Open het profiel als pdf - Museum Volkenkunde

55
VERZAMELDE COLLECTIEPROFIELEN
MUSEUM VOLKENKUNDE
Genootschap, een verzameling afkomstig van de noordwestelijke Plains en daterend uit de periode
1870-1900 (serie B191). Deze collectie keerde recentelijk naar Middelburg terug en is onderwerp van
een gezamenlijk Leids-Middelburgs onderzoeksproject.
Uit bovenstaand overzicht blijkt dat al in de negentiende eeuw de regionale clusters van de Leidse
Noord-Amerika collectie tot vier cultuurgebieden was beperkt: het Zuidwesten, de Plains, de
Noordwest kust en het Noordoosten.
Uitbreiding van de vroege verzamelingen
In de eerste helft van de twintigste eeuw werd een reeks kleine collecties verworven die de vier al
aanwezige regionale deelcollecties versterkten. Ten Kate’s particuliere collectie van objecten uit het
Zuidwesten en Noordoosten werden aangekocht (serie 2012). In 1922 werd een belangrijke collectie
Pueblo aardewerk uit het Zuidwesten aan het museum geschonken door het echtpaar Postma. Deze
regionale deelcollectie werd verder uitgebreid door een ruil met het Museum of the American Indian
(New York; serie 2106) en een aankoop van het Indisch Instituut (Amsterdam; serie 2668). De Plains
collectie werd verrijkt met stukken die door het echtpaar Uhlenbeck in 1910-1911 was verzameld
tijdens veldwerk bij de Blackfoot in Montana (serie 2294).
Recente ontwikkelingen
In de periode 1950-1992 werden overwegend de vier regionale deelcollecties aangevuld door een
reeks van aankopen en schenkingen, steeds van kleine aantallen voorwerpen: een aankoop van
enkele belangrijke stukken uit het Zuidwesten en van de Noordwestkust van prof. Claude Lévi-Strauss
(serie 2935), aankoop van eind-negentiende eeuwse Plains etnografica op veilingen (serie 3158,
3946), verwerving van nieuwe etnografica uit het Noordoosten en van de noordelijke Plains door Ted
Brasser van het Rijksmuseum voor Volkenkunde (serie 4044, 4109, 4323, 4327, 4377, 4387), en
aankoop van particulieren van enkele stukken kleding, sieraden en aardewerk uit het Zuidwesten
(serie 3982, 5424). Opvallend is de aankoop van Californisch vlechtwerk in 4963, een geografisch
buitenbeentje.
Het belang van de collecties erkennend, werd in 1991 een aparte afdeling Noord-Amerika gevormd en
een conservator in deeltijd aangesteld. Een jaar later wordt het museum verrijkt met de grote
particuliere collectie niet-westerse volkskunst van Dr. Elisabeth Houtzager, voormalig directrice van
het Centraal Museum te Utrecht. Vooral de regionale deelcollectie van het Zuidwesten wordt verrijkt
met aardewerk uit de naoorlogse periode (serie 5715, 5976). Vanaf 1992 verwerft de nieuwe
conservator nieuwe stukken tijdens onderzoek in het Zuidwesten, op de Plains en aan de
Noordwestkust, deels ten behoeve van twee tentoonstellingen en de herinrichting, deels ten behoeve
van onderzoek (serie 5724, 5739, 5776, 5819, 5852, 5894, 5910, 5991, 5991).
Opbouw en samenstelling van de collectie
Zoals uit het bovenstaande blijkt, is in de periode sinds de oprichting van het museum tot 1990 een
Noord-Amerikaanse collectie in Leiden ontstaan met een focus op vier regionale clusters: het
Zuidwesten, de Plains, de Noordwest kust en het Noordoosten. In die periode is nooit een bewust
collectiebeleid gevoerd, maar bepaalden historische factoren en toeval de verwervingen.
Opvallend is voorts de aanwezigheid van Indiaanse artefacten uit alle cultuurgebieden die ten
behoeve van de externe markt zijn gemaakt, vooral voor toeristen. Het betreft vaak de vroegste
manifestaties van toerisme, een fenomeen dat recentelijk steeds vaker object wordt van kunst- en
cultuurhistorisch onderzoek.
Zuidwesten
De collectie uit dit gebied is verreweg de grootste geografische deelcollectie uit de Noord-
Amerikaanse verzameling. Vrijwel alle tribale groepen zijn vertegenwoordigd, voor een belangrijk deel
met zowel historische als hedendaagse objecten.
De collectie die Herman ten Kate in 1882-1888 in dit gebied verzamelde, is niet alleen omvangrijk,
maar ook bijzonder vanwege de vroege verzameldatum en de in het veld verkregen documentatie
(series 361, 362, 674,2012; ten Kate 1885, 1890). Vrijwel alle tribale culturen uit het Zuidwesten zijn
vertegenwoordigd. De objecten dateren uit de periode 1870-1888. De Ten Kate collectie wordt gezien
de ouderdom en het historisch en wetenschappelijk belang als A-collectie aangemerkt (Hovens 1989;
Hovens, i.d.).