Open het profiel als pdf - Museum Volkenkunde

22
VERZAMELDE COLLECTIEPROFIELEN
MUSEUM VOLKENKUNDE
structuur voor de collectiebeschrijving. Desalniettemin is het van belang te beseffen dat voor de
afdeling Zuid- en vasteland Zuidoost-Azië ook andere ordeningsprincipes recht kunnen doen aan een
goede collectiebeschrijving.
Zo is welbeschouwd bijvoorbeeld 70 procent van de voorwerpen van de afdeling vervaardigd voor en
gebruikt in een bepaalde religieuze context. Te denken valt daarbij aan uiteenlopende soorten
voorwerpen, zoals cultusbeelden, versieringen en onderdelen van sacrale bouwwerken, rituele
gereedschappen van de boeddhisten, de hindoes, of de Jains en andere geloofssystemen, inclusief
die van de inheemse en tribale culturen. Maar ook schilderingen, tekeningen, prenten en
handschriften met religieuze inhoud inclusief pelgrimsroutekaarten, maskers, kostuums en
muziekinstrumenten die zijn gemaakt voor rituele uitvoeringen, behoren tot dit ‘religieuze complex’.
Het is ook binnen deze groep van de met religies gelieerde voorwerpen, dat een relatief groot aantal
voorwerpen is te vinden die het predicaat “A-categorie” verdienen. Daarbij valt bijvoorbeeld te denken
aan de vele boeddhistische-of lamaïstische sculpturen, de rolschilderingen (thangka’s), of rituele
gereedschappen uit het Tibetaanse cultuurgebied.
Daartegenover staan dan de circa 30 procent aan objecten uit de collectie, die veeleer in een profane
context zijn vervaardigd en zijn gebruikt. Dit deel van de verzameling bestaat merendeels uit een
breed scala aan landbouw- en keukengereedschappen, huishoudelijke voorwerpen, huisraad,
gewicht, geld, schoeisels, speelgoed, schoolgerei, of toeristen-souvenirs van allerlei soorten en
materialen. Op enkele individuele stukken of kleine groepen voorwerpen na – bijvoorbeeld de
zeldzame figuratieve versieringen van miniatuurbouwwerken, een set van 105 traditionele
muziekinstrumenten uit negentiende eeuws Bengalen, een bijzondere verzameling van 135
schaduwspelpoppen uit Zuid-Thailand en enige vaatwerk van export-kwaliteit uit veertiende eeuws
Thailand – zijn deze wereldse voorwerpen in overgrote meerderheid te bestempelen als “B-categorie”.
- de Indo-Arische cultuur
De voorwerpen die in de collectie van Museum Volkenkunde tot deze groep behoren, zijn afkomstig uit
drie verschillende gebiedsdelen: India, Bangladesh en Sri Lanka. Het grootste gedeelte daarvan komt
uit India, waarbij de vele boeddhistische en hindoeïstische cultusbeelden en andere voorwerpen voor
erediensten en offerandes een prominente plaats innemen. Van groot belang zijn verder de oude en
nieuwe schilderingen op papier, die als onderwerp hebben de hindoe mythologie en daarmee
samenhangende religieuze verhalen. Ook de muziekinstrumenten of de schimmenspelfiguren,
waarvan het moment van gebruik verband kon en kan houden met religieuze handelingen en
gebruiken, zijn vanwege hun kwaliteit en relatieve ouderdom zeker belangrijk. Dit geldt ook voor de
objecten die als huisraad of voorwerpen voor gebruik in het dagelijks leven kunnen worden
aangemerkt en die ten dele verworven zijn via koloniale tentoonstellingen aan het einde van de
negentiende eeuw.
Veel minder omvangrijk, maar zeker niet onbelangrijk vanuit het perspectief van de met religie
samenhangende voorwerpen, is de collectie die afkomstig is uit Bangladesh. Hierbij verdient vooral
een kleine groep van boeddhistische, hindoeïstische en animistische cultusbeelden te worden
genoemd.
Eveneens relatief bescheiden in aantal – een kleine duizend voorwerpen – maar desalniettemin door
duidelijke coherenties en/of door individuele kwaliteiten van belang te achten, zijn de voorwerpen voor
religieuze erediensten, de landbouwgereedschappen en de voorwerpen die hun gebruik vonden en
vinden in het dagelijks leven op Sri Lanka.
- de Thaise cultuur
Vrijwel alle voorwerpen die in de museumcollectie uit Thailand afkomstig zijn, maken ook specifiek
deel uit van de zogenoemde Thaise cultuur. Binnen deze groep wordt circa tweederde van de
verzameling gevormd door cultusbeelden en voorwerpen voor boeddhistische erediensten en
offerandes, alsmede door gereedschappen en kledingstukken voor monniken en een aantal
boeddhistische handschriften op palmblad. Daarnaast bestaat een substantieel en belangwekkend
deel van deze collectie uit oude ceramieken, gemaakt voor zowel de export als voor lokaal dagelijks
gebruik, waarvan al eerder de aanduiding A-categorie is gegeven. Deze zelfde kwalificatie geldt voor
de grote set ceramische munten, gemaakt in Sino-Thaise stijl en bestemd voor gokspelen, en voor
een zeldzame set schimmenspelfiguren. Voor het oog minder spectaculair, maar door coherenties in
de verzamelgeschiedenis toch van grote museale waarde, zijn de landbouwgereedschappen en
andere voorwerpen voor dagelijks gebruik.
Van de voorwerpen die behoren tot de Thaise cultuur maakt ook een klein aantal uit Laos afkomstige
objecten– waaronder Boeddhabeelden en voorwerpen voor offerandes – deel uit.