Open het profiel als pdf - Museum Volkenkunde

35
VERZAMELDE COLLECTIEPROFIELEN
MUSEUM VOLKENKUNDE
verzamelingen van “Artis”, de Amsterdamse dierentuin, (onder andere de Schuver-collectie) en het
Koloniaal Museum in Haarlem.
In de eerste helft van de twintigste eeuw zijn in totaal circa 7.000 voorwerpen verworven.
Naast een aantal individuele stukken uit de kunsthandel, zijn na 1950 een aantal goed
gedocumenteerde collecties verworven van Vissers in 1952 uit Cabinda (serie 2966: 163 voorwerpen,
vele spreekwoordendeksels), van K.K. Gerbrands van 1983 tot 1987 uit Sierra Leone (series 5212,
5270 en 5495: 179 voorwerpen, vooral textiel), V. van Deenen en G.J. Dimmendal in 1989 van de
Turkana uit Kenya (series 5578 en 5579: 218 voorwerpen) en van H. van Dijk en M. de Bruyn in 1992
van de Fulbe uit Mali (serie 5686: 80 voorwerpen).
Van groot belang waren de schenking in 1991 van de Afrika-collectie van de Universiteit Utrecht
(series 5672, 5676, 5677 en 5681: circa 4.000 voorwerpen uit Nubië, Kameroen en Mali van het
voormalig Instituut voor Antropobiologie) en het langdurig bruikleen van het Musée National du Mali
(serie B 237: archeologische Tellem-collectie). In Djenné (Mali) werden door P. Maas (series 5591 en
5890), G.L.M. Mommersteeg (series 5642, 5775 en 5785), D. van der Waals (series 5614, 5646, 5679
en 5719), B. Gardi (series 5800 en 5898) en R.M.A. Bedaux (series 5746 en 5795), in totaal 459
voorwerpen verzameld. In 1992 werd door M.E. Houtzager een omvangrijke collectie toeristenkunst
(serie 5715: 386 voorwerpen) geschonken en in 1995 schonk D.H. Halma-Houben een collectie
gewichten (serie 5821: 144 voorwerpen). De Erven J.M. Schuver schonken in 1998 een aantal
manuscripten (serie 6019: 28 voorwerpen) van deze belangrijke verzamelaar (zie ook serie 2668).
Ook in 1998 werd door B. Menzel een zeer belangrijke collectie kralen en textiel vooral afkomstig uit
Ghana, voorzien van een zeer uitgebreide documentatie, aan Volkenkunde gelegateerd (serie 5899:
1.419 voorwerpen).
Tot slot schonken de Erven J.F. Lankamp in 2003 een belangrijke negentiende eeuwse collectie uit
het Neder-Kongogebied (serie 5997: 134 voorwerpen).
De totale Afrika-collectie omvat nu circa 29.000 voorwerpen.
Recente ontwikkelingen
Het huidige acquisitiebeleid van de afdeling sluit zo veel mogelijk aan bij het onderzoek van de
afdeling. Hiertoe zijn allianties aangegaan met andere instellingen in binnen- en buitenland. Veel
belang wordt hierbij gehecht aan de samenwerking met de instellingen in de landen van herkomst van
de collecties. Speciale aandacht zal worden gericht op het verzamelen van samenhangende
categorieën dagelijkse gebruiksvoorwerpen. De voorkeur gaat uit naar voorwerpen die door de
conservator of andere onderzoekers ter plaatse kunnen worden verzameld in nauwe samenwerking
met plaatselijke collega's. Verder zal speciale aandacht worden besteed aan voorwerpen die de
Nederlandse contacten met Afrika illustreren en als zodanig goed aansluiten bij de reeds bestaande
collecties. Recente voorbeelden van dit verzamelbeleid zijn de verwervingen van de erven J.M.
Schuver (1998) en J.F. Lankamp (2003).
Naast het acquisitiebeleid dient ook de mogelijkheid van langdurige bruiklenen van musea in Afrika te
worden genoemd. Op deze wijze blijven de voorwerpen relatief goed bewaard, terwijl het juridische
eigendom duidelijk is. De bruikleennemer kan als tegenprestatie deze voorwerpen gebruiken voor
studie en presentatie. Op deze wijze is de helft van de vrij omvangrijke archeologische Tellemcollectie
(elfde - zestiende eeuw) van het Musée National du Mali nu in Volkenkunde te zien (serie B
237). Een andere mogelijkheid om de collectie aan te vullen bieden virtuele collecties. Het gaat hier
om voorwerpen die bijvoorbeeld te groot zijn of om voorwerpen die om allerlei redenen beter ter
plaatse tot hun recht komen. In dergelijke gevallen wordt de documentatie als collectie worden
beschouwd. Zo heeft Volkenkunde bijvoorbeeld de originele documentatie van meer dan 100
gebouwen uit het Wereldmonument Djenné (Mali) en 50 gebouwen van verschillende dorpen uit het
gebied van de Dogon (Mali), ook een Wereldmonument, in zijn collectie opgenomen.
Collectiebeschrijving
Indelingsprincipe
Het verzamelterrein van de afdeling Afrika omvat in principe de gehele geschiedenis van het
continent, van de vroegste prehistorie tot en met het heden. Van oudsher wordt hierop een
uitzondering gemaakt voor archeologische collecties uit Egypte en de Romeinse archeologica uit
Noord-Afrika. Deze worden al sinds 1818 verzameld en beheerd door het Rijksmuseum van
Oudheden te Leiden.
Gezien de omvang van het continent wordt voor de beschrijving van de kerncollecties gebruik
gemaakt van een regionale indeling. Een indeling naar landen is minder zinvol aangezien de