Open het profiel als pdf - Museum Volkenkunde

44
VERZAMELDE COLLECTIEPROFIELEN
MUSEUM VOLKENKUNDE
de inwoners van Suriname of de Antillen. Huisraad, toiletartikelen, boten, huizen, kinderspeelgoed,
gereedschappen van verschillende handwerkslieden worden niet systematisch verzameld, maar door
middel van diorama’s probeert men toch een indruk te geven hoe het leven ter plaatse er zoal uitziet.
Men tracht “de merkwaardigste voortbrengsels” van het land te verzamelen. Religieuze objecten en
objecten voor dagelijks gebruik (vooral de objecten waarbij sprake is van syncretisme of Europese
invloed) worden bijna niet verzameld. Medicijnen, geneeskrachtige kruiden, voedsel, kaarten,
schoolmateriaal, porselein etc. worden helemaal niet verzameld. De diorama’s zijn om die reden van
grote documentaire waarde, maar het koloniale karakter ervan dient bij hun interpretatie natuurlijk niet
uit het oog verloren te worden.
Tussen 1895 en 1899 breken de eerste echte ‘hoogtijdagen’ van verzamelen voor de afdeling aan en
wordt een aantal relatief grote collecties geschonken en aangekocht. Zo schenkt Baron A.J.
Schimmelpenninck van der Oye in 1895 een collectie van circa tweehonderd Surinaamse objecten
aan het museum (serie 1054). In 1897 koopt het museum van de Italiaanse schilder Guido Boggiani
een honderdtal objecten van de Lengua, Caduveo en Chamakokuo (serie 1118) en van de heer C.F.
Höge een kleine vijftig Quiché en Cakchiquel objecten uit Guatemala (serie 1144). In de daarop
volgende twee jaren volgen de aankoop van ruim 420 Braziliaanse wapeninstrumenten van de
Markiezin van Cavalcanti (serie 1184) en de schenkingen aan het museum van M.E. Zimmerman –
147 Moche en Chimu aardewerk potten (serie 1224) – en van Prof. dr. A. Bässler 300 (voornamelijk
Jivaro) objecten aan het museum (serie 1229). Bijzonder is in die jaren ook de aanschaf van een
honderdtal precolumbiaanse objecten van de heer C.R. Lohfert (serie1240).
Op grond van hun unieke cultuurhistorische betekenis zijn deze verzamelingen integraal als Categorie
A gekenmerkt. Ze kunnen voor de toekomst echter niet genomen worden als richtinggevend voor het
collectie- en acquisitiebeleid, omdat ze vanuit een cultureel, geografisch en demografisch oogpunt
toch wel zeer beperkt zijn van aard. Ook de documentatie en het onderzoek die er bij horen,
doorstaan de toets van recente eisen aan verzamelen niet zonder meer.
Uitbreidingen van de vroege verzamelingen
Van een duidelijk gericht aankoop- of acquisitiebeleid is in negentiende eeuw en in de eerste helft van
de twintigste eeuw nog nauwelijks sprake. Dit deel van de collectie is daarom ook erg gefragmenteerd
en gevarieerd. Doorgaans gaat het nog steeds om individueel aangelegde collecties die worden
verworven door middel van schenking of aankoop. De collectie groeit vooral dankzij legaten en
schenkingen, afgewisseld door incidentele aankopen, uiteenlopend van enkele voorwerpen tot grotere
series. De nadruk ligt in de beginperiode nog steeds op Suriname en Brazilië, maar langzamerhand
(naarmate het zwaartepunt verschuift van etnografisch naar archeologisch) komen ook andere
gebieden, zoals de Andes en Mesoamerika in beeld. De overdracht van de precolumbiaanse collectie
van het RMO aan het Rijksmuseum voor Volkenkunde in 1903 (serie: 1403 17 : 1625 objecten; waarvan
een groot deel Arubaanse artefacten tussen 1881-1886 opgegraven door pastoor A.J. van Koolwijk),
en een schenking van ruim 1300 artefacten verzameld door de Deens-Nederlandse Archeologische
Antilliaanse expeditie uit 1923 (serie 2049 18 ), gaf daar natuurlijk een extra-impuls aan.
De groei van de collectie rond het begin van de twintigste eeuw wordt voorts het best gekenschetst als
een lange reeks kleine verwervingen van tussen de een tot twintig objecten, met af en toe de
schenking of aankoop van een wat grotere collectie. Daarbij dienen de collecties van Dhr. O. Fricke
(serie 1385 19 : een honderdvijftigtal Lengua, Kaiña en Toba objecten aangekocht in Paraguay), van de
gebroeders F.P. en A.Ph. Penard (serie 1817 20 , 250 stuks Caribische voorwerpen uit Suriname)
bijzondere vermelding. Deze laatste collectie is uniek in zijn soort dankzij de documentatie die de
collectie vergezelt: een doos krantenartikels, overdrukken van wetenschappelijke artikelen en vooral
tekeningen en veldwerk aantekeningen van de hand van de gebroeders Penard aangaande de
semiotiek en taal van de Cariben.
Hierna treedt in de verwervingsgeschiedenis een onderbreking op van ongeveer vijftien jaar. Dit kan in
verband worden gebracht met het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. Pas in 1927 vindt weer een
verwerving plaats; een aankoop van een honderdtal prekoloniale Chancay textielfragmenten en
doeken (serie 3738 21 ). In 1938 wordt door de Nederlandse regering, dankzij een verzamelreis van
C.H. de Goeje, een etnografische collectie uit het Tropisch Laagland geschonken, waaronder een
zeer bijzondere Wajana verencollectie van 188 objecten (serie 2352 22 ).
17 Categorie A
18 Categorie B
19 Categorie B
20 Categorie A
21 Categorie A
22 Categorie A