Open het profiel als pdf - Museum Volkenkunde

Vooraf
2
VERZAMELDE COLLECTIEPROFIELEN
MUSEUM VOLKENKUNDE
Museum Volkenkunde beheert al bijna 200 jaar collecties die eigendom zijn van de Staat der
Nederlanden. In al die tijd was verwerving van nieuwe collecties het enige beschikbare middel om de
kwaliteit van die collecties te vergroten. Afstoting van stukken van twijfelachtige of mindere kwaliteit
was niet aan de orde; de museale praktijk en ethiek in Nederland liet daarvoor geen ruimte: “eens
collectie, altijd collectie”, dat was het universele motto, zeker voor de openbare collecties van het Rijk
en andere overheden.
Sinds begin jaren negentig van de vorige eeuw komt daarin verandering. Met de komst van het
Deltaplan Cultuurbehoud van Minister Hedy d’Ancona is de roep steeds luider geworden – vooral uit
de Tweede Kamer - om kritisch te bezien of inderdaad wel alles voor de eeuwigheid moet worden
bewaard. En dat was ingegeven door het besef dat bewaren veel geld kost en geld altijd schaars is.
Tegen die achtergrond maakte Museum Volkenkunde al in 1996 met het Ministerie van OC&W de
afspraak om 1000 voorwerpen te gaan afstoten. Dat is nog steeds niet gebeurd, en wel op goede
gronden. Nog geen enkel rijksmuseum heeft tot op heden collectieonderdelen afgestoten; niet omdat
men niet wil of het niet nodig vindt, maar vooral omdat er tussen de eigenaar van de collecties – het
Rijk – en de beheerders van de collectie – de rijksmusea – nog geen procedurele kaders waren
overeengekomen hoe dit kon worden aangepakt.
Daarin is nu verandering gekomen. Op 30 november 2006 presenteerde het Instituut Collectie
Nederland (ICN) de herziene “Leidraad Afstoting Museale Objecten” (LAMO), en prompt daarop liet
het Ministerie van OC&W ons weten op welke manier museumdirecteuren de Minister van OC&W om
machtiging kunnen verzoeken om voorwerpen uit de rijkscollectie af te stoten. De cruciale eis daarbij
is dat aan de in de LAMO beschreven zorgvuldigheidseisen wordt voldaan; de gedachte dat de
Minister zelf eerst de collectieprofielen voor de rijkscollecties zou moeten vaststellen is verlaten.
Daarmee kan Museum Volkenkunde nu eindelijk een volgende stap zetten: het door de directeur
formeel vaststellen van de collectieprofielen voor de diverse deelcollecties en het inrichten van een
afstotingsproject conform de LAMO.
Voor de Japan collectie is dat inmiddels al gebeurd. Het profiel voor de Japan collectie lag al sinds
2001 op ministeriële goedkeuring te wachten, en is al op 20 april 2007 vastgesteld; het
afstotingsproces is in volle gang. Voor de andere collecties – met uitzondering van Oceanië; dat volgt
later – zijn de collectieprofielen nu ook gereed, en zij worden hier gebundeld aangeboden.
De collectieprofielen zijn technisch en historisch van aard: zij geven op hoofdlijnen aan hoe de
collecties tot stand zijn gekomen, en hoe deze nationaal en internationaal kunnen worden vergeleken.
Ook is aangegeven welke onderdelen kunnen worden afgestoten. Dat zal in de komende jaren
gebeuren, nadat de afstotingen uit de Japancollectie zijn afgerond. De collectieprofielen zijn niet
strategisch van aard: plannen en opties voor verder verzamelen zijn daarin niet opgenomen. Dat
behouden we voor aan de verzamel- en onderzoeksplannen die een kortere looptijd en geldigheid
hebben dan deze collectieprofielen; zij zullen voor elke beleidsperiode opnieuw worden vastgesteld.
Steven Engelsman,
Directeur.
1 oktober 2008.