Open het profiel als pdf - Museum Volkenkunde

Inleiding
3
VERZAMELDE COLLECTIEPROFIELEN
MUSEUM VOLKENKUNDE
Verzamelen is van alle tijden. In de Europese wereld heeft de verzamelwoede in de loop van de tijd
onder meer geleid tot het ontstaan van musea die meestal energiek zijn door gegaan met verzamelen.
In de volkenkundige musea werden vooral in de koloniale tijd, met als hoogtepunt het einde van de
negentiende eeuw, veel voorwerpen aan de collecties toegevoegd. Doordat vrijwel nooit werd
afgestoten breidden de verzamelingen zich telkens uit. Een kritische analyse van wat verzameld werd
en wat mogelijk niet de moeite van het bewaren waard was, ontbrak meestal.
Pas recent, mede door het ontstaan van een kritischer houding ten aanzien van het eigen verleden,
komen volkenkundige musea tot het samenstellen van collectieprofielen waarin de collecties
beschreven worden en kritisch tegen het licht gehouden. Dit kan niet meer zijn dan een tijdsgebonden
visie en is natuurlijk ook afhankelijk van de visie van de conservator die het profiel geschreven heeft.
Enige flexibiliteit in het hanteren van de collectieprofielen is dan ook op zijn plaats.
Toch meent Museum Volkenkunde met de hier gepresenteerde collectieprofielen een belangrijke stap
te hebben gezet naar gericht verzamel- en afstotingsbeleid, onderzoeksbeleid en naar het op een
productieve manier becommentariëren van het verleden; dit alles om richting te geven aan een
veelheid van toekomstplannen.
Het spreekt voor zich dat Volkenkunde zich hierbij houdt aan internationale afspraken (ICOM
gedragscode, Unesco-Conventie en UNIDROIT-Conventie) ook al zijn deze (nog) niet door de
Nederlandse regering geratificeerd.
Bij een aantal collectieprofielen is gebruik gemaakt van de landelijke categorie indeling A, B, C en D
die een indicatie geeft van de kwaliteit van de collecties of van collectieonderdelen. Vooral bij de
grotere collecties bleek het (nog) niet mogelijk deze categorie-indeling in de collectiebeschrijvingen
mee te nemen. Daar waar dat wel is gebeurd, werden de landelijk geldende definities van deze
categorieën gehanteerd.
A.
Bij objecten of deelcollecties die behoren tot categorie A gaat het om voorwerpen die binnen de
doelstelling van het museum en het geheel van het Nederlandse museale en verspreide cultuurbezit
onvervangbaar en onmisbaar zijn.
B.
1. Het object wordt dikwijls getoond in tijdelijke opstellingen: «presentatiewaarde». Hieronder vallen
ook voorwerpen die wellicht niet een grote kunst- of cultuurhistorische of wetenschappelijke waarde
hebben, maar wel een hoge «attractiewaarde».
2. De herkomst van het object is belangrijk/schept bepaalde verplichtingen: «genealogische waarde».
3. Het object vormt een onderdeel van een ensemble, dat in zijn geheel of voor een belangrijk deel
aan bepaalde criteria voldoet, waaraan het object sui generis niet zou voldoen: «ensemblewaarde».
4. Het object is drager van belangrijke gegevens die niet in bovengenoemde criteria vervat zijn:
«documentatiewaarde».
C.
Onder categorie C vallen voorwerpen die niet voldoen aan de criteria van categorie A of aan één of
meerdere van categorie B. Voorwerpen die in categorie C worden geplaatst beantwoorden wel altijd
aan de doelstelling van het museum.
D.
Deze categorie bevat objecten die het best als “rariteiten” of “requisieten” omschreven kunnen
worden. Het gaat hier om voorwerpen die nimmer als museaal object geïnventariseerd hadden mogen
worden, omdat ze weinig tot geen culturele waarde vertegenwoordigen. Dergelijke voorwerpen
kunnen soms een rol vervullen ter ondersteuning van de presentatie.