Open het profiel als pdf - Museum Volkenkunde

39
VERZAMELDE COLLECTIEPROFIELEN
MUSEUM VOLKENKUNDE
De Afrika-collectie van Volkenkunde is de oudste en zowel kwalitatief als kwantitatief de belangrijkste
collectie in Nederland. Andere belangrijke Afrika-collecties bevinden zich in het Tropenmuseum te
Amsterdam (opgericht in 1910 (1926); circa 11.200 voorwerpen), in het Wereldmuseum te Rotterdam
(opgericht in 1885; circa 15.000 voorwerpen), en in het Afrika Museum te Berg en Dal (opgericht in
1954; circa 7.600 voorwerpen). Verder bevinden zich kleinere Afrika-collecties in het Museon te Den
Haag (opgericht in 1904; circa 4.800 voorwerpen) en in de collecties van het voormalige Museum
‘Gerardus van der Leeuw’ te Groningen (opgericht in 1968; circa 3.000 voorwerpen) en van het
voormalige Nijmeegs Volkenkundig Museum (circa 2.000 voorwerpen) en in het Afrika Centrum in
Kadier-en-Keer.
Deze collecties zijn in het algemeen veel recenter en overlappingen tussen de verschillende
verzamelingen zijn zeldzaam. Een uitzondering vormen de negentiende eeuwse Neder-Kongocollecties
van het Wereldmuseum die gedeeltelijk door dezelfde verzamelaars bijeen zijn gebracht als
de Leidse collecties. In de collectie van het Tropenmuseum zijn naast een aantal voorwerpen uit de
vroege Afrika-collectie, de Nederlandse contacten met Zuid-Afrika, enkele topstukken in de collectie
Oudshoorn, de grondig gedocumenteerde Samo-collectie en de schilderijen van de Kongolese
schilder Tshibumba belangrijke deelcollecties. In het Museon bevinden zich belangrijke collecties van
de Ndebele en Woodabe en een aantal voorwerpen afkomstig uit de dierentuinen van Rotterdam en
Antwerpen die in de jaren 1930 zijn verworven.
In internationaal perspectief
De Afrika-collecties van de andere grote musea in Europa weerspiegelen de (koloniale) contacten van
de desbetreffende landen met Afrika en hebben daardoor ieder hun eigen karakter. Dit geldt ook voor
de Leidse collectie. Zo zijn bijvoorbeeld de Benin-collecties van Londen en Berlijn groter en
belangrijker, maar onderscheidt de Leidse collectie zich door de relatie met de Nederlandse
handelscontacten. De collectie van Tervuren (circa 350.000 voorwerpen uit Centraal-Afrika) is veel
omvangrijker en belangrijker dan de Leidse collectie uit Centraal-Afrika, maar is pas na 1897
verzameld en is niet met hulp van medewerkers van de (N)AHV gevormd.
Collectiekwaliteit en deselectie
De collectie is vooral historisch van groot belang. De meeste voorwerpen zijn in de negentiende eeuw
verzameld en zijn van grote waarde voor de Nederlandse geschiedenis en de cultuurgeschiedenis van
Afrika. Voorwerpen uit deze periode zijn in Afrika vanwege het klimaat en het koloniale verleden uiterst
zeldzaam.
Archeologische collecties zijn zo mogelijk nog zeldzamer. De verzameling omvat unieke collecties uit
onder andere Centraal-Mali (derde eeuw v. Chr., achttiende eeuw: Dogon, Tellem, Binnendelta van de
Niger), Noord-Kameroen (zeventiende-achttiende eeuw) en Noord-Sudan (tiende vijftiende eeuw) en
enige Paleolithische en Neolithische voorwerpen uit Oost- en Zuid-Afrika, Guinee en Senegal.
Daarnaast dienen de Afro-Portugese ivoren (zestiende eeuw), het Owo beeld (zeventiende eeuw) en
de Benin-collectie (zestiende-negentiende eeuw) te worden vermeld als voorbeelden van zeer vroege
en uiterst zeldzame voorwerpen.
Actuele ontwikkelingen in Afrika zijn wat spaarzamer in de collectie vertegenwoordigd (onder andere
Sierra Leone, Kenya en Mali en de collectie M.E. Houtzager).
Delen van de collectie zijn nog onvoldoende gedocumenteerd. Het is daarom niet doenlijk nu al
uitspraken te doen over eventuele deselectie van voorwerpen behalve als het gaat om
collectievreemde en educatieve objecten.