Open het profiel als pdf - Museum Volkenkunde

More documents

Recommendations

Info

51 VERZAMELDE COLLECTIEPROFIELEN MUSEUM VOLKENKUNDE Brazilië en Colombia zijn voorbeelden van landen waar archeologisch opgegraven collecties van onschatbare waarde worden bewaard in hoog aangeschreven musea. Vooral dat deel van de Nederlandse collecties dat volledig uit hun context is gehaald en verzameld, is in kwaliteit niet vergelijkbaar met de locale verzamelingen. Daarentegen bezit Museum Volkenkunde een aantal vrij oude precolumbiaanse collecties, die vooral door hun verzameldatum van grote waarde zijn. In feite zijn alle Nederlandse precolumbiaanse collecties – zelfs vanuit kunsthistorisch oogpunt – (enkele topstukken van de balspelcollectie, en bijvoorbeeld de “La Pasadita” (Yaxchilan) stèle, de “Vega Alatorra stèle”, de “Leyden Plate” en of de mozaïekschedel daargelaten) ook op Europees vlak secundair in vergelijking met de collecties van het Ethnografisches Museum bij de Staatliche Museen zu Berlin, het Museo de América in Madrid, the British Museum in Londen, het Quai Branly in Parijs, en de collecties van het KMKG 36 in Brussel. Mede gezien het feit dat Museum Volkenkunde zich met zijn acquisitiebeleid van dit soort objecten strikt wenst te houden aan de UNESCO en ICOM wetgeving, valt niet te verwachten dat hier in de toekomst grote verandering in zal komen. De negentiende en twintigste eeuwse Tropisch Laagland collecties van Museum Volkenkunde – vooral Suriname, de Guyanas, Brazilië en Venezuela – worden qua ouderdom slechts voorbijgestreefd door het zeventiende eeuwse Braziliaanse materiaal dat door Johan Maurits van Nassau-Siegen (1604-1679), de gouverneur van de Nederlandse kolonie in Brazilië, samen met levensgrote portretten van de schilder Albert Eckhout 37 aan het Nationalmuseet in Denemarken werd geschonken. Toch is de Leidse verzameling vanwege de historisch zeer nauwe banden met de regio een van de belangrijkste collecties op ter wereld. Zij is ook veelzeggend voor de omgang van Nederlandse musea en verzamelaars met de koloniale gebieden. Noch in het oorsprongsgebied, noch in de VS 38 beschikt men dermate vroege collecties, die ook elders in Europa bovendien redelijk talrijk zijn 39 . In dat Europese veld hoeft de collectie van Volkenkunde geenszins onder te doen voor die andere verzamelingen. Sterker nog: zij vormt daarvoor juist een zeer waardevolle basis en aanvulling. De Mexicaanse textielcollectie van Volkenkunde (Ten Kate, Christensen, Johnson-Weitlaner, Leyenaar) kent noch in Europa, noch in de VS zijn weerga. Vooral de uitzonderlijke documentatie en ouderdom van de stukken zijn ongeëvenaard. De Leidse Dozy collectie is, vooral door de ouderdom van de collectie, van bijzonder hoge kwaliteit (klein maar fijn). In Mexico zelf zijn weliswaar een aantal zeer hoogwaardige collecties op dit gebied te vinden, maar deze zijn vanwege de beperkte documentatie, hun latere en weinig systematische 36 De Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis. Afhankelijk van de vraag of de collectie precolumbiana van mw. Baronesse Dora Janssen collectie naar deze KMKG of naar het Ethnografisch Museum te Antwerpen zal verhuizen, zou ook de Antwerpse collectie de precolumbiaanse collectie van Museum Volkenkunde kunnen voorbij streven. 37 Albert Eckhout (1610 - 1665) was een Nederlands portret- en stillevenschilder die als een van de eerste Europeanen de Nieuwe Wereld vastlegde. Op uitnodiging van graaf Johan Maurits van Nassau-Siegen reisde hij in 1636 naar Nederlands- Brazilië waar hij onder andere portretten schilderde van Indianen, slaven en mulatten of stillevens maakte met Braziliaans groente en fruit. Het grootste deel van het oeuvre van Eckhout bevindt zich in het in Nationale Museum van Kopenhagen. In de kunstgeschiedenis wordt Albert Eckhout tot de Barok gerekend. 38 Het Smithsonian Institute in Washington D.C. beheert de vroeg negentiende eeuwse Wilkinson collectie, maar deze bestaat voornamelijk uit natuurhistorische artefacten. 39 In het Zwitserse Neufchatel bestaan een aantal zeer uitzonderlijke stukken uit Guyana verzameld door Charles Daniel de Meuron tussen 1756 en 1758; in het Portugese Museu Antropológico van Coimbra is ook een vroege Braziliaanse collectie, die dateert tussen 1783 en 1792. De Spix and Martius collecties van het National Museum of Ethnology in München, en de Johann Natterer's collectie (1817-1835) in het Volkenkundig Museum in Wenen zijn van uitzonderlijke kwaliteit, zowel vanwege hun cultuurhistorische waarde als de uitgebreide documentatie die de verzamelaars nalieten. Het Náprstek Museum in Tsjechië heeft een aantal vrij onbekende negentiende eeuwse collecties uit Brazilië (Klementina Kalašová [1851 – 1889]; Enrique Stanko Vráz [1860 – 1932]; Alberto Vojtěch Frič [1882 – 1944]; van deze laatste heeft Museum Volkenkunde ook een bijzondere collectie). Het Quai Branly bezit uitzonderlijke textielcollecties uit negentiende eeuws Brazilië (Henri Borel, Léo DuPasquier, Alfred Berthoud-Coulon, Bellenot, A. Born) en een collectie toeristenkunst verzameld door James-Ferdinand de Pury. Het Musée d’Etnographie in Genève, heeft een uitgebreide (ruim 4000 objecten) systematisch verzamelde Kayapo, Nambikwara, Yanomamö en Wayana collectie, waaronder een laat negentiende eeuwse collectie uit de Amazone. Het Museo de América in Madrid beschikt over een topstuk bij uitstek: een knots van de Caribische chief Mayucurari die reeds in 1729 verzameld werd; ook uit de achttiende eeuw, en uniek ter wereld, zijn een aantal objecten uit het Peruaanse Amazone gebied die werden verzameld tijdens een botanische expeditie van Hipólito Ruiz en José Pavón; gedurende de negentiende eeuw en twintigste eeuw werden een aantal schitterende verentooien verzameld van de Shuar, Záparos, Mundurukú, Guaraníes, Karajá, Yanomami en Shipibo.
52 VERZAMELDE COLLECTIEPROFIELEN MUSEUM VOLKENKUNDE verzamelgeschiedenis of recente oprichting 40 (nog) van mindere betekenis. De collectie van het Museo Nacional de Antropología is qua ouderdom van de collectie op wereldniveau onovertroffen, maar de collectie is en blijft helaas nog slecht bestudeerd. In de nabijheid van Mexico zijn in de Verenigde Staten ook enkele musea met zeer uitzonderlijke textielcollecties, zoals het UC Berkeley Hearst Museum; en het Museum of Man in San Diego in Californië en het Peabody Museum of Archeology and Ethnology in Cambridge, MA. Dichter bij huis, in Europa, bevinden zich ook een aantal bijzondere textielcollecties. Een dergelijk voorbeeld is de textielcollectie van het Museo de América. In dit museum in Madrid zijn vooral Mexico en Guatemala sterk vertegenwoordigd, vooral de Huichol en Maya collecties. Het Koninklijk Museum voor Kunst en Geschiedenis in Brussel bezit eveneens een zeer oude Mexicaanse textielcollectie, en hoewel deze niet in dezelfde mate als in Leiden van uitgebreide documentatie is voorzien, maakt het feit dat de collectie uit het eind van de negentiende eeuw stamt, en een deel uit de periode tot 1935, deze collectie ook tot een uniek geheel. Het Ethnografisches Museum in Berlijn beschikt eveneens over een aantal belangrijke Maya textielcollecties. De Leidse balspel collectie is van uitzonderlijke kwaliteit, vooral omdat de collectie is voorzien van zeer uitgebreide documentatie en is bestudeerd door een specialist op dit vakgebied: Ted Leyenaar. Wel dient te worden opgemerkt dat het prekoloniale gedeelte van de collectie een aantal objecten bevat die waarschijnlijk door schatgraverij in de (illegale) handel zijn gekomen en waarvan de context dus ongedocumenteerd is. Het etnografische deel van deze collectie is in elk geval van wereldniveau, vooral ook vanwege het uitgebreide veldonderzoek dat eraan ten grondslag ligt. De volkskunst collectie die door Ted Leyenaar is opgebouwd is interessant, maar bijvoorbeeld in vergelijking met de Alexander Girard collecties van het International Museum of Folk Art in Santa Fe, New Mexico, veel kleiner van schaal, maar qua documentatie superieur. Collectiekwaliteit en deselectie Samenvattend kan worden gesteld dat de collectie op tal van onderdelen weliswaar van uitzonderlijke waarde is, maar dat er tot op heden vaak nog te weinig onderzoek naar is gedaan. Een van de door Museum Volkenkunde onderschreven uitgangspunten is dat de museumcollectie op de eerste plaats wetenschappelijke doelen dient en dus voortdurend bestudeerd moet worden. De collectie dient daarom ook mogelijkheden voor onderzoek te bieden om vervolgens de wetenschappelijke waarde en maatschappelijke betekenis ervan te vergroten. Deze mogelijkheden heeft de collectie van de afdeling Midden- en Zuid-Amerika zeker, maar hoewel in de afgelopen dertig-veertig jaar zeer veel is verzameld, is pas een klein deel van de collectie echt goed door onderzoek ontsloten 41 . Momenteel loopt onderzoek naar de Suriname collectie en Mesoamerikaanse textielcollecties, maar het onderzoekspotentieel ervan is nog groot. Het is om die reden dat de collectie ook bij buitenlandse onderzoekers steeds beter bekend raakt en een relatief groot en groeiend aantal van hen verricht inmiddels onderzoek op de MIZUA-collectie. Vooral de vroege twintigste eeuwse Amazonia en Guyana collecties bevatten hierbij nog de nodige onontdekte schatten. Alvorens tot deselectie van objecten over te kunnen gaan dienen de collecties waarvan zij deel uitmaken bestudeerd te zijn. Op dit moment komen alleen collectievreemde vorwerpen en educatief materiaal dat in de collectie is opgenomen voor deselectie in aanmerking. 40 In Oaxaca wordt sinds enige jaren een textielmuseum ingericht. Voor deze inrichting worden belangrijke Mexicaanse privécollecties samengevoegd en opgekocht, hierdoor zal een zeer bijzondere collectie ontstaan. 41 Voorbeelden hiervan zijn de prekoloniale collectie (de Andes collectie, in het bijzonder de Chimu en Moche aardewerk collectie zijn gepubliceerd, en in ieder geval vanuit een stilistisch oogpunt tot op zeker hoogte beschreven; en de gehele collectie is geïnventariseerd binnen een SVCN project), de balspel collectie is gepubliceerd en beschreven, zo ook recent de Mixteekse textielcollectie, de Mexicaans lakwerkcollectie en de De Josselin de Jongh collectie.
Page 2 and 3: Collectieprofielen Museum Volkenkun
Page 4 and 5: Inleiding 3 VERZAMELDE COLLECTIEPRO
Page 6 and 7: 5 VERZAMELDE COLLECTIEPROFIELEN MUS
Page 8 and 9: Collectieprofiel Insulair Zuidoost-
Page 10 and 11: 9 VERZAMELDE COLLECTIEPROFIELEN MUS
Page 12 and 13: 11 VERZAMELDE COLLECTIEPROFIELEN MU
Page 18 and 19: Literatuur Adriani, N. en A.C. Krui
Page 20 and 21: Collectieprofiel ‘Zuid- en vastel
Page 28 and 29: Collectieprofiel Zuidwest- en Centr
Page 34 and 35: Collectieprofiel Cultuurgebied Afri
Page 54 and 55: Literatuur 53 VERZAMELDE COLLECTIEP
Page 62 and 63: Collectieprofiel Cultuurgebied Circ
Page 76 and 77: Collectieprofiel Korea Ken Vos 75 V

Open het profiel als pdf - Museum Volkenkunde

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?