Open het profiel als pdf - Museum Volkenkunde

59
VERZAMELDE COLLECTIEPROFIELEN
MUSEUM VOLKENKUNDE
Collectiekwaliteit en deselectie
Aan de acquisitie van Noord-Amerikaanse etnografica door Museum Volkenkunde heeft vrijwel
nimmer een expliciet beleid ten grondslag gelegen. Toeval en het gebruik maken van zich voordoende
kansen tot acquisitie hebben tot de collectie geleid zoals die nu voorhanden is. Aan deze situatie heeft
ook de omstandigheid bijgedragen dat het museum tot 1991 nooit over een conservator met een
Noord-Amerika specialisatie heeft beschikt. Alleen in de jaren zestig maakte Ted Brasser enkele jaren
deel uit van de Educatieve Dienst en in die hoedanigheid verzamelde hij zelf op bescheiden schaal
tijdens twee reizen. In 1991 werd een afdeling Noord-Amerika gecreëerd en werd een conservator in
deeltijd aangesteld.
Museum Volkenkunde beheert objecten uit alle negen Noord-Amerikaanse Indiaanse gebieden, maar
het aantal verschilt aanzienlijk per regio. De collecties uit het Zuidwesten (circa 35 procent), van de
Plains (circa 25 procent), uit het Noordoosten (circa 15 procent) en van de Noordwest kust (circa 15
procent) zijn het meest omvangrijk. Het zijn tevens in zowel cultuurhistorisch als wetenschappelijk
opzicht de belangrijkste regionale verzamelingen. Ieder van deze regionale collecties bestaat uit een
of meerdere samenhangende deelcollecties, die ieder een eigen geschiedenis hebben, die vanuit een
specifieke optiek bijeen zijn gebracht en die per cultuurgebied samen tenminste een representatieve
basiscollectie vormen of, zoals in het geval van het Zuidwesten, zelfs meer dan dat. Onder
basiscollectie wordt een verzameling verstaan die een representatief beeld geeft van de belangrijkste
aspecten van een cultuur: levensonderhoud, sociale organisatie, religie. Daarnaast brengt
samenstelling van de basiscollectie een historische dimensie tot uitdrukking, waarbij objecten uit
verschillende perioden cultuurveranderingen manifesteren die de periode 1880-2000 bestrijken. De
vier cultuurgebieden en hun basiscollecties vormen de grondslag voor toekomstig verzamelen en
onderzoek.
De objecten in de museumcollectie die afkomstig zijn uit het Subarctisch gebied, Californië, het Grote
Bekken, het Binnenlands Plateau en het Zuidoosten, zijn incidentele aanwinsten door middel van
schenking, ruil of aankoop van veelal individuele stukken. In principe vormen de gebieden waaruit
deze objecten afkomstig zijn geen prioriteit voor onderzoek of verzamelen. Deselectie zonder meer is
niet aan te bevelen, omdat het deels om objecten gaat uit samenhangende collecties uit belendende
gebieden (bijv. de Grote Bekken objecten uit de Ten Kate collectie), of om in wetenschappelijk,
cultuurhistorisch, en artistiek opzicht belangrijke stukken. Een aantal objecten uit deze gebieden komt
eventueel voor deselectie in aanmerking, evenals collectievreemde vootwerpen en educatieve
objecten.
De rijkscollectie Indiaans Noord-Amerika die door Museum Volkenkunde wordt beheerd, is verreweg
de grootste in Nederland. Alleen is het Museum Volkenkunde het enige museum dat beschikt over
een (halftime)conservator voor deze regio. Daarnaast heeft het Leidse museum de grootste
verzameling wetenschappelijke literatuur over dit cultuurgebied in Nederland. Dit pleit ervoor om de
Noord-Amerikaanse Indiaanse collecties zoveel mogelijk in Leiden te concentreren.
Tenslotte: In de terugblik op de ontwikkeling van de Noord-Amerikaanse collectie is al gesteld dat
deze collectie het resultaat is van een lange geschiedenis van toevalligheden. Dat heeft uiteindelijk
toch in een unieke collectie van wetenschappelijke en cultuurhistorische importantie geresulteerd. Ook
in het toekomstige acquisitiebeleid dient met deze toevalsfactor rekening te worden gehouden: niet als
collectieprioriteit, maar in het geval dat in cultuurhistorisch en wetenschappelijk opzicht belangrijke
verzamelingen worden aangeboden, die buiten de vigerende regionale prioriteiten vallen.