum was
geënt op de etnografische collectie van de Koninklijke Militaire Academie te Breda. In 1993 werd
besloten tot opheffing van dit museum en werden de collectie, tezamen met de bibliotheek en het
archief overgebracht naar het museum te Leiden.
In het laatste decennium van de twintigste eeuw en in de eerste jaren van de huidige eeuw voltrokken
zich in het museum drie ingrijpende veranderingen. Een groot onderzoek van de Algemene
Rekenkamer naar de staat en het fysieke beheer van de collecties van de Nederlandse rijksmusea
toonde in 1988 aan dat de toestanden overal veel te wensen over lieten. Vooral de collectie van het
Rijksmuseum voor Volkenkunde bleek er slecht aan toe te zijn. De conclusies van het onderzoek
waren voor de rijksoverheid aanleiding te besluiten tot de uitvoering van het Deltaplan voor
Cultuurbehoud. Voor het museum betekende dit dat in de periode 1991-2001 de gehele collectie van
190.000 voorwerpen is schoongemaakt, waar nodig is geconserveerd of gerestaureerd, is
gefotografeerd en digitaal is geregistreerd. Aansluitend is vrijwel de gehele collectie overgebracht naar
en deugdelijk opgeborgen in een depotcomplex te ’s-Gravenzande, ruim 30 km van Leiden.
De tweede grote verandering is de “verzelfstandiging” geweest. Deze verzelfstandiging verplichtte de
rijksmusea om halverwege de jaren negentig op eigen benen te gaan staan. Onder dwang van de
Tweede Kamer had het ministerie van cultuur in 1991 ingestemd met de noodzaak de betrokken
musea, voorafgaand aan die omschakeling, te helpen bij het inlopen van achterstanden.
Verzelfstandiging vereiste dat de musea eerst bedrijfsmatig gezond en professioneel toegerust waren.
De hele operatie bracht directiewisselingen, reorganisatie, de introductie van nieuwe specialismen
(communicatie en collectiebeheer) en een veel sterkere oriëntatie op de bedrijfsvoering met zich mee.
Ook in het Rijksmuseum voor Volkenkunde.
De derde belangrijke verandering, eind vorige en begin deze eeuw, is de grootscheepse verbouwing
van het museumgebouw geweest. Het lag in de lijn van de twee andere belangrijke veranderingen dat
ook de presentatie van de collectie aan het publiek aan de eisen van de tijd moest gaan voldoen.
Sinds 1937 was het museum eigenlijk een verbouwd ziekenhuis gebleven. De tijd was nu rijp voor een
totale reconstructie van het gebouw. Kort voor de feitelijke verzelfstandiging op 1 januari 1995 kwam
de financiering hiervoor rond en was die verbouwing veiliggesteld. Zij was voltooid in april 2001, toen
het museum na enkele jaren van zeer beperkte openstelling, zijn ‘nieuwe deuren’ voor het grote
publiek kon openen.