Open het profiel als pdf - Museum Volkenkunde

29
VERZAMELDE COLLECTIEPROFIELEN
MUSEUM VOLKENKUNDE
handel, maar dan als aanvulling op in het veld bijeengebrachte collecties. Op die manier zijn nieuwe
zwaartepunten in de collectie ontstaan. Tussen 1975 en 1980 is door de heer Munneke tijdens
veldwerk in Noord-Afghanistan, rond de traditionele bazaar van Tashkurgan, een nieuwe collectie
opgebouwd, verbonden met het ambacht, de handel en de dienstverlening in dit gebied (serie 4835
[1975], serie 4955 [1977], serie 5000 [1978]). Parallel met deze veldwerkgerelateerde verzamelingen
uit Noord-Afghanistan werden ook collecties bijeengebracht uit de berggebieden van Oost-
Afghanistan (Nuristan) (serie 4836 [1975], serie 4956 [1977] en serie 4996 [1978]) en de
berggebieden van Noord-Pakistan, in het bijzonder de Swat vallei (serie 4957). In 1983 wordt in de
Swat vallei vervolgens nog aanvullend materiaal verzameld (serie 5310). Bovendien worden enkele
verzamelingen aangekocht, die het resultaat waren van veldwerkactiviteiten van derden. Zo werd
onder serienummer 4675 een collectie kleding en gebruiksvoorwerpen uit de Chitral-vallei, eveneens
in Noord-Pakistan, aan de verzamelingen toegevoegd, terwijl datzelfde geldt voor een omvangrijke
verzameling kleding uit Syrië (serie 4778). In 1987 wordt bovendien nog in een ander gebied in het
uiterste noorden van Pakistan, in Baltistan, voor het museum veldonderzoek gedaan, dat eveneens
resulteert in een collectie en een tentoonstelling.
Tijdens het veldwerk in Noord-Afghanistan van conservator Munneke wordt tevens de basis gelegd
voor een collectie textiel, sieraden en andere gebruiksvoorwerpen van de verschillende Turkmeense
en Oezbeekse groepen in Centraal-Azië. De min of meer toevallige verwerving van een aantal
interessante stukken, tijdens het bazaargerichte veldwerk, leidt tot een verscherpte aandacht voor het
vinden van nieuwe, aanvullende objecten. Het onderzoek naar het leven en bedrijf in een Noord-
Afghaanse bazaar, dat resulteert in een vrij groot aantal tentoonstellingen, genereert daarmee ook
andere exposities, vooral over Turkmeense sieraden en textiel (serie 5040; serie 5100; serie 5130;
serie 5178; serie 5179; serie 5183; serie 5217; serie 5269; serie 5309; serie 5354; serie 5365; serie
5389; serie 5440; serie 5451, serie 5571; serie 5581; serie 5592; serie 5639; serie 5720). De
verzameling voorwerpen uit Afghanistan is sinds 2002 verder uitgebreid door de nieuwe conservator,
Willem Vogelsang.
Een ander product van veldwerk is een groei van de collectie Turkse schaduwpoppen (Karagöz).
Doordat de toenmalige conservator bij een bezoek aan Istanbul in 1983 in contact komt met twee
Karagöz spelers kan een zeer gevarieerde collectie poppen en gereedschap voor het vervaardigen
van poppen worden verworven (serie 5268; serie 5419 [1985]; serie 5460 [1986]; serie 5818 [1995]).
Samenvattend kan worden gesteld dat de laatste decennia de uitbouw en verbreding van de collectie
van de afdeling ten nauwste is verbonden met veldwerk. Aankopen in de handel in Europa zijn primair
gericht op het complementeren van in het veld bijeengebrachte basiscollecties. Bovendien bestaat in
veel gevallen een directe relatie tussen verzamelactiviteiten en tentoonstellingen. Dat laatste blijkt in
1996 en de jaren daarvoor, wanneer vele sluiers worden verzameld in het Midden-Oosten met het oog
op de grote museumtentoonstelling ‘Sluiers Ontsluierd’, en wederom in 2002, wanneer Vogelsang in
Afghanistan een aantal voorwerpen kan aanschaffen voor de kleine tentoonstelling over politieke
kleding in dat land.
Aard en belang van de collectie
Zoals gezegd ligt het zwaartepunt van de collectie op de Turks-Iraanse wereld, en daarbij ook nog op
het dagelijks leven in de negentiende- en twintigste eeuw. De verzameling Zuidwest- en Centraal-Azië
is geen kunstcollectie; de voorwerpen zijn over het algemeen verzameld, niet om reden van het object
zelf, maar om het verhaal van producent en gebruiker dat in het voorwerp ligt besloten.
De collectie van voorwerpen uit de Arabische wereld is daarentegen relatief beperkt, hoewel er een
aantal uitzonderingen zijn van belangrijke deelcollecties (Arabisch Schiereiland; Syrië).
- Het Arabisch Schiereiland
De verzameling van voorwerpen uit deze regio is wat betreft de periode van de de laat-negentiende
eeuw van uitzonderlijk belang. Deze collectie omvat vooral voorwerpen die zijn verzameld door de
Leidse hoogleraar Prof. C. Snouck Hurgronje (in totaal 160 objecten), en bestaat voornamelijk uit
voorwerpen die het dagelijks leven in Jeddah en Mekka illustreren rond 1885. Etnografische
voorwerpen uit het laatste kwart van negentiende eeuw zijn over het algemeen schaars in museale
verzamelingen. Deze deelverzameling is des te belangrijker omdat veel van de nalatenschap van Prof.
Snouck Hurgronje (manuscripten, foto’s, etc.) is ondergebracht in de universiteitsbibliotheek in Leiden.
Al deze bronnen bij elkaar verschaffen een enorme hoeveelheid informatie, niet alleen van het werk
van Snouck Hurgronje zelf, maar vooral van het leven in West-Arabië in het laat-negentiende eeuw.
De voorwerpen die door Snouck Hurgronje zijn verzameld en die hun weg hebben gevonden naar de
collectie omvatten bijvoorbeeld een uitgebreide verzameling serviesgoed (koffiepotten en