Open het profiel als pdf - Museum Volkenkunde

58
VERZAMELDE COLLECTIEPROFIELEN
MUSEUM VOLKENKUNDE
diermotieven (4299-1, 4574-2), twee gegraveerde kruithoorns (362-25, 924-82) en een versierde tas
(833-1). Een groep van 25 stuks moderne Indiaans volkskunst (collectie Houtzager) completeert deze
regionale collectie (serie 5715; categorie B).
Vergelijking met andere collecties
Op nationaal niveau
Van de Nederlandse musea beheert Museum Volkenkunde verreweg de grootste collectie Noord-
Amerikaanse Indiaanse etnografica. Naast het Museum Volkenkunde bezitten enkele andere
Nederlandse musea collecties uit Noord-Amerika. Bij drie van die musea betreft het kleine collecties
van enkele honderden objecten, bestaande uit veelal losse stukken die door middel van aankoop of
schenking verkregen zijn en meestal documentatie ontberen. Dit zijn het Wereldmuseum in Rotterdam
(het voormalige Museum voor Volkenkunde; Faber e.a. 1987), het Museon in Den Haag, en het
Universitair Museum Groningen (het voormalig Volkenkundig Museum Gerardus van der Leeuw;
Arnoldus-Schröder 1992). Tenslotte zijn er enkele Nederlandse musea die ieder een klein aantal
Indiaanse artefacten in de collectie hebben (minder dan 100), zoals het Zeeuws Museum in
Middelburg (Bakels 1988; van Woelderen 1968; Hovens en van Santen 2007), het Pijpenkabinet in
Amsterdam en het Stedelijk Museum voor Moderne Kunst en Vormgeving in Den Bosch (Clark 2006).
Museum Volkenkunde is daarmee het enige museum in Nederland met een brede Noord-
Amerikaanse etnografische verzameling van cultuurhistorisch en wetenschappelijk belang. De kleine
collecties Rotterdamse etnografica afkomstig uit het Zuidwesten (Ten Kate), van de Noordwest kust
(Oldman), en de Naskapi (voormalige paters Oblaten-collectie), de Blackfoot-collectie (Sprenger) van
het Zeeuws Museum in Middelburg, en de collectie hedendaags Indiaans aardewerk van het Stedelijk
Museum in Den Bosch moeten eveneens als van wetenschappelijke en cultuurhistorische importantie
zijnde deelcollecties worden aangemerkt, terwijl het Wereldmuseum, het Museon en het Universitair
Museum Groningen over enkele bijzondere stukken uit verschillende cultuurgebieden beschikken
(Hovens 1998).
Museum Volkenkunde en het Wereldmuseum bezitten een historische collectie fotografie met
betrekking tot Indiaans Noord-Amerika, veelal materiaal dat door Herman ten Kate tijdens zijn
veldwerk en reizen werd verzameld (Hovens en Groeneveld 1992). De bibliotheekcollectie van het
museum met betrekking tot Indiaans Noord-Amerika is de grootste van Nederland en bevat naast de
historische monografieën van Noord-Amerikaanse universiteiten, musea en wetenschappelijke
genootschappen ook hedendaagse literatuur over Indiaanse culturen, geschiedenis en kunstuitingen,
evenals een reeks lopende abonnementen op wetenschappelijke tijdschriften.
Op internationaal niveau
Musea in Noord-Amerika beschikken over verreweg de grootste Indiaanse collecties uit dat deel van
de wereld. Echter, de Europese collecties zijn belangrijk vanwege hun vroege verzameldatum (soms
eeuwen vroeger dan Amerikaanse of Canadese collecties) of vanwege hun bijzondere
verzamelcontext (diplomatieke relaties, handelscontacten, vroeg wetenschappelijk veldwerk,
individuele drijfveren van verzamelaars).
De Leidse Noord-Amerikaanse verzameling behoort met die van Leningrad, Parijs, Wenen, London en
Berlijn tot de grootste en oudste Europese museale collecties uit inheems Noord-Amerika (Kaemlein
1976; Hovens 1989:110). De Leidse deelcollectie uit het cultuurgebied van het Zuidwesten behoort
met die van het Pitt Rivers Museum in Oxford tot de grootste van Europa. De Ten Kate collectie uit dat
gebied en van de Plains is op wereldschaal uniek in zijn soort, omdat die in een periode en onder
stammen werd verzameld toen antropologisch veldwerk nog in de kinderschoenen stond. Deze
collectie wordt beschouwd als de eerste etnografische Noord-Amerika verzameling die op basis van
wetenschappelijk antropologisch onderzoek bijeen is gebracht.
De collecties Houtzager (contemporain handwerk) en Schouten (kindertekeningen) zijn enig in hun
soort in Europa, terwijl van de laatste zelfs geen equivalent in Noord-Amerika bekend is. Het belang
van deze collecties wordt nog versterkt door de erbij behorende uitgebreide schriftelijke en
fotografische documentatie. De collectie Indiaans zilver is de grootste in Europa.
Meerdere Noord-Amerikaanse en Europese antropologen in verleden en heden hebben gewezen op
het cultuurhistorisch en wetenschappelijk belang van de Leidse verzameling (Kaemlein 1976:132). Om
die reden bezoeken Amerikaanse en Canadese specialisten regelmatig het museum om de
belangrijke collectiestukken en deelverzamelingen te bestuderen.